Co to takiego, czy da się z nią żyć? Adam Węgrzynowski Z choroby ostrej, zabójczej dla młodych stała się chorobą przewlekłą. dane szacunkowe 1
dane szacunkowe Obraz kliniczny: - Zwiększone oddawanie moczu - Zwiększone pragnienie - Zwiększone łaknienie - Chudnięcie Obraz kliniczny: - Zapalenie napletka - Trudno gojące rany - Grzybica pochwy 2
Typ 1 Typ 2 Klasa/typ 3 Cukrzyca ciężarnych typ 2 typ 1 //fundir.org/ 3
1. Wiek zachorowania 2. Wywiad rodzinny 3. Wywiad chorobowy (okoliczności wykrycia cukrzycy, objawy kliniczne, choroby współistniejące, leki) 4. Masa ciała 5. Obecność przewlekłych powikłań cukrzycy przy jej rozpoznaniu 6. Ilość insuliny 7. Autoprzeciwciała 16 % populacji 14 12 Niezdiagnozowana cukrzyca typu 2 10 8 6 4 Zdiagnozowana cukrzyca typu 2 2 0 20 30 40 50 60 70 Wiek w latach Dlaczego więcej? 1. Starzenie się społeczeństw 2. Narastający problem otyłości 3. Zmniejszenie aktywności fizycznej + spożywanie nadmiernej ilości kalorii 4
1. Wywiad rodzinny 2. Przynależność etniczna 3. Średni i starszy wiek 4. Otyłość (szczególnie trzewna) 5. Siedzący tryb życia 6. Cukrzyca ciężarnych 7. Zespół insulinooporności 8. IGT lub IFG 9. Niska masa urodzeniowa (hipoteza Barkera i Halesa) 10. Palenie tytoniu 11. Podwyższone markery reakcji zapalnej Insulinooporność Glikemia na czczo Norma Kompensacja Cukrzyca t2 Wydzielanie insuliny DeFronzo RA et al. Diabetes Care 1992 JAK ROZPOZNAWAĆ? Glikemia w osoczu krwi żylnej w dowolnym czasie Glikemia w osoczu krwi żylnej na czczo Test doustnego obciążenia glukozą (glikemia w osoczu krwi żylnej na czczo i 2h po wypiciu 75g glukozy) 5
CUKRZYCA Nieprawidłowa Tolerancja glukozy Nieprawidłowa Glikemia na czczo I CO DALEJ? JAK SIĘ LECZYĆ? Cukrzyca typu 2 Zmiana trybu życia Leki doustne Insulina Cukrzyca typu 1 Zmiana trybu życia Insulina 6
Dowiedz się więcej o swojej chorobie Zacznij się ruszać Jesteś tym, co jesz Pacjenci z cukrzycą,, którzy wiedzą więcej, żyj yją dłużej Zalecenia indywidualne, realne do realizacji, bezpieczne dla pacjenta. Preferowana jest umiarkowana, aerobowa, systematyczna aktywność fizyczna 7
Z każdym straconym kilogramem statystycznie wydłużamy średnie, oczekiwane przeżycie o 3-4 miesiące! Dieta o kaloryczności zależnej od aktywności chorego na cukrzycę (w tym zawodowej) WIEDZA WYSIŁEK FIZYCZNY DIETA 8
Leki doustne Wchłanianie glukozy Wydzielanie insuliny Insulinooporność Akarboza Pochodne sulfonylomocznika Metformina Tiazolidynediony Glucobayitp. Amaryl, Diaprel, Gibeneseitp. Metformax, Glu cophage, Siofor itd. Rosiglitzon, Pio glitazonitd. 9
Wskazania do czasowego stosowania Ketoza,śpiączka hipermolalna i mleczanowa Zabiegi operacyjne Ostre zespoły wieńcowe Cukrzyca ciężarnych Ciąża u chorych na cukrzycę typu 2 i okres karmienia Zakażenia Kortykoterapia Inne dodatkowe choroby zwiększające zapotrzebowanie na insulinę Wskazania trwałe nieskuteczność terapii lekami doustnymi przeciwwskazania lub nietolerancja leków doustnych zaawansowane szybko postępujące powikłania? PRZYJACIEL WRÓG WRÓG Trzeba się kłuć. To boli! Nie umiem! Nie chcę! Sam nie zrobię sobie zastrzyku! To dla mnie TYLKO komplikacja! Codziennie zastrzyki? Nie poradzę sobie z metodą. Teraz to już NIC nie zrobię bez insuliny. Koniec z przyjemnościami, z życiem towarzyskim. Jak ja się teraz pokażę w pracy z insuliną? Wszystko zawiodło, teraz do śmierci już tylko krok Mój ojciec umarł z powodu cukrzycy; tuż przed śmiercią zaczął brać insulinę. Niedocukrzenia mnie zabiją. Cukrzyca jest już bardzo zaawansowana; zawiodłem Na pewno utyję 10
PRZYJACIEL Teraz lepiej kontroluję chorobę. To nie boli! Jestem niezależny/a sam/a robię sobie zastrzyki. To dla mnie ŻADNA komplikacja! Zamiast tabletek codziennie zastrzyki. Metoda nie jest trudna i jest wygodna dla mnie. Teraz już NIC nie jem bez insuliny. To przecież NIE koniec z przyjemnościami, z życiem towarzyskim. Insulina w miejscach publicznych? nie żyjemy w średniowieczu! Już nie mogę brać tabletek - teraz czas na insulinę! Im bardziej będę przestrzegał/a zaleceń zdrowego życia, tym mniej insuliny będę potrzebował/a! Niedocukrzenia są nieprzyjemne, ale łatwo ich unikać. Cukrzyca postępuje, ale dzięki insulinie mam zamiar unikać powikłań. Większa insulinooporność Więcej insuliny Większa masa tłuszczowa Większy apetyt Więcej jedzenia 11
