HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ

USTROJE HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ POLSKA EUROPA AMERYKA ŁACIŃSKA Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Jackowi Czajowskiemu Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

USTROJE HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ

USTROJE HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ

Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Jagielloński ze środków Wydziału Prawa i Administracji oraz Katedry Prawa Ustrojowego Porównawczego, a także przez Gdańską Wyższą Szkołę Humanistyczną Recenzent prof. dr hab. Andrzej Zięba Projekt okładki Agnieszka Winciorek Copyright by Marian Grzybowski, Grzegorz Kuca, Piotr Mikuli & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie I, Kraków 2013 All rights reserved Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy. ISBN 978-83-233-3559-7 www.wuj.pl Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków tel. 12-631-18-81, tel./fax 12-631-18-83 Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98 tel. kom. 506-006-674, e-mail: sprzedaz@wuj.pl Konto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325

SPIS TREŚCI Słowo od Dziekana... 9 Marian Grzybowski, Tych czterdzieści pięć (ba... pięćdziesiąt) barwnych lat... (o 45-leciu pracy uniwersyteckiej Profesora Jacka Czajowskiego)... 11 Wykaz ważniejszych publikacji Profesora Jacka Czajowskiego... 15 Caput I: De civitate, iure et rei publicae gerendae proposito Iwona Małajny, Z problematyki teorii konstytucji definicja i geneza... 23 Jerzy Stelmach, Bartosz Brożek, Ekonomiczne przyczyny dysfunkcji prawa... 33 Michał Jaskólski, Problem zwierciadła. O niektórych zagadnieniach interdyscyplinarności historii doktryn politycznych i prawnych... 40 Andrzej Bryk, Jahwe Izraela koniec fatalizmu historycznego i zakaz idolatrii władzy politycznej... 53 Artur Ławniczak, Nowożytne chrześcijańskie teokracje... 66 Wacław Uruszczak, Listy odpuszczenia (lettres de rémission). Z dziejów wymiaru sprawiedliwości w średniowiecznej Francji... 78 Andrzej Bednarz, Marsyliusz z Padwy jesień średniowiecza czy wiosna oświecenia?... 83 Caput II: De hominum iuribus libertatibusque Iwona Wróblewska, Zakres podmiotowy obowiązywania praw jednostki we współczesnych państwach demokratycznych. Problem tzw. horyzontalnego skutku norm konstytucyjnych... 95 Bogusław Banaszak, Zakres wolności komunikowania się i tajemnicy komunikowania się wybrane problemy... 104 Paweł Lipowski, Prawo do ochrony zdrowia w ustawodawstwie polskim zarys problematyki... 111 Mirosław Wróblewski, Rzecznik Praw Obywatelskich jako organ ochrony prawa dostępu do informacji publicznej... 118 Andrzej Szmyt, Ocena konstytucyjności poselskiego projektu ustawy o Rzeczniku Praw Rodziny... 127 Andrzej Marian Świątkowski, Próba podważenia obowiązku lojalności pracowników międzynarodowych wobec organizacji międzynarodowej... 134 Szymon Pawłowski, Prawo do informacji publicznej a prerogatywy Prezydenta RP... 152 Katarzyna Miaskowska-Daszkiewicz, Wolność badań naukowych i jej ograniczenia uwagi w świetle Ustawy Zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec oraz Konstytucji RP... 164

