,,Badania eksperymentalne i kliniczne w świetle aktualnych problemów alergii na metale

Autoreferat 1. Imię i nazwisko Beata Kręcisz 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/artystyczne z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej W 1990 r. ukończyłam Wydział Lekarski Akademii Medycznej w Łodzi i otrzymałam dyplom lekarza medycyny. W kolejnych latach uzyskałam: 1994 I stopień specjalizacji z zakresu dermatologii i wenerologii, 1998 II stopień specjalizacji z zakresu dermatologii i wenerologii z wyróżnieniem, 2000 stopień naukowy doktora nauk medycznych przewód doktorski i obrona dysertacji pt.,,alergiczne zawodowe zapalenie skóry u pracowników służby zdrowia narażonych na aldehydy zostały przeprowadzone w Instytucie Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi. 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych W dniu 1 lutego 1996 r. podjęłam pracę w Instytucie Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi, początkowo na stanowisku asystenta, a od 2002 adiunkta. Jestem zatrudniona w Pracowni Dermatologii Ośrodka Alergii Zawodowej i Zdrowia Środowiskowego Instytutu. Pracuję pod kierunkiem prof. dr hab. med. Marty Kieć-Świerczyńskiej, która była opiekunem mojej specjalizacji z zakresu dermatologii i wenerologii oraz promotorem rozprawy doktorskiej. Praca w Instytucie pozwala mi na łączenie działalności diagnostycznej, leczniczej i orzeczniczej związanej z chorobami skóry, w tym o etiologii zawodowej, z aktywnością naukowo-badawczą, która koncentruje się wokół problemów kontaktowego zapalenia skóry i czynników etiologicznych tego schorzenia. 4. Wskazanie osiągnięcia* wynikające z art. 16, ust. 2 Ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (DzU nr 65, poz. 595 ze zm.) a) tytuł osiągnięcia naukowego,,badania eksperymentalne i kliniczne w świetle aktualnych problemów alergii na metale 1

b) autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa 1. Kręcisz B., Chomiczewska D., Pałczynski C., Kieć-Swierczynska M.: Contact allergy to metals in adolescents. Nickel release from metal accessories 7 years after the implementation of the EU Nickel Directive in Poland. Contact Dermatitis 2012. DOI: 10.1111/j.1600-0536.2012.02059.x Adres: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1600-0536.2012.02059.x/full 2. Kręcisz B., Kieć-Świerczyńska M, Chomiczewska D.: Dermatological screening and results of patch testing among Polish apprentice hairdressers. Contact Dermatitis 2011;64:90 95 3. Kręcisz B., Kieć-Świerczyńska M., Bąkowicz-Mitura K.: Allergy to metals as a cause of orthopedic implant failure. Int. J. Occup. Med. Environ. Health 2006;19:178 180 4. Kręcisz B., Kiec-Świerczynska M., Chomiczewska D.: Allergy to orthopaedic metal implants prospective study. Int. J. Occup. Med. Environ. Health. 2012 DOI: 10.2478/s13382-012-0029-3 5. Kręcisz B., Kiec-Świerczynska M., Piasecka-Zelga J., Stetkiewicz J.: Tissue reaction to nickel implants in the guinea pigs. Int. J. Occup. Med. Environ. Health 2012; DOI:10.2478/s13382-012-0028-4 6. Kręcisz B., Kieć-Świerczyńska M., Krawczyk P., Chomiczewska D., Pałczyński C.: Cobalt-induced anaphylaxis, contact urticaria and delayed allergy in a ceramic dekorator. Contact Dermatitis 2009;60:173 174 7. Kręcisz B., Chomiczewska D., Kieć-Świerczyńska M., Kaszuba A.: Systemic contact dermatitis to nickel present in cocoa in 14-year-old boy. Pediatric Dermatology 2011;28(3):335 350 IF z wyżej wymienionych prac wynosi: 14,21 c) omówienie celu naukowego/artystycznego ww. pracy/prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania Metale takie, jak nikiel, chrom, kobalt od wieków towarzyszą człowiekowi. Na przestrzeni ostatnich lat w związku ze zmianą uwarunkowań kulturowych, obyczajowych oraz spowodowanych rozwojem cywilizacyjnym i postępem medycznym pojawiły się jednak nowe aspekty zdrowotne związane z ekspozycją na te czynniki. Na przykład do niedawna istniało przekonanie, że alergia kontaktowa dotyczy głównie osób dorosłych, a dzieci i młodzież uczulają się zdecydowanie rzadziej. Nastąpił również wzrost liczby przypadków kontaktowego zapalenia skóry u młodzieży uczącej się zawodu. Najczęściej dotyczył on uczniów szkół fryzjerskich i praktykantów salonów fryzjerskich. Ponadto odnotowywane odległe powikłania po wszczepieniu metalowych implantów stawów biodrowych i kolanowych wywołały dyskusję na temat roli uczulenia na metale w niepowodzeniach pooperacyjnych oraz sprowokowały pytanie dotyczące właściwego doboru 2

