Prognozy makroekonomiczne i rynkowe w świetle obecnego kryzysu gospodarczego Maciej Reluga główny ekonomista Bank Zachodni WBK Szczecin, 7 marca 2012
Światowa gospodarka zwalnia Aktywność w przemyśle Prognozy MFW dla wzrostu PKB na świecie 65 60 55 50 45 40 35 30 aktualizacja styczeń 2012 (w nawiasie prognozy z września) 2012 2013 Gosp. rozwinięte 1,2 (1,9) 1,9 (2,4) USA 1,8 (1,8) 2,2 (2,5) Strefa euro Niemcy -0,5 (1,1) 0,3 (1,3) 0,8 (1,5) 1,5 (1,5) sty 08 lip 08 sty 09 lip 09 sty 10 lip 10 sty 11 lip 11 sty 12 Chiny 8,2 (9,0) 8,8 (9,5) USA: ISM Niemcy: PMI strefa euro: PMI Chiny: PMI Japonia 1,7 (2,3) 1,6 (2,0) Zacieśnianie polityki makroekonomicznej oraz kryzys zadłuŝenia pogarszają perspektywy wzrostu na 2012 r. Wyraźna rewizja prognoz w ostatnich miesiącach OECD, Bank Światowy, MFW. Coraz więcej prognoz wskazujących na ujemne tempo wzrostu PKB w strefie euro w 2012. Ostatnie dane był jednak dość optymistyczne, zarówno globalnie, jak i w Polsce 2
U nas wzrost PKB wciąŝ ok. 4%! Co dalej? Prognozy PKB w Polsce w 2011... oraz 2012 5,0 4,0 3,0 2,0 4,1 4,1 4,2 4,0 4,3 5,0 4,0 3,0 2,0 3,7 3,1 2,7 2,3 2,8 Max 4,3% 2,7 2,9 Min 1,9% 1,0 1,0 0,0 Mar 2011 Lip 2011 Paź 2011 Sty 2012 0,0 Lip 2011 Paź 2011 Sty 2012 Lut 2012 BZ WBK Konsensus BZ WBK Konsensus Konsensus rynkowy dla tempa wzrostu gospodarczego w 2011 r. był raczej stabilny, wahając się przez cały w okolicach 4% Większość prognoz wskazuje na spowolnienie do 2-3% w 2012. Jesteśmy nieco mniej optymistyczni niŝ rynek. JuŜ widać wpływ spowolnienia za granicą na polski eksport i popyt krajowy (rynek pracy) 3
Eksport nie będzie motorem wzrostu w 2012 r. Słabszy wzrost PKB za granicą Globalny handel spowolnienie po pokryzysowym odbiciu Polski eksport nie będzie rósł w tempie dwucyfrowym (ale pomoŝe efekt kursowy zwiększający konkurencyjność) 30,0 20,0 10,0 Tempo wzrostu eksportu i importu w euro (% r/r, w cenach bieŝących) prognoza 0,0-10,0-20,0 I kw. 05 III kw. 05 I kw. 06 III kw. 06 I kw. 07 III kw. 07 I kw. 08 III kw. 08 I kw. 09 III kw. 09 I kw. 10 III kw. 10 I kw. 11 III kw. 11 I kw. 12 III kw. 12-30,0-40,0 Eksport Import 4
86 84 82 80 78 76 74 Inwestycje zaczęły rosnąć. Ale czy to się utrzyma? Wykorzystanie mocy a wzrost inwestycji prognoza I kw. 05 III kw. 05 I kw. 06 III kw. 06 I kw. 07 III kw. 07 I kw. 08 III kw. 08 I kw. 09 III kw. 09 I kw. 10 III kw. 10 I kw. 11 III kw. 11 I kw. 12 III kw. 12 30 25 20 15 10 5 0-5 -10-15 30 25 20 15 10 5 0-5 -10 Kredyty dla firm a wzrost inwestycji prognoza I kw. 05 III kw. 05 I kw. 06 III kw. 06 I kw. 07 III kw. 07 I kw. 08 III kw. 08 I kw. 09 III kw. 09 I kw. 10 III kw. 10 I kw. 11 III kw. 11 I kw. 12 III kw. 12 30 25 20 15 10 5 0-5 -10-15 Wykorzystanie mocy wytwórczych (%, lewa oś) Inwestycje brutto (% r/r, prawa oś) Kredyty dla przedsiębiorstw (% r/r, lewa oś) Inwestycje brutto (% r/r, prawa oś) Wykorzystanie mocy produkcyjnych w przedsiębiorstwach utrzymuje się powyŝej długoterminowej średniej. W połączeniu ze sporymi nadwyŝkami finansowymi oznaczało to oŝywienie aktywności inwestycyjnej w 2011 roku. Połączone to było ze wzrostem kredytu. Pogorszenie perspektyw popytu w 2012 wpłynie na spowolnienie inwestycji (i kredytu), ale nie na ich spadek. Nie będzie powtórki z 2009. 5
