Grażyna Trzpiot Anna Ojrzyńka Uniwerytet Ekonomiczny w Katowicach ANALIZA RYZYKA STARZENIA DEMOGRAFICZNEGO WYBRANYCH MIAST W POLSCE Wtęp Starzenie ię populacji to pochodna przede wzytkim dwóch czynników: wzrotu przeciętnej długości życia oraz padku płodności kobiet. Tempo tych przemian jet zróżnicowane regionalnie w zależności od zeregu czynników dodatkowych: migracji wewnętrznych i zagranicznych, polityki ocjalnej wpływającej na podejmowanie decyzji o zakładaniu rodzin, tylu życia, modelu rodziny czy wzorców kariery zawodowej. W 2011 r. odetek ludności w wieku 60/65 lat i więcej wynoił około 17,3%, natomiat odetek ludności młodej (0-14 lat) 15,1%. Sytematyczny wzrot udziału oób tarzych w populacji Polki wiąże ię z wieloma konekwencjami dla gopodarki kraju, w zczególności z ukceywnym zmniejzaniem ię liczby oób aktywnych zawodowo oraz wzrotem nakładów z budżetu pańtwa na ytem rent i emerytur oraz inne formy wparcia i opieki dla oób tarzych oferowane w zakreie polityki ocjalnej pańtwa. Celem artykułu jet analiza przetrzennego zróżnicowania dynamiki i zaawanowania tarzenia ię populacji wybranych miat Polki. Ujęcie przetrzenne pozwala dotrzec niejednorodność w trukturze ludności pozczególnych miat oraz w przebiegu przemian demograficznych. Wyznaczone wkaźniki tarzenia ię demograficznego oraz wkaźnik elektywności napływu do miat ludzi powyżej 50 roku życia pozwolą ocenić lukę demograficzną potrzeganą jako ryzyko funkcjonowania w zdrowiu w wybranych miatach w Polce.
236 Grażyna Trzpiot, Anna Ojrzyńka 1. Metodologia badania tarzenia ię połeczeńtwa Wśród protych miar zaawanowania tarości w danym momencie czau kalendarzowego można wymienić wpółczynnik tarości demograficznej. Jet on wkaźnikiem truktury pokazującym udział frakcji traktowanej jako tarzej w całej populacji [Cieślak 1992,. 106]: L W = (1) Log gdzie: L liczebność tarzej części zbiorowości, np. kobiet w wieku 60 lat i mężczyzn w wieku 65 lat i więcej, L og liczebność całej populacji. Natomiat wśród najczęściej toowanych miar, bazujących na ilościowych relacjach pomiędzy grupami wieku, można wymienić indek tarości demograficznej i wpółczynnik obciążenia demograficznego oobami tarzymi. Indek tarości demograficznej I t jet ilorazem liczby oób w tarzym wieku L przez liczbę dzieci (0-14 lat) L m w tej amej populacji [Długoz 1998,. 19]: L I t = (2) Lm Jak wiadomo, im wartość tego wkaźnika jet wyżza, tym połeczeńtwo jet tarze, gdyż więcej ludności tarzej przypada na określoną populację ludzi młodych. Z kolei wpółczynnik obciążenia demograficznego W od oobami tarzymi jet relacją pomiędzy liczebnością ubpopulacji oób tarzych L i liczebnością ubpopulacji pozotałych oób dorołych L d żyjących w badanej populacji (np. w wieku 15-59/64 lata) [Cieślak 1992,. 106]: L W od = (3) Ld Natomiat do oceny zmian w proceie tarzenia ię połeczeńtwa w określonym przedziale czau można wykorzytać zaproponowany przez Z. Długoza wkaźnik tarzenia ię demograficznego (W d ) [Długoz 1998,. 19]: [ U U ] + [ U U ] W d ( 0 14) t (0 14) t+ n ( > 65) t+ n ( > 65) t = (4)
