Przyszłość Numer 01, 2013 magazyn voestalpine Bierzemy przyszłość w swoje ręce! Miasto przyszłości Życie w metropolii jutra strona 28 Pięć nacji, jedna wizja? Brazylia, Rosja, Indie, Chiny i RPA spojrzenie z bliska strona 48 Energia rozwiązania przyszłości Inteligentne wynalazki dla przyszłych pokoleń strona 33 www.voestalpine.com 1
informacje o voestalpine Nowa kampania 2012 promująca nasz wizerunek i markę pod hasłem Bierzemy przyszłość w swoje ręce pokazuje, co wyróżnia koncern voestalpine: my sami jako jego pracownicy i nasze osobiste zalety. Nasze codzienne zaangażowanie, zamiłowanie do szczegółów i chęć podejmowania wyzwań zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym to cechy decydujące o naszej wszechstronności. Na załączonej płycie DVD znajdą Państwo 12 filmów w 12 językach. Prezentują one głównych bohaterów naszej kampanii i pozwolą Państwu stać się na chwilę częścią ich życia a tym samym zyskać wgląd w autentyczne i poruszające momenty naszego życia codziennego oraz poznać zaskakujące i nieoczekiwane zagadnienia, jakimi zajmuje się nasz koncern. 2
Bierzemy przyszłość w swoje ręce. Szanowny Czytelniku, William Gibson powiedział kiedyś: Przyszłość jest teraz, tylko nierówno rozłożona. Gibson nie mylił się, jednak jego zdanie sprawdza się tylko w połowie: Przyszłości nie ma gdzieś indziej w Japonii czy w Dolinie Krzemowej przyszłość jest wszędzie, porusza się tam i z powrotem. Przyszłość widać w krajach wschodzących potęg, takich jak BRICS, jak również w zaawansowanych gospodarkach Zachodu wszędzie pojawiają się przełomowe rozwiązania. Prawdziwa innowacja ma miejsce wtedy, gdy ludzie i spółki nie tylko monitorują zachodzące zmiany, lecz również są ich autorami. Łącząc 500 firm wchodzących w skład koncernu w ponad 50 krajach na 5 kontynentach, voestalpine jest siłą napędową światowego postępu. Zasięg naszych projektów jest różny od niewielkich po kluczowe, począwszy od rozjazdów kolejowych, a skończywszy na obudowach rozruszników silników rakietowych w ramach europejskiego programu kosmicznego. Bez względu na rozmiar, wspomniane rozwiązania są dowodem na to, że przełomowe możliwości ukryte są czasami w najprostszych pomysłach. Chociażby rozjazdy kolejowe oczywiście nie są rozwiązaniem spektakularnym, ale stanową podstawę światowego transportu. Bez nich logistyka na świecie zostałaby dosłownie sparaliżowana. Mimo że rozjazdy są rozwiązaniem mechanicznym, należą do systemu stosowanego przez człowieka. Geniusz wynalazku zapoczątkowali ludzie, a sam wynalazek popycha ich do dalszego działania. Każda osoba począwszy od projektanta, przez producenta, aż po użytkownika ma kluczowe znaczenie dla sukcesu wynalazku. Jako zespół eliminujemy przyczyny problemów, a opracowywanie nowych standardów stanowi jedynie niewielką część podejmowanych przez nas działań. Wzrost roli jednostki i szczegółów widoczny jest również w społeczeństwie. Niniejszy magazyn zawiera historie dokumentujące niezwykłe zmiany, jakie zachodzą na całym świecie. Wystarczy choćby wspomnieć studenta z Kazachstanu, który studiuje przez internet genetykę, czy nauczycielkę muzyki z Holandii, która odkryła obłok gazu w kosmosie ludzie tworzą sieci z myślą o wspólnych korzyściach. Jako odległe społeczności, które łączy zjawisko globalizacji, uczą się wspólnej płaszczyzny porozumienia i poznają różnice kulturowe. Babcia, która wyemigrowała do Brazylii i dziecko z Chin, z którymi rozmawialiśmy, pochodzą z różnych kultur i mają odmienną historię, ale cele ich życia są zaskakująco podobne. Jednym z elementów wyzwania, przed jakim staje voestalpine, jest rozpoznawanie tychże zmian i reagowanie na nie. Energia, mobilność i moc nabierają odmiennego znaczenia funkcjonując na różnych rynkach. Poprzez pracę zespołową, zaangażowanie i otwartość przekuwamy odmienność w inspirację do wprowadzania zmian. Nasze rozwiązania powstają dzięki różnorodności, nie wbrew niej. Chęć stawiania czoła wyzwaniom wyróżnia nas spośród innych i pozwala brać przyszłość w swoje ręce. Nie zawsze jest to proste, wierzymy jednak, że warto walczyć o zrównoważone rozwiązania. Jesteśmy gotowi, bez względu na to, co przyniesie jutro. Łączy nas wyważona siła i zamiłowanie do szczegółów, które sprawiają, że wciąż na nowo definiujemy granice tego, co możliwe. Nie mamy czasu, by spocząć na laurach i napawać się sukcesem, ponieważ rodzą się już pomysły na kilka nowych rozwiązań dlatego właśnie zawsze jesteśmy o krok przed innymi. Mam nadzieję, że z przyjemnością przeczytasz o tej ewolucji i jej skutkach na całym świecie. Z poważaniem, Wolfgang Eder, Dyrektor Generalny voestalpine AG 3
Spis treści Być obecnym Numer 01 / 2013 Jak będzie wyglądać nasze życie w przyszłości? Nowe wizje miasta jutra (str. 28) Czy kursy online oznaczają koniec tradycyjnego uniwersytetu? (str. 56) 10 Nasza przyszłość Czego spodziewają się pracownicy voestalpine w przyszłości Wynalazki, których nie widać, a które ułatwiają życie (str. 70) 12 15 Co każe nam działać? Potęga jednostki Badania naukowe dla każdego W jaki sposób każdy z nas może zostać naukowcem 6 6 Nasi współpracownicy Dziennikarze i fotograficy, którzy stworzyli niniejszy magazyn Stopka redakcyjna 18 23 Kto by pomyślał Cztery postacie o jakich zawodach marzyły, a jakie wykonują? Geniusz tai-chi Neurobiolog Norman Doidge radzi, jak dbać o higienę mózgu 24 Przeprojektowanie mózgu Wywiad z Normanem Doidgem 4
Przewidywać Zachować ciekawość 28 Miasto przyszłości Znakomicie skomunikowane, spokojne i z zerowym poziomem emisji. Wizja metropolii jutra 64 Wynalazki, które nie odniosły sukcesu i dlaczego. Diabeł tkwi w szczegółach! 33 Energia rozwiązania przyszłości Inteligentne wynalazki dla przyszłych pokoleń 66 Przyszłość efektów specjalnych Mroczny Rycerz, Avatar co dalej? 38 Cykl obiegu stali Materiał, który niejedno ma życie 70 Drobne szczegóły o dużym znaczeniu Wynalazki, których nie widać, a które ułatwiają życie 40 Przyszłość kolei Kolej relikt z przeszłości czy rozwiązanie przyszłości? 72 Podbój kosmosu W jaki sposób nowy skafander umożliwia odbywanie komercyjnych podróży w kosmos 48 Pięć nacji, jedna wizja? Brazylia, Rosja, Indie, Chiny i RPA spojrzenie z bliska 74 Expo 2015 Czy na wystawach Expo rzeczywiście możemy dotknąć przyszłości? 56 Rewolucja w kształceniu W jaki sposób Internet zmieni oblicze kształcenia w skali globalnej 5
