Spis treści. Wykaz skrótów Wstęp... 13

Spis treści Wykaz skrótów...................................................... 11 Wstęp............................................................. 13 ROZDZIAŁ I. Teoretycznoprawne zagadnienia stosunków finansowych pomiędzy państwem a samorządem terytorialnym...................... 15 1. Publiczna gospodarka finansowa państwa i samorządu terytorialnego......... 15 2. Podział zadań, wydatków i dochodów pomiędzy państwo a samorząd terytorialny 17 3. Przesłanki wyznaczające zadania i wydatki państwa, gminy i innych wspólnot terytorialnych..................................................... 19 4. Trzy sfery kompetencji państwa i samorządu terytorialnego w dziedzinie podatków 22 5. Pionowy i poziomy podział dochodów pomiędzy państwo i samorządy terytorialne 24 6. Podział źródeł podatkowych pomiędzy państwo, gminy i inne wspólnoty terytorialne....................................................... 25 6.1. System konkurencji podatkowej.................................... 26 6.2. System rozgraniczenia źródeł podatkowych pomiędzy państwo, gminy i inne wspólnoty terytorialne........................................... 27 6.3. System dodatków do podatków.................................... 28 6.4. System udziałów podatkowych.................................... 29 6.5. Systemy mieszane.............................................. 30 7. Dotacje, subwencje i składki jako źródła dochodów samorządu terytorialnego i innych wspólnot terytorialnych...................................... 30 7.1. Dotacje i subwencje............................................. 30 7.2. Składki....................................................... 32 8. Zagadnienie decentralizacji administracji publicznej i finansów publicznych.... 33 ROZDZIAŁ II. Struktura samorządu terytorialnego w Polsce................ 36 1. Pozycja samorządu terytorialnego w Polsce.............................. 36 2. Samorząd gminny.................................................. 38 3. Samorząd powiatowy............................................... 43 4. Samorząd województwa............................................. 46 ROZDZIAŁ III. Ogólne zagadnienia prawne systemu finansowego samorządu terytorialnego.......................................... 50 1. Pojęcie i kształt systemu finansowego samorządu terytorialnego.............. 50

6 Spis treści 2. Konstytucyjne zasady dotyczące źródeł dochodów samorządu terytorialnego.... 54 3. Europejska Karta Samorządu Lokalnego i jej znaczenie prawne............... 58 4. Problematyka władztwa finansowego, samodzielności finansowej i prawnych form działania samorządu terytorialnego.................................... 59 5. Polityka finansowa samorządu terytorialnego. Instrumenty wspierania rozwoju gospodarczego w samorządach........................................ 63 ROZDZIAŁ IV. Podatki i opłaty jako dochody własne samorządu terytorialnego 65 1. Podatki i opłaty samorządowe zagadnienia ogólne...................... 65 2. Rodzaje kompetencji podatkowych jednostek samorządu terytorialnego....... 68 3. Podatek od nieruchomości główny podatek samorządowy................ 70 4. Podatek rolny..................................................... 75 5. Podatek leśny.................................................... 76 6. Podatek od środków transportowych.................................. 76 7. Podatek od spadków i darowizn...................................... 76 8. Karta podatkowa.................................................. 77 9. Podatek od czynności cywilnoprawnych................................ 77 10. Opłata skarbowa.................................................. 78 11. Opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych........ 78 12. Opłata eksploatacyjna.............................................. 79 13. Opłata od posiadania psów.......................................... 79 14. Opłata targowa................................................... 80 15. Opłata miejscowa i opłata uzdrowiskowa............................... 80 16. Opłaty za korzystanie z dróg publicznych............................... 81 17. Samoopodatkowanie mieszkańców.................................... 82 18. Dochody podatkowe samorządu terytorialnego w II Rzeczypospolitej......... 83 ROZDZIAŁ V. Udziały w podatkach jako źródła dochodów samorządów gminnych............................................... 85 1. Udział samorządu gminnego w podatku dochodowym od osób fizycznych...... 85 1.1. Ogólna charakterystyka podatku dochodowego od osób fizycznych....... 85 1.2. Konstrukcja udziału stosowana od 1991 do 1995 r..................... 87 1.3. Konstrukcja udziału obowiązująca obecnie........................... 88 1.4. Niektóre problemy dotyczące przekazywania udziału................... 90 1.5. Problem roszczenia prawnego o udział w podatku..................... 91 2. Udział gmin w podatku dochodowym od osób prawnych................... 94 2.1. Ogólna charakterystyka podatku dochodowego od osób prawnych........ 94 2.2. Konstrukcja udziału stosowana do 1996 r............................ 95 2.3. Obecna konstrukcja udziału gmin w podatku dochodowym od osób prawnych 96 3. Udział gmin w opłacie eksploatacyjnej.................................. 97 ROZDZIAŁ VI. Subwencja ogólna jako źródło dochodu samorządu gminnego.. 99 1. Znaczenie subwencji i wpłat wyrównawczych............................ 99 2. Subwencja ogólna charakterystyka i rodzaje............................ 100 3. Subwencja wyrównawcza............................................ 102 4. Subwencja uzupełniająca............................................ 105 5. Subwencja równoważąca............................................ 106 6. Wpłaty gmin na rzecz zwiększenia subwencji ogólnej...................... 108 7. Część oświatowa subwencji ogólnej (subwencja oświatowa)................. 110