Analiza ryzyka tarzenia demograficznego 237 gdzie: U 0 14)t U 0 14) t+ n ( udział ludności w wieku 0-14 lat na początku badanego okreu, ( udział ludności w wieku 0-14 lat na koniec badanego okreu, U (> 65)t udział ludności w wieku 65 lat i więcej na początku badanego okreu, U > 65) t+ n ( udział ludności w wieku 65 lat i więcej na koniec badanego okreu. Im wartości wkaźnika W d będą niżze od 0, tym w więkzym topniu będziemy mieli do czynienia z odmładzaniem ię połeczeńtwa, natomiat im wkaźnik ten będzie wyżzy od 0, tym tarzenie ię ludności będzie dynamiczniejze. 2. Metodologia badania migracji wewnętrznych ludności Charakterytyczną cechą zjawika migracji jet elektywność. W zerokim rozumieniu przejawem elektywności jet zróżnicowanie wpływu określonych cech populacji na kłonność do zaitnienia pewnego zjawika. W badaniu jako miarę kłonności wykorzytano Wpółczynnik Selektywności Migracji (WSM) [Cieślak 1992,. 248] zaadaptowany do opiu przepływów ludności wybranych miat Polki w wieku 50 lat i więcej. Definicja miernika jet natępująca: MV = i PV = i WSM M P V = i = (5) PV = i P gdzie: V zmienna, ze względu na którą badamy elektywność zjawika (np. płeć, obecne i poprzednie miejce zamiezkania), i kategoria zmiennej V, dla której jet liczona wartość wpółczynnika (np. kobiety, miato), WSM = wpółczynnik elektywności ze względu na zmienną V dla kategorii i, V i V i M = liczebność podpopulacji badanej należącej do kategorii i oraz zmiennej V, M liczebność podpopulacji badanej ogółem, P = liczebność populacji badanej należąca do kategorii i oraz zmiennej V, V i P całkowita liczebność populacji badanej.
238 Grażyna Trzpiot, Anna Ojrzyńka Wpółczynnik ten może przyjmować wartości z zakreu [ 1; + ]. Wartości dodatnie świadczą o wytępowaniu dodatniej elektywności, tym wyżzej, im wyżza wartość wpółczynnika. Oznacza to, że w danym zjawiku uczetniczy więcej jednotek danej kategorii niż wynikałoby to z ich proporcji w całej populacji [Mioduzewka 2008,. 16]. Mówimy, że zjawiko elektywności nie wytępuje, gdy wartości omawianego wpółczynnika wynozą zero lub ą blikie zeru. WSM może również połużyć do określenia, które z badanych cech ilniej elekcjonują podpopulację z danego obzaru. 3. Metodologia badania trwania życia w zdrowiu Koncepcja oczekiwanej długości życia w zdrowiu zotała opracowana początkowo w celu oceny, czy dłużzy cza trwania życia jet związany z wydłużeniem ię czau życia w dobrym zdrowiu, czy też w złym. Zatem konieczne tało ię określenie relacji między trwaniem życia a trwaniem życia w zdrowiu, nazywanej luką zdrowotną. Miarami pozwalającymi na określenie lat życia przeżytych w pełnym zdrowiu oraz lat przeżytych z pewnymi dyfunkcjami i nieprawnością jako równoważnik tych pierwzych ą m.in.: oczekiwana długość życia bez nieprawności oraz oczekiwana długość życia korygowana nieprawnością. Miary te należą do grupy wkaźników nazywanych umarycznymi miarami tanu zdrowia. Oczekiwana długość życia bez nieprawności (Diability Free Life Epectancy DFLE) zotała zaproponowana jako jeden ze wkaźników monitorujących tan zdrowia w krajach europejkich. Od 2004 r. wkaźniki te ą publikowane pod nazwą lata życia w zdrowiu (Healthy Life Year HLY) i ą opracowywane przez Eurotat dla krajów Unii Europejkiej [Wróblewka 2008,. 153-154]. Metoda ta zakłada, że: DFLE YWD = ω i= YWD l i (6) = L 1 prev ) (7) ( gdzie: YWD liczba lat życia bez nieprawności w wieku, l liczba oób dożywających wieku ukończonych lat, L liczba lat życia przeżytych w wieku na podtawie tablic trwania życia, prev czętość wytępowania nieprawności w tanie zdrowia.