Stopka redakcyjna Dziennikarze Przyszłości Bez względu na to, co wydarzy się w przyszłości, pewne jest, że dla każdego z nas przyszłość przyniesie coś innego. W niniejszym magazynie chcielibyśmy pokazać Państwu nie tylko to, w jaki sposób voestalpine postrzega świat i swoją przyszłość. Zabierzemy Państwa w podróż z Brazylii do Indii i z Nowego Jorku do Johannesburga. Współpracujemy z najlepszymi dziennikarzami, którzy opowiedzą Państwu wybrane przez siebie historie, podzielą się swoimi spostrzeżeniami i marzeniami. Nasi współpracownicy: Na niniejszych dwóch stronach przedstawiamy kilkoro z naszych współpracowników. Jest ich jednak znacznie więcej, jak np. Ksenia Stroganowa, która opowiada nam o życiu w Rosji (str. 54), urodzony w Niemczech dr Niklas Schaffmeister wraz z żoną Zhe Wang, pochodzącą z Chin, którzy mówią o zmianach, jakie zaszły w Chinach (str. 52), czy mieszkający w Berlinie Anne Kammerzelt i André Uhl, prezentujący nam swoje przemyślenia na temat wyglądu miasta przyszłości (str. 28). Stopka redakcyjna Johanna Bloomfield Konsultant ds. designu. Nowy Jork, Stany Zjednoczone Johanna Bloomfield od ponad 10 lat specjalizuje się w tworzeniu odzieży funkcyjnej i tkanin technicznych. Zajmuje się zaawansowanymi projektami koncepcyjnymi, w tym opracowaniem kombinezonu kosmicznego stosowanego na potrzeby komercyjnych podróży w kosmos, o czym pisze w niniejszym wydaniu Przyszłości. STRONA 72 Właściciel materiałów medialnych: voestalpine AG voestalpine-straße 1 4020 Linz Wydawca: Gerhard Kürner Redaktor naczelny: Maria Reibenberger T. +43/50304/15-5432 maria.reibenberger@voestalpine.com Koncepcja, redakcja i projekt: Commandante Berlin GmbH Właściciel: Toni Kappesz Schröderstraße 11 10115 Berlin Tłumaczenie: Audi Akademie GmbH, Ingolstadt Druk: Kontext Druckerei GmbH, Linz Andrea Fenn Pisarz. Szanghaj, Chiny Andrea Fenn urodził się we Włoszech. Dziennikarz i fotograf. Od 2005 roku studiuje i pracuje w Chinach. Mieszka w Szanghaju. Biegle posługuje się językiem chińskim (mandaryńskim). W wolnym czasie pisze swoją pierwszą powieść w języku chińskim. Wraz z Richardem Macauleyem bada przyszłość kolei. STRONA 40 6
Współpracownicy Paul Sullivan Pisarz. Berlin, Niemcy Paul Sullivan mieszka w Berlinie. Pisarz, autor, wydawca i fotograf. W pracy zajmuje się głównie muzyką, podróżami i kulturą. Swoje teksty i zdjęcia publikował w pismach The Guardian, National Geographic UK, The Independent oraz w kanale BBC. Dla magazynu Przyszłość pisze o wystawie Expo 2015 w Mediolanie. STRONA 74 Judith Reker Pisarka. Johannesburg, RPA Judith Reker urodziła się w Niemczech. Od roku 2007 mieszka w Johannesburgu. Wcześniej mieszkała w Kenii i Kongo. Pracuje jako freelancer. Jest pisarką i podejmuje tematy z dziedziny kultury i gospodarki, które publikowane są w Architectural Digest i Financial Times. Dla magazynu Przyszłość przygląda się RPA oraz kwestiom związanym z przynależnością kraju do grupy państw BRICS. STRONA 55 Ana Carolina Minozzo Dziennikarka. Londyn, Wielka Brytania i Porto Alegre, Brazylia Ana Carolina Minozzo urodziła się w Porto Alegre w Brazylii. Od roku 2007 podróżuje pomiędzy swoim rodzinnym krajem a Londynem. Jest dziennikarką i specjalizuje się w sztuce i modzie. Obecnie studiuje psychoanalizę. Ana przedstawia nam swoje przemyślenia na temat życia w Brazylii jako kraju należącym do państw grupy BRICS. STRONA 51 Remo Bitzi Pisarz i wydawca. Lucerna, Szwajcaria Remo Bitzi urodził się w Szwajcarii. Obecnie mieszka w Lucernie. Zaczynał jako bankowiec, zajął się jednak pisaniem i dziś wydaje swój własny magazyn pod nazwą zweikommasieben pismo, w którym poruszane są problemy współczesności. W niniejszym wydaniu magazynu Przyszłość opisuje, w jaki sposób każdy z nas może zostać naukowcem. STRONA 15 7
Section 8
Być obecnym Zapewnianie wsparcia i bezpieczeństwa. Dzięki naszej zdecentralizowanej strukturze możemy sprawniej działać i szybciej reagować, dzięki czemu jesteśmy dostępni dla wszystkich naszych grup docelowych i staramy się zaspakajać ich potrzeby z możliwie największą elastycznością i dynamizmem. Rozpoznajemy i eliminujemy problemy już po dostrzeżeniu ich pierwszych symptomów i nie poddajemy się, ponieważ warto walczyć o przyszłość. 10 Nasza przyszłość Czego spodziewają się pracownicy voestalpine w przyszłości 12 Co każe nam działać? Potęga jednostki 15 Badania naukowe dla każdego W jaki sposób każdy z nas może zostać naukowcem 18 Kto by pomyślał Cztery postacie o jakich zawodach marzyły, a jakie wykonują? 23 Geniusz tai-chi Neurobiolog Norman Doidge radzi, jak dbać o higienę mózgu 24 Przeprojektowanie mózgu Wywiad z Normanem Doidgem 9
Być obecnym Nasza przyszłość ZDJĘCIA Rony Zakaria, Andrea Fenn, Daniel Ha, Claus Sjödin, Rafael Bastos Czego spodziewają się pracownicy voestalpine w przyszłości 1. Co chciałbyś, aby wydarzyło się w twoim życiu w przyszłości? 2. Czy chciałbyś wiedzieć, jak dokładnie potoczy się twoje życie? 3. Czy wiesz, co będziesz robić jutro? 4. Patrząc wstecz, jakie wydarzenia w twoim życiu miały największy wpływ na twoją przyszłość? 5. Co w Twoim życiu prawdopodobnie zmieni się na lepsze w przyszłości? 6. Co nie powinno się zmienić w przyszłości? 7. Gdybyś mógł wsiąść do wehikułu czasu i przenieść się w przyszłość, co zabrałbyś ze sobą? Yi Gao (4) Przedszkolak Wujiang, Suzhou, Chiny 1. Chciałabym zostać lekarzem. 2 Tak, chciałabym wiedzieć, co się wydarzy. 3. Tak, wyjdę na dwór i będę bawić się z tatą i mamą. 4. Mama mnie urodziła i teraz należę do szczęśliwej i kochającej rodziny. 5. Dorosnę i będę wyższa. 6. Miłość moich rodziców. 7. Oczywiście lizaka. Chciałabym wiedzieć, co się wydarzy Boo Rundqvist (57) Dyrektor ds. Komunikacji Uddeholms AB Hagfors, Szwecja Żyj tu i teraz i ciesz się obecną chwilą 1. W marcu chciałbym po raz kolejny zostać dziadkiem. Chciałbym być zdrowy. 2. Nikt nie wie, co przyniesie przyszłość. Dlatego tak ważne jest, by żyć tu i teraz i cieszyć się obecną chwilą. 3. Jeśli mówimy tylko o jutrze, albo o przyszłym tygodniu - tak. Życie wymaga planowania i organizacji. W wolnym czasie lubię być wolny i nie mieć planów. 4. Oczywiście małżeństwo, bycie ojcem itd. W sensie zawodowym dużym krokiem była dla mnie zmiana zawodu odszedłem z dziennikarstwa prasowego i podjąłem pracę w Uddeholm. 5. Ogólnie rzecz biorąc, wszystko! Ponieważ jeśli przestaniesz w to wierzyć to tak jakby jakaś cząstka ciebie umarła. 6. Mój styl życia, ponieważ lubię przebywać na wsi, spacerować, jeździć na nartach. A także stan mojego zdrowia to klucz do bogatego i urozmaiconego życia. 7. Aparat fotograficzny, żeby wszystko udokumentować! 10