6 Spis treści Caput III: De studiis historicis Jerzy Malec, Zasadnicze nurty w poglądach na reorganizację aparatu władzy wykonawczej w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej... 173 Andrzej Dziadzio, Idea Trybunału Konstytucyjnego Georga Jellinka... 180 Andrzej Kulig, Dwie prowizoryczne Konstytucje lutowe z 1919 roku: polska i niemiecka... 188 Marian Grzybowski, Prezydent jako stabilizator systemu rządów w Estonii i na Łotwie w latach 1918 1940... 214 Katarzyna Kaczmarczyk-Kłak, Prawo łaski w okresie prowizorium konstytucyjnego w latach 1918 1922... 225 Zbigniew Machaliński, Krakowska emerytura Eugeniusza Kwiatkowskiego (1949 1974)... 245 Caput IV: De constitutione et modo eius interpretandi exercendique Grzegorz Kuca, O potrzebie reinterpretacji pojęcia zasada podziału władzy... 255 Michał Bożek, System rządów w Konstytucji RP z 1997 roku zarys problematyki... 264 Janusz Karp, Dobrochna Minich, Sposoby wyrażania zasad prawnych w Konstytucji RP z 1997 roku na przykładzie art. 2... 272 Adam Jamróz, Uwagi o znaczeniu normatywnym art. 11 ust. 1 Konstytucji RP... 280 Krystian Complak, Magiczna rzeczywistość w Konstytucji RP... 290 Andrzej Bałaban, Konstytucyjna ochrona spółdzielczości test polskiej demokracji... 307 Piotr Tuleja, Co kontroluje Trybunał Konstytucyjny?... 312 Paweł Marek Woroniecki, Rola Najwyższej Izby Kontroli w polskim systemie prawnym... 319 Andrzej Buczek, Konstytucyjne kompetencje budżetowe organów władzy III RP... 332 Caput V: De studiis Italicis et Iberoamericanis Stanisław Bożyk, Konstytucyjny status parlamentu w państwach Ameryki Łacińskiej (Argentyna, Kolumbia, Meksyk)... 343 Krzysztof Prokop, Instytucja stanu nadzwyczajnego w państwach Ameryki Łacińskiej... 354 Jakub Żurek, Ekstradycja w konstytucjach państw Ameryki Południowej... 371 Marta Kłopocka-Jasińska, Od monarchy z woli wodza do monarchy z woli ludu... 381 Andrzej Jackiewicz, Uwagi na temat kontekstu historycznego regionalizmu baskijskiego... 392 Anna Łabno, Armia w systemie politycznym Portugalii w latach 1910 1974... 403 Marek Bankowicz, Model włoskiej prezydentury... 415 Katarzyna Sobolewska-Myślik, Liga Północna w systemie partyjnym Włoch... 423 Caput VI: De negotiorum politicorum procuratione et legumlatorum popularium regimine Jarosław Szymanek, Reprezentacja polityczna: interpretacja pojęcia... 433 Piotr Mikuli, Zasada suwerenności parlamentu w Zjednoczonym Królestwie i jej współczesne ograniczenia zarys problemu... 443 Andrzej Czajowski, Historia przedstawicielskich organów prawodawczych w Rosji... 451 Anna Chorążewska, Struktura parlamentu uwagi na tle komparatystycznym... 465

Spis treści 7 Janusz Trzciński, Znaczenie braku notyfikacji projektu ustawy dla procedury stanowienia prawa... 489 Sebastian Kubas, Regulamin Sejmu problem demarkacji... 495 Lech Jamróz, Uwagi o statusie ustrojowym Senatu RP w kontekście sprawowania przez parlament funkcji ustawodawczej (na gruncie Konstytucji RP)... 505 Monika Florczak-Wątor, Tryb rozpatrywania petycji przez Senat w świetle regulaminu Izby i dotychczasowej praktyki... 514 Krzysztof Zwierzchowski, Wybrane problemy federalnych regulacji lobbingu w USA... 524 Andrzej Żebrowski, Parlament a służby specjalne w Polsce (zarys problematyki)... 532 Jerzy Jaskiernia, Aksjologia dyplomacji parlamentarnej w ujęciu Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy... 554 Caput VII: De rei publicae praeside et summo praesidis imperio Ryszard M. Małajny, Przywilej egzekutywy w amerykańskiej praktyce konstytucyjnej... 569 Owidiusz Mazurkiewicz, Małgorzata Witek, Wzajemne relacje pomiędzy władzą wykonawczą a Senatem w Stanach Zjednoczonych Ameryki... 583 Ryszard Mojak, Artur Trubalski, Rola i zadania Rady Ministrów w procesie transpozycji prawa Unii Europejskiej do systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej... 592 Ewa Bujwid-Kurek, Głowa państwa Republiki Serbii i Republiki Kosowa wymiar konstytucyjno-ustrojowy... 612 Katarzyna Jurewicz-Bakun, Wybory Prezydenta Federacji Rosyjskiej... 623 Sebastian Mołek, Pozycja ustrojowa Prezydenta RP w projekcie konstytucji PiS (2010 rok)... 636 Caput VIII: De autonomia territoriali et ratione rem publicam directe gubernandi Marta Grzybowska, Polska reforma samorządowa założenia i rezultaty... 647 Marek Mączyński, Wojewoda w II Rzeczypospolitej... 661 Monika Giżyńska, Referendum w prawie łotewskim... 690 Bogusław Przywora, Zarząd komisaryczny jako środek nadzorczy Prezesa Rady Ministrów a granice zasady samodzielności jednostek samorządu terytorialnego. Wybrane zagadnienia prawnokonstytucyjne... 698