Analiza ryzyka tarzenia demograficznego 239 Tak więc metoda ta opiera ię na dwóch miarach: czętości wytępowania niepełnoprawności w populacji w określonym wieku oraz umieralności. HLY oblicza ię na podtawie tablic umieralności i indywidualnie potrzeganej niepełnoprawności określanej z użyciem tandardowych kwetionariuzy wywiadu. Natomiat miarą używaną przez Światową Organizację Zdrowia jet oczekiwana długość życia korygowana nieprawnością (Diability-adjuted Life Epectancy DALE). W celu obliczenia DALE, od oczekiwanej długości życia odejmuje ię liczbę lat życia utraconych w wyniku jakiejkolwiek nieprawności (umę wzytkich utraconych lat pełnego zdrowia): DALE = ω i= YLH l i (8) YLH = L w D = L ( 1 dw D ) (9) gdzie: YLH liczba lat przeżytych w zdrowiu w wieku, i L liczba lat życia przeżytych w wieku na podtawie tablic trwania życia, D czętość wytępowania nieprawności, gdzie D = 1, poziom nieprawności, gdzie = 0 oznacza brak nieprawności, w waga tanu zdrowia przypiana nieprawności ( w = 1 dw ), gdzie tan dobrego zdrowia określa w = 1 lub dw = 0. W 2001 r. wkaźnik DALE zatąpiono wkaźnikiem oczekiwanej długości życia korygowanej ze względu na tan zdrowia (Healthy Life Epectancy HALE). Wkaźnik HALE mówi o przeżywalności w różnych tanach zdrowia, a więc nie tylko w pełnym zdrowiu. W związku z tym charakteryzuje go duża zmienność w czaie oraz różnice pomiędzy krajami w zakreie danych dotyczących tanu zdrowia [Gromulka, Wyocki, Goryńki 2008]. Jet zacowany przez WHO na podtawie danych o umieralności (oczekiwanego trwania życia według wieku i tatytyki zgonów według przyczyn) oraz danych epidemiologicznych dotyczących zapadalności i chorobowości [Wróblewka 2008]. Na podtawie danych dotyczących światowego obciążenia zdrowotnego (Global Burden Dieae) zacuje ię nailenie zachorowań ze względu na płeć i przedziały wiekowe dla każdego kraju. Metoda obliczania DALE/HALE jet bar- i i i
240 Grażyna Trzpiot, Anna Ojrzyńka dziej zaawanowana i złożona niż metoda obliczania HLY i w związku z trudniej jet zebrać kompletne dane potrzebne do obliczeń. tym 4. Analiza empiryczna Badanie tarzenia ięę połeczeńtwa przeprowadzono dla wybranych miat Polki, tj.: Gdańka, Katowic, Krakowa, Poznania, Warzawy i Wrocławia. Ana- przeprowadzono na podtawie danych Głównego Urzędu Statytycznego na te- lizę poziomu zaawanowania tego proceu oraz zachodzących w czaie zmian mat tanu i truktury ludności w latach 1989-2011. Z kolei informacje o rozmia- rach i trukturze migracji wewnętrznych dotyczą 2011 r. Podtawą analizy empi- Statytycznego, a także baza danych oraz publikacje przygotowywane przez rycznej trwania życia w zdrowiu były dane zaczerpnięte z Europejkiego Sytem Światową Organizację Zdrowia (WHO). Celem dokładniejzegoo uchwycenia trendów w otatnim dwudzietopięcioleciu, w którym zachodziły dość znaczące zmiany w proceie tarzenia ię ludności Polki, podjęto próbę wykorzytania wkaźnika tarzenia ię demograficznego (W d ). Połu- dla miat i wi wkaźnik tarzenia (odmładzania) ię ludności Polki ogółem (ry. gując ię rocznymi zmianam tego wkaźnika, w przekroju lat 1989-2011, obliczono 1). Ry. 1. Roczne zmiany wkaźnika tarzenia ię demograficznego ludności Polki w punktach procentowych Cykliczność wielkości wkaźników W d w miatach i na terenach wiejkich pokrywa ię z tym, że wielkości wkaźnika w całym okreie badania dla miat była wyżza niż na terenach wiejkich. Dodatkowo przyjmując 1989 r. za począ- ię tek okreu badania, a 20111 r. za koniec, można zauważyć, że proce tarzenia ludności był znacznie dynamiczniejzy w miatach niż na wi (tabela 1).