1. Śpiączka ketonowa 2. Śpiączka hipermolarna 3. Śpiączka mleczanowa 4. Śpiączka hipoglikemiczna Triada Whipple a Glikemia <40mg% Objawy kliniczne hipoglikemii Ustąpienie objawów po podaniu glukozy 12
Uczucie głodu, potliwość, niepokój, drżenie, kołatanie serca Zaburzenia funkcji poznawczych, brak koordynacji, nietypowe zachowania, trudności w mówieniu, senność, zawroty głowy Ból głowy, nudności, zaburzenia świadomości, drgawki, śpiączka 90 mg/dl Zahamowanie wydzielania insuliny Wydzielanie hormonów przeciwnych insulinie Objawy kliniczne Wydzielanie hormonów przeciwnych insulinie Objawy kliniczne ze strony układu nerwowego Utrata przytomności Konieczna interwencja medyczna Zgon ostre 13
2-4 krotny wzrost ryzyka zgonu z przyczyn sercowonaczyniowych Główna przyczyna schyłkowej niewydolności nerek Główna przyczyna utraty wzroku Główna przyczyna nieurazowej amputacji kończyn dolnych RETINOPATIA CUKRZYCOWA to: Najczęstsza przyczyna utraty wzroku wśród osób w wieku średnim. Druga co do częstości przyczyna ślepoty u osób w wieku podeszłym. Nie wywołuje zauważalnych objawów, dopóki nie dojdzie do rozwoju poważnych powikłań, ponieważ wczesne zmiany w siatkówce nie powodują pogorszenia ostrości wzroku. Retinography, Wikipedia 2009 14
15
Wczesne wykrywanie cukrzycy Prawidłowa kontrola cukrzycy Coroczna kontrola: kardiologiczna okulistyczna nefrologiczna neurologiczna Dieta Ruch Leki Cukier 16
1. Leki doustne monoterapia: chory otyły: zmniejszenie insulinooporności lub wchłaniania glukozy chory szczupły: zwiększenie wydzielania insuliny 2. Leki doustne politerapia (łączenie leków RÓŻNYCH grup) 3. Leki doustne skojarzone z insuliną 4. Insulina z dodatkiem leku zwiększającego insulinowrażliwość 5. Insulina w monoterapii Leki doustne Wchłanianie glukozy Wydzielanie insuliny Insulinooporność Akarboza Pochodne sulfonylomocznika Metformina Tiazolidynediony Glucobayitp. Amaryl, Diaprel, Gibeneseitp. Metformax, Glucophage, Sioforitd. Rosiglitzon, Pioglitazonitd. 17
Sposoby podawania insuliny Wstrzykiwacze automatyczne (peny) Strzykawki ( insulinówki ) Pompy do ciągłego podskórnego wlewu insuliny Pompy infuzyjne dożylne Metody leczenia insuliną Mieszanki insulin ludzkich (10, 20, 30, 40, 50) Mieszanki analogowe (25, 30, 50) Wielokrotne wstrzyknięcia insulin Metody łączone z doustnymi lekami Intensywna, czynnościowa insulinoterapia (peny/pompa) Miejsca podawania insuliny (podskórnie!) Brzuch (2 palce w bok i w dół od pępka) Udo (boczna powierzchnia) Skóra pleców pod łopatką Skóra ramienia Pośladek Różnice we wchłanianiu insuliny Posiłek tzw. wlew podstawowy 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 18
Insulina szybkodziałająca Insulina długodziałająca 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 Wilkipedia2009 1 WW 10 g węglowodanów glikemii o ok. 30-50 mg% 19
1 jednostka insuliny glikemii o ok. 30-50 mg% 1 godzina wysiłku fizycznego Zapotrzebowania na insulinę o 30-50% Mieszanka insulinowa Insulina krótkodziałająca Mieszanka insulinowa 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 20
Mieszanka insulinowa Mieszanka insulinowa 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 Insulina długodziałająca 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 1. Na czczo 2. 2 godziny po śniadaniu 3. przed obiadem 4. 2 godziny po obiedzie 5. przed kolacją 6. 2 godziny po kolacji 7. godzina 22.00 8. godzina 3.00 21
2010-03-13 HIPER HIPO Pasek testowy przyjazny dla pacjenta Powłoka ochronna - zabezpieczenie pola pomiarowego Powłoka hydrofilna - aspiracja krwi z powierzchni paska Mała kroplozależność tylko 3,5 µl krwi 22
Glukowatch System ciągłego monitorowania glikemii Guardian (Medtronic) 23