Rachunkowość 1/1 Amortyzacja nieliniowa Metody degresywne (a) metoda sumy cyfr rocznych (cena nabycia - wartość końcowa) x zmienna rata mianownik zmiennej raty: 0,5n(n+1) n - liczba okresów użytkowania środka trwałego k - numer okresu bieżącego n - k + 1 (cena nabycia - wartość końcowa) 0,5n(n+1) 2 (cena nabycia - wartość końcowa) n - k + 1 0,5n(n+1) cena nabycia = 40 000 zł, wartość końcowa = 4000 zł, n = 4 1 4/10 14 400 2 3/10 10 800 3 2/10 7 200 4 1/10 3 600 3 1
Metoda malejącego salda cena nabycia x 2 x stawka metody liniowej 1 40 000 x 50% 20 000 2 20 000 x 50% 10 000 3 10 000 x 50% 5 000 4 5 000 4 Rachunkowość jest to proces identyfikacji, pomiaru i komunikowania informacji ekonomicznych, umożliwiających użytkownikom tych informacji dokonywanie świadomych ocen i podejmowanie decyzji. 5 Rachunkowość obejmuje: rachunkowość finansową rachunkowość zarządczą rachunek kosztów rachunkowość podatkową planowanie i budżetowanie kontroling 6 2
Rachunkowość finansowa Jest to podsystem, w którym powstaje informacja finansowa na użytek kierownictwa jednostki, a także dla wszystkich zainteresowanych spoza jednostki: właścicieli, kredytodawców, urzędów skarbowych, agencji rządowych i osób zainteresowanych. Podstawowym celem tego systemu jest sporządzanie sprawozdań finansowych zgodnie z podstawowymi zasadami rachunkowości. W rachunkowości finansowej zawiera się całą księgowość. 7 Rachunkowość zarządcza Jest to podsystem, w którym dokonuje się identyfikacja, pomiar gromadzenie, analiza, przygotowanie, interpretacja i komunikacja informacji w wyrazie finansowym, wykorzystywanej przez zarządzających do planowania, oceny i kontroli wewnątrz organizacji, właściwego nadzoru i rozrachunku w zakresie powierzonych środków gospodarczych. W ramach tego systemu dokonuje się ewidencji i rozliczeń kosztów, więc rachunek kosztów stanowi element rachunkowości zarządczej. Jest też potrzebny do sporządzania sprawozdań finansowych. 8 Rachunek kosztów Jest to proces ustalania kosztów produkowanych wyrobów i usług lub podejmowania pewnych działań w organizacji. W ramach rachunku kosztów powstają także mierniki oceny wykorzystania oraz produktywności środków gospodarczych. W rachunku kosztów dokonuje się przypisania wartości do zapasów produkcji zakończonej i nie zakończonej. 9 3
Rachunkowość podatkowa Jest to podsystem ewidencji i informacji zorganizowany w celu sprostania wymogom ustaw o podatku dochodowym i podatku VAT. W ramach tego systemu przetwarza się dane z rachunkowości finansowej, dostosowując informację do wymogów podatkowych. W zakresie tego rachunku znajdują się także zagadnienia pozyskiwania i rozrachunku ulg inwestycyjnych. 10 Kontrola wewnętrzna Podsystem ten ma zapewnić niezawodność informacji z systemu rachunkowości, zabezpieczenie aktywów przed zniszczeniem, kradzieżą, nieefektywnym wykorzystaniem oraz zgodność podejmowanych w firmie działań z zarządzeniami i polityką kierownictwa. 11 Planowanie i budżetowanie Budżety stanowią przewidywane ujęcie przyszłych operacji gospodarczych w wymiarze finansowym, przy wykorzystaniu formatów sprawozdawczych: rachunku zysków i strat bilansu i sprawozdania o przepływach środków finansowych. W analitycznym ujęciu plany działalności dotyczą każdej wyodrębnionej komórki organizacji i stanowią punkt odniesienia do późniejszej kontroli. 12 4
Bilans Bilans majątkowy przedstawia pozycję finansową firmy na dany dzień. Aktywa - sposób zagospodarowania środków w przedsiębiorstwie Pasywa - pochodzenie środków AKTYWA = ZOBOWIĄZANIA + KAPITAŁ WŁASNY 13 AKTYWA Majątek trwały środki trwałe wyposażenie rozpoczęte inwestycje wartości niematerialne i prawne długoterminowe papiery wartościowe Majątek obrotowy środki pieniężne należności bieżące należności wekslowe zapasy: materiały produkcja w toku wyroby gotowe krótkoterminowe papiery wartościowe 14 Źródła pochodzenia majątku Kapitały (fundusze) własne Kredyty i pożyczki Zobowiązania Fundusze specjalne Wynik finansowy 15 5