Analiza ryzyka tarzenia demograficznego 241 Wkaźnik tarzenia ię demograficznego ludności Polki w latach 1989-2011 w punktach procentowych ogółem 10,00 Wkaźnik tarzenia ię demograficznego miato wieś 17,16 10,42 Tabela 1 Dalza część badaniaa charakteryzuje proce tarzenia ię ludności w wybra- nych miatach Polki. W najprotzy poób poziom tarości określono oblicza- jąc udział najtarzej grupy wiekowej w ogóle populacji w 2011 r. (ry. 2). Naj- i Warzawy (27%). Potwierdzają to również obliczone wartości tego wpół- czynnika oddzielnie dla kobiet i mężczyzn. Stan zaawanowania tarości demo- graficznej był wyżzy dla kobiet niż dla mężczyzn, głównie ze względu na róż- wyżzym odetkiem ludności tarzej charakteryzowali ię miezkańcy Katowic nice wynikające z przeciętnej długości trwania życia według płci. Ry. 2. Wpółczynnik tarości demograficznej wybranych miat w 2011 r. Stoowanie jednej wartości, w tym przypadku udziału najtarzej grupy wieku, do oceny tanu proceu tarzenia ię nie zawze jet adekwatne do rze- czywitości, gdyż w pełni nie oddaje ytuacji demograficznej na badanym ob- liczbowych, tj. indek tarości demograficznej i wpółczynnik obciążenia demo- graficznego oobami tarzymi. Najwyżzy poziom zaawanowania proceu tarzenia ię ludności, mierzony obciążeniem grupy najmłodzej grupą najtarzą, ma miejce w Katowicach (ry. 3), zarze. Dlatego wykorzytano również mierniki bazujące na dwóch kryteriach a udział kobiet w wieku 60 lat i więcej tanowi 252% liczby kobiet w wieku 0-14 lat. Wartość tego indeku dla kobiet miezkających w Gdańku wynoi 214%. Znacznie mniej rozwinięty proce tarzenia dotyczy ubpopulacji mężczyzn. Spo- śród wybranych miat wartość tego indeku jet najwyżza również w Katowicach
242 Grażyna Trzpiot, Anna Ojrzyńka Ry. 3. Indek tarości demograficznej wybranych miat w 2011 r. (112%), a najniżza w Gdańku (90%). Zatoowany indek jednocześnie uwzględ- nił ytuację w najmłodzej grupie wieku, determinowaną poziomem urodzeń. Dodatkowo dla wybranych miat Polki wyznaczono relację pomiędzy li- czebnością ludności tarzej (w wieku 60/65 lat i więcej) a liczebnością pozota- łych oób dorołych żyjących w badanej populacji, tj. w wieku 15-59/64 lat. Wyniki przedtawiono na ry. 4. Najwyżze obciążenie ludnością tarzą ludno- najmniej zaawanowany proce tarzenia ię dotyczył miezkańców Krakowa. ści w wieku produkcyjnym dotyczyło w 2011 r. Warzawy i Katowic. Natomiat Ry. 4. Wpółczynnik obciążenia demograficznego oobami tarzymi wybranych miat w 2011 r. Dotychcza obliczone mierniki były toowane do określenia zaawanowa- nia tarości w danym momencie czau kalendarzowego, czyli w 2011 r. Do określenia zmian w proceie tarzenia ię wybranych miat Polki w latach 1995-2011 wykorzytano wkaźnik tarzenia ię demograficznego, a wyniki przedtawiono na ry. 5-7.
