Załącznik do Uchwały nr X/50/2015 Rady Miejskiej Wielichowa z dnia 12 listopada 2015 r. 2016-2025 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA I GMINY WIELICHOWO Miasto i Gmina Wielichowo ul. Rynek 10, 64-050 Wielichowo www.wielichowo.pl
Szanowni Państwo Wiosną 2015 roku samorząd Gminy Wielichowo podjął decyzję o przystąpieniu do opracowania podstawowego dokumentu rozwojowego Gminy, jakim jest strategia jej rozwoju. Do współpracy w realizacji tego zostali zaproszeni specjaliści z Wielkopolskiego Ośrodka Kształcenia i Studiów Samorządowych WOKiSS z Poznania. Prace nad strategią zostały poprzedzone opracowaniem Raportu o stanie Miasta i Gminy Wielichowo, którego celem było uzyskanie dokładnego wglądu w sytuację społeczną i gospodarczą Gminy. Raport pokazał również określone trendy rozwojowe, stając się podstawą do obiektywnej, opartej na faktach, oceny perspektyw dalszego rozwoju Gminy. Na podstawie przeprowadzonej diagnozy, w wyniku szerokich konsultacji społecznych (badanie ankietowe, wywiady z opiniotwórczymi mieszkańcami, spotkania, dyskusje), została wytyczona strategia Gminy, wskazująca jej wizję, czyli pożądany stan docelowy, cele rozwojowe oraz sposoby ich osiągnięcia. Prace związane z formułowaniem wizji, misji, celów i projektów realizacyjnych, były prowadzone przez szeroki zespół osób, zarówno pracowników Urzędu Miasta i Gminy, radnych, jak i reprezentantów różnych organizacji i instytucji, które na co dzień z nami współpracują. Po spotkaniach warsztatowych oraz dyskusjach w zespołach problemowych, powstały konkretne rekomendacje, dotyczące rozwoju Gminy do 2025 roku, uwzględniające istniejące uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne. Niniejszy program bazuje na faktycznym stanie zasobów Gminy i stanowi kontynuację dotychczasowego, wieloletniego procesu jej rozwoju. Wyznaczone w dokumencie plany realizacyjne będą zapewne modyfikowane przez zmieniające się warunki wewnętrzne i zewnętrzne, ale zawsze powinny uwzględniać główne kierunki rozwoju Gminy, czyli dążenie do zapewnienia wszystkim mieszkańcom dogodnych warunków pracy, rozwoju i wypoczynku. Na koniec składam serdeczne podziękowania wszystkim mieszkańcom Gminy, którzy przyczynili się do powstania dokumentu Strategii. Honorata Kozłowska Burmistrz Miasta i Gminy Wielichowo Genowefa Feldgebel Przewodnicząca Rady Miejskiej Wielichowa Strona 2
SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI... 3 1. PROCES I METODY OPRACOWANIA STRATEGII... 4 1.1. PROCES TWORZENIA STRATEGII ROZWOJU MIASTA I GMINY WIELICHOWO... 4 1.2. STRUKTURA STRATEGII... 6 2. ANALIZA REALIZACJI STRATEGII ROZWOJU MIASTA I GMINY WIELICHOWO NA LATA 2004-2014"... 8 3. UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY... 12 3.1. WYNIKI SONDAŻOWYCH BADAŃ ANKIETOWYCH... 12 3.2. ANALIZA SWOT... 23 4. WIZJA I MISJA GMINY... 29 4.1. WIZJA GMINY... 29 4.2. MISJA ROZWOJU GMINY... 29 5. CELE STRATEGICZNE... 30 6. PROGRAMY I PROJEKTY STRATEGICZNE... 33 6.1. ZAŁOŻENIA I KRYTERIA WYBORU PROGRAMÓW I PROJEKTÓW STRATEGICZNYCH... 33 6.2. ZESTAWIENIE PROGRAMÓW I PROJEKTÓW STRATEGICZNYCH... 33 6.3. ZAKRES CZASOWY PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ... 35 6.4. PREZENTACJA I UZASADNIENIE PROGRAMÓW I PROJEKTÓW STRATEGICZNYCH... 35 7. OKREŚLENIE ZBIEŻNOŚCI STRATEGII ROZWOJU GMINY ZE STRATEGIAMI NA SZCZEBLU WOJEWÓDZKIM I KRAJOWYM... 66 7.1. OKREŚLENIE ZBIEŻNOŚCI STRATEGII ROZWOJU MIASTA I GMINY WIELICHOWO NA LATA 2016-2025 ZE STRATEGIĄ ROZWOJU KRAJU 2020... 66 7.2. OKREŚLENIE ZBIEŻNOŚCI STRATEGII ROZWOJU MIASTA I GMINY WIELICHOWO NA LATA 2016-2025 ZE STRATEGIĄ ROZWOJU WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO DO 2020 ROKU... 68 7.3.OKREŚLENIE ZBIEŻNOŚCI STRATEGII ROZWOJU MIASTA I GMINY WIELICHOWO NA LATA 2016-2025 Z WIELKOPOLSKIM REGIONALNYM PROGRAMEM OPERACYJNYM NA LATA 2014-2020... 70 7.4.OKREŚLENIE ZBIEŻNOŚCI STRATEGII ROZWOJU GMINY WIELICHOWO NA LATA 2015-2024 Z PROGRAMEM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH NA LATA 2014-2020... 71 8. WDRAŻANIE STRATEGII ROZWOJU GMINY... 73 8.1. WDRAŻANIE ZAPISÓW STRATEGII... 73 8.2. MONITORING REALIZACJI STRATEGII... 73 8.3. OCENA SKUTKÓW REALIZACJI STRATEGII (EWALUACJA)... 75 8.4. EWENTUALNE KOREKTY PLANU I JEGO AKTUALIZACJA... 76 8.5. INFORMOWANIE SPOŁECZEŃSTWA... 76 9. SPIS TABEL... 77 10. SPIS WYKRESÓW... 77 11. SPIS RYSUNKÓW... 77 ZAŁĄCZNIK 1. FORMULARZ ANKIETY... 78 Strona 3
1. PROCES I METODY OPRACOWANIA STRATEGII 1.1. Proces tworzenia Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Wielichowo Po kilku miesiącach prac dobiegł końca proces opracowywania Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Wielichowo, który rozpoczął się w styczniu 2015 roku podpisaniem umowy między gminą Wielichowo a Wielkopolskim Ośrodkiem Kształcenia i Studiów Samorządowych WOKiSS z Poznania. Proces sporządzania Strategii był wspólną pracą licznego grona przedstawicieli samorządu (pracowników Urzędu Miasta i Gminy, gminnych jednostek organizacyjnych, radnych oraz lokalnych przedsiębiorców i przedstawicieli różnych grup społecznych) oraz konsultantów WOKiSS. Charakterystyczną cechą tego procesu była aktywna pomoc ze strony Gminy w zbieraniu danych, uczestnictwo w interpretacji tych danych i sporządzeniu diagnozy stanu Gminy oraz szeroka partycypacja przedstawicieli mieszkańców i różnych instytucji z terenu Gminy w określaniu możliwości rozwojowych i budowaniu programów strategicznego rozwoju. Prace zostały podzielone na kilka etapów, których przebieg opisano poniżej. Proces ten był zgodny z podstawowymi zasadami planowania strategicznego. Model zarządzania strategicznego w literaturze przedstawiany jest przeważnie w postaci cyklu: analiza (diagnoza) planowanie wdrażanie ocena, która w kolejnej fazie przyjmuje postać korekty i aktualizacji planów. Zgodnie z powyższym modelem, formułowanie Strategii zostało poprzedzone sporządzeniem kompleksowego Raportu o Stanie Miasta i Gminy Wielichowo. Celem jego przygotowania było uzyskanie dokładnego wglądu w sytuację gospodarczą i społeczną Gminy. Zgromadzone zostały szczegółowe dane o wszystkich aspektach funkcjonowania Gminy według stanu na dzień opracowywania Raportu, jak również za kilka lat wstecz. Dzięki temu powstała możliwość dokonania analizy historycznej, czyli wszechstronnego porównywania poziomu rozwoju Gminy na przestrzeni ostatnich lat. Raport pokazał także pewne trendy rozwojowe i stał się podstawą do obiektywnej, opartej na faktach, oceny możliwości dalszego rozwoju Gminy. Jest on opisem stanu, do którego będzie się można odwoływać w trakcie realizacji Strategii, śledząc postępy wdrażania zaplanowanych działań. Sporządzony Raport stał się punktem wyjścia do przygotowania Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Wielichowo. Przed przystąpieniem do prac planistycznych dokonano także szczegółowego przeglądu realizacji projektów, zapisanych w dotychczasowej "Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Wielichowo na lata 2004-2014 oraz w "Planie Rozwoju Lokalnego dla Miasta i Gminy Wielichowo na lata 2007-2013". Wyniki tych analiz wykazały, że większość zadań zapisanych w poprzedniej Strategii, została wykonana, bądź są one w trakcie realizacji (w sytuacji, gdy Strona 4
