Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 4, 277-281, 2010 Ocena wpływu wybranych czynników socjalno-demograficznych na przedwczesne zakończenie ciąży i urodzeniową masę ciała noworodków EWA PIEKARSKA 1, GRZEGORZ KRASOMSKI 1, JOLANTA DOMINOWSKA 1, EWA TOBOR 2 Streszczenie Pomimo ciągłego postępu medycyny i technologii odsetek porodów przedwczesnych w krajach rozwiniętych w ciągu ostatnich lat wciąż utrzymuje się na znacznym poziomie. Zaobserwowano, że ich częstość oraz masa ciała noworodków w dniu narodzin zależy od silnego oddziaływania na ciężarne warunków socjalnych i demograficznych. Cel pracy: Określenie wpływu wybranych czynników socjalno-demograficznych na czas zakończenia ciąży i urodzeniową masę ciała noworodków. Materiał i metoda: Prześledzono przebieg i zakończenie ciąży u 1539 kobiet. Przeprowadzenie badania umożliwiła retrospektywna analiza dokumentacji położniczej matek, które rodziły w Klinice Położnictwa Ginekologii ICZMP w Łodzi. Zbadano oddziaływanie wybranych czynników socjalnych i demograficznych na długość trwania ciąży oraz na wartość urodzeniowej masy ciała noworodków w dniu narodzin. Analizę zgodności cech mierzalnych przeprowadzono za pomocą testu chi 2. Dla wnioskowania statystycznego przyjęto poziom istotności 0,05. Wyniki: Niezależnie od miejsca zamieszkania matek ogółem odbyło się 20,73% porodów przedwczesnych. Na czas trwania ciąży istotny wpływ miał poziom wykształcenia ciężarnych (p = 0,0009). W grupie matek najgorzej wykształconych odsetek porodów przedwczesnych wyniósł 25,65%. W porównaniu z grupą z wykształceniem wyższym był większy o 10,18%. W przedstawionej populacji kobiet nie potwierdzono istotnego oddziaływania na ciężarne pozostałych badanych parametrów. Wnioski: Wykształcenie ciężarnych stanowiło najsilniejszy czynnik socjalno-demograficzny istotnie determinujący przedwczesne zakończenie ciąży. Słowa kluczowe: czynniki socjalno-demograficzne, poród przedwczesny, urodzeniowa masa ciała Wstęp W literaturze znajdujemy liczne doniesienia o czynnikach ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego [2]. Dzieci urodzone przedwcześnie są bardziej wrażliwe na zakażenia, częściej występują u nich różnego rodzaju zaburzenia układu oddechowego, nerwowego i pokarmowego [1]. W różnych populacjach kobiet ciężarnych od wielu lat, obserwuje się kompleksowe oddziaływanie na rozwój ciąży warunków, w jakich żyje matka [2, 5-7, 11]. Najczęściej wymienianymi w publikacjach czynnikami są: wiek, stan cywilny, wykształcenie rodziców, warunki mieszkaniowe, miejsce zamieszkania, praca zawodowa, stan odżywienia oraz problemy psychologiczne. Ich wpływ zaznacza się szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży [1, 3, 14, 17]. Powodem ciągłych badań jest wciąż utrzymujący się na znacznym poziomie odsetek wcześniactwa. Cel pracy Określenie związku wybranych czynników socjalno- -demograficznych na czas zakończenia ciąży i urodzeniową masę ciała noworodków. Materiał i metody Metodą retrospektywnej analizy prześledzono dokumentację położniczą 1539 matek po porodach odbytych w Klinice Położnictwa i Ginekologii ICZMP w Łodzi. Szczegółowo prześledzono: datę ostatniej miesiączki, długość trwania ciąży, sposób porodu oraz oddziałujące na ciężarną wybrane parametry (wiek, miejsce zamieszkania, stan cywilny, wykształcenie, rodność