SŁOWO OD DZIEKANA W imieniu przyjaciół i kolegów z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego pragnę złożyć najserdeczniejsze gratulacje Panu Profesorowi Jackowi Czajowskiemu z okazji Jego Jubileuszu. Od czasu ukończenia studiów na naszym Wydziale aż do przejścia na emeryturę całe swoje życie zawodowe związał Jacek Czajowski właśnie z tym Wydziałem. Od początków kariery naukowej, przypadających na lata sześćdziesiąte, pracował pod kierunkiem wybitnych uczonych: pracę magisterską napisał na seminarium Profesora Stanisława Grodziskiego, pracę na Uniwersytecie rozpoczął w Katedrze kierowanej przez Profesora Witolda Zakrzewskiego. Dzieląc swoje zainteresowania pomiędzy historię a współczesność, skoncentrowany na problematyce ustroju państwowego, wybrał Jacek Czajowski karierę konstytucjonalisty. Swoje prace poświęcał zarówno ustrojowi państw Ameryki Łacińskiej, jak i Drugiej oraz Trzeciej Rzeczypospolitej. Nie był to jednak jedyny nurt jego twórczości naukowej drugi stanowiły prace o charakterze biograficznym. We wspomnieniach współpracowników, poza świadomością wybitnych osiągnięć naukowych Jacka Czajowskiego, dominuje jednak przede wszystkim Jego Osoba jako życzliwego kolegi, interesującego rozmówcy i człowieka o dużym poczuciu humoru, popularnego wśród studentów wykładowcy. Wszystko to składa się na obraz Człowieka, którego osobowość i działalność na zawsze wzbogaci najnowszą historię naszego Wydziału. Pragnę więc podziękować Mu za lata spędzone wśród nas i życzyć wielu dalszych zdrowych i pogodnych lat, wypełnionych twórczością naukową, a także wszelkiej pomyślności w życiu osobistym. Dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego Prof. dr hab. Krystyna Chojnicka

Marian Grzybowski TYCH CZTERDZIEŚCI PIĘĆ (BA... PIĘĆDZIESIĄT) BARWNYCH LAT... (O 45-leciu pracy uniwersyteckiej Profesora Jacka Czajowskiego) Spotkaliśmy się wczesną jesienią 1968 roku. Jacek Czajowski, stypendysta naukowy i magistrant Profesora Stanisława Grodziskiego, świeżo przyjęty na staż asystencki w Katedrze Prawa Państwowego przez uproszonego o recenzję Jego pracy Profesora Witolda Zakrzewskiego, z magisterium z historii parlamentaryzmu (o Kole Polskim w Wiedniu). Ja, z podobnym rodowodem, po seminarium u Profesora Stanisława Włodyki, już po stażu i dodatkowo seminarium oraz egzaminach u Profesora Marka Sobolewskiego, wówczas jeszcze w dziedzinie prawa państwowego (dziś konstytucyjnego). Obaj w Zrzeszeniu Studentów Polskich. Ponad czterdzieści pięć lat znajomości... Najpierw cotygodniowe zebrania katedralne w poniedziałki o szesnastej na drugim piętrze przy ul. Ziai 5 (dziś powtórnie: Jabłonowskich). Zamaszyste kroki Profesora po skrzypiących, drewnianych schodach kamiennicy Krzymuskich, na drugie, wysokie piętro. Profesora Witolda Zakrzewskiego, tytułowanego konsekwentnie (i tylko przez Jacka) Panem Dziekanem. Cotygodniowe referaty i dyskusja wedle ordynku: najpierw my, najmłodsi, potem Paweł Sarnecki już z kilkuletnim stażem w Katedrze, na sam koniec On, Profesor. Czyli jak się mówiło Tutek. Wiele zajęć: stacjonarne i zaoczne prawo w Krakowie. Co dwa tygodnie wspólna eskapada do Tarnowa, do punktu konsultacyjnego przy ul. Wałowej (z gościnną Panią Alą, herbatą na rozgrzewkę, małym co nieco oraz dowcipnym Profesorem Mąciorem w drodze na dworzec). Czasem wyjazd na ćwiczenia do Kielc. Potem trochę ponure, górnicze Jaworzno i zielony lubiany przez nas Nowy Sącz. Tak w kółko, przez kilka lat. W Krakowie koledzy z ZSP. Mocna kawa w Empiku na parterze Starego Teatru. Znajomi: Andrzej Urbańczyk, Włodek Rydzewski, Andrzej Jędrzejowski (dziś w duńskiej Kopenhadze), Andrzej Świątkowski dziś szacowny profesor prawa pracy, wówczas szef komisji Rady Uczelnianej, Franek Dąbrowski (nieco od nas starszy). Artykuły do Studenta trochę z ambicji, trochę dla uzupełnienia nieprzesadnych asystenc-