mają one charakter ciągły lub gdy czas ich realizacji wykraczał poza horyzont poprzedniej Strategii). Wykorzystanym w pracach nad Strategią, przydatnym źródłem informacji był sondaż ankietowy, przeprowadzony wśród mieszkańców Gminy poprzez zamieszczenie formularza na stronie internetowej Gminy oraz rozprowadzanie ankiet w Urzędzie Miasta i Gminy, sołectwach i poprzez młodzież szkolną. Łącznie prawidłowo wypełniono prawie 200 ankiet. Ze względu na dobór próby nie jest to liczba pozwalająca na traktowanie badania jako w pełni reprezentatywnego głosu lokalnej społeczności jej cel był inny możliwość wypowiedzenia się na temat warunków życia w Gminie i kierunków jej rozwoju przez grupę aktywnych mieszkańców. Sondaż był więc ważną, ale nie jedyną, formą partycypacji społecznej w procesie budowania strategii. W Rozdziale 3 zostały przedstawione wyniki badań, natomiast wzór ankiety został zamieszczony w Załączniku 1 (na końcu niniejszego opracowania). Inną, bardzo ważną formą udziału lokalnej społeczności w planowaniu rozwoju Gminy, były wywiady z przedstawicielami środowisk i grup społecznych oraz organizacji i instytucji z terenu Gminy. Łącznie w kwietniu 2015 roku przeprowadzono indywidualne spotkania z ok. 50 osobami - pracownikami Urzędu Miasta i Gminy, szefami jednostek gminnych i pozagminnych, radnymi, przedsiębiorcami, przedstawicielami organizacji pozarządowych i młodzieżą gimnazjalną. Ich celem było poznanie opinii tych osób na temat warunków życia na terenie Gminy oraz propozycji ich poprawy. Spotkanie, podsumowujące część diagnostyczną prac i wprowadzające do części planistycznej, odbyło się w maju 2015 roku. W pierwszej części było ono poświęcone podsumowaniu diagnozy stanu Gminy (w formie analizy SWOT), zaprezentowanej na spotkaniu przez konsultantów WOKiSS w podziale na poszczególne aspekty życia Gminy. Analiza dotychczas zgromadzonych danych (informacje statystyczne, raporty, sprawozdania, ankiety, wywiady) pozwoliła na zidentyfikowanie zarówno atutów (silnych stron) Gminy, jak i braków i problemów, które zostały omówione i uzupełnione w trakcie dyskusji. Stały się one podstawą procesu planistycznego. Jednym z punktów spotkania była dyskusja na temat wizji i misji rozwoju Gminy, czyli jej pożądanego docelowego stanu oraz sposobów jego osiągnięcia. Następnie konsultanci przedstawili propozycję konkretnych działań (uporządkowanych tematycznie), których wdrożenie w okresie obowiązywania Strategii powinno w dużym stopniu przyczynić się do zaspokojenia zgłoszonych potrzeb mieszkańców i doprowadzić do zamierzonego stadium rozwoju Gminy. Zestawienie działań zostało przygotowane na podstawie wyników wywiadów, ankiet, konsultacji oraz analiz i obserwacji konsultantów. W trakcie dyskusji jej uczestnicy odnieśli się do propozycji i zgłosili uwagi i propozycje uzupełnień. W kolejnym etapie prac konsultanci, w kontakcie z przedstawicielami Gminy, uzasadnili wybór i opisali cele, programy i projekty strategiczne. Zaproponowali także sposób monitorowania wykonania Strategii za pomocą zestawu wskaźników po to, aby w każdej chwili istniała możliwość sprawdzenia, czy przyjęte zadania są realizowane terminowo i w sposób określony w dokumencie Strategii. Strona 5
1.2. Struktura Strategii Opracowana Strategia jest dokumentem o wyrazistej, logicznej strukturze. Najważniejszym, wyjściowym elementem jest wizja Gminy, która określa pożądany przez mieszkańców jej wizerunek w perspektywie najbliższych kilkunastu lat, czyli jest swoistym zdjęciem Gminy. Kolejnym elementem jest misja rozwoju Gminy, która określa, jaki powinien być kierunek rozwoju Gminy w perspektywie następnych kilkunastu lat i jakie są priorytety samorządu w działaniach na rzecz zaspokojenia potrzeb mieszkańców, czyli osiągnięcia stanu, określonego w wizji. Misja jest sentencją, która najlepiej ujmuje główne kierunki działania samorządu, jednocześnie wskazuje priorytety działalności w najbliższych latach, ale przede wszystkim jest najlepszym podsumowaniem całego opracowywanego planu strategicznego. Strategia jest zorganizowana na kilku poziomach; strukturą swoją przypomina piramidę, której wierzchołek stanowią wizja i misja. Następnie wyróżniono niższe poziomy planowania: 1. Cele strategiczne 2. Programy strategiczne 3. Projekty realizacyjne 4. Zadania do wykonania. Rysunek 1. Układ strategii 1 Każdy cel, program i projekt zostały w dokumencie Strategii uzasadnione i scharakteryzowane. 1 Źródło wszystkich rysunków, tabel i wykresów w dokumencie Strategii to opracowania własne. Strona 6
Następnym po misji poziomem planowania są cele strategiczne. Wynikają one bezpośrednio z misji konkretnie definiują kierunki rozwoju Gminy tam określone, jednocześnie pozwalają na zachowanie jasnego podziału Strategii, grupując poszczególne programy i projekty. Ich realizacja w przyjętej perspektywie czasowej powinna doprowadzić do osiągnięcia pożądanego stanu rozwoju Gminy, określonego w wizji. Z kolei programy strategiczne są tematami działań, których wykonanie powoduje osiągnięcie określonych celów. Programy strategiczne grupują projekty, związane tematycznie z poszczególnymi dziedzinami życia Gminy, czy działania samorządu. Projekty realizacyjne to już konkretne przedsięwzięcia, najłatwiej mierzalne przy wdrażaniu Strategii. Projekty te zostały w niniejszym dokumencie szczegółowo rozpisane. Każdy projekt opatrzono opisem, w którym przedstawiono uzasadnienie jego wyboru oraz inne, ważne dla jego realizacji, informacje. Dodatkowo dla projektów opracowano zestaw niezbędnych danych, obejmujących