Spadek inwestycji publicznych w 2013? Źródło: Listopadowy Raport o Inflacji, NBP Projekcja Narodowego Banku Polskiego zakłada wyraźny spadek inwestycji publicznych w 2013 roku, proces ten miałby rozpocząć się w III kwartale 2012 6
13 11 9 7 5 3 1-1 -3-5 Wyhamowanie pozytywnych tendencji na rynku pracy Wzrost zatrudnienia i płac w sektorze przedsiębiorstw sty 08 kwi 08 lip 08 paź 08 sty 09 kwi 09 lip 09 paź 09 sty 10 kwi 10 lip 10 paź 10 sty 11 kwi 11 lip 11 paź 11 sty 12 kwi 12 lip 12 paź 12 Zatrudnienie (% r/r, 3-mies. śr. ruch.) Płace (% r/r, 3-mies. śr. ruch.) prognoza 8 7 6 5 4 3 2 1 0 I kw. 05 III kw. 05 I kw. 06 Konsumpcja prywatna i ogółem III kw. 06 I kw. 07 III kw. 07 I kw. 08 III kw. 08 I kw. 09 III kw. 09 I kw. 10 III kw. 10 I kw. 11 Konsumpcja ogółem (% r/r) Konsumpcja prywatna (% r/r) prognoza III kw. 11 I kw. 12 III kw. 12 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Pozytywne tendencje na rynku pracy wyhamowały; bezrobocie zaczęło rosnąć nie tylko z powodów sezonowych, wciąŝ niŝsze niŝ w strefie euro Wzrost płac zbliŝony do poziomu inflacji. Niewielki realny wzrost dochodów gospodarstw domowych wspiera prognozę spowolnienia konsumpcji. Wzrost konsumpcji w IV kwartale wyniósł zaledwie ok. 2%, czyli podobnie jak w 2009 roku. Konsumpcja ogółem rośnie nawet wolniej niŝ w 2009 efekt zacieśnienia fiskalnego. 7
Inflacja nadal powyŝej celu NBP 10 8 6 4 2 Inflacja w Polsce (% r/r) prognoza 0-2 -4 sty 07 kwi 07 lip 07 paź 07 sty 08 kwi 08 lip 08 paź 08 sty 09 kwi 09 lip 09 paź 09 sty 10 kwi 10 lip 10 paź 10 sty 11 kwi 11 lip 11 paź 11 sty 12 kwi 12 lip 12 paź 12 CPI Inflacja bazowa PPI Oczekiwania gosp. domowych Cel RPP Po wzroście do 5% w maju, inflacja utrzymuje się na wysokim poziomie (powyŝej 4% w styczniu). Oczekiwania inflacyjne gospodarstw domowych powyŝej 5%. W 2012 r. oczekujemy stopniowego spadku inflacji, spowolnionego przynajmniej na początku roku wpływem słabego złotego. Biorąc pod uwagę pogorszenie na rynku pracy, presja inflacyjna będzie ograniczana. 8
RPP śladami EBC czy wprost przeciwnie? Zgodnie z naszą prognozą, w reakcji na wysoką inflację RPP podniosła stopy cztery razy w 2011 Jastrzębia retoryka członków RPP w ostatnich tygodniach ukierunkowana jest na ograniczenie oczekiwań inflacyjnych Zmiana perspektyw gospodarczych niesie ze sobą skutki dla polityki pienięŝnej i dalsze podwyŝki stóp nie są juŝ potrzebne WciąŜ bardziej prawdopodobne obniŝki niŝ podwyŝki stóp procentowych w Polsce (podobnie jak w strefie euro), przy załoŝeniu spadku inflacji i spowolnieniu wzrostu. Pierwsza obniŝka moŝe mieć miejsce dopiero po wakacjach ze względu na wciąŝ wysoką inflację 7,0 6,5 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 Stopa NBP WIBOR3M FRA3x6 FRA6x9 FRA9x12 sty 08 maj 08 wrz 08 sty 09 maj 09 wrz 09 sty 10 maj 10 wrz 10 sty 11 maj 11 wrz 11 sty 12 9
