Tworzenie prawa. Hierarchia norm prawnych 1. Cele lekcji: a) Wiadomości Po zakończonej lekcji uczeń: - -zna pojęcia: norma prawna, konstytucja, prawo, legislacja, rozporządzenie, akty, uchwała, ustawa, ratyfikacja, - orientuje się w systematyce i hierarchii norm prawnych, - zna uprawnienia organów władzy w państwie demokratycznym. b) Umiejętności Po zakończonej lekcji uczeń: - wyszukuje przepisy prawne w kodeksach i w Internecie, - potrafi wymienić źródła i organy prawotwórcze, - umie korzystać z tekstów źródłowych, - umie konfrontować swoje poglądy z zapatrywaniami kolegów. 2. Metoda i forma pracy - praca z tekstem źródłowym ( encyklopedia, artykuły prasowe); - praca w grupach, - dyskusja, - praca indywidualna, - burza mózgów, - sondaż. 3. Środki dydaktyczne - encyklopedie, słowniki języka polskiego i wyrazów obcych (dostępne w bibliotece szkolnej),
- przebieg procesu legislacyjnego w Polsce (załącznik 1), - definicja procesu legislacyjnego (załącznik 2), - definicja aktu prawnego (załącznik 3), - definicja aktu normatywnego (załącznik 4), - kartki dla każdego ucznia. 4. Przebieg lekcji Na początku zajęć przypominam klasie temat z ostatniej lekcji mówiący o gałęziach i dziedzinach prawa oraz wyjaśniam uczniom pojęcie hierarchia. Następnie klasa metodą burzy mózgów daje pojęcia kojarzące jej się ze słowem konstytucja, które to poszczególni uczniowie wypisują na tablicy. Powyższe skojarzenia weryfikujemy z wyjaśnieniem tego pojęcia zawartym w encyklopedii i słownikach. Każdy z uczniów ma przed sobą tekst konstytucji i zapoznaje się z jej zawartością (preambułą i rozdziałami). Na rzutniku ukazuje uczniom planszę obrazującą proces legislacyjny- i w skrócie ją omawiamzałącznik str 174 Dzielę klasy na grupy Grupa I ma za zadanie na podstawie konstytucji i wiadomości własnych wskazać różnice między moralnością a prawem Grupa II ma za zadanie na podstawie podręcznika zchierarchizować i opisać poszczególne akty prawne Grupa III ma za zadanie na podstawie podręcznika i wiadomości własnych odpowiedzieć na pytanie jakie SA sposoby publikacji norm prawnych? Gdzie możemy wyszukać przepisy prawa? Grupa IV ma na podstawie podręcznika i wiadomości własnych odpowiedizec na pytanie: na czym polega specyfika języka aktów prawnych? Po wykonaniu pracy w grupach, każda z grup typuje jedną osobę która zapoznaje pozostała cześć klasy z materiałem zrealizowanym w grupie. Na koniec zajęć które są jednocześnie ostatnim tematem z bloku tematycznego Prawo przeprowadzam w klasie sondaż dotyczący przestrzegania prawa w Polsce. Czy prawo w Polsce jest łamane? Odpowiedzi : Tak. Nie. Uczniowie którzy zaznaczą odpowiedź tak wskazują wybrane wady polskiego prawa, z powodu jakich jest ono tak często łamane. Zajęcia kończę burzą mózgów na temat, jakie cechy powinny charakteryzować dobre prawo. Zapisuję na tablicy sugestie zgłaszane przez uczniów, a następnie komentuję je i porządkuję według kryterium ważności. 5. Bibliografia 1. Wolna encyklopedia internetowa http://pl.wikipedia.org/ 2. Strona internetowa : http://www.sejm.gov.pl 3. Moryksiewicz L., Pacholska M. Wiedza o społeczeństwie, liceum
ogólnokształcące, profilowane technikum, Arka, Poznań, 2002 4. Tomalska H. Od pierwszych cywilizacji do czasów nowożytnych, Warszawa,1996 6. Załączniki Załącznik 1 Proces legislacyjny w RP
źródło: strona internetowa Sejmu RP: www.sejm.gov.pl Załącznik 2 Proces legislacyjny Proces legislacyjny to sposób uchwalania ustaw. Zakończony proces oznacza wejście ustawy w życie i obowiązywanie jej w prawie danego kraju.