i BMI matek). Zbadano związek czynników socjalno-demograficznych z przedwczesnym zakończeniem ciąży, urodzeniową masą ciała noworodków oraz wpływ BMI matek na sposób ukończenia porodu. Zebrany materiał poddano analizie opisowej i statystycznej. Analizę zgodności cech mierzalnych przeprowadzono za pomocą testu chi 2. Dla wnioskowania statystycznego przyjęto poziom istotności 0,05. Wyniki Wykształceniem zawodowym lub podstawowym w badanej populacji łącznie wykazała się około 1/3 badanych matek. Średni wiek ciężarnych zamieszkujących tereny wiejskie wyniósł 27,9 lat, miejskie 28,4 lat. Matki nieletnie stanowiły 2% (32) ogółu, najmłodsze z nich miały 15 lat i były to ich pierwsze ciąże. Średni czas trwania ciąży dla kobiet zamieszkujących środowisko wiejskie osiągnął 38,1 hbd, dla mieszkających w mieście 38,5 hbd. Najkrótszy średni czas trwania ciąży (średnio 36,9 hbd) dotyczył grupy licznych wieloródek tj. rodzących zwykle 4 lub 5 raz (średnio 4,7). Wpływ czynników socjalno-demograficznych na czas trwania ciąży ukazuje tabela 1. Znaczna część badanych zamieszkiwała tereny miejskie (83%). Niezależnie od miejsca zamieszkania ogółem 1 II Katedra Ginekologii i Położnictwa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 2 Zakład Propedeutyki Położnictwa Katedry Zdrowia Kobiety, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
278 E. Piekarska, G. Krasomski, J. Dominowska, E. Tobor Tabela 1. Wpływ czynników socjalno-demograficznych na czas trwania ciąży Czynniki socjalno-demograficzne Miejsce zamieszkania Wiek Stan cywilny Wykształcenie Rodność Poród przedwczesny Poród o czasie Istotność statystyczna n % n % miasto 257 20,20 1015 79,80 ns wieś 62 23,22 205 76,78 ns < 18rż 9 28,13 23 71,87 ns 19-26 lat 113 21,77 406 78,23 ns 27-35 lat 171 20,12 679 79,88 ns 36-40 lat 22 19,64 90 80,36 ns > 40 lat 4 15,38 22 84,62 ns zamężne 233 20,21 920 79,79 ns pozostałe 86 22,28 300 77,72 ns wyższe 71 15,47 388 84,53 is średnie 140 21,24 519 78,76 is pozostałe 108 25,65 313 74,35 is pierworódki 207 20,21 817 79,79 ns wieloródki 102 21,47 373 78,53 ns l.wieloródki 10 25,00 30 75,00 ns niedowaga 17 25,00 51 75,00 ns BMI prawidłowa 246 20,50 954 79,50 ns nadwaga 43 20,87 163 79,13 ns otyłość 13 20,00 52 80,00 ns odbyło się 20,73% porodów przedwczesnych. Pozostałe 79,27% ciąż zakończyło się w spodziewanym terminie porodu. Miejsce zamieszkania ciężarnych nie wykazało istotnego wpływu na czas trwania ciąży (p = 0,2689). Jednak odsetek porodów przedwczesnych w grupie zamieszkującej wieś, osiągnął wartość większą o 3,02% w porównaniu z odsetkiem porodów przedwczesnych kobiet z miasta (23,22%) (tab. 1). W analizie stanu cywilnego matek, wyszczególniono zamężne i pozostałe, tj. panny, kobiety rozwiedzione oraz żyjące w wolnych związkach. Odsetek porodów przedwczesnych w grupie z nieuregulowanym stanem cywilnym w porównaniu do ciężarnych zamężnych (20,21%) był wyższy o 2,07% (22,28 %). Zależność nie była znamienna statystycznie (p = 0,3848) (tab. 1). W grupie powyżej 35 lat znalazło się 138 kobiet, stanowiąc 9% ogółu. Wśród nich 35,02% odnotowanych porodów odbyło się przedwcześnie. Częściej przedwcześnie rodziły również wieloródki (25%) i młodociane (28,13%). Pomimo to, wiek matek (p = 0,7109) i ich rodność (p = 0,6807) nie korelowały istotnie z ilością ciąż ukończonych przed 