Być obecnym 1. Chciałabym dożyć lepszych czasów, bez przemocy. I chciałabym zachować zdrowie. 2. Gdybym była pewna, że tak właśnie się wydarzy wówczas tak. Jeżeli nie, niech rzeczy lepiej toczą się zgodnie z wolą bożą. 3. Dzisiaj mam plany na jutro, ale nie mam ich w bardziej odległej perspektywie. 4. Wyemigrowałam do Brazylii wraz z mężem. Przez długi czas on pracował, a ja prowadziłam dom. Teraz jestem wdową, moje dzieci założyły własne rodziny, mieszkam z dala od mojej rodziny we Włoszech i sama zajmuję się domem. 5. Stan zdrowia - moje, moich dzieci, wnuków i prawnuków. 6. Jedyną rzeczą, na jaką nie mamy wpływu, jest śmierć. Działając dziś, teraz, możemy zmieniać wszystko to, co wydarzy się jutro. 7. Zabrałabym tam moją rodzinę w nadziei, że ten nowy świat będzie lepszy, nie będzie w nim zepsucia ani przemocy, a ludzie będą dla siebie bardziej uprzejmi i będą okazywać sobie więcej szacunku. Angela de Martino Casanova (77) Gospodyni domowa Campinas, Brazylia Mam nadzieję, że ten nowy świat będzie lepszy JC Abbott (15) Uczeń Surrey, Kanada Przyszłość nigdy nie jest pewna 1. Chcę uzyskać pełną niezależność i mieszkać w wielu miastach. 2. Nie chcę wiedzieć, co przyniesie przyszłość. 3. Wiem dobrze, co będę robić jutro, ale przyszłość nigdy nie jest pewna. 4. Wydarzenia takie jak przystąpienie do drużyny futbolowej, wyjazd do Quebecu w ramach wymiany szkolnej i wygrana w organizowanym w Surrey konkursie Speechfest w V klasie miały duży wpływ na moje życie, osobowość i preferencje. 5. Myślę, że w przyszłości będę bardziej niezależny i będę lepiej radzić sobie w różnych sytuacjach w towarzystwie. 6. Nie powinny zmienić się moje relacje z przyjaciółmi i moja pewność siebie podczas wystąpień publicznych. 7. Gdybym mógł przenieść się w przyszłość, wziąłbym ze sobą notes i długopis, aby móc opisać to, co zobaczę. 1. Chciałabym odnieść sukces w życiu osobistym i zawodowym. 2. Tak, i myślę, że już wiem, jak ono będzie wyglądać, ponieważ tworzę swoją przyszłość swoją, a nie innych. 3. Tak, wiem ale tylko w odniesieniu do mojej pracy, ponieważ wykonuję ją codziennie. Wszystko inne zależy od okoliczności. 4. Moje doświadczenia wyniesione ze współpracy z moimi dwoma ostatnimi pracodawcami pomogły mi wypracować lepszą postawę, podejście i zapał. 5. Moje życie osobiste rodzina, finanse, a przede wszystkim moje myślenie o przyszłości. 6. Myślę, że wszystko powinno się zmienić. Jeśli coś jest dobre, możemy to ulepszyć. Jeśli coś jest lepsze, możemy uczynić to najlepszym. Nie musimy zatrzymywać się w pół drogi. 7. Moją mamę. Nelly Simamora (35) Specjalista ds. Zakupów Cikarang, Bekasi, Indonezja Tworzę swoją przyszłość 11
Co każe nam działać? TEKST Natalie Holmes ZDJĘCIA Christoph Dammast 12
Być obecnym maila, który od razu wprawił mnie w dobry nastrój. Nadawcą była organizacja o nazwie Change.org. Wcześniej jako jedna z ponad 30 tysięcy osób podpisałam petycję on-line przeciw prywatyzacji i zamknięciu jednego z najpiękniejszych ogrodów osiedlowych w moim mieście. Powstał on w wyniku realizowanego od trzech lat projektu, w ramach którego śródmiejskie nieużytki przekształcono w produktywne gospodarstwo organiczne. Dzięki mnie i wielu innym osobom, które podpisały petycję, ta miejska oaza nie zniknie. Rzecz jasna, podpisania petycji nie sposób porównać z poważnym ryzykiem, jakie podejmowali ludzie tacy jak Parks, by świat był lepszy. Teraz jednak słowo wspólnota zyskało zupełnie nowy wymiar, a sieci z dostępem do Internetu pozwalają nam dokonywać rzeczywistych zmian dzięki jednemu kliknięciu myszką. Na pierwszy rzut oka może się czasem wydawać, że sieć prowadzi do izolacji jednostek, jako że z naszych osobistych gadżetów korzystamy samotnie. A jednak tam, gdzie dotychczas każdy z nas był zdany sam na siebie, dziś możemy korzystać z wirtualnego wsparcia sieci, która jest w stanie motywować nas do inicjowania bezinteresownych projektów społecznych. Te niepowtarzalne powiązania dają nam nadzieję i inspirację do czynienia dobra. A więzy wzmocnione i rozszerzone dzięki technologii sprawiają, że jest to możliwe. W dzisiejszych czasach każdy, kto dobrze zaprezentuje jakąś ideę, może potencjalnie zrealizować swoje marzenie pozyskując wsparcie innych osób, których często niewielkie wkłady tworzą razem istotną inwestycję. Znamy mnóstwo historii sukcesów odniesionych dzięki crowdfundingowi związanych nie tylko z produktami komercyjnymi. Równie o ile nie bardziej popularne są projekty o wysokiej charytatywnej i społecznej wartości. W roku 2008 brytyjska reżyserka Franny Armstrong zdołała zebrać prawie 700 000 funtów na produkcję i dystrybucję wstrząsającego filmu o zmianach klimatycznych pt. Wiek głupoty. W drugiej połowie 2012 r., przy pomocy wiodącej platformy crowdfundingowej Kickstarter, interdyscyplinarny zespół kierowany przez Phila Bosua zdecydowanie przekroczył docelową sumę 100 000 dolarów, gromadząc oszałamiającą kwotę 1,3 mln dolarów na zaprojektowanie żarówki z łączem Wi-Fi, sterowanej telefonem komórkowym. Dziś jednak, tak jak zawsze, ludzi motywuje o wiele więcej spraw, niż tylko finanse. Crowdsourcing może pomóc KWOTA, JAKĄ ZEBRANO DZIĘKI PLATFORMIE KICKSTARTER NA ZAPROJEKTOWANIE ŻARÓWKI Z ŁĄCZEM WI-FI: W 1955 roku w Alabamie, Rosa Parks odmówiła ustąpienia miejsca białoskóremu pasażerowi w części autobusu przeznaczonej dla kolorowych. Jej akt nieposłuszeństwa stał się symbolem amerykańskiego ruchu na rzecz ochrony praw obywatelskich oraz momentem o kluczowym znaczeniu w walce z segregacją rasową w USA. Ludzie zawsze mówią, że nie ustąpiłam miejsca, bo byłam zmęczona, ale to nieprawda wspominała później. Jedyną rzeczą, którą byłam zmęczona, były ciągłe ustępstwa. Pragnienie, by stanąć (lub, w przypadku Rosy Parks, usiąść) w obronie tego, w co wierzymy, jest jednym z elementów definiujących nasze człowieczeństwo. Historia pełna jest przypadków zwykłych osób, których działanie zaowocowało długotrwałymi, pozytywnymi zmianami. Rozwój nowych technologii medialnych przełamał w ostatnim czasie wiele tradycyjnych barier, ułatwiając bardziej niż kiedykolwiek podążanie za własnym moralnym kompasem, a co za tym idzie prowadzenie bardziej spełnionego i satysfakcjonującego życia. Nie dalej jak dzisiaj rano dostałam 1,3 mln usd 13