Analizza ryzyka tarzenia demograficznego 243 Ry. 5. Roczne zmiany wkaźnika tarzenia ię demograficznego ogółem wybranych miat w punktacch procentowych Roczne zmiany tego wkaźnika, w przekroju lat 1995-2011, obliczonee dla wybranych miat wkazu ują, iż natąpiła zmiana w zybkości zaawanow wania proceu tarzenia ię ludn ności. Dodatnie wartości tego wkaźnika w badaanym okreie (z wyjątkiem Waarzawy w 2009 r.) obliczone dla ludności ogóółem wkazują, iż rozwój proceeu tarzenia ię jet obecnie mniej dynamiczny niiż na początku okreu badania. Ry. 6. Roczne zmiany wkaźnika tarzenia ię demograficznego mężczyzn wybranych miat w punnktach procentowych Z kolei na podtawiee obliczonych wartości tego wkaźnika dla mężczzyzn można zaoberwować, iż w latach 2008-2010 w takich miatach, jak Warzawa, Wrocław, Poznań i Gdańk, wytąpiło zjawiko odmładzania ię połeczeńtwa. Odmiennie kztałtowało ię to zjawiko w ubpopulacji kobiet. Z wyjątkkiem Warzawy oraz Katowic tempo zmian tego proceu kztałtowało ię na ttabilnym poziomie 0,6 p.p. ro ocznego wzrotu. Natomiat w Warzawie dynam mika zmian proceu tarzenia iię ludności była znacznie wyżza na początku baddane-
244 Grażyna Trzpiot, Anna Ojrzyńka Ry. 7. Roczne zmiany wkaźnika centowych tarzenia ię demograficznego kobiet wybranych miat w punktach pro- Dodatkowo porównując zmianę w trukturze ludności według wieku po- między 1995 a 2011 r. można zauważyć, że proce tarzenia ię ludności rozwi- jał ię najzybciej w Katowicach (tabela 2). Wkaźnik tarzenia ię demograficznego wybranych miat w latach 1995-2011 w punktach procentowych Wyzczególnienie Kraków Ogółem 10,0 Mężczyźni 9,2 Kobiety 10,6 go okreu niż obecnie. Dodatkowo można zaoberwować krótkotrwałe zjawiko odmładzania ię połeczeńtwa tego miata w 2010 r. Z kolei w Katowicach naj- bardziej dynamiczny rozwój tego proceu dotyczy lat 1998-2002, po których na- tąpiła tabilizacja na poziomie wzrotu o 0,8 p.p. z roku na rok. Tabela 2 Katowice Poznań Wrocław Warzawa Gdańk 14,8 10,1 9,9 6,1 11,3 14,1 8,7 8,2 5,1 9,5 15,3 11,2 11,3 6,8 12,8 Jednym z czynników dodatkowych wpływających na tempo zmian proceu tarzenia ię ludności jet zjawiko migracji. Dlatego też w dalzej części artyroku kułu dokonano oceny elektywności migracji do i z miat oób powyżej 50 życia. Na podtawie przedtawionych w tabeli 3 udziałów ludności w wieku 50 lat i więcej w napływie i odpływie z wybranych miat Polki w 2011 r. można twierdzić, iż zaawanowanie proceu tarzenia ię trumieni napływu i odpływu jet niewielkie.
Analiza ryzyka tarzenia demograficznego 245 Udział ludności 50+ Natężenie migracji ludności w wieku 50 lat i więcej w 2011 r. Tabela 3 Kraków Katowice Poznań Wrocław Warzawa Gdańk W napływie 8,6% 12,2% 10,7% 7,9% 8,0% 11,3% W odpływie 18,5% 20,5% 16,7% 19,5% 22,2% 18,3% Dodatkowo aby ocenić kłonność do migracji oób w wieku 50 lat i więcej, zotały wyznaczone wkaźniki elektywności migracji przedtawione na ry. 8 i 9. Ujemne wartości tego wkaźnika wkazują na brak kłonności migracji poza granice wojego miata oób w badanym wieku. Więkzą awerję do napływu do miat miały ooby zamiezkujące wcześniej obzary wiejkie, w zczególności dotyczy to napływu do takich miat, jak Warzawa, Wrocław i Kraków. Można również zauważyć, iż kobiety rzadziej niż mężczyźni decydowały ię na imigrację do miat. M. Warzawa M. Warzawa -0,65-0,65 M. Poznań -0,7-0,75 M. Wrocław M. Poznań -0,7-0,75 M. Wrocław -0,8-0,8-0,85-0,85 M. Katowice M. Kraków M. Katowice M. Kraków M. Gdańk ogółem z miat ze wi mężczyźni M. Gdańk kobiety Ry. 8. Wartości WSM napływu ludności w wieku 50 lat i więcej do wybranych miat w 2011 r. Ponadto ooby w wieku 50 lat i więcej nie wykazywały kłonności do emigracji z miat, a wręcz charakteryzowała je ilna awerja do opuzczenia wojego miata. Wyjątek tanowili miezkańcy Katowic, dla których awerja do emigracji nie była tak ilna, w zczególności jeżeli dotyczyła emigracji na wieś.
