Jedną z takich form jest ubezpieczenie. Omawiane w poprzednim opracowaniu formy oszczędzania w funduszach inwestycyjnych pozwalają wyłącznie na odroczenie płatności podatku do momentu likwidacji funduszu lub wystąpienia z funduszu parasolowego. Nie jest możliwe całkowite wyłączenie podatku od zysków kapitałowych. Jednak w długoterminowej perspektywie warto zastanowić się nad dostępnymi rozwiązaniami, które pozwalają w całości wyłączyć podatek. Wprawdzie można je również wykorzystywać przy oszczędzaniu krótkoterminowym, jednak ze względu na efekty procentu składanego, największe korzyści dla podatnika pojawią się w długim czasie. Pierwszym przykładem są dostępne tzw. lokaty antypodatkowe". Ich zasada działania opiera się na konieczności zaokrąglania podstaw opodatkowania oraz podatków. W konsekwencji, przy częstych kapitalizacjach oraz niewielkich odsetkach, brak będzie obowiązku poboru podatku. Rozważmy to na następującym przykładzie. Podatnik dysponuje kwotą 15 tys. zł. Zamierza ją zainwestować w formie lokaty bankowej opodatkowanej w skali roku nominalną stawką procentową 5 proc. Możliwa jest przy tym dzienna kapitalizacja odsetek. Przy tych założeniach podatnik otrzyma każdego dnia 2,05 zł odsetek. Od takiej wypłaty bank 1 / 6
zobowiązany jest potrącić 19 proc. podatku, co w tym przypadku da kwotę 0,39 zł. Zgodnie jednak z art. 63 Ordynacji podatkowej(1) podstawy opodatkowania, kwoty podatków, odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, oprocentowanie nadpłat oraz wynagrodzenia przysługujące płatnikom i inkasentom zaokrągla się do pełnych złotych, w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych. W omawianym przypadku bank nie będzie zobowiązany do poboru podatku, gdyż kwota podstawy opodatkowania ulega zaokrągleniu do wartości 2 zł, a w konsekwencji kwota samego podatku jest mniejsza niż 0,50 zł. Jesienią ubiegłego roku pojawiła się wątpliwość, czy odsetek takich nie powinien opodatkować sam podatnik w składanej deklaracji rocznej. Wywołało to istotne zaniepokojenie wśród podatników. Ministerstwo Finansów, w informacji przesłanej Polskiej Agencji Prasowej 17 listopada 2009 r. stwierdziło, iż brak obowiązku poboru odsetek przez bank nie przenosi takiego obowiązku na podatnika. Dążąc do uogólnienia zasad związanych z określeniem kwoty i oprocentowania umożliwiającego niepobieranie podatku, należy odrębnie określić graniczną kwotę podstawy opodatkowania (odsetek) a następnie kwotę podatku. Należy pamiętać bowiem, iż odsetki wyliczone od kwoty depozytu również ulegają zaokrągleniu, zgodnie z treścią art. 63 Ordynacji. Wyliczając bowiem odsetki (ods) zgodnie ze wzorem: ods * 0,19 < 0,5 zł otrzymujemy wartość 2,63 zł. Jednakże wówczas należy dokonać ich zaokrąglenia do kwoty 3 zł, co prowadzić będzie do konieczności zapłaty podatku w wysokości 0,57 zł. Ostatecznie, porównując kwotę podatku do kwoty odsetek okaże się, iż efektywna stawka procentowa wynosi 21,6 proc., a nie 19 proc., jak wynikałoby z przepisów. 2 / 6
Należy zatem pamiętać, aby kwota dziennych odsetek nie przekraczała wartości 2,49 zł. Zaokrąglenie bowiem następuje wówczas do wysokości 2 zł, a podatek przy takiej kwocie wynosi 0,38 zł i nie podlega zapłacie. Ostatecznie zatem można zaproponować następujący wzór: (KO*Opr/365) < 2,49 zł, gdzie KO to kwota depozytu. Dokonując stosownych przekształceń otrzymujemy, iż: KO * Opr < 908,85 zł Mając na uwadze, iż w praktyce najczęściej to wartość oprocentowania jest dana z góry", a kwotę oszczędności podatnik może określać samodzielnie, można ostatecznie przyjąć, iż: KO < (908,85/Opr) Dla oprocentowania w podanym przykładzie w wysokości 5 proc. rocznie, kwota maksymalna depozytu, od którego nie zostanie pobrany podatek od odsetek, może wynieść nie więcej niż 18.177 zł. 3 / 6
Ubezpieczenie, jako forma oszczędzania Inną formą oszczędzania, pozwalającą na uniknięcie podatku, jest ubezpieczenie. Nie może być to jednak ubezpieczenie majątkowe. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 4 Pdof(2) wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem: 1. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody opodatkowane są zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c tej ustawy, 2. dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 tej ustawy. Wyłączając przypadek otrzymania kwoty odszkodowania w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, treść art. 24 ust. 15 Pdof wskazuje, iż podatkowi podlega różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy związany z zawartą umową ubezpieczenia. A contrario zatem, wszelkie pozostałe wypłaty są zwolnione z podatku. Ponadto możliwe jest także opłacanie składek na ubezpieczenie przez pracodawcę, który będzie mógł je potraktować jako koszty uzyskania przychodu (por. art. 16 ust. 1 pkt 59 Pdop(3) analogiczny przepis znajduje się w treści art. 23 ust. 1 pkt 57 Pdof). Indywidualne konta emerytalne 4 / 6
Ostatnią formą oszczędzania bez podatku, na którą warto zwrócić uwagę, są tzw. indywidualne konta emerytalne (IKE). Wpłaty na takie konto, które może być prowadzone w formie depozytu bankowego, oszczędności w ramach Funduszu Inwestycyjnego lub w ramach konta prowadzonego przez Dom Maklerski zwolnione są z podatku od oszczędności, jeżeli wypłata skumulowanej wartości nastąpi po osiągnięciu przez daną osobę wieku emerytalnego. Ograniczeniu podlega jednak roczna kwota składki, która w 2011 r. nie może być wyższa niż 9579 zł. Powyższe rozważania wskazują, iż mimo istnienia podatku od oszczędności, istnieje wiele możliwości nie tylko przesunięcia momentu jego pobrania, ale również całkowitego uwolnienia dochodu od takiego obciążenia. Wymaga to jednak inwencji podatnika i wiąże się czasami z koniecznością dotarcia do stosownych informacji. W kolejnym opracowaniu poruszone zostaną zagadnienia opodatkowania instrumentów pochodnych, takich jak kontrakty terminowe lub opcje. Problematyka ta nie dotyczy wyłącznie instytucji finansowych, ale także małych i średnich przedsiębiorców, którzy na co dzień zabezpieczają swoje transakcje w walucie obcej. 5 / 6
Źródło: 1. Ustawa z 29 sierpnia 2997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm., dalej jako Ordynacja). 2. Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 350 ze zm., dalej jako Pdof). 3. Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. Nr 21, poz. 86 ze zm., dalej jako Pdop). 6 / 6