Być obecnym w zgromadzeniu i wykorzystaniu wartościowego kapitału kulturowego, umożliwiając poszczególnym osobom łączenie się i odgrywanie kluczowych ról w kreowaniu pozytywnych zmian społecznych, niezależnie od tego, czy ich celem będzie ochrona bliskich ich sercu projektów na skalę lokalną takich jak mój ulubiony ogród czy międzynarodową, dzięki dynamicznej kampanii w sieci. Przykładowo dla Franny Armstrong celem jest zwiększanie świadomości zmian klimatycznych. To zadanie dało jej jednocześnie głębokie poczucie własnej wartości. Należę do pokolenia MTV, któremu wmawiano, że sensem życia są zakupy i gry komputerowe powiedziała dziennikarzowi The Guardian. Zdumiewa mnie fakt, że moje życie ma o wiele większe znaczenie niż to, które dla niego planowano. Chociaż ludzkość nadal jak od wieków poszukuje odpowiedzi na pytanie o sens życia, wielu zapewne zgodziłoby się, że indywidualne akty odwagi i współczucia mogą być dobrym otwarciem dyskusji na ten temat. voestalpine - fakty Świat nigdzie i nigdy nie jest taki sam, jest pełen ruchu i nieustannych zmian, a my już dziś musimy zdecydować jaki ma być w przyszłości. Dlatego na całym świecie i każdego dnia w voestalpine łączymy nasze siły, doświadczenie i niezawodne wyczucie postępu, ale przede wszystkim naszą fascynację stalą. Dlatego, że już dziś wiemy, co jutro stanie się standardem na całym świecie. Dajemy ludziom stabilność i bezpieczeństwo, dostarczamy energię, tworzymy mobilność, i wcielamy ich pomysły w życie. Wszystko to jest częścią naszego zrównoważonego rozwoju. Stal nadaje się w 100% do recyklingu i otwiera tym samym wiele możliwości na przyszłość. Dlatego nasza strategia to ciągłe badanie i rozwój aby chronić zasoby naturalne i odciążać nasze środowisko. Stal to materiał, przy pomocy którego chcemy zmienić świat i zadbać o jego przyszłość. Łączy nas zamiłowanie do szczegółów i radość z każdego nowego wyzwania. My nie czekamy. Bierzemy przyszłość w swoje ręce. Około stu lat temu Albert Einstein, z właściwą sobie przenikliwością, stwierdził: Wszystko, co wartościowe w społeczeństwie, opiera się na stworzonej jednostce możliwości rozwoju. W roku 2013 mamy więcej możliwości rozwoju niż kiedykolwiek, a także posiadamy, jako jednostki, większą wartość dla społeczeństwa. Zarówno jako jednostki, jak i jako zbiór wzmocnionych społeczności ludzkich, jesteśmy przygotowani jak nigdy dotąd na wszystkie problemy stojące przed nami w XXI wieku które niewątpliwie są liczne i poważne. Mamy dzięki temu szansę na wprowadzenie trwałych, efektywnych zmian w odpowiedzi na dowolne wyzwanie lokalne czy globalne. Nowe technologie lub raczej sposoby korzystania z nich zwiększają nasze możliwości w zakresie uczenia się, rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji oraz interakcji międzyludzkich. W naszych czasach, gdzie niepewność finansowa staje się udziałem wielu, a nierozwiązane problemy ekologiczne stanowią narastające zagrożenie dla wszystkich, nowe sposoby nawiązywania kontaktów i życia każą nam być optymistami mimo wszystko. Przyszłość właśnie nadeszła, stawiając nam w zasięgu ręki nowe i ekscytujące możliwości zmieniania świata. Pozostaje tylko jedno pytanie: co Ty zrobisz? 14
Być obecnym Badania naukowe dla każdego TEKST Remo Bitzi ZDJĘCIA Christoph Dammast, galaxyzoo.org, zdjęcie NASA/ESA W jaki sposób każdy z nas może zostać naukowcem Do XVIII wieku osoby bez jakiegokolwiek przygotowania akademickiego mogły łatwo wcielać się w rolę badaczy. Ci tak zwani naukowcy-amatorzy dokonali wielu przełomowych odkryć. W miarę postępującej od początku XIX wieku specjalizacji nauki naukowcy akademiccy zaczęli przejmować na wyłączność prowadzenie badań naukowych. Niemniej jednak od kilku lat można dostrzec tendencję polegającą na powrocie do nauki obywatelskiej: należy przez to rozumieć korzystanie przez pochodzące z całego świata zespoły badawcze ze wsparcia ze strony ogółu społeczeństwa. W ostatnim okresie powstały liczne witryny internetowe dla naukowców-amatorów, udostępniające użytkownikom narzędzia i instrukcje dotyczące badań, jakie mogą przeprowadzać przed komputerami we własnych domach. Nie istnieją praktycznie żadne ograniczenia, tak w odniesieniu do treści, jak i złożoności problemów, ponieważ to użytkownik sam decyduje, czy chce zająć się gwiazdozbiorami, czy temperaturą, albo czy chce gromadzić dane, czy też poddawać je analizie. Patrząc w gwiazdy Od tamtej pory platforma stała się jedną z najczęściej odwiedzanych stron tego typu, rejestrując ponad 110 tysięcy kliknięć miesięcznie. Matka Ziemia Również na tych, którzy zgłębianie tajemnic własnej planety przedkładają ponad gwiezdny pył z odległych galaktyk, czekają możliwości badawcze. Na przykład niemiecka platforma Naturgucker zachęca przyrodników-amatorów do obserwowania ptaków, ssaków, owadów, roślin i innych organizmów w ich środowisku naturalnym. Użytkownicy mogą dzielić się swoimi spostrzeżeniami w sieci i poddawać je W badaniach może wziąć udział naprawdę każdy, co doskonale ilustruje przykład obiektu astronomicznego o nazwie Voorwerp Hanny. Jest to obłok gazu oświetlany przez kwazar. Nie odkrył go astronom przy pomocy teleskopu, ale holenderska nauczycielka muzyki Hanny van Arkel na swoim domowym komputerze. Ponieważ Hanny interesowała się astronomią, zarejestrowała się na umożliwiającej prowadzenie amatorskich badań platformie Galaxyzoo i rozpoczęła klasyfikowanie zdjęć przestrzeni kosmicznej. Na jednym z nich natknęła się na niebieski, świecący obiekt w gwiazdozbiorze Małego Lwa. Obiekt ten, znany później jako Voorwerp Hanny (voorwerp to holenderskie słowo oznaczające obiekt) stał się przedmiotem żywiołowej dyskusji toczonej na Galaxyzoo zarówno przez laików, jak i przez doświadczonych badaczy. Hanny van Arkel nie jest jedyną użytkowniczką poszukującą niezwykłych ciał niebieskich za pośrednictwem Galaxyzoo. Na witrynie tej tylko w ciągu pierwszego roku jej działania zarejestrowało się ponad 150 tysięcy użytkowników. Był to rok 2007. ocenie dokonywanej wspólnie z innymi członkami społeczności. Do chwili obecnej zgłoszono i omówiono ponad 3,2 miliona obserwacji z ponad 52 tys. 15