W Polsce proces legislacyjny przebiega w następujący sposób: Powstaje inicjatywa ustawodawcza, czyli projekt ustawy zgłaszają uprawnione do tego organy, instytucje i grupy: prezydenta, Radę Ministrów, Senat, co najmniej 15 posłów, komisja sejmowa (niezależnie od liczebności) lub co najmniej 100 tysięcy obywateli. Prezydium Sejmu przesyła projekt do odpowiedniej Komisji Komisja sejmowa przesyła sprawozdanie, w którym oceniana jest ustawa, pod plenarne obrady Sejmu. Odbywają się kolejno: pierwsze i drugie czytanie, podczas których ustawa może zostać zatwierdzona. W przypadku, gdy ustawa została odrzucona w obu czytaniach, nie wraca już pod obrady Sejmu. Jeśli ustawa została zaakceptowana podczas jednego z dwóch czytań, Senat ma 30 dni (7 w trybie pilnym) na zgłoszenie ewentualnych poprawek. Jeśli poprawki nie zostaną zgłoszone, trwa dalszy proces legislacyjny. Jeśli Senat zgłosi swoje poprawki, Sejm rozważa wnioski Senatu - może je odrzucić bezwzględną większością głosów przy obecności połowy wszystkich posłów lub zaakceptować. Jeśli zostaną zaakceptowane proces legislacyjny ulega powtórzeniu. Ustawa trafia do prezydenta, który, zanim ją podpisze, może w ciągu 21 dni wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją. Prezydent może też odmówić podpisania ustawy (weto) i z umotywowanym wnioskiem w ciągu miesiąca przekazać ją do Sejmu w celu ponownego rozpatrzenia. Jeśli Sejm większością 3/5 głosów przy obecności połowy ustawowej liczby posłów uzna, że ustawa powinna zostać uchwalona, prezydent ma obowiązek (w ciągu 7 dni) ją podpisać i zarządzić natychmiastową publikację w Dzienniku Ustaw. Dopiero publikacja w Dzienniku Ustaw oznacza wejście ustawy w życie, chyba że w treści ustawy zapisano inny termin rozpoczęcia jej obowiązywania źródło: wolna encyklopedia internetowa http://pl.wikipedia.org/ Załącznik 3 Akt prawny - rezultat tworzenia lub stosowania prawa przez właściwy organ państwowy lub samorządowy. Zawiera nazwę, określenie organu wydającego, datę publikacji i datę wejścia w życie, preambułę oraz pogrupowane w artykuły i paragrafy przepisy prawne. Dla wejścia w życie aktu prawnego konieczna jest jego publikacja we właściwym wydawnictwie. W Polsce są to: Dziennik Ustaw RP oraz Dziennik Urzędowy RP Monitor Polski. Swój dziennik urzędowy wydaje także każde ministerstwo (np. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Obrony Narodowej). Dla prawa miejscowego wydawane są np. wojewódzkie dzienniki urzędowe. Akt prawny rozumiany jest też jako działanie organu państwa lub podmiotu prawnego, zgodne z obowiązującymi przepisami w celu wywołania skutków prawnych w konkretnym stosunku prawnym (orzeczenie lub inna czynność prawna). Akt prawny w tym rozumieniu może być jednostronny albo dwustronny czy też konstytutywny lub deklaratoryjny. Akt ten musi być zgodny z wymogami Konstytucji, wydaje go Rada Ministrów, ratyfikuje Prezydent, a o zamiarze przedłożenia do ratyfikacji Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm. Zakres obowiązywania jest powszechny.
źródło: wolna encyklopedia internetowa http://pl.wikipedia.org/ Załącznik 4 Akt normatywny (inaczej akt prawodawczy, akt prawotwórczy, źródło prawa) władcze wyrażenie woli organu stanowiącego prawo, wydane z zachowaniem właściwego trybu i (w odróżnieniu od aktów administracyjnych) skierowane do generalnie oznaczonych adresatów. Jest to akt prawny zawierający normy prawne powszechnie obowiązujące (np. ustawa) lub obowiązujące tylko określoną grupę adresatów (np. akt prawa miejscowego). Akt normatywny powszechnie obowiązujący dla swojej ważności wymaga, obok wydania go przez umocowany do tego organ w przepisanym trybie, także ogłoszenia (promulgacji) w dzienniku urzędowym. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. Nr 62, poz. 718) ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest obowiązkowe. Natomiast odrębne przepisy mogą wyłączyć obowiązek ogłoszenia aktu normatywnego niezawierającego przepisów powszechnie obowiązujących. Co do zasady akty normatywne ogłasza się niezwłocznie. Wejście w życie aktu normatywnego poprzedza zazwyczaj vacatio legis. Przepisy powołanej ustawy nie wyłączają możliwości nadania aktowi normatywnemu wstecznej mocy obowiązującej, może to nastąpić tylko wówczas gdy zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie. Aktem normatywnym jest m.in.: konstytucja, ustawa, dekret, umowa międzynarodowa, rozporządzenie, uchwała, akt prawa miejscowego, zarządzenie. źródło: wolna encyklopedia internetowa http://pl.wikipedia.org/ 7. Czas trwania lekcji 45 minut 8. Uwagi do scenariusza brak