składu implantów dla poszczególnych pacjentów. Te ostatnie zagadnienia są szczególnie istotne w świetle ciągle rosnącej liczby wykonywanych zabiegów endoplastyki stawowej, związanej również ze wzrastającą średnią długością życia i poszerzeniem wskazań do tych zabiegów. W ostatnim czasie obserwowane są także nietypowe przypadki przebiegu klinicznego alergii na metale, takie jak wstrząs anafilaktyczny, pokrzywka kontaktowa czy uogólnione zmiany wypryskowe prowokowane spożyciem pokarmów zawierających znaczne ilości metali. Nasze projekty badawcze uwzględniające aktualne problemy związane z alergią na metale były prowadzone wśród młodzieży gimnazjalnej, młodzieży szkół ponad gimnazjalnych uczącej się zawodu, pacjentów z powikłaniami po zabiegach endoplastyki stawowej, pacjentów z wszczepionymi metalowymi implantami stawowymi poddanymi obserwacji przez okres dwóch lat. Ponadto wykonano eksperymentalne umieszczenie na okres 9 miesięcy implantów niklowych u świnek morskich pierwotnie uczulonych i nie uczulonych na nikiel. W cyklu publikacyjnym zamieszczono również opisy kazuistycznych przypadków przebiegu alergii na metale. Celem poszczególnych zagadnień wchodzących w skład monotematycznego cyklu badawczego było: 1. Określenie częstości uczulenia na metale: nikiel, kobalt, chrom i pallad w populacji 15- latków z jednoczesną oceną uwalniania niklu z osobistych przedmiotów metalowych przewlekle przylegających do skóry, należących do uczestników badania. 2. Analiza występowania częstości zmian skórnych, które są spowodowane środowiskiem pracy u uczniów szkół fryzjerskich, i ustalenie czynników etiologicznych odpowiedzialnych za wczesny rozwój dermatoz w tej grupie zawodowej. 3. Ocena występowania uczulenia na metale u osób ze złą tolerancją implantów stawowych. 4. Ocena właściwości alergizujących implantów ortopedycznych po 24 miesiącach od przeprowadzenia zabiegu oraz określenie zależności między uczuleniem na metale a objawami złej tolerancji implantu. 5. Eksperymentalna ocena miejscowej tolerancji implantów niklowych wszczepionych na okres 9 miesięcy u świnek morskich pierwotnie uczulonych i nieuczulonych na nikiel. 3

Omówienie wyników Ad cel 1. W badaniu uczestniczyło 528 nastolatków (309 dziewcząt i 219 chłopców) uczących się w 10 losowo wybranych szkołach gimnazjalnych województwa łódzkiego. U wszystkich przeprowadzono badanie dermatologiczne i testy płatkowe obejmujące 5% siarczan niklu, 1% chlorek kobaltu, 2% chlorek palladu i 0,5% dwuchromian potasu. Jednocześnie oceniano uwalnianie niklu z przedmiotów metalowych należących do uczestników badania i aktualnie przez nich używanych. Ogółem przetestowano 399 akcesoriów (130 klamer do pasków, 219 nap i 50 kolczyków), objętych działaniem Dyrektywy Niklowej Unii Europejskiej, ściśle określającej dopuszczalny poziom uwalniania niklu z przedmiotów metalowych przewlekle przylegających do skóry. Do badania użyto Chemo Nickel Testu, który zawierał 1% dimetyloglioksymu (DMG). Zarówno testy płatkowe, jak i Chemo Nickel Test są produkowane przez Chemotechnique Diagnostics ze Szwecji. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że metale są istotnym czynnikiem wywołującym alergię kontaktową u nastolatków. U 8,5% badanych (12,9% dziewcząt, 2,3% chłopców) wystąpił co najmniej jeden dodatni wynik testu płatkowego. Najczęściej uczulał nikiel (12,3% dziewcząt, 1,4% chłopców), następnie pallad (5,2% dziewcząt, 0,5% chłopców), kobalt (3,2% dziewcząt, 1,4% chłopców) i chrom (1,3% dziewcząt, 0,9% chłopców). Uczulenie na pallad zawsze współistniało z uczuleniem na nikiel i należy sądzić, że wynikało z reakcji krzyżowych zachodzących w obrębie metali przejściowych. Warto podkreślić, że ponad połowa osób uczulonych reagowała na 2 i więcej metali, co może skutkować cięższym przebiegiem klinicznym kontaktowego zapalenia skóry i w istotny sposób ograniczać w przyszłości możliwość wykonywania określonych zawodów. Należy zauważyć również że u 5,9% ogółu badanych (9,7% dziewcząt, 0,5% chłopców) wystąpiły już objawy kliniczne alergicznego kontaktowego zapalenia skóry. Podobnie jak w pracach innych autorów analiza statystyczna wykazała, że dziewczęta uczuły się znamiennie częściej na metale niż chłopcy. Z kolei w przeciwieństwie do innych badaczy nie potwierdzono zależności między przekłuwaniem ciała (uważanym za bardzo istotny czynnik sprzyjający powstawaniu uczulenia na nikiel) a uczuleniem na nikiel. Uzyskane wyniki nie potwierdziły również, żeby osoby z atopią uczulały się częściej na nikiel niż osoby bez cech atopii. Ocena uwalniania niklu z przedmiotów metalowych wykazała, że 26,1% obecnie stosowanych przez młodzież przedmiotów metalowych (56,2% klamer do pasków, 11,4% nap, 10% kolczyków) uwalnia nikiel w ilościach przekraczających dopuszczalne normy i tym samym może stanowić istotne źródło alergizacji. Należy podkreślić, że przedmioty 4