przede wszystkim zadania, czyli czynności do wykonania w ramach każdego. Zostały tutaj również określone inne informacje opis beneficjentów i celu, dla jakiego projekt jest realizowany, informacje o jednostce odpowiedzialnej za jego wykonanie oraz jednostkach współpracujących, a także daty realizacji poszczególnych zadań. W pracy nad wszystkimi powyższymi elementami Strategii uwzględniono wymagania pryncypiów zarządzania strategicznego, które składa się z czterech zasadniczych faz działania: 1) diagnozy 2) planowania 3) wdrożenia 4) oceny. Kluczowym elementem w przygotowaniu Strategii rozwoju jest planowanie, ale o sukcesie realizacji planu decyduje sposób jego wdrożenia. Ponieważ większość problemów, związanych z realizacją Strategii, wynika najczęściej z niezbyt precyzyjnego zdefiniowania celów i zadań, jakie mają zostać wykonane, dlatego w przedstawionym dokumencie starano się stworzyć jak najbardziej przejrzysty schemat programów i projektów realizacyjnych, ułatwiający zrozumienie ich zasadności. Należy podkreślić, że Strategia jest tzw. planem maksymalnym, to znaczy obejmuje ona przedsięwzięcia, jakie samorząd i mieszkańcy chcieliby, aby były zrealizowane do 2025 roku, a najlepiej znacznie szybciej. Ale aby tak się stało, muszą być w pełni spełnione wszystkie warunki, związane między innymi z pozyskaniem środków własnych, środków zewnętrznych oraz z maksymalnym wykorzystaniem wszystkich zdolności technicznych i organizacyjnych. Strona 7
2. ANALIZA REALIZACJI STRATEGII ROZWOJU MIASTA I GMINY WIELICHOWO NA LATA 2004-2014" Pierwszym etapem prac planistycznych nad opracowaniem Strategii Rozwoju Miasta i Wielichowo na lata 2016-2025, było spojrzenie wstecz na to, co zostało zrealizowane w ciągu minionych 10 lat w ramach Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Wielichowo na lata 2004-2014, uchwalonej przez Radę Miejską w roku 2004. Dokonano analizy wykonania zapisów dotychczasowej Strategii w celu: sporządzenia zestawienia zadań, które zostały zrealizowane w całości, identyfikacji zadań zrealizowanych częściowo - w celu poznania przyczyn niepełnego wykonania i określenia pozostałych prac, ponieważ mogą lub powinny one zostać wprowadzone do nowej Strategii, identyfikacji zadań nie rozpoczętych i wyjaśnienia przyczyn zaistniałej sytuacji, identyfikacji zadań o charakterze ciągłym. Realizacja Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Wielichowo na lata 2004-2014 odbywała się zgodnie z jej celem generalnym - misją: Wielichowo to gmina rolnicza, przyjazna środowisku, która chce rozwijać się poprzez wykorzystanie potencjału rolnictwa i pieczarkarstwa, stawiając na edukację swoich mieszkańców i rozwój infrastruktury. w oparciu o trzy strategiczne cele rozwoju Gminy: I. ROZWÓJ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ II. WSPIERANIE ROZWOJU GOSPODARCZEGO GMINY III. ROZWÓJ USŁUG SPOŁECZNYCH w ramach których sformułowano szereg celów operacyjnych. Każdemu celowi strategicznemu przyporządkowano wiele zadań do wykonania, pogrupowanych w programy i projekty. Poniżej przedstawiono informację na temat stopnia ich realizacji. Strona 8
Cel strategiczny 1: ROZWÓJ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ W ramach tego celu wyznaczono do realizacji 10 projektów: PROGRAM 1.1. INFRASTRUKTURA PODZIEMNA 1.1.1. Budowa sieci wodociągowej na terenie miasta i innych miejscowości 1.1.2. Budowa sieci kanalizacyjnej 1.1.3. Modernizacja oczyszczalni ścieków 1.1.4. Dalsza gazyfikacja gminy PROGRAM 1.2. DROGOWNICTWO 1.2.1. Budowa i remonty dróg na terenie gminy 1.2.2. Budowa obwodnicy dla Wielichowa 1.2.3. Budowa chodników i oświetlenia 1.2.4. Modernizacja drogi Wielichowo Grodzisk i innych dojazdowych do Wielichowa PROGRAM 1.3. GOSPODARKA ODPADAMI STAŁYMI 1.3.1. Wdrożenie systemu segregacji śmieci 1.3.2. Rozwiązanie problemu wysypiska śmieci W ramach tych projektów zidentyfikowano kilkadziesiąt zadań do wykonania, przede wszystkim w zakresie budowy stacji uzdatniania wody, modernizacji oczyszczalni ścieków, budowy wielu odcinków kanalizacji sanitarnej, budowy wielu odcinków dróg i infrastruktury okołodrogowej, a także zagospodarowania odpadów stałych. Zrealizowano wiele przewidzianych zadań, choć należy zauważyć, iż zadania w zakresie budowy dróg gminnych, chodników, czy oświetlenia, to zadania nigdy nie kończące się i w kolejnym planie strategicznym, wiele kolejnych odcinków będzie wyznaczonych do realizacji. Wśród dużych wyzwań, których wciąż nie udało się zrealizować, pozostaje kontynuacja rozwiązywania problemu zagospodarowania ścieków w wielu miejscowościach oraz zadanie wskazywane przez mieszkańców jako jedno z najważniejszych zadań - budowa obwodnicy Wielichowa (kompetencje samorządu województwa wielkopolskiego). Strona 9
Cel strategiczny 2. WSPIERANIE ROZWOJU GOSPODARCZEGO GMINY W ramach tego celu wyznaczono do realizacji 8 projektów: PROGRAM 2.1. ROLNICTWO 2.1.1. Zalesienia na obszarach o słabych glebach 2.1.2. Restrukturyzacja gospodarstw niskotowarowych, rolnictwo ekologiczne i rolnośrodowiskowe 2.1.3. Tworzenie grup producenckich lub innych form zbytu. Rozwój i dostosowywanie do norm UE przetwórstwa artykułów rolnych PROGRAM 2.2. OTWARCIE NA INWESTORÓW 2.2.1. Inwentaryzacja i uzbrojenie terenów inwestycyjnych na terenie gminy 2.2.2. Wielofunkcyjny rozwój wsi. Otwarcie inkubatora dla małych przedsiębiorstw. Program 2.3. Wspieranie rozwoju turystyki 2.3.1. Promocja miasta i gminy 2.3.2. Budowa ścieżek rowerowych (m.in. do Przemętu i Boszkowa) 2.3.3. Rozwój gospodarstw agroturystycznych W ramach tych projektów zidentyfikowano wiele zadań, przede wszystkim w sferze organizacyjnej. Wiele z tych zadań dotyczyło zagadnień związanych ze współpracą z przedsiębiorcami i generowaniem rozwoju gospodarczego Gminy. Część projektów okazało się trudnych do realizacji, ze względu na ograniczone kompetencje samorządu w sferze gospodarczej. Nie udało się także zrealizować zadań inwestycyjnych związanych z uzbrojeniem terenów inwestycyjnych, czy też budową inkubatora przedsiębiorczości. Co gorsza - Gmina posiada wciąż duże zapóźnienia, w zakresie objęcia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego wielu istotnych dla rozwoju obszarów. W międzyczasie zmianie uległy natomiast kompetencje różnego szczebla samorządów i obecnie za wspieranie rynku pracy odpowiada samorząd powiatowy, a gmina nie posiada w tym zakresie wielu narzędzi. Cel strategiczny 3. ROZWÓJ USŁUG SPOŁECZNYCH W ramach tego celu wyznaczono do realizacji 10 projektów: PROGRAM 3.1. OŚWIATA 3.1.1. Opracowanie programu restrukturyzacji oświaty na terenie gminy 3.1.2. Remonty obiektów szkolnych 3.1.3. Organizacja pracowni internetowych 3.1.4. Przygotowanie społeczeństwa do korzystania z Internetu Strona 10