12 Tych czterdzieści pięć (ba... pięćdziesiąt) barwnych lat... kich uposażeń. Ot, na kawę w Empiku bądź na skromny obiad w klubie NOT-u lub Pod Trzema Rybkami. Wartkie intelektualne życie. Początki Instytutu Nauk Politycznych. Seminaria w podkrynickim (wówczas) Czarnym Potoku. Rozdyskutowane Jaszczury. Nowi koledzy w Katedrze. Najpierw skrupulatny i przyjazny Zbyszek Maciąg. Potem nadzwyczajnie aktywny Jurek Jaskiernia. Następnie śp. Tadek Skrzypczak, entuzjasta władzy lokalnej, regionalizmu i Lecha Wałęsy. Wreszcie skomputeryzowany angloznawca i bisnesmen Andrzej Kobos. Staże krajowe w Warszawie. Pierwsze zagraniczne wyjazdy: do Bolonii (Skrzypczak, Kobos), USA (Jaskiernia), RFN (Zbyszek Maciąg), Szwajcarii (Paweł Sarnecki). Jacek, jak zawsze, oryginalny. Początki nauki hiszpańskiego. Przyjazd do Krakowa delegacji rządu kubańskiego z ministrem-konstytucjonalistą i obowiązki cicerone przy delegacji podczas zwiedzania Krakowa. I pytanie o gotowość skorzystania ze stażu na Kubie, gdyż ślimaczyły się z braku kontaktów starania o wyjazd do Meksyku. Wkrótce potem formalne zaproszenie na staż do Hawany. Pełen przygód lot z czeskiej Pragi. Roczny pobyt na wyspie i obrona doktoratu Systemy rządów prezydenckich w republikach Ameryki Łacińskiej. Bardzo pozytywne recenzje Profesorów: Marka Sobolewskiego i Sylwestra Zawadzkiego. Publikacja artykułów w Państwie i Prawie oraz w Zeszytach Uniwersytetu Jagiellońskiego na podstawie doktoratu. Seria publikacji w Tygodniku Powszechnym wspólnie z dzisiejszym Profesorem-Prezydentem Krakowa, Jackiem Majchrowskim. Wspólna książka o sylwetkach politycznych Drugiej Rzeczypospolitej nakładem krakowskiego Znaku. Pierwszy samochód Profesora Zakrzewskiego. Prawdziwa limuzyna przy Profesora gabarytach: fiat 126p. Potem kilka lat w Krakowie. Wizyta w Holandii oraz staż w Bologna University Center, dwuczęściowy zresztą. W czasie drugiego pobytu, w roku 1981 stan wojenny w Polsce. I sześć lat Czajowskiego w Rzymie. Przychylność wielu osób w polskich środowiskach wokół Watykanu. W dowód sympatii publikacja książki Człowiek w nauce Jana Pawła II. Na uczelni zaś początki postępowania w sprawie zwolnienia z etatu adiunkta, wobec przedłużenia urlopu bezpłatnego. I zręczne (bezterminowe) zawieszenie tego postępowania przez ówczesnego rzecznika dyscyplinarnego, Profesora Hanauska. Powody: podpowiedziana przez życzliwą wyobraźnię Dziekana Hanauska (w skojarzeniu z inteligencją adiunkta Czajowskiego): kategoryczna niemożność osobistego przyjęcia wyjaśnień od zainteresowanego, wobec Jego czasowego pobytu w Rzymie. Przyczyna przedłużenia pobytu: skłonność do zapaleń zatok i sprzyjający ich leczeniu klimat nad Tybrem (bardziej niż na rodzinnej, krakowskiej Olszy, tj. nad Białuchą). Okoliczność istotna, potwierdzona formalnym zaświadczeniem lekarskim uznanym za wysoce wiarygodne przez bliskiego medycynie sądowej Profesora Hanauska, bądź co bądźkarnistę i profesora kryminalistyki. Nie ma to jak fachowość i życzliwość. Zwłaszcza połączona z wyobraźnią... W 1987 roku powrót do Krakowa, z ważnym nadal paszportem. Spotkanie wspólne z prawdziwie ucieszonym Profesorem Zakrzewskim w jednej z kawiarń przy krakowskim Rynku. Kawa, ciastka i podwójny powitalny koniak. Wszystko na koszt Profesora.

