Modele umysłu rok akademicki 2014/2015 Temat 3 Model modularny jako narzędzie badawcze. Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej
Metoda podwójnej dysocjacji (ang. double dissociation): pacjent 1: funkcja A upośledzona, funkcja B zachowana; pacjent 2: funkcja B upośledzona, funkcja A zachowana;
Metoda podwójnej dysocjacji (ang. double dissociation): pacjent 1: funkcja A upośledzona, funkcja B zachowana; pacjent 2: funkcja B upośledzona, funkcja A zachowana; Zatem: w umyśle można wyróżnić dwa niezależne systemy, z których jeden jest odpowiedzialny za funkcję A, a drugi za funkcję B.
Metoda podwójnej dysocjacji (ang. double dissociation): pacjent 1: funkcja A upośledzona, funkcja B zachowana; pacjent 2: funkcja B upośledzona, funkcja A zachowana; Zatem: w umyśle można wyróżnić dwa niezależne systemy, z których jeden jest odpowiedzialny za funkcję A, a drugi za funkcję B. Ważne: upośledzeniu badanych funkcji towarzyszą lezje (uszkodzenia) określonych struktur mózgowych (nabyte lub powstałe w wyniki defektu genetycznego).
Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej: afazje: ekspresywna (Broki) i receptywna (Wernickego)
Afazja Broki jest spowodowana uszkodzeniem struktur w bocznej powierzchni płata czołowego lewej półkuli.
Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej: afazje: ekspresywna (Broki) i receptywna (Wernickego) Howard Gardner o pacjencie Mr. Ford
Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej: afazje: ekspresywna (Broki) i receptywna (Wernickego) Howard Gardner o pacjencie Mr. Ford content words / grammatical function words
Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej: afazje: ekspresywna (Broki) i receptywna (Wernickego) Howard Gardner o pacjencie Mr. Ford content words / grammatical function words Does a stone float on water? Do you use a hammer for cutting? The lion was killed by the tiger; which one is dead?
Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej: SLI (Specific Language Impairment)
Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej: SLI (Specific Language Impairment) zaburzenie rozwojowe zdolności językowych; np. SLI w rodzinie KE związane z uszkodzeniem genu FOXP2.
Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej: SLI (Specific Language Impairment) zaburzenie rozwojowe zdolności językowych; np. SLI w rodzinie KE związane z uszkodzeniem genu FOXP2. Gramatyczne SLI (G-SLI): występuje rzadko (od 10 do 20 % populacji 9-latków z SLI); wiąże się z upośledzeniem składni oraz morfologii;
Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej: SLI (Specific Language Impairment) zaburzenie rozwojowe zdolności językowych; np. SLI w rodzinie KE związane z uszkodzeniem genu FOXP2. Gramatyczne SLI (G-SLI): występuje rzadko (od 10 do 20 % populacji 9-latków z SLI); wiąże się z upośledzeniem składni oraz morfologii; np. problem z analizą zdań z nielokalnymi zależnościami syntaktycznymi, swoiste operacje (np. rekurencyjne reguły frazowe), odmiana czasowników regularnych.
Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej: Dwa ujęcia G-SLI: 1. Domain-general account (np. Karmiloff-Smith): przyczyną G-SLI jest kumulacja zaburzeń w działaniu kilku mechanizmów dziedzinowo-uniwersalnych: pamięci, przetwarzania bodźców słuchowych itp. wan-ted, pu-shes, pu-shing pushed, wants
Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej: Dwa ujęcia G-SLI: 1. Domain-general account (np. Karmiloff-Smith): przyczyną G-SLI jest kumulacja zaburzeń w działaniu kilku mechanizmów dziedzinowo-uniwersalnych: pamięci, przetwarzania bodźców słuchowych itp. 2. Domain-specific account (np. Pinker): przyczyną G-SLI jest genetycznie uwarunkowane uszkodzenie dziedzinowo-specyficznego mechanizmu (np. składni lub morfologii).
Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej: Ważne: mamy dopiero połowę argumentu z podwójnej dysocjacji.
Argumenty na rzecz modularnego charakteru analizy językowej: Ważne: mamy dopiero połowę argumentu z podwójnej dysocjacji. Druga część argumentu z podwójnej dysocjacji odwołuje się do upośledzeń lustrzanych : syndrom Williamsa sawantyzm językowy
Syndrom Williamsa ( WMS) bardzo rzadki syndrom: 1 / 20 000 1 / 30 000
ilustracja za: A. Karmiloff-Smith 1998.