PROGRAM 3.2. KULTURA 3.2.1. Odnowa wsi i zachowanie dziedzictwa kulturowego PROGRAM 3.3. USŁUGI SPOŁECZNE 3.3.1. Zapewnienie mieszkań socjalnych na terenie gminy 3.2.2. Utworzenie Świetlicy Opiekuńczo-Wychowawczej 3.3.3. Polepszenie bazy lokalowej pomocy społecznej 3.3.4. Likwidacja barier architektonicznych przy budynkach użyteczności publicznej 3.3.5. Organizacja placów gier i zabaw Zadania zawarte w 3. celu strategicznym związane były przede wszystkim ze sferą oświaty i wychowania, zagospodarowaniem czasu wolnego mieszkańców i pomocą mieszkańcom będącym w trudnej sytuacji życiowej. Wiele z zadań miało też charakter ciągły, tzn. było realizowane, jest realizowane i będzie realizowane w kolejnych latach. Remonty i modernizacje w obiektach szkolnych i sportowo-rekreacyjnych to również zadania nigdy nie kończące się. Największe zadania zrealizowane w tych sferach, to budowa przedszkola w Wielichowie, budowa obiektów sportowo rekreacyjnych oraz poprawa bazy lokalowej pomocy społecznej. Z największych zadań, których nie udało się zrealizować pozostał remont Domu Kultury, czy też inwestycje w mieszkania socjalne. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Analiza realizacji zadań strategicznych przyjętych w Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Wielichowo na lata 2004-2014 pokazuje, że większość zadań, które postawiły przed sobą władze i Rada Miejska w 2004 roku, została wykonana. Nie zrealizowano jednak części zadań, przede wszystkim z względu na ich potężny koszt, na poniesienie którego Gminę nie było dotychczas stać. Stosunkowo dobre wykonanie poprzedniej Strategii wskazuje, iż plany były dobrze wyznaczone i realne do wypełnienia, a samorząd rozwijał się na miarę swoich możliwości. Zaawansowana realizacja poprzedniej Strategii była jednym z podstawowych motywów do podjęcia prac nad nowym dokumentem strategicznym, aby na najbliższe lata wyznaczyć do realizacji kolejne ważne, spójne i ambitne projekty. Strona 11
3. UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY 3.1. Wyniki sondażowych badań ankietowych 3.1.1. Organizacja badań a) Teren badań Badania przeprowadzono w lutym i marcu 2015 roku, za pomocą ankiety zamieszczonej w profesjonalnym serwisie, oferującym narzędzia związane z badaniem opinii społecznej. Odnośnik do ankiety umieszczony był na stronie internetowej Miasta i Gminy Wielichowo (www.wielichowo.pl), z adnotacją informującą, że skierowana jest do mieszkańców Miasta i Gminy. Dodatkowo pytanie sprawdzające miejsce zamieszkania wyłączało spośród potencjalnych respondentów osoby spoza Miasta i Gminy. Ponadto ankieta dostępna była w wersji papierowej dla klientów Urzędu oraz jego pracowników, a także przekazana poprzez uczniów, rodzicom w szkołach z terenu Gminy. b) Charakterystyka grupy badawczej Ostatnia część ankiety składała się z pytań dotyczących respondentów. Dzięki uzyskanym odpowiedziom można dokonać charakterystyki grupy badawczej. Pierwsze pytanie tej części dotyczyło wieku respondentów i obejmowało przedziały: 18-29, 30-39, 40-49, 50-59 i powyżej 60 lat: Wykres 1. Wiek respondentów W badaniu wzięło udział prawie 200 osób, spośród których wyraźna większość to kobiety - 63% badanych, wobec 37% mężczyzn. Strona 12
Biorąc pod uwagę wykształcenie, największy odsetek badanych ponad 37% - deklarował ukończenie szkoły średniej. Ponad 28% wskazań dotyczyło zawodowego, niespełna 27% wyższego, a po około 4% policealnego i podstawowego wykształcenia. Kolejnym kryterium podziału grupy badawczej był status zawodowy. Odpowiedzi mieszkańców kształtują się następująco: Pracownik etatowy: 50,6% Rolnik: 28,5% Przedsiębiorca: 7,6% Student: 1,7% Niepracujący: 11,6% c) Charakterystyka narzędzia badawczego Opinię mieszkańców o warunkach życia w Gminie zbadano przy pomocy specjalnie skonstruowanego kwestionariusza ankietowego. Zawierał on, poza wspomnianą metryczką, dwa rozbudowane moduły macierzowe, za pomocą których respondenci poddawali ocenie poszczególne aspekty w pięciostopniowej skali. Ponadto pytaniami otwartymi były zagadnienia, w których poproszono badanych o wskazanie dwóch najważniejszych pozytywów i dwóch największych problemów Gminy. Ponadto badani wskazali po dwa najważniejsze działania inwestycyjne i nieinwestycyjne, jakie według nich powinny zostać zrealizowane na terenie Gminy. Ostatnia merytoryczna część zawierała prośbę o wskazanie dwóch najważniejszych spraw do załatwienia w miejscowości zamieszkania respondenta. Przyjęto, że cel badania zostanie osiągnięty, jeśli spełnione zostaną następujące warunki: Badani ocenią warunki życia w Gminie Określone zostaną pozytywne i negatywne aspekty życia w Gminie Określona zostanie skala ważności poszczególnych działań w Gminie Wskazane zostaną najbardziej pożądane działania inwestycyjne i nieinwestycyjne Respondenci wskażą najważniejsze sprawy do załatwienia w swojej miejscowości Respondenci wypełnią metryczkę. 2.1.2. Ocena warunków życia w gminie Wielichowo Do oceny wyłoniono 18 aspektów, wśród których obecne były zagadnienia związane z infrastrukturą, edukacją, zdrowiem, ofertą spędzania wolnego czasu (kultura, sport, rekreacja,) sektorem usług i estetyką oraz wizerunkiem Gminy. Ocena dokonywana była w pięciostopniowej skali: 5 ocena bardzo dobra 4 ocena dobra 3 ocena przeciętna 2 ocena zła 1 ocena bardzo zła Strona 13
