222221 Część opisowa koncepcji programowo-przestrzennej zagospodarowania Alei Papieża Jana Pawła II i zabudowy kwartałów przyległych w rejonie Placu Lotników i Placu Żołnierza Polskiego w Szczecinie. 1 z 6
SPIS ZAWARTOŚCI OPRACOWANIA. 1. Przedmiot opracowania 2. Stan istniejący 3. Analiza materiałów historycznych 4. Projektowane zagospodarowanie terenu 5. Forma i funkcja projektowanych budynków 6. Zestawienie powierzchni 2 z 6
1. Przedmiot opracowania Przedmiotem opracowania jest koncepcja programowo-przestrzenna zabudowy i zagospodarowania terenu położonego w centralnej części Szczecina w rejonie ulic: Al. Papieża Jana Pawła II, Kaszubskiej, Małopolskiej, Obrońców Stalingradu, Placu Żołnierza Polskiego i Al. Wyzwolenia, na działkach o numerach: Kwartał A działki: 12/6, 127, 129, 130 Kwartał B działki: 7/4, 7/5, 7/10, 7/11, 7/13, 7/14, 7/15, 7,16 2. Stan istniejący 2.1 Zabudowa Zabudowa kwartałów A i B przylegających do Al. Papieża Jana Pawła II, Placu Żołnierza w Szczecinie składa się z: -budynków przedwojennych kamienice miejskie do zachowania 4-kondygnacyjne z poddaszami -budynków usługowych piętrowych wybudowanych po wojnie, przeznaczonych obecnie w planach miasta do rozbiórki -budynków mieszkalnych wielorodzinnych 11-kondygnacyjnych wybudowanych po wojnie w latach 1970-1980 2.2 Komunikacja W obszarze opracowania krzyżują się główne arterie komunikacyjne miasta, zarówno kołowe jak i piesze (Złoty Szlak oraz Trakt Handlowo-Usługowy). 2.3 Szata roślinna Na terenie objętym opracowaniem konkursowym występuje wartościowy starodrzew, tj. szpaler lip kandelabrowych, kilkudziesięcioletnie cisy, dęby, lipy i wielu gatunków krzewów ozdobnych. 3. Analiza materiałów historycznych. O ile wiek XIX pozostawił po sobie miasta zbyt zagęszczone, o tyle wiek XX podziurawił je i zniszczył esencję miejskości: intensywność kontaktów (Czesław Bielecki, Gra w miasto, Warszawa 1996) Na obszarze opracowania w XIXw. znajdowała się zwarta zabudowa śródmiejska pierzeje tworzyły 4-kondygnacyjne kamienice mieszkalne z funkcją usługową w parterach. Będący częścią opracowania Plac Żołnierza Polskiego, jeden z głównych placów Szczecina, powstał w 1725 roku i od początku stanowił reprezentacyjny element miasta. Architektura zabudowań wyróżniała się na tle innych budynków Szczecina. Plac stanowił centrum życia kulturalnego ówczesnych mieszkańców. To tutaj mieścił się Teatr Miejski, gmach Sejmu Stanów, dom komendanta twierdzy, czy inne ważne dla kultury miejsca. Od 1894r. na placu stał pomnik cesarza niemieckiego Wilhelma I. W wyniku działań wojennych część placu w 1944r. zbombardowano. Pomnik Wilhelma został usunięty. Po wojnie, by usprawnić układ komunikacyjny, poszerzono ulice, a w miejscu zbombardowanego Mostu Kłodnego powstała Trasa Zamkowa. Wyburzono część zabudowy, którą można było odbudować, a w ramach rekompensaty mieszkaniowej wybudowano nie pasujące do istniejącej tkanki jedenastokondygnacyjne wieżowce. Zaburzyły one całkowicie XIX wieczną urbanistykę tego reprezentacyjnego miejsca. 