Tych czterdzieści pięć (ba... pięćdziesiąt) barwnych lat... 13 Publikacja książki Człowiek w nauce Jana Pawła II. Kolejne prace: Społeczeństwo, naród, państwo w myśli Jana Pawła II (1991), Organy naczelne Rzeczypospolitej w świetle ustawy konstytucyjnej z 17 X 1992 r. (1993), Kardynał Sapieha (1997). Uzgodniony z Profesorem Zakrzewskim pomysł pisania habilitacji o Senacie II Rzeczypospolitej. I, niestety, choroba Profesora. Powrót do pracy na Uniwersytecie. Tym razem w Zakładzie, potem w Katedrze Współczesnych Systemów Politycznych. Nowi koledzy: Witold Waśniewski, Barbara Radziewanowska, Andrzej Zięba dziś profesor i kierownik Katedry Konstytucjonalizmu. Także młodzi zdolni Kasia Sobolewska-Myślik, dziś prodziekan na UP, Marek Bankowicz prodziekan z ciągle najbardziej stylową muszką na całym UJ, Ewa Bujwid-Kurek, utalentowana profesor bałkanistka. Lata pełnej świetności Instytutu Nauk Politycznych. Dyrektury wybitnych Profesorów: Kazimierza Opałka, Marka Sobolewskiego, Witolda Zakrzewskiego, Krzysztofa Pałeckiego. Nowe książki, liczne habilitacje, doktoraty, żywe kontakty zagraniczne. W samej Katedrze Współczesnych Systemów Politycznych sześciu doktorów habilitowanych. Młodzi, zdolni asystenci i doktoranci: Krzysztof Szczerski, Dominik Sieklucki, Beata Kosowska-Gąstoł. Sympatia i zawsze pomocna dłoń współpracujących Pań: jedynej skutecznej w perswazjach wobec Jacka, nieocenionej Anny Opałkowej, także Henryki Lebdy. Kolejnych, kompetentnie kierujących Biblioteką Instytutu Pań Magister: Marii Tobiczyk, Joanny Kulig. W roku 1999 habilitacja przed Radą Wydziału Prawa i Administracji. Pozytywne i życzliwe recenzje śp. Marcina Kudeja, Janusza Trzcińskiego urzędującego wiceprezesa TK, krakowska Pawła Sarneckiego. Pozytywna, choć nie bez uwag historyka, Profesora Andrzeja Ajnekiela. Stabilizacja statusu na Uniwersytecie. Publikacja monografii o Senacie II RP w renomowanym Wydawnictwie Sejmowym. Opieka nad przybyszem z Dębicy uśmiechniętym i przyjaznym Grzegorzem Kucą. Jego interesujący doktorat o fundamentalnej zasadzie podziału władz. Początek sympatii z Profesorostwem Małajnymi i Krystianem Complakiem, prawdziwym iberoamerykanistą i poliglotą. Kilka wspólnie w Katedrze redagowanych książek: Model polskiego parlamentu, Ciągłość a zmiana w ewolucji systemów politycznych, Szkice o zasadach i instytucjach ustrojowych II i III Rzeczypospolitej, Szkice o pozycji ustrojowej i statusie głowy państwa, Parlamenty państw europejskich. Własne tłumaczenie Konstytucji Republiki Kuby z obszernym Wstępem. Stanowisko profesora w nowo wykreowanej Katedrze Prawa Ustrojowego Porównawczego. Kilka wnikliwych, życzliwych recenzji przy doktoratach. Najpierw: Janusz Karp, potem już same Panie: Barbara Gawlik-Wiktor, Monika Giżyńska, Katarzyna Kaczmarczyk-Kłak, Iwona Małajny, Katarzyna Jurewicz-Bokun. Publikacja małej monografii meksykańskiego parlamentu i Systemu konstytucyjnego Meksyku w Wydawnictwie Sejmowym. Epizody dydaktyczne w Bytomiu i Suchej Beskidzkiej. Lekkie pióro. I wciąż nieodwzajemniona awersja do (zawsze zbyt licznych) przypisów. W roku 2001 przeprowadzka na ul. Bracką 12. Wreszcie własny pokój (2 na 2 m). Kilka lat wykładów i seminariów. Sześćdziesięciopięciolecie. I nieoczekiwana przez nikogo decyzja: przejścia w stan nieczynny na Uniwersytecie. Pierwszy etat profesora Gdańskiej Wyższej Szkoły Humanistycznej. Adresowo ciągle po linii wcześniejszych