Syndrom Williamsa ( WMS) bardzo rzadki syndrom: 1 / 20 000 1 / 30 000 korelacja poznanie neuroanatomia genetyka
Syndrom Williamsa ( WMS) bardzo rzadki syndrom: 1 / 20 000 1 / 30 000 korelacja poznanie neuroanatomia genetyka IQ: 40 100 pkt., średnio 60 pkt.
Syndrom Williamsa ( WMS) bardzo rzadki syndrom: 1 / 20 000 1 / 30 000 korelacja poznanie neuroanatomia genetyka IQ: 40 100 pkt., średnio 60 pkt. upośledzone zdolności: rozwiązywanie problemów samodzielność życiowa operowania pieniędzmi orientacja w przestrzeni, rozumowanie przestrzenne
Syndrom Williamsa ( WMS) bardzo rzadki syndrom: 1 / 20 000 1 / 30 000 korelacja poznanie neuroanatomia genetyka IQ: 40 100 pkt., średnio 60 pkt. upośledzone zdolności: rozwiązywanie problemów samodzielność życiowa operowania pieniędzmi orientacja w przestrzeni, rozumowanie przestrzenne nadprzeciętnie rozwinięte zdolności: rozpoznawanie twarzy ekspresja językowa (początkowo opóźnienie) zachowania fatyczne
ilustracja za: U. Bellugi et al. 1999.
ilustracja za: U. Bellugi et al. 1999.
ilustracja za: U. Bellugi et al. 1999.
ilustracja za: U. Bellugi et al. 1999.
ilustracja za: U. Bellugi et al. 1999.
Christopher (ur. 1962): przypadek unikatowy
Christopher (ur. 1962): przypadek unikatowy to nie jest upośledzenie wrodzone!
Christopher (ur. 1962): przypadek unikatowy to nie jest upośledzenie wrodzone! początkowo opóźnienia rozwojowe, 3 lata: hyperleksja, zainteresowanie książkami o faktach, 6 7 lat: zainteresowanie obcojęzycznymi książkami technicznymi
Christopher (ur. 1962): przypadek unikatowy to nie jest upośledzenie wrodzone! początkowo opóźnienia rozwojowe, 3 lata: hyperleksja, zainteresowanie książkami o faktach, 6 7 lat: zainteresowanie obcojęzycznymi książkami technicznymi IQ: 55 pkt.
Christopher (ur. 1962): przypadek unikatowy to nie jest upośledzenie wrodzone! początkowo opóźnienia rozwojowe, 3 lata: hyperleksja, zainteresowanie książkami o faktach, 6 7 lat: zainteresowanie obcojęzycznymi książkami technicznymi IQ: 55 pkt. niezdolność do samodzielnego życia
Christopher (ur. 1962): przypadek unikatowy to nie jest upośledzenie wrodzone! początkowo opóźnienia rozwojowe, 3 lata: hyperleksja, zainteresowanie książkami o faktach, 6 7 lat: zainteresowanie obcojęzycznymi książkami technicznymi IQ: 55 pkt. niezdolność do samodzielnego życia ale: zna biegle 6 języków potrafi posługiwać się dodatkowo 15 językami rozpoznaje wiele więcej języków
Christopher (ur. 1962): przypadek unikatowy to nie jest upośledzenie wrodzone! początkowo opóźnienia rozwojowe, 3 lata: hyperleksja, zainteresowanie książkami o faktach, 6 7 lat: zainteresowanie obcojęzycznymi książkami technicznymi IQ: 55 pkt. niezdolność do samodzielnego życia ale: zna biegle 6 języków potrafi posługiwać się dodatkowo 15 językami rozpoznaje wiele więcej języków eksperyment EPUN!!!
Literatura: Karmiloff-Smith, Annette, 1992, Beyond Modularity. A Developmental Perspective on Cognitive Science, Cambridge, Mass.: MIT Press. Karmiloff-Smith, Annette, 1998, Development itself is the key to understanding developmental disorders, Trends in Cognitive Sciences, Vol. 2, No. 10, 389-398. van der Lely, Heather K.J., 2005, Domain-specific cognitive systems: insight from Grammatical-SLI, Trends in Cognitive Sciences, Vol. 9, No. 2, 53-59. Pinker, Stephen, 1994, The Language Instinct, New York: W. Morrow & Co. Smith, Neil V., Tsimpli, lanthi-maria, and Ouhallac, Jamal, 1993, Learning the impossible: The acquisition of possible and impossible languages by a polyglot savant, Lingua, 91, 279-347.