Złoty rozpoczyna rok zaskakująco mocny 4,60 4,50 4,40 4,30 4,20 4,10 4,00 3,90 3,80 3,70 mar 10 Kurs EURPLN Obawy o kryzys zadłuŝenia w strefie euro maj 10 lip 10 Kolejna fala obaw o peryferia euro Interwencja NBP osłabiająca złotego wrz 10 lis 10 Władze pomagają w umocnieniu złotego sty 11 Obawy o Bliski Wsch, i Japonię mar 11 Interwencja NBP wzmacnia złotego Apetyt na ryzyko rośnie maj 11 lip 11 Obawy o Grecję, Włochy itd. wrz 11 LTRO i dobre dane makro ze świata lis 11 sty 12 10
Czy Polska będzie się pozytywnie odróŝniać? Inwestorzy zagraniczni posiadają obligacje zapadające w 2012 o wartości ok. 40 mld złotych. Kluczowa będzie redukcja deficytu fiskalnego oraz stabilizacja wskaźnika długu do PKB, przy jednoczesnym wprowadzaniu zmian mających na celu zmniejszenie deficytu strukturalnego w długim okresie (podwyŝszenie wieku emerytalnego). Relatywnie pozytywne postrzeganie Polski na arenie międzynarodowej moŝe zaleŝeć od decyzji agencji ratingowych. Nie moŝna wykluczyć, Ŝe dojdzie do zmiany perspektywy oceny polskiej wiarygodności kredytowej (przy jednoczesnym pogorszeniu ratingów innych krajów). 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Niemcy 5-letnie stawki CDS a rating kredytowy wg S&P Hiszpania Czechy AAA AA+ AA AA- Irlandia Polska Włochy Portugalia Węgry A+ A A- BBB+ BBB BBB- BB+ BB BB- Uwaga: wielkość kółek odpowiada stosunkowi długu do PKB 11
Kurs EURPLN i czynniki globalne W ostatnich miesiącach główny wpływ na złotego miał wyraŝny spadek obaw o problemy zadłuŝeniowe strefy euro Grudniowe LTRO oraz oczekiwania na duŝy popyt na lutowym LTRO wspierały peryferia strefy euro, z popytu na ryzyko korzystała teŝ krajowa waluta PoniewaŜ nie ma obecnie perspektyw na kolejne LTRO, rynek wycenia juŝ publikację kolejnych lepszych danych makro, a oczekiwania na QE3 teŝ nieco spadły, rośnie ryzyko korekty ostatniego umocnienia złotego Obecnie, kluczowy czynnik to przebieg restrukturyzacji zadłuŝenia Grecji. 4,65 4,60 4,55 4,50 4,45 4,40 4,35 4,30 4,25 4,20 4,15 4,60 4,55 4,50 4,45 4,40 4,35 4,30 4,25 4,20 4,15 4,10 EURPLN i Itraxx Europe Senior Financials (4 miesiące) y = 0,0031x + 3,5626 R² = 0,8156 180 200 220 240 260 280 300 320 340 360 EURPLN i rentowność 10-letniej włoskiej obligacji 4 lis 11 lis 18 lis 25 lis 2 gru 9 gru 16 gru 23 gru 30 gru 6 sty 13 sty 20 sty 27 sty 3 lut 10 lut 17 lut 24 lut 2 mar EURPLN 10Y IT 12 7,3 7,0 6,7 6,4 6,1 5,8 5,5 5,2 4,9
PODSUMOWANIE Wzrost PKB powyŝej 4% w 2011 r., ale widoczne są juŝ pewne oznaki spowolnienia eksport, rynek pracy, słaba konsumpcja w IV kwartale. Przewidujemy spowolnienie do 2-3% w 2012, na skutek spowolnienia zarówno w popycie zagranicznym jak i krajowym. Niemniej, jak na razie, daleko nam do sytuacji obserwowanej w 2009 roku. Na tle środowiska globalnego wzrost PKB o 2-3% będzie całkiem dobrym wynikiem. Pogorszenie perspektyw gospodarki na 2012 r. powinno oznaczać koniec cyklu podwyŝek stóp, chociaŝ wciąŝ wysoka inflacja sprawia, Ŝe RPP utrzymuje restrykcyjny ton komunikatu i straszy kolejnymi podwyŝkami. Rada zmieni nastawienie na bardziej łagodne gdy inflacja spadnie i przyjdzie wyraźniejsze spowolnienie. Pomogą w tym dokonane juŝ (i moŝliwe dalsze) obniŝki przez EBC. Złoty jest wraŝliwy na zmiany globalnej awersji do ryzyka; problemy zadłuŝeniowe w strefie euro i globalne spowolnienie będą nadal ciąŝyły na nastrojach rynkowych w 2012 roku. Czynniki wspierające złotego to m.in.: relatywnie pozytywny obraz sytuacji makroekonomicznej w Polsce oraz działania EBC i Fed. 13