Być obecnym dziedzin. Innym przykładem projektu dotyczącego flory i fauny jest Snapshot Serengeti. Od ponad 45 lat naukowcy z różnych uczelni badają lwy w ich naturalnym środowisku w Parku Narodowym Serengeti w Tanzanii w oparciu o dokonywane na miejscu obserwacje. Dziś, w ramach projektu fotograficznego w parku zainstalowanych jest 225 aparatów. Dzięki temu badania są bardziej skuteczne Nowe poczucie wspólnoty Wspólnym celem projektów z zakresu nauki obywatelskiej jest dążenie do podniesienia jakości ludzkiego życia. Prawie zawsze dotyczy to poprawy stanu naszego bliższego i dalszego otoczenia, na czym mogą skorzystać wszyscy. Z jednej strony wolontariusze służą nieocenioną pomocą zawodowym naukowcom jeśli chodzi o gromadzenie danych. Z drugiej zaś amatorzy mają możliwość udziału w dyskursie akademickim oraz pogłębiania własnej wiedzy. W ten sposób luka pomiędzy wykształconymi elitami a osobami spoza kręgów naukowych się zmniejsza, a specjalistyczne dane stają się dostępne dla ogółu społeczeństwa. W konsekwencji nie tylko powstaje nowe poczucie wspólnoty, ale również wzrasta poziom wiedzy. Liczy się udział każdego naukowca ze stopniem doktora czy hobbysty. Przyszłość spoczywa w rękach nas wszystkich! Obserwacje gwiazd na Galaxyzoo, galaxyzoo.org, zdjęcie NASA/ESA i efektywne. Potrzebny jest jednak zespół naukowców-amatorów, którzy będą oceniać wykonane zdjęcia. Chris Lintott z Uniwersytetu w Oxfordzie, jeden z kierowników projektu, wyjaśnia: Nikt z nas nie byłby w stanie samodzielnie ocenić trzech milionów zdjęć z wakacji. Porozmawiajmy o pogodzie Chris Lintott jest aktywną postacią w świecie nauki obywatelskiej. Polega na pomocy wolontariuszy również w ramach innych badań na przykład projektu Old Weather. Naukowcy-amatorzy otrzymują do przeszukania dzienniki pokładowe amerykańskich statków sprzed 150 lat. Historycy mają nadzieję, że na podstawie zapisków dokonywanych przez żeglarzy będzie można wyciągnąć wnioski o życiu na pokładzie oraz o trasach żeglugi. Wpisy w dziennikach są interesujące również dla klimatologów, ponieważ precyzyjnie dokumentują warunki pogodowe, co pomaga prognozować przyszłe scenariusze klimatyczne. Zdaniem badaczy z różnych instytucji z rejonu San Francisco, bardzo istotne są również aktualne dane dotyczące pogody i to zarówno dla pojedynczych osób, jak i dla całej nauki. Projekt Urban Atmospheres opiera się na założeniu, że informacja o średniej temperaturze panującej w mieście jest niewystarczająca w sytuacji, gdy jej rzeczywiste wartości mogą różnić się znacznie w zależności od miejsca przebywania użytkownika. Kluczowe znaczenie ma pierwsze masowo dostępne wysokowydajne narzędzie, jakim jest smartfon. Pierwszym celem zespołu badawczego jest udostępnienie aplikacji umożliwiającej gromadzenie i ocenę danych. Jeśli korzystać z niej będzie większość mieszkańców miast, jakość informacji będzie nadzwyczaj wysoka. Celem projektu, oprócz wprowadzenie tej innowacji technologicznej, jest promowanie pozytywnych zmian w społeczeństwie dzięki lepszemu zrozumieniu naszego klimatu i środowiska. voestalpine - fakty Przywiązujemy dużą wagę do prowadzenia działalności badawczej przeznaczamy 132 mln euro na badania i rozwój, zatrudniamy ponad 500 badaczy. Liczne patenty i nagrodzone zastosowania nowych technologii mówią za siebie. Prowadzimy badania i współpracujemy nad tworzeniem nowych rozwiązań wraz z ponad 100 instytucjami naukowymi na całym świecie. Badania i rozwój to wspólny mianownik wszystkich obszarów działalności naszego przedsiębiorstwa! 16
17
Kto by pomyślał TEKST Remo Bitzi ZDJĘCIA Christoph Dammast, Daniel Lucchiesi, Alex James, Caribou Kiedyś wszystko było oczywiste: droga od wymyślenia pomysłu na życie do momentu przejścia na emeryturę przebiegała najczęściej wzdłuż linii prostej. Trudno było wyobrazić sobie, by można było wykonywać w swoim życiu więcej niż jeden zawód. Dzisiaj związek między zawodową przeszłością a przyszłością jednej osoby może być bardzo nieprzewidywalny. Poniższe przykłady pokazują, jak radykalnym zmianom może w dzisiejszych czasach ulec nasza kariera zawodowa. 18
Być obecnym Ben Collins od pilota myśliwca do kaskadera Kiedy Ben Collins był dzieckiem, chciał zostać pilotem myśliwca. Ale wizyta u okulisty położyła kres tym marzeniom wspomina Anglik. Ojciec zainteresował go wyścigami samochodowymi. Collins odnosił sukcesy w tej dziedzinie, ale jego życie zawodowe jeszcze raz uległo nieoczekiwanej zmianie został kaskaderem i zaczął występować w filmach. Do filmu trafiłem przypadkiem. Podczas wyścigu w Rumunii miałem wypadek zderzyłem się z innym samochodem, w wyniku czego złamałem cztery żebra. Gdy wyszedłem ze szpitala, odebrałem telefon z propozycją wystąpienia w filmie z Nicholasem Cagem. Zgodziłem się, ponieważ nie mogłem się ścigać. Od tej pory Ben pracował na planie różnych filmów, w tym przy produkcji Jamesa Bonda i Batmana. 19
Być obecnym Rachel Khoo od mody do szefa kuchni Dlaczego ktoś odchodzi ze świata mody i zaczyna profesjonalnie zajmować się wypiekami? Rachel Khoo, która w taki właśnie sposób zmieniła swoje życie, odpowiada: Moja praca w PR i marketingu związanym z modą nie stanowiła dla mnie dostatecznego wyzwania. Miałam ochotę przeprowadzić się do innego kraju, poznać nowy język i nauczyć się czegoś nowego. Zajęcie się kuchnią nie tylko miało wpłynąć korzystnie na moje życie zawodowe, ale także zmienić mnie jako osobę. Dzisiaj Khoo piecze jedne z najsmaczniejszych ciastek w Paryżu, a także pisze książki kucharskie i prowadzi program telewizyjny. Khoo podsumowuje: Życie jest za krótkie, by wykonywać pracę, która cię nudzi. 20
Być obecnym Dan Snaith od matematyki do muzyki elektronicznej Chłopcy, którzy są w szkole dobrzy z matematyki, zwykle trzymają się na uboczu. Dzieje się tak między innymi dlatego, że planowana przez nich ścieżka kariery nie należy raczej do najbardziej ekscytujących studia, doktorat, praca na uczelni do emerytury, wiadomo. Danowi przydarzyło się coś innego. Chociaż Kanadyjczyk w roku 2005 zrobił doktorat z matematyki w Imperial College w Londynie, dzisiaj pracuje jako popularny DJ klubowy i producent muzyki elektronicznej pod pseudonimami Caribou i Daphni. Snaith wydał już sześć albumów i jest zapraszany do klubów na całym świecie w dziedzinie muzyki zdobył więc przynajmniej taką samą renomę, jak w świecie akademickim. 21
Być obecnym Markus Studer od kardiochirurga do kierowcy ciężarówki Markus Studer z zawodu jest kardiochirurgiem jego pacjenci i koledzy potwierdziliby na pewno, że jednym z najlepszych w Szwajcarii. Serce kardiologa nie bije jednak dla chirurgii, lecz dla ciężarówek. Dlatego w 2000 roku Studer uzyskał uprawnienia do prowadzenia pojazdów ciężarowych, a po dwóch latach zakończył karierę lekarza. Dzisiaj rozwozi w swoim 7,5-tonowym samochodzie ciężarowym olej spożywczy, soki owocowe i masło kakaowe do różnych klientów z branży spożywczej w całej Europie. 22
