AGENDA SPOTKANIA 1. Przedstawienie założeń programu Razem o łupkach 2. Prezentacja wyników lokalnej diagnozy społecznej 3. Cel i zasady działania Lokalnego Komitetu Dialogu (LKD) 4. Dyskusja z udziałem uczestników spotkania
POSZUKIWANIA I WYDOBYCIE GAZU ŁUPKOWEGO W OPINII BADANYCH DIAGNOZA LOKALNA POWIAT ELBLĄSKI 16 PAŹDZIERNIKA, 2013
CELE DIAGNOZY SPOŁECZNEJ ROZPOZNANIE NASTROJÓW SPOŁECZNYCH DOTYCZĄCYCH GAZU ŁUPKOWEGO Poziom i źródła wiedzy na temat gazu łupkowego Ocena skutków poszukiwań i wydobycia gazu łupkowego Poziom akceptacji dla prowadzonych prac IDENTYFIKACJA GRUP INTERESARIUSZY Mapa społeczna grup interesariuszy IDENTYFIKACJA POSTRZEGANYCH ZAGROŻEŃ I KORZYŚCI określenie obaw Zdefiniowanie korzyści Zwolennicy i przeciwnicy gazu łupkowego ZAGROŻENIE KONFLIKTEM I MAPA POTRZEB
METODOLOGIA [1] DESK RESEARCH (analizy źródeł zastanych) publikacje na urzędowych stronach internetowych powiatu elbląskiego publikacje na stronach internetowych gmin z terenu powiatu elbląskiego monitoring prasy: Gazeta Wyborcza; Dziennik Elbląski, Gazeta Braniewska informacje na portalach: www.braniewo.wm.pl; www.portel.pl; www.elblag.twojemiasto.pl; www.dziennikelblaski.wm.pl branżowe portale internetowe: lupkipolskie.pl; gazlupkowy.pl; lupki.mos.gov.pl
METODOLOGIA [2] BADANIA SOCJOLOGICZNE w okresie 25.07. 23.08.2013 dyskusja grupowa z udziałem przedstawicieli władz samorządowych z terenu powiatu elbląskiego oraz instytucji odpowiedzialnych za sprawy ochrony środowiska i geologii (Elbląg, 21.08.2013 r.) 20 ankiet internetowych (UWAGA: po terminie doszło 17 ankiet z gm. Milejewo i 12 ankiet z gm. Młynary) 10 indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI) Z przedstawicielami władz samorządu lokalnego Z przedstawicielami mieszkańców z gmin położonych w sąsiedztwie terenu koncesji Z przedsiębiorcami Z przedstawicielami organizacji/izb gospodarczych Z przedstawicielami administracji lokalnej Analiza komentarzy internatów nt poszukiwań i wydobycia gazu łupkowego w powiecie elbląskim
POSZUKIWANIE I WYDOBYCIE GAZU ŁUPKOWEGO W OPINII BADANYCH
WIEDZA NA TEMAT POSZUKIWAŃ I WYDOBYCIA GAZU ŁUPKOWEGO Ludzie nie posiadają wiedzy na temat wydobycia, a ich opinie i postawy opierają się na schematach, legendach, straszeniu. Akcja informacyjna będzie trudna, ponieważ ludzie nawet nieposiadający wiedzy z założenia są przeciwko (Ryszard Zając burmistrz Miasta i Gminy Młynary) prawie wszyscy badani słyszeli informacje o poszukiwaniach gazu łupkowego w Polsce w zdecydowanej większości słyszeli, że na terenie ich powiatu może znajdować się gaz łupkowy tylko niewielu badanych twierdziło, że nie są pewni, czy tego tylu prace są prowadzone na terenie gminy/ powiatu w którym mieszka. lepszą wiedzą na temat gazu łupkowego dysponują przedstawiciele samorządu i administracji lokalnej
ŹRÓDŁA WIEDZY NA TEMAT GAZU ŁUPKOWEGO z mediów ogólnopolskich (telewizji, prasy, radia, Internetu) ok. 72% badanych, z mediów regionalnych lub lokalnych (lokalnej telewizji, prasy, radia, lokalnych portali internetowych) - ok. 15% badanych. ze spotkań z lokalnymi władzami ok. 15% badanych POZIOM WIEDZY NA TEMAT GAZU ŁUPKOWEGO badani ocenili poziom wiedzy mieszkańców, jako generalnie słaby lub jedynie średni część badanych krytycznie stwierdziła, że nie wie nic na ten temat część badanych uznała, że wiedzą dużo lub bardzo dużo brak wiedzy deklarowali nawet urzędnicy administracji lokalnej, ale bardzo rzadko