37. hbd (tab. 1). Najsilniej oddziałującym czynnikiem był poziom wykształcenia, jakim legitymowały się badane. W grupie z wykształceniem wyższym, odsetek porodów przedwczesnych w porównaniu z matkami najgorzej wykształconymi określanymi jako pozostałe, był niższy o 10,18%. Różnice były istotne statystycznie (p = 0,0009) (tab. 1). Badaną populację kobiet zakwalifikowano do odpowiednich grup w oparciu o zalecany przez Światową Organizację Zdrowia wskaźnik Queteleta, czyli tzw. wskaźnik BMI (Body Mass Index). Wyrażony w kg/m 2 jest wynikiem pomiaru zależności pomiędzy masą ciała podaną w kilogramach oraz wzrostem w metrach, podniesionym do kwadratu. Analizie poddano wzrost, przedciążową i przedporodową masę ciała ciężarnych oraz przyrost ciężaru ciała w okresie ciąży. W kwalifikacji zastosowano podział wg BMI: niedowaga < 19,8, prawidłowy19,8-26,0, nadwaga 26,1-29,0, otyłość > 29,0. Największa procentowo ilość porodów przedwczesnych dotyczyła matek z niedowagą (25%). W porównaniu z grupą z prawidłowym BMI ich odsetek był wyższy o 4,5%. Analiza nie wykazała determinującego wpływu wartości przedciążowego BMI na przedwczesne zakończenie ciąży (p = 0,8454) (tab. 1). Należy dodać, że w grupie otyłych, BMI żadnej z matek nie przekroczyło 30 kg/m 2. Łączna ilość pojedynczych porodów noworodków z niską urodzeniową masą ciała dotyczyła 190 ciężarnych, stanowiąc 12,35% ogółu. Miejsce zamieszkania w okresie ciąży nie korelowało istotnie z ciężarem ciała dzieci w dniu narodzin (p = 0,8484). Odsetek noworodków ważących # 2500 g kobiet mieszkających na terenie miast (12,34%) i wsi (12,36%) osiągnął podobne wartości. Procen-
Ocena wpływu czynników socjalno-demograficznych na przedwczesne zakończenie ciąży i urodzeniową masę ciała 279 towa ilość dzieci, których ciężar ciała w dniu narodzin osiągnął 4000 g i więcej wśród matek wiejskich był wyższy o 1,59% (tab. 2). Najmniejszą średnią wartość początkową BMI miały pierworódki (22,7), największą liczne wieloródki (24,8). Najniższy odnotowany średni przyrost BMI (3,8) do momentu porodu wyróżnił liczne wieloródki. Średni najwyższy przyrost BMI (5,3) dotyczył pierworódek. Największą procentowo (17,65%) ilość porodów dzieci z masą ciała # 2500 g odbyły kobiety z niedowagą (początkowe BMI < 19,8), najmniejszą (10,77%) otyłe. Ciężar ciała 4000 g i więcej, najczęściej dotyczył potomstwa kobiet otyłych lub z nadwagą. W dniu porodu żaden z noworodków matek otyłych nie ważył > 4500 g. Badanie nie wykazało statystycznej zależności między badanymi parametrami (p = 0,5613) (tab. 3). Siłami natury (64,71%) oraz za pomocą kleszczy (11,76%) najczęściej rodziły matki z niskim przedciążowym BMI. Największy odsetek porodów zakończonych cięciem cesarskim (43,08%) dotyczył matek otyłych i z nadwagą (34,47%) (tab. 4). Przedciążowy wskaźnik BMI w przedstawionej populacji kobiet nie korelował znacząco ze sposobem odbytego porodu (p = 0,2121) (tab. 4). Dyskusja Porody przedwczesne postrzegane są jako wciąż aktualny problem współczesnego położnictwa. Wynikiem ciąż przedwcześnie ukończonych są zwykle porody noworodków niedojrzałych, niezdolnych do życia poza organizmem matki. Często należy zapewnić im wysokospecjalistyczną, długotrwałą oraz bardzo kosztowną opiekę medyczną [1, 5]. Znaczna liczba porodów dzieci z niską urodzeniową masą ciała jest następstwem