RAPORTY EKONOMICZNE BZWBK Raport dzienny (po polsku i angielsku) codzienna informacja na temat aktualnych wydarzeń w gospodarce i na rynkach w Polsce i na świecie. Tylko jedna strona tekstu! Raport tygodniowy (po polsku i angielsku) podsumowanie tygodnia w gospodarce i na rynkach oraz prognozy i oczekiwania dotyczące kolejnego tygodnia. Oddzielne strony poświęcone danym makroekonomicznym, rynkowi walutowemu, rynkowi stopy procentowej. Raport miesięczny MAKROskop (po polsku i angielsku) kilkunastostronicowe podsumowanie aktualnych poglądów na polską gospodarkę i rynki finansowe, zawiera średnioterminowe prognozy. Rates and FX Outlook (nowy raport, tylko po angielsku) szczegółowe prognozy wskaźników rynkowych kursy walutowe, rynek pienięŝny, rynek IRS, rynek obligacji. Analiza techniczna FX (po polsku) analiza techniczna kursu EURPLN na początku kaŝdego miesiąca oraz dodatkowo w przypadku większych zmian sytuacji rynkowej. Komentarze na gorąco (po polsku i angielsku) analiza po publikacji polskich danych ekonomicznych, posiedzeniach RPP itp. Dostępne na stronie: http://skarb.bzwbk.pl/serwis-ekonomiczny/serwis-ekonomiczny.html 14
ZastrzeŜenia Niniejsza publikacja przygotowana przez Bank Zachodni WBK S.A. ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi oferty ani rekomendacji do zawarcia transakcji kupna lub sprzedaŝy jakiegokolwiek instrumentu finansowego. Informacje przedstawione w niniejszej publikacji nie mają charakteru porad inwestycyjnych ani doradztwa. Podjęto wszelkie moŝliwe starania w celu zapewnienia, Ŝe informacje zawarte w tej publikacji nie są nieprawdziwe i nie wprowadzają w błąd, jednakŝe Bank nie gwarantuje dokładności i kompletności tych informacji oraz nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystywanie tych informacji oraz straty, które mogły w konsekwencji tego wyniknąć. Prognozy ani dane odnoszące się do przeszłości nie stanowią gwarancji przyszłych cen instrumentów finansowych lub wyników finansowych. Bank Zachodni WBK S.A., jego spółki zaleŝne oraz którykolwiek z jego lub ich pracowników mogą być zainteresowani którąkolwiek z transakcji, papierów wartościowych i towarów wymienionych w tej publikacji. Bank Zachodni WBK S.A. lub jego spółki zaleŝne mogą świadczyć usługi dla lub zabiegać o transakcje z którąkolwiek spółką wymienioną w tej publikacji. Niniejsza publikacja nie jest przeznaczona do uŝytku prywatnych inwestorów. Klienci powinni kontaktować się z analitykami Banku oraz przeprowadzać transakcje poprzez jednostki Banku Zachodniego WBK S.A. w jurysdykcjach swoich krajów, chyba Ŝe istniejące prawo zezwala inaczej. W przypadku tej publikacji zastrzeŝone jest prawo autorskie oraz obowiązuje ochrona praw do baz danych. 15