JAKICH INFORMACJI BRAKUJE? czy będzie faktycznie prowadzone wydobycie gazu (jakie są wyniki poszukiwań)? jak długo będzie utrwala inwestycja? czy będzie prowadzony wykup terenów? jak będą rozdzielone dochody (podatki, opłaty) między gminy na obszarze koncesji? jak wygląda technologia wydobycia gazu łupkowego? jakie przyznano koncesje? jak wyglądają normy bezpieczeństwa i wpływ na środowisko? Sam gaz jest w porządku dla środowiska i dla ludzi, którzy z niego korzystają. Problem rodzi sposób jego wydobywania. Mieszkańca bardziej od poznania metod technologicznych wydobycia interesuje fakt kto będzie kontrolował wybór zastosowanych metod (Krzysztof Grygo spotkanie w Elblągu 21.08.2013)
OCENA SKUTKÓW POSZUKIWANIA I WYDOBYCIA GAZU ŁUPKOWEGO W POWIECIE ELBLĄSKIM Ocena dotyczyła: życia mieszkańców i kondycji lokalnych firm; rozwoju gospodarczego powiatu i gminy oraz sytuacji na rynku pracy; stanu środowiska naturalnego i funkcjonowania gospodarstw rolnych i turystyki Według zdecydowanej większości badanych inwestycje w gaz łupkowy będzie miały korzystny wpływ na rozwój Polski, województwa warmińsko-mazurskiego, powiatu elbląskiego i gmin Żaden z respondentów nie ocenił planów poszukiwania i wydobywania gazu łupkowego zdecydowanie negatywnie Zdecydowana większość badanych zadeklarowała poparcie dla tego typu inwestycji, określając się jako zwolennicy poszukiwań i wydobycia gazu łupkowego Relatywnie niewielka część badanych deklaruje, że jest raczej przeciwna tej inwestycji
KORZYŚCI I SZANSE ZWIĄZANE Z GAZEM ŁUPKOWYM W POWIECIE ELBLĄSKIM W OPINII BADANYCH rozwój regionu/powiatu, w którym będzie wydobywany gaz łupkowy nowe inwestycje, rozwój przemysłu nowe miejsc pracy, spadek bezrobocia wzrost dochodów mieszkańców (dzierżawa, rekompensaty) wzrost dochodów samorządów lokalnych wszystkich szczebli - podatki rozwój i polepszenie lokalnej infrastruktury, dofinansowanie inwestycji gminnych alternatywne źródło energii, niższe ceny gazu dla mieszkańców, obniżenie kosztów życia samowystarczalność energetyczna Polski promocja regionu jako terenu otwartego na inwestycje pozyskanie i wykorzystanie nowych technologii dopływ funduszy zewnętrznych
NEGATYWNE SKUTKI, ZAGROŻENIA WYNIKAJĄCE Z INWESTYCJI W GAZ ŁUPKOWY W POWIECIE ELBLĄSKIM Negatywny wpływ na środowisko, w tym: o zanieczyszczenie / zatrucie środowiska o nie do końca zbadany wpływ na środowisko o zatrucie gleby i wody o składowanie odpadów niebezpiecznych o Degradacja krajobrazu Zagrożenie dla zasobów wodnych: obawa przed skażeniem wód gruntowych i powierzchniowych; zużycie zasobów wody pitnej Zagrożenie dla terenów rolniczych (likwidacja upraw) Zagrożenie dla zdrowia mieszkańców (obniżenie jakości życia) Utrata walorów turystycznych regionu w tym: o zmniejszenie atrakcyjności turystycznej o odpływ turystów o zwiększenie ruchu na drogach lokalnych i wzrost hałasu