4. Projektowane zagospodarowanie terenu. Zagospodarowanie terenu zaprojektowano tak, aby spełnić wszelkie wymagania zamawiającego oraz wytyczne wynikające z kontekstu miejsca, jego sąsiadującej zabudowy oraz układu i powiązań komunikacji kołowej i ciągów pieszych. Zaproponowane przez nas zagospodarowanie terenu jest próbą ponownego połączenia głównych pieszych obszarów w mieście: Złotego Szlaku, Śródmieścia i rejonu Starego Miasta. Przywracając takie założenie, wspomagamy długotrwały proces odtwarzania serca miasta, które według nas stanowią unikalne ciągi spacerowe. Ma to również na celu utrzymanie czytelności osi kompozycyjnych i istotnych powiązań widokowych. Chcielibyśmy również podkreślić czytelność historycznego układu placów i ulic. Po analizie poszczególnych fragmentów Złotego Szlaku stwierdzamy,że Plac Grunwaldzki jest rondem z funkcją rekreacyjną we wnętrzu ( pozytyw -tętniąca życiem przestrzeń), podobnie wygląda Plac Lotników oraz łączące je ciągi spacerowe. Słabym punktem całości założenia jest Plac Żołnierza ( negatyw - martwe miejsce), który w czasach przedwojennych działał na tej samej zasadzie co wyżej wymienione miejsca i dodatkowo stanowił łącznik z obszarem Starego Miasta. Dzisiaj to założenie urbanistyczne nie 3 z 6
funkcjonuje prawidłowo zostało rozerwane komunikacją kołową (Al. Niepodległości, Al. Wyzwolenia). Rozwiązaniem tego problemu jest według nas zaprojektowanie podziemnego obiektu pod Placem Żołnierza, który byłby jednocześnie nawiązaniem do węzłów z funkcją -POZYTYWNA PRZESTRZEŃ. Obiekt ten mógłby funkcjonalnie współpracować ze Śródmiejskim Forum Kultury. Pawilon, który wpisuje się w program rewitalizacji obszaru Śródmieścia, byłby miejscem warsztatów dla dzieci, miejscem prezentacji prac szczecińskich artystów i miejscem, w którym można byłoby dowiedzieć się czegoś więcej na temat historii Szczecina ( i pobliskiego Muzeum Przełomów), Placu Żołnierza, Złotego Szlaku i Pomnika Wdzięczności. Porozmawiać z osobami zajmującymi się rewitalizacją tego obszaru, wyrazić swoją opinię na temat pozostawienia, usunięcia bądź przeniesienia Pomnika Wdzięczności itp. Takie rozwiązanie nie zmienia teraźniejszej siatki ulic i linii tramwajowych. Aby budynek nie zmienił się w opresyjne przejście podziemne zaprojektowano go z doświetleniem znajdującym się na samym środku Placu Żołnierza, dodatkowo został wyposażony w funkcję, która potrzebuje dużej ilości światła oraz posiada szerokie i bezpieczne wejścia. Część Alei Papieża Jana Pawła II pomiędzy Placem Żołnierza a Placem Lotników jest wyjątkowa głównie dzięki szpalerowi charakterystycznych lip. Wnętrze stworzone dzięki tym unikalnym drzewom jest idealne na wypoczynek i oddech w centrum miasta czym jest właśnie cały Złoty Szlak. Propozycja naszego zagospodarowania nie dominuje nad atrakcyjnym drzewostanem i jest jego dopełnieniem. Naszym celem było stworzenie współczesnej agory- miejsca skupiającego życie społeczne mieszkańców miasta, dzielnicy czy okolicy, przestrzeni miejskiej o różnych funkcjach: rozrywkowych, artystycznych i sportowych. Materiały jakie proponujemy w naszej koncepcji zagospodarowania terenu to głównie drewno i granit. Znajdują się wewnątrz kwartałów, w których zostały stworzone przyjazne zieleńce i miejsca spotkań dla mieszkańców i innych użytkowników śródmiejskiej przestrzeni (urządzanie osiedlowych zieleńców może odbywać się przy udziale mieszkańców, poprzedzone konsultacjami społecznymi, festynami itp.). Dużo zieleni w formie skarp i małych zieleńców oswaja wnętrza kwartałów i czyni je bardziej dostępnymi. Aby wejścia do nich nie były opresyjne, zaproponowaliśmy rozwiązanie polegające na stworzeniu wielkich bram, które przyciągają zielenią i naturalnymi materiałami. Naszym celem jest skłonienie przechodnia do zajrzenia przez bramę kamienicy,wejścia do środka kwartału, odkrycia czegoś nowego. Dzięki temu otrzymujemy wizualne połączenie dwóch przestrzeni wewnętrznej