porodów przedwczesnych i/lub hipotrofii wewnątrzmacicznej [2]. Często uwarunkowana jest koniecznością ukończenia ciąży przed terminem porodu ze względu na stan matki lub wykryte zagrożenia dla płodu [2, 5]. Urodzeniowa masa ciała noworodka powiązana z czasem trwania ciąży, stanowi najważniejszy czynnik determinujący umieralność noworodków i zaburzenia ich prawidłowego rozwoju [5]. Szacuje się, że około 80% wszystkich porodów przedwczesnych oraz około 35% porodów noworodków hipotroficznych odbywa się w placówkach III poziomu referencyjności [4]. Otrzymana w badaniach własnych wielkość odsetka porodów przedwczesnych (20,73%) także wynika z faktu, że Instytut CZMP w Łodzi jest ośrodkiem referencyjności III stopnia i przebywa w nim szczególnie wiele ciężarnych z powikłanym przebiegiem ciąży oraz z grup wysokiego ryzyka. Zwiększoną częstość występowania porodów przedwczesnych oraz urodzeń noworodków z cechami hipotrofii wewnątrzmacicznej w wielu przypadkach przypisuje się oddziaływaniu na matkę warunków socjoekonomicznych [5-7]. Zwiększone ryzyko wcześniactwa, niskiej masy urodzeniowej i opóźnionego rozwoju wewnątrzmacicznego Miejsce zamieszkania matek Tabela 2. Wpływ miejsca zamieszkania matek na masę urodzeniową noworodków Urodzeniowa masa ciała noworodków # 2500 g 2501-2999 g 3000-3999 g 4000-4500 g > 4500 g n % n % n % n % n % Istotność p Miasto 157 12,34 230 18,08 810 63,68 69 5,43 6 0,47 ns Wieś 33 12,36 66 24,72 148 55,43 18 6,74 2 0,75 ns Grupy matek wg wartości BMI Tabela 3. Wpływ wskaźnika BMI matek na urodzeniową masę ciała ich dzieci Urodzeniowa masa ciała noworodków # 2500 g 2501-2999 g 3000-3999 g 4000-4500 g > 4500 g Istotność p n % n % n % n % n % Niedowaga 12 17,65 15 22,05 30 44,12 10 14,71 1 1,47 ns Prawidłowe 144 12 200 16,67 717 59,75 134 11,16 5 0,42 ns Nadwaga 27 13,11 27 13,11 120 58,25 30 14,56 2 0,97 ns Otyłość 7 10,77 18 27,69 30 46,16 10 15,38 0 0 ns Grupy matek wg wartości BMI Tabela 4. Wpływ wartości BMI matek na sposób ukończenia porodu Siłami natury Cesarskie cięcie Kleszczowy n % n % n % Istotność p Niedowaga 44 64,71 16 23,53 8 11,76 ns Prawidłowe 720 60,00 375 31,25 105 8,75 ns Nadwaga 121 58,74 71 34,47 14 6,79 ns Otyłość 34 52,31 28 43,08 3 4,61 ns
280 E. Piekarska, G. Krasomski, J. Dominowska, E. Tobor jest społecznie silnie zróżnicowane. Najczęściej dotyczy matek później i rzadziej zgłaszających się na wizyty kontrolne u położnika, znajdujących się w trudnych warunkach materialnych, palących papierosy lub których ciąże nie są planowane [2]. Ciężarne dobrze wykształcone w mniejszym stopniu zagrożone są wystąpieniem porodu przedwczesnego [1, 3, 6]. Potwierdzają to wyniki naszych badań. Oczywistym jest, że osoba wykształcona bardziej rozumie konieczność regularnej opieki profilaktycznej w okresie ciąży. Z większym zrozumieniem uczęszcza do szkoły rodzenia, świadomie reguluje sobie dietę oraz prowadzi właściwy dla swego odmiennego stanu tryb życia [3, 10]. Kobiety z niskim wykształceniem zazwyczaj pracują fizycznie oraz mają niezadowalające warunki rodzinne i mieszkaniowe [1, 3]. Obserwuje się u nich podwójone ryzyko urodzeń noworodków z niską urodzeniową masą ciała [2]. Porody przedwczesne i z niską urodzeniową masą ciała noworodka częściej dotyczą matek samotnych [2, 6]. Mieszkające w konkubinacie z ojcem dziecka, częściej