14 Tych czterdzieści pięć (ba... pięćdziesiąt) barwnych lat... publikacji na Biskupiej Górce w pięknym, stylowym Gdańsku... Wykłady w Koszalinie. Szum morza i plaża w pobliskim Mielnie. Jakież tam pensjonaty... I świeżo uwędzone węgorze. Spacery Długim Targiem w Gdańsku (z patentem sternika jachtowego w kieszeni może by gdzieś popłynąć?). Jest co wspominać po powrocie nad Białuchę! Kilka zaprzyjaźnionych kafejek blisko dworca PKP. I wspólna książka z Andrzejem Kuligiem. Udział w monografii o sądach sponsorowanej przez gdańską GWSH. Kraków, Gdańsk, Koszalin. Szybka kawa na Centralnym w Warszawie. Dobre wspomnienia znad Bałtyku... Coraz rzadziej przy Brackiej. Jeszcze tylko kawa i dymek z papierosa w Botanice. Częściej kawa (bez dymka lokal dla niepalących) lub małe z sokiem malinowym u Pana Jacka przy ul. św. Jana. Może dziś przyjdzie Janek Kaiser, dawno Go nie było? Może wpadnie Piotr Mikuli, by uzgodnić wyjazd do Koszalina. Albo zajrzy Profesor Wiśniewski z ASP? Albo trafi zdecydowanie rzadko kolega po fachu, znawca literatury iberoamerykańskiej, były konsul, znajomy ze Studenta Adaś Komorowski? A może prokurator (apelacyjny, w stanie spoczynku) Jurek Balicki, kolega z roku? Albo bratanek i mecenas (kiedyś: aplikant prokuratorski) Artek (Czajowski)? Może przemknie ulicą do pobliskiego PAU Profesor Grodziski, promotor magisterium? I da sobie powiedzieć: Dzień dobry. Albo przejdzie chodnikiem Profesor Janusz Sondel? Albo Profesor Lichorowicz, do siebie, na Sławkowską? Albo Marek Nowak, ekonomista i przyjaciel od zawsze? Wszyscy z Uniwersytetu. Wszak już (ponad) czterdzieści pięć lat. Na Uniwersytecie Jagiellońskim i z Uniwersytetem Jagiellońskim. Ze studiami ponad półwiecze. Najwyższy czas na Jubileusz. Po krakowsku.

WYKAZ WAŻNIEJSZYCH PUBLIKACJI PROFESORA JACKA CZAJOWSKIEGO I Książki 1. Konstytucyjny system organów państwa. Zasady naczelne, władza ustawodawcza, władza wykonawcza, władza sądowa, Wydawnictwo Gdańskiej Wyższej Szkoły Humanistycznej Filia Koszalin, Koszalin 2010 (wspólnie z A. Kuligiem). 2. System konstytucyjny Meksyku, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2009. 3. Kongres Generalny Meksykańskich Stanów Zjednoczonych, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2002. 4. Konstytucja Kuby. Wstęp i tłumaczenie, Wydawnictwo Sejmowe, Kraków 2001. 5. Senat Rzeczypospolitej Polskiej pierwszej kadencji 1922 1927. Pozycja prawnokonstytucyjna i praktyka ustrojowa, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999. 6. Ciągłość a zmiana w systemach ustrojowych. Szkice o instytucjach II i III Rzeczypospolitej i Europy Środkowej, Wydawnictwo ABRYS, Kraków 1999 (wspólnie z M. Grzybowskim, M. Grzybowską i K. Sobolewską-Myślik). 7. Kardynał Sapieha, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1997. 8. Pozycja prawno-ustrojowa Senatu RP (1922 1926) w świetle Konstytucji marcowej i praktyki ustrojowej, Wydawnictwo Aureus, Kraków 1996. 9. Organy naczelne Rzeczypospolitej w świetle ustawy konstytucyjnej z 17 października 1992 r., Księgarnia Akademicka, Kraków 1993. 10. Społeczeństwo, naród, państwo w myśli Jana Pawła II, Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej, Kraków 1991. 11. Feliks Dzierżyński, Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków 1987. 12. Sylwetki polityków Drugiej Rzeczpospolitej, Wydawnictwo ZNAK, Kraków 1987 (wspólnie z J. Majchrowskim). 13. Człowiek w nauce Jana Pawła II, [b.w.], Rzym 1983. II Rozdziały w książkach 1. Kilka refleksji o drugiej izbie ustawodawczej w II RP i projektach Konstytucji III RP [w:] S. Grodziski, A. Dziadzio (red.), Regnare, gubernare, administrare: Prawo i władza na przestrzeni wieków (prace dedykowane Profesorowi Jerzemu Malcowi z okazji