ZOBOWIĄZANIA Krótkoterminowe zobowiązania bieżące zobowiązania wekslowe zobowiązania z tytułu wynagrodzeń zobowiązania budżetowe Długoterminowe zobowiązania z tytułu obligacji zobowiązania z tytułu pożyczek 16 Bilans na 1.1.2003 Aktywa A. Środki trwałe B. Środki obrotowe II. Kasa 8 000 000 8 000 000 Pasywa A. Kapitał własny I. Kapitał zakładowy 5 000 000 B. Zobowiązania I. Długoterminowe 3 000 000 8 000 000 17 Każdą operację gospodarczą, prawidłowo zdefiniowaną można analizować badając jej wpływ na aktywa i pasywa firmy. 18 6
Bilans na 02.01.2003 (po zakupie terenu i budynków) Aktywa A. Środki trwałe 1. Budynki 2 000 000 B. Środki obrotowe II. Kasa 6 000 000 8 000 000 Pasywa A. Kapitał własny I. Kapitał zakładowy 5 000 000 B. Zobowiązania I. Długoterminowe 3 000 000 8 000 000 19 Bilans na 02.01.2003 (po zakupie maszyn) Aktywa A. Środki trwałe 1. Budynki 2 000 000 2. Maszyny 2 880 000 B. Środki obrotowe II. Kasa 3 120 000 8 000 000 Pasywa A. Kapitał własny I. Kapitał zakładowy 5 000 000 B. Zobowiązania I. Długoterminowe 3 000 000 8 000 000 20 Bilans na 03.01.2003 (po zakupie materiałów) Aktywa A. Środki trwałe 1. Budynki 2 000 000 2. Maszyny 2 880 000 B. Środki obrotowe I. Zapasy 1. Elektronika 1 760 000 2. Obudowy 6 300 000 II. Kasa 0 12 940 000 Pasywa A. Kapitał własny I. Kapitał zakładowy 5 000 000 B. Zobowiązania I. Długoterminowe 3 000 000 II. Krótkoterminowe 4 940 000 12 940 000 21 7
Nakłady a Nakłady uznaje się jako nie w momencie poniesienia wydatku, lecz w momencie, gdy produkt zwiększa przychody ze sprzedaży. Jeśli nakłady generują przychody w większej liczbie okresów, to i muszą być rozdzielone na te liczbę okresów (amortyzacja). Jeśli dany nakład nie generuje przyszłych wpływów, to nie może być aktywowany, lecz obciąża dany okres sprawozdawczy ( administracji i zarządzania). 22 Rachunek kosztów W systematycznym rachunku kosztów podstawowe klasy kosztów to wyrobów i okresów oraz bezpośrednie i pośrednie. Koszt wyrobu jest sumą: kosztów materiałów bezpośrednich, kosztów robocizny bezpośredniej, oraz kosztów wydziałowych. Kosztów okresu nie przypisuje się wyrobom. Lecz przeciwstawia się je przychodom danego okresu, więc kalkulacja prowadzi do ustalenia kosztów poniesionych na produkcję. 23 Klasyfikacja kosztów (wg. ogólnych pozycji kalkulacyjnych) Koszty bezpośrednie są to materiałów bezpośrednich i robocizny bezpośredniej. Koszty pośrednie obejmują: wydziałowe: podstawowe pośrednie (np. energia) ogólne fazy produkcji (płace kierownika ds. produkcji) ogólne przedsiębiorstwa sprzedaży Koszty pośrednie są rozliczane przez umowne klucze podziałowe, właściwe wybranym metodom kalkulacyjnym.. poniesione na produkcję ci całkowite działalnoś 24 8
Koszty stałe i zmienne - przykład Pewna fabryka produkowała trzy wyroby: magnetofon, radiomagnetofon i walkman. Koszty produkcji w maju br: Magnetofon Radio- Walkman Razem magnetofon zmienne 15 100 100 stałe 260 obrót 20 200 300 25 Przykład Koszty pośrednie rozłożono proporcjonalnie do obrotu na sprzedaży wyrobu. Magnetofon Radio- Walkman Razem magnetofon zmienne 15 100 100 stałe 10 100 150 260 obrót 20 200 300 26 Przykład Obliczono dochód ze sprzedaży poszczególnych wyrobów: Magnetofon Radio- Walkman Razem magnetofon zmienne 15 100 100 stałe 10 100 150 260 obrót 20 200 300 dochód ze sprzedaży -5 0 50 45 27 9