Być obecnym Geniusz tai-chi TEKST Ari Stein ZDJĘCIE Malcolm Taylor Neurobiolog Norman Doidge radzi, jak dbać o higienę mózgu W roku 2007 kanadyjski psychoanalityk i neurobiolog integracyjny, Norman Doidge, opublikował bestseller NY Times pod tytułem Mózg zmienia się sam. Książka przyniosła mu nie tylko kilka wyróżnień i uznanie ze strony społeczności medycznej, ale również pomogła zmienić sposób, w jaki zachodnia medycyna postrzega mózg. Neurony, które razem pracują, wiążą się ze sobą Książka prezentuje wiele przypadków, w których pacjenci w cudowny sposób wyzdrowieli po urazach uważanych dotychczas za trwałe uszkodzenie mózgu, takich jak udar czy poważne trudności w nauczaniu. Historie te skłoniły do postawienia pytania: czy potencjalnie możliwe Norman Doidge W wieku 19 lat Doidge zdobył nagrodę im. E. J. Pratta w dziedzinie poezji. Zanim uzyskał tytuł lekarza na Uniwersytecie w Toronto, studiował literaturę klasyczną i filozofię. Następnie był rezydentem na oddziale psychiatrii i uzyskał specjalizację w dziedzinie psychoanalizy na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku. Obecnie mieszka w Toronto w Kanadzie. Twój mózg będzie w takiej kondycji, w jakiej jest twój układ krążenia Norman Doidge jest wykorzystanie naszego umysłu w celu radykalnego przekształcenia nas samych? Jednym z kluczowych założeń neuroplastyczności jest stwierdzenie, że neurony, które razem pracują, wiążą się ze sobą, a zatem wszelkie myśli, działania czy styl życia ulegają powiązaniu w mózgu. Możliwość odwrócenia tych negatywnych skutków stanowi podstawowy temat pracy Doidge a. Doidge mieszka w Toronto w Kanadzie. Prowadzi bardzo intensywny tryb życia, a swój czas dzieli pomiędzy pacjentów przyjmowanych w małym gabinecie w centrum miasta a prace nad kolejną książką, które ma zostać wydana jeszcze w tym roku. Zanim przejdziemy do omówienia odkryć Doidge a (na drugiej stronie), spytaliśmy go, jakie ćwiczenia wykonuje codziennie w celu zachowania sprawności umysłowej. Plan dnia Doidge a zawsze obejmuje intensywne ćwiczenia wspomagające układ krążenia. Pięć razy w tygodniu odbywa 15-minutowy trening interwałowy na elipsie, po czym odpręża się i słucha podcastów. Według słów Normana: Twój mózg będzie w takiej kondycji, w jakiej jest twój układ krążenia. Ponieważ codziennym zajęciem Doidge a jest badanie ludzkiego umysłu, ciekawi byliśmy, jakie dokładnie działania podejmuje on w celu zachowania dobrego stanu zdrowia i samopoczucia. Jego odpowiedź była zaskakująca: Uprawiam tai-chi, które wprowadza mnie w dobry nastrój, zwiększa pojemność mózgu i jest praktyką na poły medytacyjną. 23
Być obecnym Przeprojektowanie mózgu TEKST Ari Stein ZDJĘCIE Vince Talotta/GetStock.com Wywiad z Normanem Doidgem W e współczesnej nauce trwa właśnie rewolucja w neurobiologii, wywołana w znacznej mierze poprzez nowo odkryty pogląd, że nasz mózg jest neuroplastyczny. Ogólnie rzecz biorąc oznacza to, że istnieje możliwość kształtowania struktury mózgu lub poddawania jej zmianom. Do rozmowy zaprosiliśmy jednego z kluczowych ekspertów w tej nowej, ekscytującej dziedzinie Normanem Doidgem. Chcieliśmy zapytać go, jak wyglądały momenty, w których dokonywał swoich odkryć, co go inspiruje, a także jak ocenia możliwości przyjęcia założeń neuroplastyczności w medycynie zachodniej. W roku 2010 otrzymałem od mojego ojca egzemplarz Pana książki. Zmieniła ona sposób, w jaki postrzegałem mózg. Skłoniła mnie do odbycia osobistej podróży, która nadal sprawia mi ogromną przyjemność. Rewolucja neuroplastyczna właśnie się rozpoczęła i dopiero co wykształciliśmy drugie pokolenie specjalistów w tej dziedzinie. Dotyczy ona również mnie, ponieważ próbuję rozwikłać wiele problemów z dziedziny neuroplastyczności. Mimo że ustaliliśmy, że ćwiczenia umysłu i trening fizyczny mogą zmieniać strukturę mózgu, nadal istnieje wiele tajemnic i pytań, dlaczego tak się dzieje. Rewolucja neuroplastyczna właśnie się rozpoczęła Norman Doidge Czy myśli Pan, że dzisiejszy tradycyjny system opieki zdrowotnej jest otwarty na innowacyjne rozwiązania z dziedziny neuroplastyczności? I tak, i nie. Coraz większą uwagę przyciągają osoby zajmujące się neuroplastycznością. Obszary, które zyskują na popularności, koncentrują się na rehabilitacji. Jedną z kwestii, które dziś obserwujemy, jest fakt, że odnotowujemy większe zainteresowanie, jeśli chodzi o dzieci ze spektrum autyzmu lub z trudnościami w uczeniu się. Rodzice coraz chętniej korzystają z nowych rozwiązań i starają się pomóc dzieciom poprzez zabiegi neuroplastyczne. Jeśli chodzi o usługi neuroplastyczne świadczone poza szpitalem, również mamy do czynienia z rozwojem. Kanadyjski filantrop, Jim Temerty, po przeczytaniu książki The Brain That Changes Itself przeznaczył 7,4 miliona dolarów na utworzenie tutaj, w Toronto, centrum symulacji w celu prowadzenia badań nad neuroplastycznością. Czy technologia umożliwia osiągnięcie większego poziomu zaawansowania w dziedzinie neuroplastyczności? 24
Być obecnym Tak, przyczynia się do tego w znacznym stopniu. Jednym z powodów, dla których nie mogliśmy zrozumieć neuroplastyczności, był fakt, że odbywała się ona na poziomie mikroskopowym w mózgu. W celu udokumentowania zmiany plastycznej należy nakręcić film mikroskopowy. Obecnie dysponujemy kilkoma, a może i kilkunastoma technologiami, które umożliwiają nam wykonanie tak dokładnego obrazowania. Stosowanie niektórych z nich staje się rutynowe, jak np. metody FMRI (funkcjonalny magnetyczny rezonans jądrowy) czy wykorzystanie mikroelektrod. To właśnie opracowanie mikroelektrod umożliwiło nam po raz pierwszy dokumentowanie wspomnianych mikroskopijnych zmian za pomocą potężnych urządzeń. A jaki wpływ na mózg ma stosowanie nowych technologii? Moim zdaniem technologia wzbudza znaczny niepokój, ponieważ w warunkach bardziej zbliżonych do natury, przed wynalezieniem żarówki, cały świat zwalniał i zamierał po zmroku. Teraz przez całą dobę jesteśmy połączeni z całym światem. Ludzie korzystają ze smartfonów 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, są na każde skinienie szefa, wszyscy wiedzą o strzelaninie, która dopiero co miała miejsce w Stanach Zjednoczonych. Układ nerwowy nie może pracować normalnie brakuje etapu wyciszenia się, przełączenia na układ przywspółczulny: człowiek idzie do domu, szpera w Internecie, cały czas czegoś szuka. Jest to stan przypominający pewien rodzaj nadpobudzenia. Moim zdaniem z punktu widzenia naszego układu nerwowego fakt, że jesteśmy połączeni z Internetem 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu stanowi dużą zmianę na niekorzyść. Układ nerwowy potrzebuje odpoczynku. Nasze zainteresowanie praktykami Wschodu bierze się między innymi stąd, że mamy problem ze zrobieniem sobie przerwy, wyłączeniem myślenia. I ostatnie pytanie. Czy kiedykolwiek w trakcie pracy nad neuroplastycznością zdarzyły się momenty, w których miał Pan ochotę zakrzyknąć Eureka!? Było ich wiele momentów satysfakcji z mniejszych odkryć. Przez długi czas jednak odczuwałem niezadowolenie związane z modelem mechanistycznym, który zakłada, że osobowość można porównać do urządzenia. Stwierdzenie to zawsze wydawało mi się niepełne, odmawiałem jednak wydawania opinii na ten temat do czasu, kiedy wydawało mi się, że zrozumiałem modele, które wykorzystywała nowoczesna mechanistyczna biologia komórkowa. Jednak im więcej dowiaduję się o tym modelu, tym bardziej zdaję sobie sprawę z faktu, że jest wiele elementów, których model ten nie wyjaśnia. W momencie, kiedy podejmowałem decyzję o miejscu odbycia stażu z psychiatrii i psychoanalizy, zwrócił się do mnie kierownik Instytutu Psychoanalizy na Uniwersytecie Columbia z prośbą, bym wybrał to właśnie miejsce. Wysłał mi pracę Erica Kandela, abym mógł zorientować się, czym się zajmują. Kiedy ją przeczytałem, wiedziałem już, że to jest właśnie to, czego szukam. A zatem ogólnie rzecz biorąc, było parę dobrych przeczuć i kilka małych odkryć. Ale nadal czekam na to prawdziwe, kiedy to będę mógł z pełną satysfakcją zakrzyknąć Eureka!. Mózg zmienia się sam (James H. Silberman Books), Norman Doidge Przykłady dwóch pacjentów, którzy są potwierdzeniem teorii, że mózg zmienia się sam : 1. Michelle Mack urodziła się dosłownie z połową mózgu, jednak jego jedna półkula przekształciła się w taki sposób, by zrekompensować brak drugiej półkuli. Obecnie Michelle prowadzi zupełnie normalne życie. 2. Michael Bernstein, lekarz, przeszedł udar mózgu, w wyniku którego lewa strona jego ciała została sparaliżowana. Dzięki unikalnemu programowi tzw. szkoleń przekwalifikujących nauczył się pobudzać uszkodzone mapy neuronów, które uważane były za niesprawne elementy jego mózgu. W wyniku terapii jego życie nie różni się zasadniczo od życia osoby zdrowej. 25
26
Przewidywać Umożliwiać ruch i dostarczać energię. Napędzamy rozwój otwarci na nowości, z ciekawością badacza spoglądamy daleko w przyszłość; pomysłowość cechuje nasze produkty i procesy, a także relacje z ludźmi. Nic nie jest tak dobre, by nie wymagało dalszego ulepszania. 28 Miasto przyszłości Znakomicie skomunikowane, spokojne i z zerowym poziomem emisji. Wizja metropolii jutra 33 Energia rozwiązania przyszłości Inteligentne wynalazki dla przyszłych pokoleń 38 Cykl obiegu stali Materiał, który niejedno ma życie 40 Przyszłość kolei Kolej relikt z przeszłości czy rozwiązanie przyszłości? 48 Pięć nacji, jedna wizja? Brazylia, Rosja, Indie, Chiny i RPA spojrzenie z bliska 56 Rewolucja w kształceniu W jaki sposób Internet zmieni oblicze kształcenia w skali globalnej 27
Przewidywać Miasto przyszłości TEKST Anne Kammerzelt, André Uhl ILUSTRACJE Mathis Rekowski Znakomicie skomunikowane, spokojne i z zerowym poziomem emisji. Wizja metropolii jutra 28
Przewidywać Ogromne drapacze chmur wyposażone w panele słoneczne, latające samochody błyskawicznie przemieszczające się po mieście oraz roboty przynoszące zakupy i załatwiające sprawy swoich właścicieli. Czy tak będzie wyglądało miasto przyszłości? Najbardziej uderzające zmiany w miejskim pejzażu będą wynikiem zmiany w sposobie poruszania się. Przynajmniej w odniesieniu do latających samochodów prognoza Karlheinza Steinmüllera, doktora fizyki, pisarza science-fiction i renomowanego niemieckiego futurologa, brzmi bardzo realistycznie: Jeśli chodzi o zużycie energii, latające samochody są technicznie możliwe do skonstruowania, ale zdobędą akceptację wyłącznie jeśli udoskonalimy układy automatycznego sterowania. Najdrobniejsza kolizja w powietrzu pociągałaby za sobą katastrofalne skutki. Prywatny transport powietrzny prawdopodobnie nie odniesie sukcesu ze względu na kwestie ubezpieczeniowe. Najbardziej uderzające zmiany w miejskim pejzażu będą wynikiem zmiany ILOŚĆ ENERGII, JAKĄ MOŻE WYGENEROWAĆ JEDNA PŁYTA WBUDOWANA W CHODNIK 2,1 W/h w sposobie poruszania się. Będzie ona wyraźnie widoczna w przyszłości, nawet bez latających samochodów. Tak zwane mikrowozy prawdopodobnie upowszechnią się w miastach w ciągu następnych 10-20 lat. Ulice zapełnią się licznymi, posiadającymi od zera do czterech kół pojazdami, w większości o elektrycznym napędzie, mieszczącymi się na każdym miejscu parkingowym. Wiele z nich będzie można nawet łączyć w sposób zbliżony do pociągów mówi Steinmüller. Indywidualny transport wahadłowy mający na celu zapewnienie środowiska wolnego od samochodów mógłby przyczynić się do wykreowania miast przyszłości jako miejsc wolnych od emisji zanieczyszczeń. Bezzałogowy System Szybkiego Transportu Indywidualnego (ang. Personal Rapid Transit System), automatycznie przewożący pasażerów do indywidualnie wybranego celu, oraz zwarta sieć transportu publicznego będą się nawzajem uzupełniać. W czasie zautomatyzowanej podróży przez miasto będzie można korzystając ze skanera kodów lub smartfona i przypominających półki supermarketu fotografii rozmieszczonych na stacjach metra kupować artykuły spożywcze. To rozwiązanie, już teraz popularne w Seulu, wkrótce może rozpowszechnić się również w innych miastach. Wyniki badania przeprowadzonego przez Instytut Fraunhofera pokrywają się z poglądami głoszonymi przez licznych ekspertów zajmujących się kwestiami metropolii i globalizacji. Prognozy przewidują powstawanie ekologicznych, cichych, a przede wszystkim posiadających sieć doskonałych połączeń miast przyszłości, w których usuwanie odpadów będzie zadaniem robotów. Metropolia będzie mieć neutralny poziom emisji CO 2 i odpadów, stosować innowacyjne technologie, a także rygorystyczny recykling. Do nowatorskich rozwiązań będą należeć zasilane energią słoneczną odsalarnie wody morskiej oraz umieszczone w chodnikach płyty, przekształcające energię kinetyczną pieszych w elektryczność. Badania prowadzi się już w ramach pilotażowych projektów w Tokio oraz w Londynie. Jedna płyta wbudowana w chodnik może wygenerować do 2,1 wata energii na godzinę. Pięć takich płyt wystarczyłoby do oświetlenia przystanku autobusowego. Można sobie wyobrazić, że miasta staną się niezależnymi enklawami. Jeśli wybiegniemy myślami dwadzieścia lat w przyszłość, zobaczymy pierwsze 29