narażone są na urodzenie wcześniaka lub dziecka hipotroficznego [6]. Ciężarne mające wsparcie męża i prowadzące oszczędzający tryb życia rodzą dzieci z większą masą urodzeniową [13]. Rymkiewicz i wsp. zwracają uwagę na fakt, iż duże badania kliniczne wykluczają istnienie związku między stanem cywilnym matki a zagrożeniem porodem przedwczesnym [1]. Uzyskane w badaniach własnych wyniki są zgodne. Za ważny parametr oceny szans dla prawidłowego rozwoju ciąży przyjmuje się wiek ciężarnej. Uważa się, że ciąże przed 18. i po 35. roku życia narażone są na większe ryzyko poronienia i porodu przedwczesnego [1, 7]. W grupie powyżej 35 lat znalazło się 138 kobiet, stanowiąc 9% ogółu. Wśród nich 35,02% porodów odbyło się przedwcześnie. Wzrost ryzyka powikłań po 35. roku życia jest efektem procesu starzenia się układu naczyniowego matki, a w konsekwencji zwiększonej predyspozycji do niewydolności łożyska [7]. Na konsekwencje wynikające z niedorozwoju narządu rodnego, szczególnie narażone są dziewczęta do 15. roku życia. W przypadku młodocianych ciąże są zazwyczaj nieplanowane i niechciane. Można u nich stwierdzić duży stopień niedojrzałości w aspekcie psychologicznym i społecznym [12]. Odsetek porodów przedwczesnych w tej grupie był największy. Autorzy w swoich doniesieniach zwracają uwagę na zależność pomiędzy masą ciała noworodka a ciężarem ciała matki przed ciążą. Za prawidłową wartość przedciążowego wskaźnika masy ciała (Body Mass Index BMI) przyjmuje się BMI 19,8-26,0 kg/m 2. Czynnikiem istotnie oddziałującym na rozwój płodu jest racjonalne odżywianie się kobiet nie tylko przed, ale i podczas ciąży. Zbyt mały lub nadmierny przyrost masy ciała ciężarnych może niekorzystnie wpłynąć na ich zdrowie oraz na rozwój płodu [8, 11]. Institute of Medicine w Waszyngtonie zaleca wzrost ciężaru ciała zależnie od wartości BMI oraz kontrolę jego przyrostu nie rzadziej niż raz w tygodniu. Specjaliści ustalili zakres optymalnego przyrostu masy ciała w okresie ciąży. U otyłych (BMI > 29,0) nie powinien przekraczać 6 kg [8]. W tej grupie odnotowany odsetek noworodków z niską urodzeniową masą ciała oraz porodów przedwczesnych był najmniejszy. Otyłość ciężarnej wciąż uważana jest za najczęstszą przyczynę makrosomii płodu [11]. Przedwcześnie najczęściej rodziły matki z niedowagą (BMI < 19,8). Wyróżniał je także najwyższy odsetek noworodków # 2500 g. Dla nich zalecanym przyrostem ciężaru ciała jest 12,5-18,0 kg [8]. Zbyt mała ilość białka w pożywieniu ciężarnej może być przyczyną niskiej masy urodzeniowej jej noworodka oraz długotrwałych następstw w postaci zaburzeń neurologicznych i psychicznych. Zwiększenie masy ciała w okresie życia płodowego, umożliwia poprawa stanu odżywienia matki w okresie trwania ciąży [15]. Przyrost masy ciała w poszczególnych grupach ciężarnych zawierał się w zalecanych granicach. Wcześniejsze doniesienia przedstawiały dzietność kobiet jako istotny czynnik ryzyka dla nieprawidłowego przebiegu ciąży i porodu. Najnowsze dane w piśmiennictwie tego nie potwierdzają [13]. Uzyskane przez nas wyniki również. Poród siłami natury ma najkorzystniejszy przebieg dla rodzącej i jej dziecka. Charakteryzował grupę z niskim i prawidłowym indeksem BMI. Cięcia cesarskie dotyczyły najczęściej kobiet otyłych. W przypadku dużych płodów, poród siłami natury wiąże się ze wzrostem