Przykład W czerwcu skorygowano plan produkcji rezygnując z produkcji nierentownego wyrobu. Magnetofon Radio- Walkman Razem magnetofon zmienne 15 100 100 stałe 10 104 156 260 obrót 20 200 300 dochód ze sprzedaży -5-4 44 40 28 Przykład Okazało się, że jeszcze jeden wyrób przynosi straty, więc wyeliminowano go z dalszej produkcji. Magnetofon Radio- Walkman Razem magnetofon zmienne 15 100 100 stałe 10 104 260 260 obrót 20 200 300 dochód ze sprzedaży -5-4 -60-60 29 Klasyfikacja kosztów w układzie rodzajowym zużycie materiałów wynagrodzenia amortyzacja usługi obce remontów energii 30 10
Rachunek wyników (zysków i strat) Rachunek zysków i strat sporządza się za ustalony okres. PRZYCHODY - KOSZTY = WYNIK FINANSOWY 31 Rachunek wyników (1.1.03-31.4.03) Obrót 15 840 000 + zmiana stanu zapasów wyroby gotowe 1 392 240 produkcja w toku 0 - nakłady materiałowe elektronika 1 520 000 obudowy 6 300 000 = wynik finansowy brutto 9 412 240 - płace 2 048 000 - odpisy amortyzacyjne 100 000 - inne nakłady 6 241 200 - odsetki od kredytów 120 000 = dochód z działalności podstawowej 903 040 - podatki od dochodu 451 520 = dochód netto 451 520 - strata z ubiegłego okresu 0 -powiększenie rezerwy z zysku 225 760 = zysk bilansowy/strata bilansowa 225 760 32 Zadania rachunku kosztów Określenie wartości zapasów wyrobów, produkcji w toku i wszelkich zapasów istniejących w przedsiębiorstwie. Optymalizacja decyzji gospodarczych (dotyczących przyszłych przedsięwzięć). Planowanie i kontrola. 33 11
wyrobu materiały bezpośrednie konta bilansowe zapasów robocizna bezpośrednia produkcja w toku wyroby zakończone koszt wyrobów gotowych wyroby sprzedane wydziałowe sprzedaż koszt wyrobów sprzedanych = zysk brutto na sprzedaży administracji i sprzedaży = zysk netto 34 Szacowanie kosztów zapasów średni koszt elektroniki średni koszt obudowy średni koszt produkcji w toku średni koszt zapasów wyrobów gotowych 35 Rachunek wyników (1.1.03-31.4.03) Obrót 18 227 650 + zmiana stanu zapasów wyroby gotowe 0 produkcja w toku 0 - nakłady materiałowe elektronika 1 688 456 obudowy 6 055 897 = wynik finansowy brutto 10 483 297 - płace 1 920 000 - odpisy amortyzacyjne 95 935 - inne nakłady 6 964 029 - odsetki od kredytów 240 000 = dochód z działalności podstawowej 1 263 333 - podatki od dochodu 631 667 = dochód netto 631 667 - strata z ubiegłego okresu 0 -powiększenie rezerwy z zysku 315 833 = zysk bilansowy/strata bilansowa 315 833 36 12
Przepływy środków pieniężnych (1.1-31.4.03) Stan początkowy środków pieniężnych 6 000 000 + wpływy obrót 18 227 650 dodatkowy kredyt 5 000 000 - wydatki (wypływy) - zakup elektroniki 1 689 600 - zakup obudowy 6 060 000 - zakup maszyn 2 880 000 - płace 1 920 000 - odsetki od kredytów 240 000 - inne wydatki ogólne materiałowe 774 435 ogólne robocizny 863 415 zatrudnienie pracowników 750 000 wydatki na R&D 1 000 000 wydatki na reklamę 2 000 000 wydatki na badanie rynku 0 ogólnozakładowe 1 250 000 transportu 326 179 - podatek 631 667 stan końcowy środków pieniężnych 8 842 354 37 Bilans na 31.04.2003 (po pierwszym okresie produkcji) Aktywa A. Środki trwałe 1. Budynki 2 000 000 2. Maszyny 2 784 065 B. Środki obrotowe I. Zapasy 1. Elektronika 1 144 2. Obudowy 4 103 3. Produkcja 0 4. Wyroby 0 II. Kasa 8 842 354 13 631 666 Pasywa A. Kapitał własny I. Kapitał zakładowy 5 000 000 II. Kapitał rezerwowy III. Rezerwa z zysku 315 833 IV. Zysk/strata bilansowa 315 833 B. Zobowiązania I. Długoterminowe 8 000 000 II. Krótkoterminowe 0 13 631 666 38 Bilans na 1.05.2003 (po spłacie kredytu długoterminowego) Aktywa A. Środki trwałe 1. Budynki 2 000 000 2. Maszyny 2 784 065 B. Środki obrotowe I. Zapasy 1. Elektronika 1 144 2. Obudowy 4 103 3. Produkcja 0 4. Wyroby 0 II. Kasa 842 354 5 631 666 Pasywa A. Kapitał własny I. Kapitał zakładowy 5 000 000 II. Kapitał rezerwowy III. Rezerwa z zysku 315 833 IV. Zysk/strata bilansowa 315 833 B. Zobowiązania I. Długoterminowe 0 II. Krótkoterminowe 0 5 631 666 39 13