Owych 18, podlegających ocenie dziedzin, to: 1. Możliwość podjęcia pracy w Gminie 2. Stan infrastruktury drogowej 3. Stan infrastruktury okołodrogowej (chodniki, oświetlenie, ścieżki rowerowe) 4. Stan infrastruktury wodno-kanalizacyjnej(dostępność wodociągów, jakość wody) 5. Stan infrastruktury teleinformatycznej (Internet, telefony, zasięg sieci komórkowych) 6. Stan środowiska naturalnego 7. Dostępność do kultury i rozrywki 8. Standard nauczania dzieci i młodzieży na terenie Gminy 9. Dostępność sklepów i usług dla ludności na terenie Gminy 10. Dostępność usług medycznych na terenie Gminy 11. Bezpieczeństwo publiczne w Gminie 12. Możliwość podjęcia pracy w Gminie 13. Powiązania komunikacyjne wewnątrz Gminy (transport zbiorowy) 14. Powiązania komunikacyjne Gminy z innymi gminami, Poznaniem (transport zbiorowy) 15. Estetyka Gminy, tereny zielone 16. Wizerunek Gminy w mediach (prasie, radiu, telewizji) 17. Obsługa administracyjna mieszkańców w Urzędzie Miasta i Gminy 18. Życzliwość mieszkańców i stosunki dobrosąsiedzkie Poniżej zamieszczono wykres, na którym przedstawione są zbiorcze wyniki tej części ankiety. Na wykresie zbiorczym dziedziny zostały uszeregowane ze względu na kryterium oceny negatywnej (zła i bardzo zła) tak, aby wyodrębnić te, które zdaniem mieszkańców wymagają najpilniejszej interwencji i które w ich ocenie są najistotniejszymi barierami hamującymi tempo wzrostu jakości życia w Gminie. Strona 14
Wykres 2. Ocena warunków życia w Gminie Strona 15
Wykres przedstawia hierarchię problemów, jakie w Gminie są najważniejsze według badanych mieszkańców. Pierwszym z nich jest rynek pracy, następnie kwestia powiązań komunikacyjnych, tak z innymi Gminami jak i wewnątrz gminy Wielichowo. Mieszkańcy widzą potrzebę poprawy stanu infrastruktury okołodrogowej i drogowej oraz zwiększenia dostępności do usług medycznych, ponadto przeciętnie ocenione zostały: dostępność do sportu i rekreacji, bezpieczeństwo publiczne, dostępność do kultury i rozrywki. Umiarkowanie zadowalająco wypadła ocena stanu infrastruktury teleinformatycznej, estetyka Gminy i jej wizerunek w mediach oraz infrastruktura wodno-kanalizacyjna. Najlepiej oceniony został dostęp do sklepów i usług oraz stan środowiska naturalnego. Pozytywne noty zebrano również w przypadku kwestii stosunków dobrosąsiedzkich, obsługi administracyjnej w Urzędzie Miasta i Gminy Wielichowo oraz jakości nauczania dzieci i młodzieży. Możliwość podjęcia pracy to największa bolączka mieszkańców. Taka ocena nie dziwi, biorąc pod uwagę fakt, że zatrudnienie, będące warunkiem zabezpieczenia społecznego, jest podstawą kształtowania jakości życia, stosunków społecznych i lokalnej demokracji. Opinię mieszkańców na ten temat przedstawia wykres: Wykres 3. Opinia o lokalnym rynku pracy Mieszkańcy są zdecydowanie niezadowoleni z powiązań komunikacyjnych oba badane aspekty (wewnątrz Gminne oraz zewnętrzne) uzyskały bardzo niski odsetek pozytywnych ocen: odpowiednio 7,5% oraz 6,3%. Jeśli chodzi o inne kwestie związane z usługami społecznymi to, oceniane są one umiarkowanie pozytywnie; zbiorcze wyniki przedstawia tabela: Strona 16
Tabela 1. Ocena usług społecznych 5 bardzo dobra 4 dobra 3 przeciętna 2 zła 1 bardzo zła Usługi medyczne 1,7% 14,9% 31,6% 28,2% 23,0% Bezpieczeństwo 1,7% 22,4% 37,4% 15,5% 20,7% Obsługa administracyjna 4,0% 44,8% 29,9% 9,8% 4,6% W tabeli nie uwzględniono opcji nie mam zdania, ponieważ odsetek osób ją wybierających nie wpływa istotnie na konkluzje. Spośród wybranych czterech aspektów najsłabiej wypada opieka zdrowotna, pamiętać należy jednak, że jest to wyjątkowo skomplikowana dziedzina, wiążąca się z szeregiem innych aspektów. Mieszkańcy przeciętnie oceniają bezpieczeństwo publiczne, a obsługa administracyjna w Urzędzie to czwarty najlepiej oceniany segment. Zsumowany odsetek ocen negatywnych wyniósł mniej niż 15%. Kolejną skumulowaną grupą ocenianych czynników jest infrastruktura techniczna: Infrastruktura okołodrogowa Tabela 2. Ocena infrastruktury technicznej 5 bardzo dobra 4 dobra 3 przeciętna 2 zła 1 bardzo zła 1,7% 7,4% 36,0% 33,1% 20,0% Stan dróg 1,1% 7,4% 45,7% 31,4% 13,7% Teleinformatyka 9,7% 33,1% 25,1% 13,1% 15,4% Kanalizacja 5,7% 28% 42,9% 13,1% 6,9% Wyniki oceny lokalnej infrastruktury drogowej i okołodrogowej wypadają raczej źle, a w przypadku sieci teleinformatycznych i kanalizacji raczej dobrze. Stan dróg można w pewnej mierze porównać do sytuacji z opieką zdrowotną, gdzie wpływ lokalnych kreatorów polityk publicznych jest co najmniej umiarkowany (główny problem stanowi droga wojewódzka i drogi powiatowe). Pozytywne ocenianie infrastruktury wodno-kanalizacyjnej świadczy o osiągnięciu sukcesu, jeśli chodzi o zapewnienie podstawowych usług dla ludności. Cieszy również dobra ocena dostępu do sieci teleinformatycznej, zwłaszcza mając na uwadze ogólnoświatowe tendencje oraz zagrożenie wykluczeniem cyfrowym. Środowisko naturalne uzyskało 51,4% ocen dobrych i bardzo dobrych i niespełna35,8% przeciętnych; 11% badanych wyraża tu zaniepokojenie dając ocenę złą lub bardzo złą. Należy podkreślić fakt, że standard nauczania dzieci i młodzieży okazał się trzecim obszarem z najmniejszym odsetkiem negatywnych ocen a pierwszym, jeśli chodzi o skumulowane oceny dobre i bardzo dobre: 65% respondentów jest usatysfakcjonowanych jakością nauczania w Gminie. Strona 17
2.1.3. Pozytywne i negatywne elementy życia w Gminie W dwóch następnych częściach ankiety, badani zostali poproszeni o dokonanie autorskich analiz SWOT, które przyniosły cenne informacje na temat ich opinii o swojej Gminie. To pytanie było swoistym rozwinięcie pierwszej części ankiety. Jeśli chodzi o pozytywy to najczęściej podawano: spokój dobrą edukację bezpieczeństwo i niską przestępczość środowisko naturalne i przyrodę działalność organizacji pozarządowych infrastrukturę wod-kan. Za najistotniejsze słabe strony ankietowani uważają: brak pracy infrastrukturę drogową i okołodrogową jakość usług medycznych brak rozrywek problemy z zasięgiem sieci komórkowej. Co trzeci badany nie wypowiedział się jeśli chodzi o pozytywne, a co piaty jeśli chodzi o negatywne aspekty życia w Gminie. 2.1.4. Ważność działań w Gminie Kolejną częścią kwestionariusza była ocena ważności działań w Gminie według pięciostopniowej skali, gdzie 5 oznaczało działanie bardzo ważne, a 1 - zbędne. Do oceny zaproponowano następujące dziedziny: 1. Remonty i budowa dróg 2. Budowa infrastruktury okołodrogowej (chodniki, ścieżki rowerowe, oświetlenie) 3. Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej 4. Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej 5. Wydzielanie i uzbrajanie gruntów dla inwestorów 6. Wspieranie lokalnych przedsiębiorców i poszukiwanie inwestorów zewnętrznych 7. Zwiększenie nakładów na turystykę (rozwój infrastruktury, promocja) 8. Budowa boisk, sal sportowych (głównie przy szkołach) i placów zabaw 9. Promocja i wsparcie korzystania z odnawialnych źródeł energii 10. Rozwój oferty handlowej 11. Zwiększanie estetyki Gminy (np. zakładanie nowych terenów zielonych) 12. Intensyfikacja współpracy z gminami partnerskimi 13. Szersze wspieranie działań kulturalnych, artystycznych i promocja gminy 14. Zwiększenie pomocy socjalnej dla najuboższych W kwestionariuszu zaproponowano taką kolejność, kierując się pewnymi przypuszczeniami, co do potencjalnych wyborów respondentów. Te wybory okazały się ciekawe, co można zaobserwować na zbiorczym wykresie, gdzie kryterium kolejności zależne było od sumy odsetka wskazań na 5 i 4: Strona 18