16 Wykaz ważniejszych publikacji Profesora Jacka Czajowskiego 40-lecia pracy naukowej), Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2012 (wspólnie z M. Grzybowskim). 2. Stadia postępowania ustawodawczego w państwach nordyckich [w:] A. Łabno, E. Zwierzchowski (red.), Księga pamiątkowa Marcina Kudeja, Oficyna Wydawnicza WW, Katowice 2009 (wspólnie z M. Grzybowskim). 3. Zasada solidarności (dyscypliny postępowania) w funkcjonowaniu Koła Polskiego w Parlamencie Wiedeńskim [w:] M. Małecki (red.), Świat, Europa, Mała Ojczyzna. Studia ofiarowane Profesorowi Stanisławowi Grodziskiemu w 80-lecie urodzin, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Administracji w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 2009 (wspólnie z M. Grzybowskim). 4. Zamiast wstępu [w:] Ustroje doktryny instytucje polityczne. Księga jubileuszowa prof. zw. dra hab. Mariana Grzybowskiego, kom. red. J. Czajowski, J. Karp, G. Kuca, A. Kulig, P. Mikuli, A. Opałek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007. 5. Zwierzchnictwo Prezydenta RP nad Siłami Zbrojnymi w świetle praktyki stosowania Konstytucji RP z 1997 r. [w:] M. Grzybowski (red.), System rządów Rzeczypospolitej Polskiej, założenia konstytucyjne a praktyka ustrojowa, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2006. 6. Dwuizbowa struktura parlamentu w państwie jednolitym [w:] J. Czajowski, M. Grzybowski (red.), Parlamenty państw europejskich, Księgarnia Akademicka, Kraków 2005. 7. Prezydent republiki w Ameryce Łacińskiej [w:] M. Grzybowski (red.), Szkice o pozycji ustrojowej i statusie głowy państwa, Wydawnictwo Miniatura, Kraków 2003. 8. Funkcje Senatu RP. Uwagi na tle unormowań Konstytucji RP z 23 kwietnia 1935 [w:] L. Garlicki, A. Szmyt (red.), Sześć lat Konstytucji RP: doświadczenia i inspiracje, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2003. 9. Model dwuizbowości w konstytucjach polskich z 1921 i 1997 r. [w:] J. Czajowski, M. Grzybowski (red.), Szkice o zasadach i instytucjach ustrojowych II i III Rzeczpospolitej, Wydawnictwo ABRYS, Kraków 2002. 10. Zasada suwerenności narodu [w:] J. Czajowski, M. Grzybowski (red.), Szkice o zasadach i instytucjach ustrojowych II i III Rzeczpospolitej, Wydawnictwo ABRYS, Kraków 2002. 11. Przedstawicielska forma rządów i demokracja bezpośrednia [w:] J. Czajowski, M. Grzybowski (red.), Szkice o zasadach i instytucjach ustrojowych II i III Rzeczpospolitej, Wydawnictwo ABRYS, Kraków 2002. 12. Zasada podziału władz [w:] J. Czajowski, M. Grzybowski (red.), Szkice o zasadach i instytucjach ustrojowych II i III Rzeczpospolitej, Wydawnictwo ABRYS, Kraków 2002. 13. Ład moralny u podstaw prymat człowieka u podstaw ładu moralnego [w:] Człowiek, etyka, polityka, Prace Zakładu Filozofii INS AGH, Biblioteka Końca Wieku, Kraków 1998. 14. Koncepcja formy rządów w projektach konstytucji niepodległej Rzeczypospolitej (1917 1920) [w:] M. Grzybowski (red.), Model polskiego parlamentu, Wydawnictwo PIT, Kraków 1996.

Wykaz ważniejszych publikacji Profesora Jacka Czajowskiego 17 15. Model parlamentu w projektach konstytucji III RP [w:] M. Grzybowski (red.), Model polskiego parlamentu, Wydawnictwo PIT, Kraków 1996 (wspólnie z M. Grzybowskim). 16. Ameryka Łacińska: w poszukiwaniu stabilności systemu politycznego [w:] M. Grzybowski (red.), Ciągłość a zmiana w ewolucji systemów politycznych, Krakowska Oficyna Wydawnicza, Kraków 1991. 17. Myśl państwowa Romana Rybarskiego [w:] Krakowscy twórcy polskiej myśli ekonomicznej. Roman Rybarski. Materiały z sesji naukowej Kraków 17.10.1987, [b.w.], Kraków 1987. III Artykuły w czasopismach 1. Senat w Konstytucji z 23 kwietnia 1935 roku, Przegląd Sejmowy 2005, nr 2. 2. Prasa polska we wrześniu 1939, Zeszyty Prasoznawcze 1989, nr 3 (wspólnie z J. Kucią). 3. Wpływ instytucji samorządu robotniczego na kulturę polityczną załogi przedsiębiorstwa socjalistycznego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1980, z. 16 (wspólnie z T. Skrzypczakiem i Z. Maciągiem). 4. Funkcjonowanie instytucji samorządu robotniczego w kombinacie przemysłowym Huta Stalowa Wola i jego wpływ na kształtowanie kultury politycznej załogi, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1980, z. 14 (wspólnie z Z. Maciągiem i T. Skrzypczakiem). 5. Partie polityczne w realiach społeczno-politycznych Ameryki Łacińskiej, Studia Nauk Politycznych 1979, nr 3. 6. Uprawnienia ustawodawcze prezydenta w republikach Ameryki Łacińskiej, Państwo i Prawo 1978, z. 5. 7. Interwencjonizm armii w sferę funkcjonowania państwa w Republikach Ameryki Łacińskiej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1974, z. 7. 8. Nowa konstytucja Urugwaju z 1967 r.: w kierunku wzmocnienia władzy wykonawczej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1973, z. 5. 9. System convivencia w Kolumbii (geneza, podstawowe założenia i praktyka funkcjonowania), Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1973, z. 4. 10. Gromadzkie Rady Narodowe oczyma ich przewodniczących i sekretarzy, Problemy Rad Narodowych 1973, nr 2 (wspólnie z W. Zakrzewskim i M. Grzybowskim). 11. Elementy parlamentarno-gabinetowej formy rządów w republikach Ameryki Łacińskiej, Państwo i Prawo 1972, z. 10.