246 Grażyna Trzpiot, Anna Ojrzyńka M. Warzawa -0,25 M. Warzawa -0,35 M. Poznań -0,31-0,37-0,43-0,49 M. Wrocław M. Poznań -0,4-0,45-0,5 M. Wrocław -0,55-0,55 M. Katowice M. Kraków M. Katowice M. Kraków M. Gdańk ogółem do miat na wieś mężczyźni M. Gdańk kobiety Ry. 9. Wartości WSM odpływu ludności w wieku 50 lat i więcej z wybranych miat w 2011 r. Podobnie jak w przypadku napływu do miat, tak i w przypadku odpływu z miat kobiety zdecydowanie mocniej nie wykazywały kłonności do migracji niż mężczyźni. Wydłużony okre dalzego trwania życia, obok padku płodności, tanowi powzechną przyczynę tarzenia ię ludności. Oczekiwana długość życia w Polce w 2010 r. wynioła 80,7 lat dla kobiet i 72,1 lat dla mężczyzn. Ważne zdaje ię być pytanie, czy dłużzy cza trwania życia jet związany z wydłużeniem ię czau życia w dobrym zdrowiu. Odpowiedź na nie mogą dać obliczone umaryczne miary tanu zdrowia. W 2010 r. długość trwania życia w zdrowiu (HLY) w Polce wynioła 62,3 i 58,5 lat odpowiednio dla kobiet i mężczyzn. Porównując oczekiwane lata życia w zdrowiu z przeciętnym dalzym trwaniem życia, możemy twierdzić, iż w badanym roku 77,2% lat życia kobiet i 81,14% lat życia mężczyzn w Polce mija bez negatywnych ocen tanu zdrowia. HLY w latach 70,0 68,0 66,0 64,0 62,0 60,0 58,0 56,0 54,0 88% 86% 84% 82% 80% 78% 76% 74% 72% 2002 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 mężczyźni kobiety % LE mężczyźni %LE kobiety HLY jako % LE Ry. 10. Oczekiwane lata życia w zdrowiu HLY oraz udział oczekiwanych lat życia w zdrowiu w oczekiwanej długości trwania życia
Analiza ryzyka tarzenia demograficznego 247 Porównując 2002 r. z 2010 możemy twierdzić, iż oczekiwana liczba lat życia w zdrowiu Polek zmniejzyła ię o 6,6 lat. Tym amym udział lat życia w zdrowiu w tounku do przeciętnego dalzego trwania życia Polek obniżył ię z poziomu 88,4% w 2002 r. do 77,2% w 2010 r. Oznacza to, iż wzrotowi oczekiwanego trwania życia kobiet w Polce nie towarzyzy wzrot (a nietety padek) lat przeżytych w zdrowiu. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż procentowe udziały HLY w oczekiwanej długości życia kobiet ą niżze niż mężczyzn. Przyczyną takiej relacji może być m.in. dłużze oczekiwane trwanie życia kobiet. Odnotowano również padek lat życia w zdrowiu mężczyzn, porównując 2002 r. do 2010. Na podtawie danych o umieralności oraz danych epidemiologicznych dotyczących zapadalności i chorobowości zotała ozacowana przez Światową Organizację Zdrowia oczekiwana długość życia korygowana o tan zdrowia DALE/HALE (ry. 11). DALE w latach 72 70 68 66 64 62 60 58 56 54 92% 90% 88% 86% 84% 82% 80% 78% 76% 1999 2001 2002 2007 2008 mężczyźni kobiety % LE mężczyźni %LE kobiety DALE jako % LE Ry. 11. Oczekiwana długość życia korygowana ze względu na zdrowie DALE/HALE oraz jej udział w oczekiwanej długości trwania życia W przypadku kobiet najniżzą wartość DALE/HALE odnotowano w 2001 r. W kolejnych latach możemy zauważyć poprawę w poziomie tego wkaźnika. Natomiat w przypadku mężczyzn z roku na rok oberwujemy poprawę oczekiwanej długości lat życia korygowanych ze względu na tan zdrowia. Analizując udział procentowy DALE/HALE w oczekiwanej długości życia kobiet od 2001 r., możemy zauważyć delikatny trend wzrotowy, co oznacza zybzy wzrot wartości DALE/HALE w porównaniu ze wzrotem oczekiwanego trwania życia.