POZIOM POPARCIA DLA POSZUKIWAŃ I WYDOBYCIA GAZU ŁUPKOWEGO W POWIECIE ELBLĄSKIM ( )nie odnotowaliśmy sprzeciwu mieszkańców na żadnym etapie prac dot. gazu łupkowego, pojedynczy incydent miał miejsce na koncesji Marathon Oil pod Nowym Miastem Lubawskim, gdzie wywieszono flagi z protestem przeciwko wydobyciu gazu. W regionie posiadamy dopiero 4 odwierty dlatego tez do tej pory nie odnotowaliśmy poważniejszych problemów ze społecznościami lokalnymi. (Piotr Pasternak) Zdecydowana większość badanych zadeklarowała poparcie dla tego typu inwestycji, określając się jako zwolennicy poszukiwań i wydobycia gazu łupkowego Relatywnie niewielka część badanych stwierdziła, że jest raczej przeciwna tej inwestycji Wśród zwolenników gazu łupkowego wymieniono: przedsiębiorcy (nowy rynek zleceń); samorząd (wpływy do budżetu); bezrobotni (szansa na zatrudnienie); młodzież (miejsca pracy); klasa średnia (szanse na rozwój biznesowy) Do przeciwników zaliczono: mieszkańcy z terenów sąsiadujących z inwestycją (uciążliwości); emeryci (brak spokoju); ekolodzy (negatywny wpływ na środowisko); rolnicy (pominięci w korzyściach)
OCZEKIWANIA WOBEC WŁADZ SAMORZĄDOWYCH W PRZYPADKU INWESTYCJI W GAZ ŁUPKOWY W POWIECIE ELBLĄSKIM MIESZKAŃCY OCZEKUJĄ współpracy z inwestorami (firmami inwestującymi w gaz łupkowy) dużej dbałości o bezpieczeństwo mieszkańców i ich zabezpieczenie przed ewentualnymi potencjalnymi zagrożenia mogącymi być efektem eksploatacji gazu łupkowego, prowadzenia dialogu z udziałem społeczności lokalnej, dbałości o interesy mieszkańców / społeczności lokalnej podania rzetelnej i kompleksowej informacji dla mieszkańców od specjalistów i ludzi mających doświadczenie w wydobywaniu gazu łupkowego:
OCZEKIWANIE WOBEC KONCESJONARIUSZY PLANUJĄCYCH INWESTYCJE W POWIECIE ELBLĄSKIM stworzenia nowych miejsc pracy podawania prawdziwych informacji o skutkach dla środowiska ujawnienia szczegółów planów inwestycji, rzetelnej informacji o wydobyciu, o podejmowanych działaniach - uczciwego przepływu informacji, słuchania głosu mieszkańców, woli współpracy współpracy z samorządami gmin, miejscowości i wsi, zapewnienia, że dotychczasowy standard życia nie ulegnie pogorszeniu i działania w tym kierunku, prowadzenia inwestycji dodatkowych (inwestycji towarzyszących)ułatwiających życie mieszkańcom, współudziału w finansowaniu społecznego życia miejscowości, wsparcie młodych ludzi w realizacji ich celów, zaangażowania w życie mieszkańców przestrzegania praw społeczności lokalnej przestrzegania przepisów które wiążą się z wydobyciem
ZAGROŻENIE KONFLIKTEM I MAPA INTERESARIUSZY
DEFNICJA KONFLIKTU Pewien układ wrogich interakcji rozumianych jako wzajemne oddziaływanie na siebie jednostek społecznych: osób, grup, klas, instytucji itd. KONFLIKT POWSTAJE GDY: dwie strony, które są od siebie zależne dostrzegają niemożliwe do pogodzenia różnice - interesów, potrzeb, wartości żadna ze stron nie może osiągnąć celów bez udziału lub zgody drugiej strony strony blokują realizację swoich dążeń, etc. Wzajemne relacje, a co za tym idzie opinie i stanowiska interesariuszy nie wkroczyły jeszcze w fazę polaryzacji. Z tego też względu uprawniony jest wniosek, że na tym etapie istnieją jeszcze duże możliwości i szanse w miarę bezkonfliktowej współpracy pomiędzy grupami interesariuszy.