ryzyka wystąpienia dystocji barkowej, a w jej następstwie z uszkodzeniem splotu barkowego [11]. Niewątpliwie największym ryzykiem niepowodzenia próby porodu drogami natury obarczone są kobiety z chorobliwą otyłością. Wśród badanych wartości BMI > 40,0 nie odnotowaliśmy. Opieka nad ciężarnymi otyłymi w porównaniu z matkami z prawidłową masą ciała jest droga, a ponoszone koszty leczenia są zdecydowanie wyższe. Wynika to głównie z większego odsetka cięć cesarskich oraz hospitalizacji noworodków na oddziale neonatologicznym. Porody przedwczesne w poważnym stopniu rzutują na zachorowalność i umieralność noworodków lub niemowląt [1]. Postrzegane są jako problem medyczny i socjoekonomiczny. Na zmniejszenie ich częstości może mieć wpływ poprawa warunków socjalnych oraz wzrost poziomu ekonomicznego w społeczeństwie [16]. Niezwykle istotna jest świadomość, że działania profilaktyczne prowadzone przed ciążą i w okresie ciąży mogą skuteczne zminimalizować problem wcześniactwa oraz narodzin z niską masą ciała [2, 4]. Należy pamiętać, że w zapobieganiu poza działaniami obejmującymi profilaktykę wtórną i wczesne leczenie niezbędna jest prewencja pierwotna [9]. Prewencja musi być ukierunkowana na parametry odwracalne, które w danej populacji ciężarnych wykazują szczególnie niepożądane oddziaływanie [2]. Powinna obejmować poradnictwo prekoncepcyjne i porady podczas ciąży, których celem jest ustalenie czynników ryzyka oraz edukację kobiet łącznie ze zmianą ich stylu życia [9].
Ocena wpływu czynników socjalno-demograficznych na przedwczesne zakończenie ciąży i urodzeniową masę ciała 281 Zapobieganie wcześniactwu i opóźnieniu rozwoju wewnątrzmacicznego sprzyja poprawie stanu zdrowia w dorosłym okresie życia [2]. Wnioski Wykształcenie ciężarnych stanowiło najsilniejszy czynnik socjalno-demograficzny istotnie determinujący przedwczesne zakończenie ciąży. Piśmiennictwo [1] Rymkiewicz L., Leibschang J., Filipp E. i wsp. (2003) Wiek matki, wykształcenie, jakość opieki położniczej w czasie ciąży a ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego. Medycyna Wieku Rozwojowego, supl. 1, 7(3): 149-156. [2] Chazan B. (2003) Mała masa urodzeniowa czy poradzimy sobie z tym problemem? Medycyna Wieku Rozwojowego, supl. 1, 2(3): 11-24. [3] Cekański A. (1996) Wpływ czynników socjoekonomiczno-kulturowych na ciążę i płód. Ann. Acad. Med. Siles., supl. 22, 71. [4] Cieśla B., Hanke W., Kawczynski P. i wsp. (2006) Ocena realizacji trójpoziomowej opieki perinatalnej w województwie łódzkim w przypadku wcześniactwa i hipotrofii. Klin. Perinatol. Ginekol. 42(2): 65-68. [5] Pankiewicz E., Konefał H. (2006) Skrajne wcześniactwo widziane w aspekcie definicji, statystyki medycznej, problemów klinicznych i etycznych. Klin. Perinatol. Ginekol. 42(2): 28-31. [6] Anholcer P, Bręborowicz G.H., Skręt A. i wsp. (2003) Wybrane społeczno-medyczne czynniki ryzyka porodu przedwczesnego. Klin. Perinat. Ginekol. 39(1): 54-57. [7] Kaźmierczak W., Fiegler-Rudol P., Węgrzyn P. i wsp. (2005) Przebieg ciąży i porodu u kobiet poniżej 18 oraz powyżej 35 roku życia. Ginekol. Pol. 76(12): 980-985. [8] Koplan J., Liverman C., Kraak V. i wsp. (2005) Preventing childhood obesity health in the balance. Ed. by Committee on Prevention of Obesity in Children and Youth. Food and Nutrition Board, Board on Health Promotion and Disease Prevention, Institute of Medicine of the National Academies Washington: National Academy Press. [9] Kolben M., Martius J. (2000) Pravention und Therapie der vorzeitigen Wehentatigkeit. 