248 Grażyna Trzpiot, Anna Ojrzyńka Zakończenie Cechą charakterytyczną truktury wieku populacji Polki jet falowanie wyżów i niżów demograficznych, co przekłada ię na pewną zmienność w czaie przedtawionych wkaźników. Jednakże niezależnie od perturbacji powodowanych pofałdowaną trukturą wieku można uznać, że przebieg proceu demograficznego tarzenia ie populacji Polki ma charakter ytematyczny. Zjawiko to jet ilniej odczuwalne na obzarach miejkich niż wiejkich. Z roku na rok jet oberwowany rozwój tego proceu w badanych miatach Polki. Najbardziej zaawanowany proce tarzenia ię ludności jet widoczny w Katowicach. Z kolei zdecydowanie mniejzą dynamiką charakteryzuje ię to zjawiko w Warzawie, gdzie można było oberwować krótkookreowe odmładzanie ię połeczeńtwa tego miata. Ponadto tarzenie ię ludności ilniej dotyczy ubpopulacji kobiet niż mężczyzn. Jednakże na przebieg tarzenia ię ludności badanych miat nieznaczny wpływ miały migracje wewnętrzne ludności w wieku 50 lat i więcej. Co więcej, ubpopulacja ta wykazywała w 2011 r. brak kłonności do ruchu wędrówkowego, a zczególnie wyraźnie jet to zaznaczone w przypadku kobiet. Na podtawie lat życia w zdrowiu obliczonych za pomocą amooceny tanu zdrowia możemy wniokować, iż ryzyko luki zdrowotnej w otatnich latach ię zwiękza. Do odwrotnych wnioków można dojść, analizując oczekiwaną długość życia korygowaną o tan zdrowia. Na podtawie tej miary można twierdzić, iż w otatnich latach zaoberwowano, iż relacja trwania życia oraz trwania życia w zdrowiu utrzymuje ię na niezmienionym poziomie, a nawet w otatnim roku udział lat przeżytych w zdrowiu do ogółu lat życia ię zwiękzył. Tak więc zmniejzyło ię ryzyko luki zdrowotnej. Problem z porównywalnością umarycznych miar tanu zdrowia wynika z faktu, że ą one kombinacją oczekiwanego trwania życia oraz życia w określonych tanach zdrowia, które mogą być różnie definiowane. Nie bez znaczenia jet to, że ozacowania tych miar pochodzą z różnych baz danych i ą obliczane dla różnych okreów. Bibliografia Cieślak M., 1992: Demografia. Metody analizy i prognozowania. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warzawa. Cieślak M., 2004: Pomiar proceu tarzenia ię. Studia Demograficzne, nr 2/146. Długoz Z., 1998: Próba określania zmian tarości demograficznej Polki w ujęciu przetrzennym. Wiadomości Statytyczne, nr 3.
Analiza ryzyka tarzenia demograficznego 249 Gromulka L., Wyocki M.J, Goryńki P., 2008: Lata przeżyte w zdrowiu (Healthy Life Year, HLY) zalecany przez Unię Europejką yntetyczny wkaźnik ytuacji zdrowotnej ludności. Przegląd Epidemiologiczny, 62(4). Holzer J., 2003: Demografia. Polkie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warzawa. Mioduzewka M., 2008: Najnowze migracje z Polki w świetle danych Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności. OBM WNE UW, Warzawa. Wróblewka W., 2008: Sumaryczne miary tanu zdrowia populacji. Studia Demograficzne, 153-154 (1-2). RISK ANALYSIS OF DEMOGRAPHIC AGING IN SELECTED POLAND CITIES Summary In the paper work we will take tudy of the occurrence of demographic aging rik. We will ue population tudy carried out in 2011, and the method of analyi of demographic and regional indicator. We will begin with etting the rate of demographic aging and the electivity inde influ to urban people over the age of 50, and then move on to ae the demographic gap perceived a functioning in health rik in elected citie in Poland.