i zewnętrznej. Wynikiem tego jest stworzenie nowych podwórek, wokół których w przyszłości mogłoby się rozgrywać życie mieszkańców, zwiedzających, turystów i innych użytkowników. W kondygnacjach podziemnych zaproponowaliśmy parkingi głównie dla mieszkańców kwartałów. Pozwoli nam to na zmniejszenie natężenia ruchu oraz zredukowanie liczby miejsc postojowych przy opracowywanym odcinku Alei Papieża Jana Pawła II. Układ komunikacyjny Obsługa komunikacyjna terenu objętego opracowaniem konkursowym jest zgodna z zapisami obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz uwzględnia aktualnie prowadzoną przebudowę układu komunikacyjnego Galerii Kaskada. Zmieniony został jedynie układ miejsc parkingowych w Alei Papieża Jana Pawła II przy działkach geod. nr 7/5 i 7/7 z parkingów skośnych na równoległe, a przy działkach geod. 130 i 12/6 usunięto miejsca postojowe zlokalizowane częściowo na chodniku. Istniejący układ komunikacyjny, z szerokimi ulicami i dużym ruchem kołowym strąca pieszych na dalszy plan. Zaprojektowano łącznik (podziemny pawilon), dzięki któremu ruch pieszy z Alei Kwiatowej staje się płynny, a nie jak dotychczas kilkuetapowy. Nawierzchnie -Fragment Alei Papieża Jana Pawła II w części objętej opracowaniem konkursu tj. pomiędzy Placem Żołnierza Polskiego, a Placem Lotników utwardzono kostką granitową. -Chodniki wzdłuż ulicy utwardzono płytami granitowymi. -Ciąg pieszy będący kontynuacją alei spacerowej Złotego Szlaku utwardzono kostką granitową, w którą wpleciono fragmenty podestów drewnianych oraz strumyki wodne. -Ścieżka rowerowa utwardzona została nawierzchnią bitumiczną. Ukształtowanie terenu Projekt przewiduje zmiany ukształtowania terenu w środkowej części ulicy, tzw. alei spacerowej, która stopniowo zagłębia się w teren, by docelowo połączyć Aleję Papieża Jana Pawła II z Aleją Kwiatową. Dzięki takiemu zabiegowi utrzymana została kontynuacja Złotego Szlaku, teraz niestety, zaburzona istniejącym układem komunikacyjnym. Podziemny pawilon ma także za zadanie zatrzymać przechodnia. 4 z 6
Szata roślina Istniejący wartościowy starodrzew, tj. szpaler lip kandelabrowych, kilkudziesięcioletnich cisów, dębów, lip i wielu gatunków krzewów ozdobnych znajdujący się na obszarze opracowania zostaje zachowany w całości, gdyż stanowi i istotny i wartościowy element kompozycyjny tkanki miejskiej, jak i podkreśla jedną z głównych osi urbanistycznych Szczecina. Wyburzenia Istniejące obiekty znajdujące się na działkach geod. nr 12/6, 7/5, 7/15 i 7/16 przewidziano do wyburzenia. Informacje o ochronie konserwatorskiej - Projektowany łącznik podziemny eksponuje spacerową funkcję Placu Żołnierza Polskiego i tzw. Złotego Szlaku oraz podkreśla osiowość kompozycji. Zabieg ten przywraca reprezentacyjny charakter wnętrza urbanistycznego Alei Papieża Jana Pawła II. - Pomnik Wdzięczności został zachowany w miejscu jego istniejącej lokalizacji. Jako, że w tej części aleja spacerowa zagłębia się w teren, pomnik uległ obniżeniu. W związku z tym, że Pomnik Wdzięczności wzbudza kontrowersje od wielu lat, decyzję o jego przyszłych losach przekazuje się mieszkańcom miasta. Należy dać szansę Szczecinianom, by sami postanowili, czy pomnik ma pozostać w niezmienionej formie i nadal być symbolem wdzięczności dla wyzwolicieli miasta, czy też np. symbolem upadku komunizmu lub świadectwem przemian Szczecina w okresie powojennym. 