60: 206-211. [10] March of Dimes Birth Defects Foundation. Nowy program działań zwalczających wcześniactwo. (2003) Ginekol. Dypl. 5: 72-79. [11] Seremak-Mrozikiewicz A. i wsp. (2007) Otyłość ciężarnych jako problem w położnictwie. Ginekol. Pol. 78: 234-238. [12] Rycel M., Wilczyński J., Sobala W. i wsp. (2008) Analiza przebiegu ciąży i porodu u nastolatek latach 2000-2006. Ginekol. Pol. 79: 867-870. [13] Kuś E., Nowacka A., Berner-Trąbska M. i wsp. (2008) Wpływ dzietności matki na masę urodzeniową noworodka. Ginekol. Pol. 79: 352-357. [14] Finch B.K. (2003) Socioeconomic gradients and low birthweight: empirical and policy considerations. Health Serv. Res. 38: 1819-1841. [15] Bręborowicz G.H., Gadzinowski J. (2006) Zasady organizacji opieki perinatalnej. [W:] Ciąża wysokiego ryzyka. Red. Bręborowicz G.H. Wyd. 2. Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznań. [16] Czajka R. (2006) Nieprawidłowy czas trwania ciąży. [W:] Ciąża wysokiego ryzyka. Red. Bręborowicz G.H. Wyd. 2. Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Poznań. [17] Hobel C.J. (2004) Stress and Preterm Birth. Clin. Obstet. Gynecol. 4 (4): 856-880. J Ewa Piekarska II Katedra Ginekologii i Położnictwa UM w Łodzi 93-338 Łódź ul. Rzgowska 281/289 e-mail: piekewa@interia.pl Assessment of the influence of selected socio-demographic factors on premature termination of pregnancy and birth weight of newborns Despite continuous progress of medicine and technology the percentage of premature births remains at significant levels in developed countries in recent years. It was observed that their frequency and birth weight of newborns on the day of birth depends on strong influence of pregnant women s socio-demographic status. Objectives: The main aim of this project is to discover the influence on selected socio-demographic factors which have the effect on time of termination of pregnancy and birth weight of newborns. Material and methods: The course and termination of pregnancy of 1539 women was investigated. Conducting the research allowed retrospective analysis of obstetrical documents of mothers, who gave birth in Clinic of Obstetrics and Gynecology ICZMP in Łódź. The influence of selected socio-demographic factors on the duration of pregnancy and birth weight of newborns on the day of birth was also investigated. The compatibility analysis of measurable characteristics was performed by using Chi-square test. For statistical inference the level of significance was 0.05. Results: Regardless of mothers place of residence, total percentage of premature births was 20.73%. Level of education of pregnant had a significant influence on the duration of pregnancy (p = 0.0009). Among the worsteducated mothers percentage of premature births was 25.65%. It was 10.18% higher in comparison with the group with higher education. The other examined parameters did not show significant effects on pregnant. Conclusions: Education of pregnant was the most significant socio-demographic factor, which significantly determined premature termination of pregnancy. Key words: socio-demographic factors, premature birth, birth weight