Promocja i wsparcie korzystania z odnawialnych źródeł energii Intensyfikacja współpracy z gminami partnerskimi Zwiększanie nakładów na turystykę STRATEGIA ROZWOJU MIASTA I GMINY WIELICHOWO 2016-2025 Wykres 4. Ważność działań w Gminie Rozwój oferty handlowej Szersze wspieranie działan kulturalnych Zwiększanie estetyki Gminy (np. zakładanie nowych terenów zielonych) Wspieranie lokalnych przedsiębiorców i poszukiwanie inwestorów Zwiększenie pomocy socjalnej dla najuboższych Budowa boisk, sal sportowych i placów zabaw Rozbudowa i modernizacja wodociągów Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej Bardzo ważne Ważne Średnio ważne Mało ważne Zbędne Strona 19 Wydzielanie i uzbrajanie gruntów dla inwestorów Budowa infrastruktury okołodrogowej Remonty i budowa dróg 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
Z powyższego wykresu wyłania się charakterystyczna dla badanej Gminy hierarchia potrzeb. Przede wszystkim rzuca się w oczy ciągłe niezaspokojenie ambicji w zakresie infrastruktury drogowej, która obecna jest na pierwszych dwóch miejscach wykresu. Pamiętać trzeba, że ocena stanu tego obszaru z pierwszej części kwestionariusza nie wypadła bardzo źle, lecz mimo to badani widzą konieczność ciągłego rozwoju tego obszaru. Szczegółowy rozkład głosów przedstawia tabela: Remonty i budowa dróg Infrastruktura okołodrogowa Tabela 3. Pożądane działania Gminy - infrastruktura drogowa Bardzo ważne Ważne Przeciętne Mało ważne Zbędne 53,8% 34,1% 8,1% 1,7% 2,3% 50,0% 34,5% 11,5% 1,7% 2,3% Wspieranie przedsiębiorców, kolejna w kolejności dziedzina, ma związek z niepokojami dotyczącymi rynku pracy i bezrobocia. Jak wspomniano wyżej, bez stabilnego rynku pracy na poziomie lokalnym trudno kształtować długofalową politykę rozwoju; respondenci również są tego świadomi dostrzegając istotność działań w związku z przedsiębiorczością lokalną: Wykres 5. Pożądane działania Gminy - wsparcie przedsiębiorców Respondenci odczuwają potrzebę szerszego wspierania działalności kulturalnej: ponad 61% wskazań na bardzo ważne lub ważne. Prawie taka sama część badanych (równe 61%) uznaje za istotne wydzielanie i uzbrajanie gruntów dla inwestorów, co jest powiązane ze wspieraniem przedsiębiorców. Infrastruktura kanalizacyjna, również jest według badanych obszarem wymagającym ciągłego rozwoju. Dość duży odsetek osób, które nie mają dostępu do kanalizacji, jest w Strona 20
naszym kręgu cywilizacyjnym zjawiskiem wymagającym reakcji. Ten problem dostrzega blisko 60% respondentów, którzy ocenili rozwój tej dziedziny, jako bardzo ważny lub ważny. Niecałe 60% badanych widzi potrzebę budowy boisk, sal sportowych i placów zabaw, co ma związek z faktem, że brak oferty spędzania wolnego czasu był często wskazywany w tej części badania, która skupiła się na negatywnych aspektach życia w gminie. Kolejne trzy obszary turystykę, energię odnawialną i współpracę z gminami partnerskimi przedstawia tabela: Tabela 4. Pożądane działania Gminy turystyka, energia odnawialna i współpraca z gminami partnerskimi Zwiększenie nakładów na turystykę Promocja i wsparcie korzystania z odnawialnych źródeł energii Intensyfikacja współpracy z gminami partnerskimi Bardzo ważne Ważne Przeciętne Mało ważne Zbędne 15,0% 28,3% 41,0% 11,6% 4,1% 17,9% 32,4% 29,5% 15,0% 5,2% 13,5% 43,9% 29,8% 9,4% 3,5% Badani mieli możliwość wpisania i ocenienia wybranych przez siebie zagadnień, najczęściej wskazywano: Budowę ścieżek rowerowych Poprawę jakości usług medycznych Absorpcję funduszy UE Remonty i budowę chodników 2.1.5. Najważniejsze działania inwestycyjne i nieinwestycyjne W ostatniej merytorycznej części badania, ankietowani mogli wpisać te działania, które według nich są najistotniejsze w ich miejscowościach zamieszkania. Te odpowiedzi zdecydowanie pokrywają się z działaniami, które podlegały ocenie i hierarchizacji w poprzednich częściach kwestionariusza. Jeśli chodzi o działania inwestycyjne, najczęściej wskazywano drogi chodniki ścieżki rowerowe ośrodek zdrowia obwodnicę wodociągi Strona 21
boiska i place zabaw kanalizację. Najczęściej podawane działania nieinwestycyjne to: wsparcie Święta Pieczarki Dożynki Dzień Dziecka kultura i rozrywka wsparcie organizacji zrzeszających mieszkańców koncert noworoczny. 2.1.6. Najważniejsze sprawy do załatwienia w miejscowości zamieszkania respondentów Nie odnotowano istotnych różnic pomiędzy poszczególnymi miejscowościami. Ankietowani, skupiwszy się na infrastrukturze, podawali podobne zagadnienia do rozwiązania w trybie pilnym: drogi chodniki sala wiejska boisko kanalizacja plac zabaw ścieżki rowerowe. Strona 22
3.2. Analiza SWOT Zestawienie mocnych i słabych stron analizowanego podmiotu (w tym przypadku gminy Wielichowo) oraz określenie jego szans i zagrożeń rozwojowych jest klasycznym narzędziem, stosowanym od wielu lat w analizie strategicznej. Nazwa SWOT pochodzi z języka angielskiego i oznacza: S Strengths (atuty, silne strony) W Weaknesses (problemy, słabości) O Opportunities (szanse, możliwości) T Threats (zagrożenia). Analiza SWOT jest swego rodzaju pomostem między raportem o stanie Gminy, a strategią jej rozwoju - zidentyfikowane silne i słabe strony oraz możliwości i zagrożenia są podsumowaniem obecnej sytuacji Gminy, a jednocześnie wstępem do określenia perspektyw jej rozwoju, który powinien bazować na posiadanych własnych atutach oraz szansach, pojawiających się w otoczeniu. Wstępna propozycja silnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń zestawiona została sporządzona przez konsultantów na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych i wywiadów z opiniotwórczymi środowiskami. Następnie została ona zweryfikowana podczas spotkania z pracownikami Urzędu Miasta i Gminy i jednostek gminnych oraz podczas spotkań warsztatowych. W celu zapewnienia jak największej przejrzystości, zestawienie silnych i słabych stron sporządzono w podziale na 13 obszarów życia Gminy: 1) Położenie, ogólne warunki życia 2) Zagospodarowanie przestrzenne 3) Drogi i komunikacja 4) Infrastruktura techniczna, czystość, środowisko 5) Oświata 6) Kultura, rozrywka 7) Sport, rekreacja 8) Handel, gastronomia 9) Zdrowie, pomoc społeczna 10) Bezpieczeństwo 11) Gospodarka 12) Mieszkańcy, aktywność społeczna 13) Zarządzanie Gminą. Lista ta przedstawia się następująco 2 : 2 W kilku przypadkach czynniki o podobnym charakterze występują zarówno po stronie atutów, jak i słabych stron. Jest to dopuszczalne, ponieważ po pierwsze przy analizie wewnętrznej brano pod uwagę nie tylko ściśle zdefiniowane słabości, ale także problemy i potrzeby, a po drugie w ramach tego samego zagadnienia mogą występować zarówno atuty, jak i słabości lub elementy do zrealizowania. Wobec tego na przykład w dziale Drogi i komunikacja w atutach jest mowa o coraz lepszym stanie dróg, natomiast w słabościach/problemach/potrzebach o potrzebie budowy dróg gminnych. Strona 23
