ROLA EDUKACJI KULTURALNEJ Dr Marta Kosińska, Instytut Kulturoznawstwa UAM, Centrum Praktyk Edukacyjnych, CK Zamek
EDUKACJA KULTURALNA CZY KULTUROWA?
POJĘCIE KULTURY - POJĘCIE UCZESTNICTWA W KULTURZE
Mentalistyczne koncepcje kultury rozumiały uczestnictwo w kulturze jako działalność intelektualną, myślową, świadomościową.
Uczestnictwo rozumiano jako: odtworzenie, odbiór, odkrycie trafnej interpretacji. Jeśli uczestnictwo jest aktywne, to tylko wewnętrznie.
W tej koncepcji interpretacja myślowa zachodzi w ramach uczestnictwa rozumianego jako chodzenie do kina, teatru, opery, w obrębie odświętnych zachowań, tzw. człowieka kulturalnego.
W tym kontekście edukacja kulturalna może ulegać instrumentalizacji przez instytucjonalne strategie marketingowe: przygotowywanie odbiorców oferty kulturalnej przynoszące instytucjom stały dochód. Frekwencja i przychody z biletów wciąż są najchętniej używanymi miernikami jakości edukacji kulturalnej.
IDEA CZŁOWIEKA KULTURALNEGO I tzw. CZŁOWIEKA Z ULICY : reprezentować kulturę, być kimś kulturalnym jest to w każdym razie zasługiwać na aprobatę (pominąwszy szczególnie środowiska, które lekce sobie ważą kulturę). J. Kmita
Wizja kultury przez duże K jako formy wyższego, nienaruszalnego, niezmiennego porządku.
Idea człowieka kulturalnego i kultury przez duże K mogą być silnie różnicujące, także środowiska uczniowskie, wedle uznania, że kulturalni są lub mogą być tylko niektórzy.
Paradoksalnie, edukator kulturalny może wzmacniać i pogłębiać wykluczenie społeczne, marginalizację, utrwalać nierówności, umacniać nietolerancję.
KULTUROZNAWCA Obok analizy treści poszczególnych tekstów kultury (teatralnych, muzycznych, filmowych, literackich, obrazowych, itd.) zajmie się także badaniem zróżnicowanych form ich odbioru w różnych grupach społecznych. Nie ograniczy pojęcia kultury jedynie do jej już gotowych wytworów, ale zapyta o ich uwarunkowania instytucjonalne, społeczne, polityczne, światopoglądowe.
RELACYJNE UCZESTNICTWO W KULTURZE Uczestnictwo w kulturze może być rozumiane jako egalitarne, jako zasób codziennych praktyk o charakterze więziotwórczym, jako konstruowanie świata, w którym na co dzień funkcjonujemy. Formy działalności artystycznej nie są zarezerwowane jedynie dla tych zdolnych, ale dla każdego, jako działania oparte na kooperacji, rozmowie, wzajemnym rozumieniu, integracji, kreatywności i twórczym myśleniu.
KULTURA Jest całościową formą życia, sposobem praktykowania rzeczywistości, wytwarzania na co dzień praktyk znaczących, także sposobem myślenia i uzasadniania podejmowanych działań. Jako sposób myślenia i działania - kultura nie jest jedna. Istnieje wiele różnorodnych kultur.
EDUKATOR KULTUROWY Łączy przygotowanie do analizy kulturowej z przygotowaniem do działania w kulturze i społeczeństwie. Uczy krytycznej praktyki kulturowej. Pracuje w obrębie relacji społecznych.
EDUKACJA KULTUROWA JEST TRUDNA Jest praktyką, w której treści kształcenia powinny przekładać się na zrozumiały język życia codziennego. Jest procesem przygotowania do bardziej świadomego i krytycznego uczestnictwa w społeczeństwie i kulturze.
Jest procesem wzmacniania poczucia wartości edukowanych podmiotów i przygotowania ich do kreatywnego myślenia oraz działania.
Edukator kulturowy to ktoś więcej niż nauczyciel, to ktoś, kto widzi i rozumie więcej, to publiczny intelektualista.
DLACZEGO EDUKACJA KULTUROWA JEST WAŻNA?
Edukacja kulturowa jest najważniejszym sposobem uczenia społecznych kompetencji i umiejętności.
Edukacja kulturowa jest pomostem między sformalizowanym systemem edukacji a szerszymi kontekstami życia społecznego.
Edukacja kulturowa może kształcić osoby zdolne formułować istotne problemy, przenikliwie je interpretować, używać kreatywnych idei do ich rozwiązywania, zakładać alternatywy względem swoich planów, przewidywać konsekwencje swoich posunięć, niepowtarzalnie komunikować swoje myśli.
Kto częściej gra w teatrze, będzie lepszy również z matematyki.
Edukacja kulturowa jest polem, na którym w największym stopniu widoczne są wszystkie niedociągnięcia całego systemu edukacji.
Edukacja kulturowa jest polem, które może najskuteczniej opierać się wprowadzanym ad hoc, przypadkowym zmianom, czy silnemu uzależnieniu od presji finansowania grantowego.
Edukacja kulturowa jest praktyką uspołeczniającą szkołę, zawiązującą rozmaite współprace, otwierającą na otoczenie społeczne szkoły.
Dziękuję za uwagę.