18 Wykaz ważniejszych publikacji Profesora Jacka Czajowskiego IV Recenzje 1. J. Szymanek, Druga izba we współczesnym parlamencie. Analiza porównawcza na przykładzie europejskich państw unitarnych, Przegląd Sejmowy 2006, nr 4. 2. M. Dobrowolski, Zasada dwuizbowości parlamentu w polskim prawie konstytucyjnym, Przegląd Sejmowy 2004, nr 3. 3. T. Mołdawa, Podstawowe instytucje ustroju politycznego Hiszpanii, Państwo i Prawo 1980, z. 3. 4. T. Wyrwa, Polska prasa konspiracyjna, Zeszyty Prasoznawcze 1986, nr 3 (wspólnie z J. Kucią). V Omówienia 1. Media Development, 3 4/1986, Zeszyty Prasoznawcze 1986, nr 4. 2. Media Development, 1 2/1987, Zeszyty Prasoznawcze 1988, nr 1. 3. Media Development, 3 4/1986, Zeszyty Prasoznawcze 1988, nr 2. VI Ekspertyzy 1. Druga izba: Izba samorządowa, Zeszyty Biura Studiów i Analiz Kancelarii Senatu RP (wspólnie z M. Grzybowskim). VII Wybrane artykuły prasowe o charakterze popularnonaukowym 1. Adam Skwarczyński. W 50-lecie śmierci, Tygodnik Powszechny 1984, nr 21 (wspólnie z J. Majchrowskim). 2. Maciej Rataj. W stulecie urodzin, Rzeczywistość 1984, nr 7 (wspólnie z J. Majchrowskim). 3. Pierwszy ułan Drugiej Rzeczypospolitej [Bolesław Wieniawa-Długoszowski], Tygodnik Powszechny 1980, nr 51/52 (wspólnie z J. Majchrowskim). 4. Karol Popiel, Tygodnik Powszechny 1980, nr 45 (wspólnie z J. Majchrowskim). 5. Wyzwolenie [Rok 1918], Student 1978, nr 22 (wspólnie z J. Majchrowskim). 6. Więzień twierdzy brzeskiej, Płomienie 1978, nr 6 (wspólnie z J. Majchrowskim). 7. Pierwszy prezydent w wolnym Krakowie, Student 1977, nr 14 (wspólnie z A. Fiderkiewiczem i J. Majchrowskim). 8. Alfred Fiderkiewicz (1886 1972), Płomienie 1977, nr 6 (wspólnie z A. Fiderkiewiczem i J. Majchrowskim).

Wykaz ważniejszych publikacji Profesora Jacka Czajowskiego 19 9. Mieczysław Niedziałkowski, Tygodnik Powszechny 1977, nr 42 (wspólnie z J. Majchrowskim). 10. Eugeniusz Kwiatkowski (1888 1974), Tygodnik Powszechny 1974, nr 37 (wspólnie z J. Majchrowskim). 11. Stanisław Dubois, Tygodnik Powszechny 1974, nr 12 (wspólnie z J. Majchrowskim). 12. Stanisław Grabski, Tygodnik Powszechny 1973, nr 50 (wspólnie z J. Majchrowskim). 13. Wojciech Korfanty. W stulecie urodzin, Tygodnik Powszechny 1973, nr 12 (wspólnie z J. Majchrowskim). 14. Komeńskiego naprawa rzeczy ludzkich, Życie Literackie 1970, nr 52 (wspólnie z A. Jędrzejowskim).

Redaktor prowadzący Lucyna Sadko Adiustacja językowo-stylistyczna Barbara Górska Józefa Kunicka-Synowiec Lucyna Sadko Korekta Iwona Dudzińska Jerzy Hrycyk Ewa Kosiba Skład i łamanie Katarzyna Mróz-Jaskuła Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków tel. 12-631-18-81, tel./fax 12-631-18-83