SILNE STRONY (ATUTY) SŁABE STRONY/PROBLEMY W Gminie mieszka się dobrze, zalety małego środowiska lokalnego, żyje się bezpiecznie, wszyscy się znają, pomagają sobie, sąsiedzi monitorują, co się wokół dzieje Mało zagrożeń cywilizacyjnych Czyste powietrze, z dala od większych ośrodków Widać przyspieszenie procesów rozwojowych od kilku lat, wcześniej gmina była wyraźnie zapóźniona cywilizacyjnie Gmina dość estetyczna, mieszkańcy dbają o obejścia Położenie, ogólne warunki życia Zagospodarowanie przestrzenne Drogi i komunikacja Minusy małego środowiska: wszyscy o wszystkich wszystko wiedzą trzeba dojechać, np. do kina, na basen zbyt mało rozrywek dla młodzieży Niekorzystne trendy demograficzne (starzenie się społeczeństwa, wyjazdy młodych mieszkańców) Lekkie zapóźnienie w stosunku do innych gmin pod względem infrastruktury, zbyt późno zaczęło się coś dziać Brak planów zagospodarowania przestrzennego Częste wymieszanie funkcji mieszkaniowych z gospodarczymi Widoczna jest stopniowa poprawa infrastruktury drogowej, przede wszystkim jeśli chodzi o drogi gminne Położenie na uboczu nie docenianie wagi remontów drogi wojewódzkiej i powiatowych przez właścicieli: droga wojewódzka bardzo słaby stan (most ograniczenie nośności do 15 ton), brak obwodnicy Wielichowa drogi powiatowe duże potrzeby Zbyt mało ścieżek rowerowych (tylko ścieżka pieszo-rowerowa w kierunku Rakoniewic, przy drodze woj. oraz kawałek w kierunku na Czacz) Duże potrzeby chodniki, oświetlenie Problem komunikacja autobusowa: coraz gorsza komunikacja autobusowa wewnątrz gminy problem w dojazdem w kierunku Kościana, głównie dla młodzieży (dojazd do szkół) problem z dojazdem do Poznania Strona 24
SILNE STRONY (ATUTY) SŁABE STRONY/PROBLEMY Infrastruktura techniczna, czystość, środowisko Gmina w pełni zwodociągowana Nowoczesna Stacja Uzdatniania Wody Stan środowiska dobry, brak niebezpiecznego przemysłu Gazyfikacja gminy Coraz większa świadomość ekologiczna mieszkańców Dość częsty zrzut ścieków do rowów - duże potrzeby w zakresie budowy sieci kanalizacyjnej na terenach wiejskich lub systemów przydomowych Zanieczyszczenia z niskiej emisji (głównie Wielichowo) Oświata Dobry poziom oświaty, dobre wyposażenie, dobra baza żywieniowa Nowe przedszkole, wszystkie dzieci znajdują miejsce w przedszkolu Dobry poziom nauczania Dobrze oceniane zaangażowanie nauczycieli O wyborze szkoły średniej często decyduje możliwość dojazdu autobusem Problem z kadrą języków obcych w szkołach gminnych Ciągle duże potrzeby remontowoinwestycyjne w bazę oświatową i sportową Kultura, rozrywka Dość prężnie działające Centrum Kultury i Biblioteka Wiele ciekawych imprez i wydarzeń kulturalnych Bliskość większych ośrodków (Wolsztyn, Grodzisk, Poznań) - możliwość skorzystania z oferty Świetlice wiejskie większość w dobrym stanie, po remontach Dobra współpraca - CK - parafia - OSP - KGW - Klub Seniora Dostęp do kultury praktycznie wyłącznie w Wielichowie, niewykorzystany potencjał świetlic wiejskich Zbyt mała oferta czasu wolnego dla osób starszych Mała frekwencja na imprezach nieco "wyższych lotów" Sport, rekreacja Rozwinięta infrastruktura sportowa, przede wszystkim w Wielichowie Place zabaw - spore nasycenie Boisko w każdej większej wsi Dobre wyniki LKP Pieczarka oraz reaktywacja sekcji młodzieżowej klubu w Wielichowie Brak Orlika Brak boisk w mniejszych wsiach Słaba jakość placów zabaw Sport szkolny - nastawienie na koszykówkę, brak innych dyscyplin Strona 25
SILNE STRONY (ATUTY) SŁABE STRONY/PROBLEMY Handel, gastronomia Wystarczająca oferta Problem dla lokalnych sklepikarzy konkurencja ze strony marketów Zdrowie, pomoc społeczna Wyremontowany budynek Ośrodka Pomocy Społecznej Projekty prowadzone przez OPS (np. dofinansowane z UE - wspólnie z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie) Kompetentna kadra OPS Problem z lekarzem rodzinnym w Wielichowie (wiele osób leczy się w Rakoniewicach) Pediatra tylko 3 razy w tygodniu Braki lekarzy specjalistów, m.in. pediatra, ginekolog Słaby szpital powiatowy w Grodzisku Wlkp. Bezpieczeństwo Jest na zadowalającym poziomie Dużo bezdomnych albo niepilnowanych psów Włamania do posesji Brak Policji na miejscu Każdy chętny znajdzie pracę, choć wynagrodzenia są niskie i częste zatrudnianie "na czarno" Sporo firm przetwórstwa żywności Stosunkowo niskie podatki od nieruchomości Ludzie są dla siebie mili, życzliwi Duża aktywność KGW, OSP, inne Gospodarka Mieszkańcy, aktywność społeczna Zarządzanie Gminą Mało gruntów pod inwestycje, brak MPZP Mało korzystne położenie, z dala od ważnych dróg "Kwitnie" zatrudnienie w szarej strefie Brak ludzi do pracy (np. w branży mięsnej, piekarniczej, do robot interwencyjnych w spółce komunalnej) Problem ograniczonej nośności mostu na drodze wojewódzkiej (15 ton) Za małe zaangażowanie mieszkańców w mieście Zbyt mało organizacji młodzieżowych Dobrze oceniana obsługa w Urzędzie Miasta i Gminy, OPS i innych jednostkach Bardzo złe warunki lokalowe Urzędu MiG Zasiedzenie części urzędników, zbyt mało pomocni Strona 26