30
31
Przewidywać voestalpine - fakty Strategia 2020: Badamy przyszłość. Dajemy bodziec do rozwoju i promujemy innowacyjność. Już dziś widzimy, jakie standardy jutro będą obowiązywać na całym świecie. Również w przyszłości będziemy opracowywać i wprowadzać na rynek kolejne komponenty, części i prefabrykaty, przeznaczone do najbardziej wymagających zastosowań głównie w dziedzinie transportu i związanych z energią, ale także dla pozostałych obszarów przemysłu mówi z przekonaniem Wolfgang Eder, Dyrektor Generalny voestalpine AG. modelowe miasta lub dzielnice, które będą całkowicie samowystarczalne zarówno pod względem energii, jak i innych zasobów mówi Dieter Spath, szef wchodzącego w skład Towarzystwa Fraunhofera Instytutu Inżynierii i Organizacji Przemysłu. Inteligentne, membranowe fasady zapewnią optymalizację energetyczną drapaczy chmur. Dystrybuowałyby one zmagazynowaną energię zależnie od potrzeb, tak by w chwili powrotu mieszkańców czekała na nich świeżo zaparzona kawa, zaś w salonie panowała przyjemna temperatura. Wielu naukowców stawia hipotezę, że w nadchodzących dziesięcioleciach będzie rozwijać się miejskie rolnictwo. Wielopiętrowe ogrody warzywne są równie możliwe do wyobrażenia jak pionowe winnice. Szczególnie przydatne wynalazki często dotyczą drobnych, codziennych spraw być może dlatego, że czas jest zbyt cenny, by tracić go na zmywanie, sprzątanie i szorowanie. Niektórzy badacze dążą do realizacji idei małych robotów sprzątających nasze domy. Karlheinz Steinmüller wyobraża to sobie w ten sposób: Odkurzaczowy statek-matka wysyła mnóstwo małych robocików, które kręcą się po mieszkaniu ze swoimi ssawkami, a następnie wracają do głównego robota, żeby zostawić śmieci i naładować akumulatory. Obawa, że roboty zastąpią w przyszłości większość pracowników, jest bezpodstawna Rodney Brooks, dyrektor Laboratorium Sztucznej Inteligencji MIT również przewiduje zastosowanie robotów w domach: Byłoby jeszcze praktyczniej, gdyby włókna dywanu same transportowały brud do miejsca zbiórki, skąd mógłby on następnie być usuwany. A gdyby to zależało od specjalistów od nanotechnologii, dywany byłyby skonstruowane w taki sposób, że brud w ogóle by się na nich nie zbierał mówi Steinmüller. Tak jak rozwinęła się technologia ogrzewania, podobnej ewolucji można oczekiwać w zakresie oświetlenia pomieszczeń od punktowego po równomierne. Tam, gdzie kiedyś korzystano z lamp naftowych, żyrandoli i innych źródeł światła, dziś pojawiają się trendy zmierzające w kierunku świecących tapet dających jednorodne światło, a jednocześnie służących jako ekran. Dziś mamy już tzw. tapetę OLED, skonstruowaną przy wykorzystaniu organicznych diod LED. W przyszłości będziemy mogli wybierać widok, jaki zechcemy oglądać przy śniadaniu. Według prof. Steinmüllera obawa, że roboty zastąpią w przyszłości większość pracowników, jest bezpodstawna: Roboty będą w coraz większym stopniu pomagać ludziom, ale w przypadku większości zadań człowiek nie może zostać całkowicie zastąpiony przez maszynę. Dobra rada udzielona przez kolegę czy koleżankę lub zwykły uśmiech w dalszym ciągu będą nam ułatwiać codzienne życie. Nie możemy przewidzieć jak dokładnie będzie wyglądać miasto przyszłości, ale jego zarysy kształtowane są już dziś. Weźmy naszą przyszłość we własne ręce każdy szczegół i każdy z nas ma wpływ na to, czy metropolia jutra stanie się miejscem, które pokochamy, domem wartym zamieszkania. 32
Przewidywać Energia rozwiązania przyszłości TEKST Charlotte Schumann, Anne Kammerzelt ZDJĘCIA statkraft, Steve Morgan Photography, Fraunhofer ISE, Markel Redondo Photography, ANDRITZ HYDRO Hammerfest Inteligentne wynalazki dla przyszłych pokoleń Świat staje się coraz mniejszy, nawet jeśli chodzi o poszukiwanie rozwiązań problemów globalnych, takich jak zmiany klimatu. Badania nad potencjalnymi źródłami energii odnawialnej są nadal w powijakach, jeśli jednak badacze będą nadal opracowywać innowacyjne rozwiązania, jest szansa, że w przyszłości w elektrowniach będziemy stosować technologie o niskiej lub zerowej emisji dwutlenku węgla. Naukowcy, inżynierowie i technicy na całym świecie starają się sprostać temu wyzwaniu. Wyniki ich pracy są zaskakujące. Jedno z innowacyjnych rozwiązań opracowano w norweskim mieście Sunndalsøra, które wkrótce może stać się sławne na całym świecie. Testowana jest tam nowa technologia budowy elektrowni wykorzystująca gradient zasolenia wody morskiej. W Tingvollfjord w roku 2015 ma rozpocząć pracę pierwsza prototypowa instalacja tego typu o mocy dwóch megawatów. Wydaje się, że to niewiele, ale kiedy system zostanie w pełni rozwinięty, wszyscy mieszkańcy 4-tysięcznego miasta i okolicy będą zaopatrywani w energię pochodzącą z elektrowni wykorzystującej gradient zasolenia wody morskiej. Burmistrz Ståle Refstie jest pewien: Przejdziemy do historii. Zasada działania prototypowej elektrowni wykorzystującej gradient zasolenia wody morskiej opiera się na wykorzystaniu zjawiska naturalnego osmozy. Kiedy woda słodka miesza się z wodą słoną, wytwarzane jest ciśnienie, ponieważ słona woda ma odczyn kwasowy i jest jej więcej. Natura jednak zawsze dąży do osiągnięcia równowagi. Jeśli w sztuczny sposób przekierujemy ten efekt w stronę membrany i tysięcy rur ciśnieniowych, ciśnienie osiąga wartość tak wysoką, że jest w stanie napędzać turbinę. Efekt: energia pochodząca dzięki wykorzystaniu gradientu zasolenia wody morskiej. Norweski koncern energetyczny Statkraft szacuje, że światowy potencjał produkcyjny elektrowni wykorzystujących wodę morską wynosi 1700 terawatogodzin, co stanowi około ½ rocznego zużycia energii w Europie. Oprócz energii wytwarzanej w wyniku spalania węgla, oleju czy też energii jądrowej istnieje mnóstwo innych sposobów jej generowania. Jednym z nich jest choćby energia fal. U wybrzeży archipelagu szkockich wysp Orkadów w roku 2009 wybudowano eksperymentalną elektrownię o nazwie Oyster Elektrownia osmotyczna firmy Statkraft w Tofte w Norwegii statkraft (Ostryga). Ta mini-elektrownia, posiadająca cześć ruchomą w formie klapy na zawiasach, jest swego rodzaju zbior- 33