Spis treści 7 8. Problem roszczenia prawnego o subwencję ogólną......................... 112 9. Zmniejszenie i zwrot subwencji ogólnej................................. 114 ROZDZIAŁ VII. Dotacje celowe jako źródła dochodów samorządów gminnych.. 116 1. Pojęcie i rodzaje dotacji celowych...................................... 116 2. Dotacje celowe na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej.......... 117 3. Dotacje celowe na finansowanie zadań własnych gmin..................... 119 4. Dotacje celowe na finansowanie zadań gminy realizowanych na podstawie porozumień....................................................... 121 ROZDZIAŁ VIII. Dochody z majątku i przedsiębiorstw jednostek samorządu terytorialnego....................................................... 123 1. Uwagi ogólne..................................................... 123 2. Czynsze najmu i dzierżawy z tytułu najmu lub dzierżawy lokalu, budynku, gruntu będących własnością samorządu...................................... 124 3. Opłaty z tytułu oddania gruntu stanowiącego własność jednostki samorządu terytorialnego w użytkowanie wieczyste............................... 124 4. Opłaty z tytułu oddania gruntu stanowiącego własność jednostki samorządu terytorialnego w trwały zarząd....................................... 125 5. Wpływy ze sprzedaży nieruchomości stanowiących własność jednostki samorządu terytorialnego.................................................... 125 6. Opłaty adiacenckie................................................ 125 7. Opłaty za niezabudowanie bądź niezagospodarowanie nieruchomości gruntowych w określonym terminie............................................. 126 8. Udział samorządu powiatowego w dochodach majątkowych Skarbu Państwa... 126 9. Zyski z zakładów i spółek........................................... 127 10. Inne dochody prywatnoprawne....................................... 127 11. Przychody z prywatyzacji przedsiębiorstw komunalnych................... 127 ROZDZIAŁ IX. Źródła dochodów samorządu powiatowego.................. 129 1. Źródła dochodów powiatu uwagi ogólne............................... 129 2. Udział powiatu w podatku dochodowym od osób fizycznych................. 131 3. Udział powiatu w podatku dochodowym od osób prawnych................. 132 4. Subwencja ogólna dla powiatu........................................ 133 5. Dotacje celowe jako źródła dochodów samorządu powiatowego.............. 136 6. Wpłaty wyrównawcze powiatów....................................... 138 7. Propozycje reform dochodów samorządu powiatowego..................... 139 7.1. Dochody powiatów a dochody miast na prawach powiatu............... 139 7.2. Składka powiatowa............................................. 140 7.3. Subwencje inwestycyjne......................................... 141 ROZDZIAŁ X. Źródła dochodów samorządu województwa.................. 142 1. Ogólna charakterystyka źródeł dochodów samorządu województwa.......... 142 2. Udziały samorządu województwa w podatku dochodowym od osób fizycznych i w podatku dochodowym od osób prawnych............................. 144 3. Subwencja ogólna.................................................. 145 4. Dotacje celowe..................................................... 149 5. Wojewódzka wpłata wyrównawcza.................................... 150 6. Środki z budżetu Unii Europejskiej..................................... 151

8 Spis treści ROZDZIAŁ XI. Gospodarka komunalna i działalność gospodarcza samorządu terytorialnego.......................................... 156 1. Zagadnienia ogólne................................................. 156 2. Działalność komunalna i gospodarcza samorządu terytorialnego zakres i formy organizacyjne..................................................... 158 ROZDZIAŁ XII. Regulacje prawne w zakresie długu publicznego i deficytu budżetowego gmin, powiatów i województw................ 166 1. Pojęcie i ogólna charakterystyka długu publicznego jednostek samorządu terytorialnego..................................................... 166 2. Kwestia przeznaczenia środków z tytułu kredytów, pożyczek i obligacji samorządowych.................................................... 171 3. Przychody i rozchody budżetowe...................................... 172 4. Pożyczki i kredyty zaciągane przez jednostki samorządu terytorialnego........ 175 5. Finansowanie przejściowych potrzeb finansowych w trakcie roku budżetowego.. 177 6. Obligacje samorządowe.............................................. 178 7. Poręczenia i gwarancje jednostek samorządu terytorialnego................. 181 8. Granice zadłużenia jednostki samorządu terytorialnego i kompetencje organów samorządu w zakresie jego kształtowania............................... 182 ROZDZIAŁ XIII. Prawo o wydatkach jednostek samorządu terytorialnego..... 186 1. Zadania i wydatki jednostek samorządu terytorialnego..................... 186 2. Struktura i formy prawne wydatków samorządu terytorialnego.............. 189 3. Prawo zamówień publicznych w samorządach............................ 191 4. Zagadnienie legalności wydatków samorządowych........................ 194 ROZDZIAŁ XIV. Prawo budżetowe jednostek samorządu terytorialnego pojęcia, zasady, formy organizacyjne..................... 198 1. Źródła prawa budżetowego jednostek samorządu terytorialnego.............. 198 2. Rozwiązania II Rzeczypospolitej dotyczące budżetu samorządu.............. 200 3. Pojęcie budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Charakter prawny budżetu samorządowego................................................... 201 4. Zasady budżetowe.................................................. 204 4.1. Zasada równowagi budżetowej.................................... 205 4.2. Zasada zupełności budżetu....................................... 205 4.3. Zasada jedności budżetu......................................... 205 4.4. Zasada szczegółowości budżetu.................................... 206 4.5. Zasada specjalizacji budżetu...................................... 206 4.6. Zasada jawności budżetu......................................... 206 4.7. Zasada uprzedniości budżetu...................................... 207 4.8. Zasada rocznego okresu budżetowego............................... 207 5. Jednostki organizacyjne samorządowego sektora finansów publicznych........ 207 5.1. Samorządowe jednostki budżetowe................................. 208 5.2. Samorządowe zakłady budżetowe.................................. 209 5.3. Samorządowe instytucje kultury, publiczne zakłady opieki zdrowotnej i inne formy organizacyjne....................................... 210 6. Dochody i wydatki bieżące oraz dochody i wydatki majątkowe samorządu...... 211 7. Klasyfikacja budżetowa w samorządach pojęcie i układ klasyfikacji.......... 212 7.1. Uwagi ogólne.................................................. 212

Spis treści 9 7.2. Działy budżetowe i rozdziały budżetowe............................. 213 7.3. Paragrafy dochodów, wydatków, środków, przychodów i rozchodów...... 214 8. Rachunkowość budżetowa jednostek samorządu terytorialnego.............. 215 ROZDZIAŁ XV. Procedura budżetowa w jednostkach samorządu terytorialnego 219 1. Opracowanie projektu i uchwalanie budżetu samorządu terytorialnego........ 219 2. Wieloletnia prognoza finansowa samorządu.............................. 223 3. Wykonywanie uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego....... 225 4. Kontrola wykonania budżetu samorządu terytorialnego.................... 229 ROZDZIAŁ XVI. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w jednostkach samorządu terytorialnego........ 234 1. Uwagi ogólne...................................................... 234 2. Rodzaje naruszeń i kar.............................................. 237 3. Organy i postępowanie.............................................. 240 ROZDZIAŁ XVII. Kontrola i nadzór nad działalnością finansową jednostek samorządu terytorialnego.............................. 242 1. Pozycja i zadania organów nadzoru i kontroli............................ 242 2. Uwagi ogólne w sprawie nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego... 245 3. Działalność kontrolna, nadzorcza i opiniodawcza regionalnych izb obrachunkowych................................................... 248 4. Skarga do sądu administracyjnego na rozstrzygnięcie nadzorcze oraz na uchwałę lub zarządzenie organu jednostki samorządu terytorialnego................. 256 Bibliografia......................................................... 259 Skorowidz..........................................................???