Najistotniejsze wnioski z zamieszonych wyżej wyników analizy są następujące: Gmina jest spokojnym i bezpiecznym miejscem do zamieszkania przez osoby, które mają dobre, stałe źródło dochodów na miejscu lub w niedalekich, większych ośrodkach, takich jak Wolsztyn, Grodzisk Wlkp., czy Kościan. Te ośrodki (zwłaszcza Poznań) oferują wiele usług wyższego rzędu (np. kino, teatr, kryta pływalnia, etc.), z których bez problemu mogą korzystać mieszkańcy gminy Wielichowo, o ile ich na to stać. Zupełnie inną grupę stanowią osoby, mające problemy ze znalezieniem satysfakcjonującej pracy, wynikające z niewystarczających kwalifikacji lub braku odpowiednich miejsc zatrudnienia. Wyrazem tego jest ujemne saldo migracji, czyli większa liczba osób wyjeżdżających na stałe z Gminy niż osiedlających się na jej terenie. Niestety emigrują najczęściej młodzi, dobrze wykształceni. Gmina nie należy do terenów o wybitnych walorach turystycznych i rekreacyjnych. Niekorzystne są warunki komunikacyjne - brak połączeń kolejowych oraz mało połączeń autobusowych. Stan dróg ulega poprawie, ale wciąż jest mocno niezadawalający. Ocena pozostałych, podstawowych elementów infrastruktury technicznej, wypada dość korzystnie, za sprawą prawie pełnego zwodociągowania i dostępności sieci gazowej. Problemem pozostaje wciąż gospodarka ściekowa. Konfrontacja silnych i słabych stron korzystnie wypada przy ocenie funkcjonowania oświaty. Mieszkańcy są zadowoleni z istniejącej sieci szkół o dobrej bazie lokalowej, z poziomu nauczania i dostępności opieki przedszkolnej. Z kolei kluczowe kwestie do rozwiązania z tej sferze to remonty i modernizacje budynków i przyszkolnej bazy sportowej. Dość dobrze, choć nie rewelacyjnie, została oceniona sfera kultury. Jej głównym atutem okazała się aktywna działalność Centrum Kultury i Biblioteki. Z kolei główny problem to zły stan techniczny Centrum Kultury w Wielichowie i niewykorzystana baza świetlic wiejskich. Mieszkańcy w coraz większym stopniu są zainteresowani aktywnym trybem życia, czemu sprzyja stale rozbudowywana infrastruktura place zabaw i boiska. Ocena oferty handlowej i innych usług wypadła dobrze. Pojawiają się nawet głosy, iż sklepów jest za dużo. Zaskoczeniem nie jest, że jeden z kluczowych elementów usług społecznych, jakim jest dostępność opieki zdrowotnej, zyskał więcej ocen negatywnych niż pozytywnych. Kiepska jakość podstawowej opieki i ograniczona skala pomocy specjalistycznej są tego głównymi powodami. Jeżeli chodzi o sferę gospodarki, to głównym problemem jest, o czym już wyżej wspomniano, brak zadowalającej oferty miejsc pracy na miejscu. Mimo tego, oficjalna stopa bezrobocia nie jest wysoka na skutek lokalizacji kilku dość dużych zakładów pracy, pracy znacznej części mieszkańców w wysokotowarowym rolnictwie oraz dojeżdżania do innych ośrodków. Podstawowym warunkiem lokowania się inwestycji w danej gminie jest dostępność terenów inwestycyjnych, najlepiej już z Strona 27
posiadanymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego. Gmina Wielichowo niestety cierpi na ich deficyt. Ostatnim elementem, który podlegał ocenie, było samo zarządzanie Gminą, a więc ocena dotychczasowego działania władz samorządowych. Generalnie mieszkańcy obsługę administracyjną oceniają dobrze. Krytyce podlega jednak stan techniczny budynku Urzędu Miasta i Gminy oraz brak możliwości załatwienia wielu spraw drogą internetową. Drugą stroną analizy SWOT jest identyfikacja zewnętrznych szans (możliwości) i zagrożeń. Zadaniem Gminy jest z jednej strony przewidywanie i wykorzystanie tych szans, a z drugiej strony unikanie, minimalizacja, a nawet likwidowanie zagrożeń. Zestawienie szans i zagrożeń, sporządzone w drodze uzgodnień w ramach prac zespołów roboczych, przedstawia się następująco: SZANSE (MOŻLIWOŚCI) Możliwość pozyskania środków pomocowych (zwłaszcza unijnych do 2020 roku) Postrzeganie gminy Wielichowo jako spokojnego, bezpiecznego miejsca zamieszkania i spędzania wolnego czasu Współpraca międzysamorządowa w ramach Powiatu Grodziskiego Rozwój świadomości społecznej i społeczeństwa obywatelskiego Rosnące zainteresowanie społeczeństwa różnymi formami spędzania wolnego czasu ZAGROŻENIA Ograniczone środki finansowe na realizację zwiększonych zadań samorządów (w tym zagrożenie podniesieniem kwoty wolnej od podatku PIT) Niestabilny system prawny w odniesieniu do funkcjonowania samorządów (wiele nowych zadań i brak środków na ich realizację) Regres demograficzny, odpływ mieszkańców do większych ośrodków i za granicę Konkurencja okolicznych ośrodków Podsumowując, można stwierdzić, że w ostatnich latach Gmina coraz lepiej potrafiła wykorzystać wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania i doprowadziła do znaczącej rozbudowy i modernizacji infrastruktury technicznej (wodociągi, kanalizacja, postępy w budowie dróg) i społecznej (placówki oświatowe, świetlice wiejskie). Z drugiej strony nie udaje się zatrzymać odpływu młodych, energicznych mieszkańców, czy też pozyskać nowych, dużych inwestorów. Przed władzami i mieszkańcami Gminy stoją więc duże wyzwania, aby w 10-letniej perspektywie, objętej niniejszą Strategią, w jak największym stopniu stymulować i powodować dalszy rozwój, przede wszystkim poprzez sprawne, aktywne działanie i jak najlepsze wykorzystanie dotacji unijnych w perspektywie finansowej do 2020 roku. Strona 28
4. WIZJA I MISJA GMINY 4.1. Wizja Gminy Wizja gminy określa pożądany przez mieszkańców obraz (wizerunek gminy) w perspektywie najbliższych kilkunastu lat, czyli jest swoistym zdjęciem gminy, pokazującym, jak powinna ona docelowo wyglądać, jakie funkcje spełniać. Wypracowana podczas spotkań z przedstawicielami różnych środowisk wizja gminy Wielichowo brzmi następująco: Miasto i Gmina Wielichowo to: dobrze funkcjonujący lokalny ośrodek rolniczy i gospodarczy bezpieczne, przyjazne miejsce do życia, oferujące wiele atrakcji dla mieszkańców we wszystkich grupach wiekowych zintegrowani mieszkańcy, aktywni w wielu sferach. 4.2. Misja rozwoju Gminy Misja określa, jakie są priorytety samorządu w działaniach na rzecz zaspokojenia potrzeb mieszkańców. Jest ona sentencją, która najlepiej ujmuje główne, planowane kierunki działania samorządu, jest także najlepszym podsumowaniem całego opracowywanego planu strategicznego. Na podstawie analizy atutów oraz braków i problemów, biorąc pod uwagę zidentyfikowane uwarunkowania rozwoju Gminy, sformułowano następującą deklarację: Jesteśmy gospodarną wielkopolską gminą, położoną na styku trzech prężnych powiatów. Określony w wizji stan docelowy pragniemy osiągnąć poprzez: stały rozwój infrastruktury technicznej, przede wszystkim podnoszącej bezpieczeństwo ruchu drogowego oraz poprawiającej stan środowiska naturalnego działania sprzyjające rozwojowi gospodarczemu zapewnienie mieszkańcom wysokiego poziomu oferty oświaty i wychowania oraz ciekawych form spędzania wolnego czasu. Strona 29