KOŁO KONFLIKTU Christophera W. Moore a
KONFLIKT INTERESÓW jedna stron pragnie zaspokoić interesy kosztem drugiej strony (materialne, proceduralne, psychologiczne) zagrożenie konfliktem interesów (mieszkańcy vs inwestorzy) jest uświadamiane przez badanych obawy dotyczą kwestii odszkodowań i potencjalnych rekompensat ze strony firm wydobywczych przedsiębiorcy z branży turystycznej i usług dostrzegają potencjalne zagrożenie w postaci uciążliwości inwestycji w postaci hałasu, zatrucia środowiska i zniszczenia krajobrazu mieszkańcy wsi obawiają się naruszenia prawa własności i zbyt małej wysokości rekompensat
KONFLIKT STRUKTURLANY Konflikt związany z różnym dostępem do zasobów, odmiennością ról, nierównym rozkładem sił Jednym z niedocenianych, ale dostrzeganych przez samorządy lokalne jest podejście władz centralnych do samorządów obciążanie ich zadaniami bez jednoczesnego wsparcia logistycznego, a zwłaszcza finansowego. Poszukiwanie i wydobycie gazu łupkowego wymaga więc większego wsparcia ze strony tych pierwszych. Samorządy w tej sprawie nie powinny być pozostawione samym sobie
KONFLIKT WARTOŚCI (kiedy problemem jest różnica poglądów, odmienne systemy wartości) Ze względu na stosunkowo wysokie bezrobocie w całym powiecie (blisko 28% w roku 2012) i brak dużych zakładów przemysłowych większość mieszkańców upatruje w wydobyciu gazu łupkowego szanse rozwojowe. Z drugiej strony, walory ekologiczne i krajobrazowe i duży udział rolnictwa w gospodarce powiatu sprawia, że mieszkańcy obawiają się różnego typu (wykazanych w raporcie) zagrożeń. Należy więc założyć, że tradycyjne wartości i dotychczasowy styl życia mogą stać w konflikcie z zakładanymi korzyściami przede wszystkim ekonomicznymi.
KONFLIKT DANYCH (nierówny dostęp do danych, manipulowanie i ograniczanie źródeł informacji) W świetle wyników przeprowadzonych badań, generalnie dominuje przychylny stosunek do poszukiwań i ewentualnego wydobycia gazu łupkowego w regionie, jednakże stosunek i postawy mieszkańców do problemu gazu są tak naprawdę w fazie kształtowania się. Analiza danych zastanych i wyniki badań jednoznacznie pokazuje, że najbardziej potrzebna jest kompetentna i rzetelna informacja. Ta zaś pozostaje w konflikcie ze stereotypami, mitami i plotkami. A gdy nie ma wiedzy to postawy kształtują się w następujący sposób: plotka mit fakty polityka administracja (z zapisu spotkania w Elblągu w dniu 21.08.2013)
KONFLIKT RELACJI (kiedy problemem jest druga strona - negatywne nastawienie do drugiej strony) Pewnego rodzaju zagrożeniem jest sytuacja, w której jak wynika z naszej diagnozy brak jest zinstytucjonalizowanych (i zagwarantowanych prawnie) procedur udziału społeczności lokalnych w decyzjach dotyczących inwestycji związanych z gazem łupkowym. Deklarowany przez władze regionalne potencjał korzyści ekonomicznych i społecznych nie zrekompensuje braku realnego wpływu mieszkańców na sprawy związane z przebiegiem spodziewanych inwestycji. Uruchomienie zinstytucjonalizowanych form dialogu społecznego oraz szeroka kampania informacyjna pozwoli ograniczyć zagrożenie tego rodzaju konfliktem.
GRUPY INTERESARIUSZY NA TERENIE POWIATU ELBLĄSKIEGO Samorząd gminy Mieszkańcy w pobliżu potencjalnych odwiertów Mieszkańcy innych wsi w gminie Właściciele gospodarstw agroturystycznych Rolnicy mieszkający przy odwiercie Firmy koncesjonariusze Regionalne organizacje społeczne Starostwo Powiatowe Województwo warmińsko - mazurskie Rząd RP
FUNDACJA ROZWIĄZAŃ EKO ENERGETYCZNYCH ul. Dyrekcyjna 7, 80-852 Gdańsk tel.: 58 305 23 25, fax: 58 741 53 73 biuro@free-gda.pl