5. Forma i funkcja projektowanych budynków Główne funkcje projektowanych obiektów: mieszkaniowa, usługowa, kulturalna, hotelowa. Zabudowa uzupełniająca to głównie nowoczesne kamienice. Są to budynki nawiązujące swoją formą do obiektów, które znajdowały się w tym miejscu lub, które przetrwały wojnę i przemiany w kraju. Budynki zostały zaprojektowane w linii historycznej zabudowy pierzejowej. Jednym z głównych założeń było stworzenie przyjaznych kwartałów z interesującym wnętrzem. Wprowadzono tam światło poprzez obniżenia w zabudowie oraz poprzez transparentne, przeszklone kubatury części budynków. Zaprojektowano zieleń oraz miejsca sprzyjające integracji mieszkańców- warsztaty, sklepy, place zabaw, mini-amfiteatry. Projektowane kamienice to budynki 5-kondygnacyjne z poddaszem użytkowym. Partery przeznaczone zostały na usługi, gastronomię lub funkcje towarzyszące Śródmiejskiemu Forum Kultury: galerie sztuki, warsztaty. Oprócz budynków mieszkalnych wprowadzono funkcję hotelową (budynek przy Placu Lotników w kwartale A). Zaproponowano modernizację XI-kondygnacyjnych budynków mieszkalnych, aby zneutralizować ich niekorzystny wpływ na otoczenie: dokonano zmiany kolorystyki i okładzin elewacji, wprowadzono do wnętrz budynków (w parterach i dwukondygnacyjnych przestrzeniach na wyższych kondygnacjach) strefy asymilacji mieszkańców (np. osiedlowy klub filmowy, pralnie, siłownie, warsztaty). Wyróżniające się na tle otoczenia Śródmiejskie Forum Kultury znajduje się na reprezentacyjnej dla miasta działce, szanuje założenia historyczno- architektoniczne Złotego Szlaku i równoważy funkcjonalnie przestrzeń miejską zakłóconą poprzez duże obiekty handlowo-usługowe. Powinno stać się jedną z wizytówek miasta. Bryła budynku jest gabarytowo zbliżona do śródmiejskich kamienic. Została ona podniesiona na słupach tak, aby uwolnić parter i wykorzystać go na część rekreacyjno- wypoczynkową. Kubatura Forum jest opakowana enigmatyczną powłoką (stanowiącą powidok nieistniejącej już dawnej zabudowy), a nowoczesnym materiałem podkreśla dynamiczny rozwój miasta. Wysokość Forum (jest o jedną kondygnację wyższy od zabudowy kwartałowej) pozwala na nawiązanie dialogu z zastaną przestrzenią (dominującymi 11-kondygnacyjnymi budynkami mieszkalnymi) oraz stanowi kompozycyjną przeciwwagę dla olbrzymiej bryły galerii Kaskada. Funkcjonalnie obiekt Forum może stać się "kulturalną maszyną", produkującą kreatywnych ludzi. Budynek swoim programem powinien być dostosowany do wszystkich grup wiekowych użytkowników. W obiekcie tym można usytuować szkoły tańca, pracownie językowe, pracownie warsztatowe, bibliotekę/mediatekę, miejsca spotkań szczecińskich stowarzyszeń. Miejsce to wraz z rozwijającą się w Szczecinie Akademią Sztuki, powstającymi obiektami muzealnymi (Muzeum Przełomów, Muzeum Morskie) czy Filharmonią powinno stanowić przeciwwagę dla ciągle rosnącej w sile mody na konsumpcyjny styl życia. Tak właśnie mogą być odbierane dwa przecinające się szlaki Złoty i Handlowy. Plac Żołnierza leży dokładnie na ich skrzyżowaniu. 5 z 6
6. Zestawienie powierzchni Lp. Numer działki Powierzchnia zabudowy (w m 2 ) Powierzchnia całkowita (w m 2 ) Kubatura (w m 3 ) 1. 12/6 1 064,51 9 849,16 38 027 2. 127 - - - 3. 129 - - - 4. 130 - - - 5. 7/4 - - - 6. 7/5 948,86 5131,24 19 120 7. 7/10 38,46 74,47 330 8. 7/11 58,45 58,45 295 9. 7/13 - - - 10. 7/14 - - - 11. 7/15 83,60 393,26 1 777 12. 7/16 173,68 992,08 3 769 13. 13 kondygnacja podziemna 1 868,06 7 472 SUMA: 2367,56 18 366,72 70 790 Uwaga: W obliczeniach nie uwzględniono powierzchni i kubatury parkingów podziemnych! 6 z 6