niespełniające wymogów Dyrektywy Niklowej według obowiązującego prawa nie powinny być dopuszczone do obrotu handlowego. Całkowitego dostosowania wyrobów metalowych do standardów Dyrektywy Niklowej nie udało się osiągnąć również w innych państwach europejskich, chociaż po wprowadzeniu tych regulacji w Szwecji liczba przedmiotów przekraczających określone limity zmniejszyła się z 25% w 1999 r. do 9% w 2010 r. Jak wykazały nasze badania, młodzież ciągle używa przedmiotów, które stanową potencjalne źródło uczulenia. Zasadne wydaje się więc, niezależnie od regulacji prawnych, podjęcie działań mających na celu podniesienie świadomości społeczeństwa na temat potencjalnych źródeł uczulenia. Należy sądzić, że tylko świadomy konsument może żądać od sprzedawcy informacji, czy określony przedmiot zawiera nikiel, i w ten sposób dokonać właściwego wyboru zakupu, co może przyczynić się również do spadku liczby uczuleń. Wyniki tych badań zostały opublikowane: Kręcisz B., Chomiczewska D., Pałczynski C., Kieć-Swierczynska M.: Contact allergy to metals in adolescents. Nickel release from metal accessories 7 years after the implementation of the EU Nickel Directive in Poland. Contact Dermatitis 2012. DOI: 10.1111/j.1600-0536.2012.02059.x Adres: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1600-0536.2012.02059.x/full. oraz częściowo przedstawione na konferencji,,occupational and Environmental Exposure of the Skin to Chemicals, 14-17. 06. 2009 r. w Edynburgu a także podczas,,30th Congress of the European Academy of Allergy and Clinical Immunology (EAACI), Istanbul, Turkey, 11 June 2011-15 June 2011. Ad cel 2. Uczniowie szkół fryzjerskich podczas praktyk zawodowych (3 razy w tygodniu) są narażeni na wiele czynników chemicznych obecnych w farbach do koloryzacji włosów, preparatach do trwałej ondulacji, środkach myjących i pielęgnacyjnych, które wykazują działanie drażniące i uczulające na skórę. Ponadto mają styczność z metalowymi narzędziami i elementami wyposażenia salonów fryzjerskich. Powszechnie wiadomo, że fryzjerzy należą do grupy zawodowej obarczonej wysokim ryzykiem rozwoju chorób zawodowych skóry. Niewiele natomiast jest informacji na temat częstości dermatoz u uczniów szkół fryzjerskich i czynników etiologicznych tych schorzeń. W naszym badaniu uczestniczyło 139 uczniów szkoły fryzjerskiej (133 dziewcząt, 6 chłopców) w wieku od 16 do 19 lat. Szkoła została wybrana losowo spośród szkół fryzjerskich regionu łódzkiego, które wyraziły zgodę na przeprowadzenie na ich terenie badań. U wszystkich uczestników wykonano badanie kwestionariuszowe dotyczące oceny świadomości wystąpienia chorób skóry, które wynikają z określonych narażeń zawodowych. Ponadto przeprowadzono podmiotowe i przedmiotowe badanie dermatologiczne oraz wykonano testy płatkowe z 15 wybranymi haptenami uznanymi za najczęstsze czynniki etiologiczne alergicznego zapalenia skóry u fryzjerów. Zestaw testów (prod. Chemotechnique 5

Diagnostics, Szwecja) obejmował: 1% parafenylenodiaminę, 2,5% tioglikolan amonowy, 2,5% nadsiarczan amonowy, 1% formaldehyd, 5% siarczan niklu, 1% chlorek kobaltu, 1% monotioglikolan glicerolu, 1% betaina kokamidopropylu, 0,02% metylochloroizotiazolinon i metyloizotiazolinon, 0,2% glutaraldehyd, 2% glyoxal, 8% mieszanina zapachowa (miks 1), 14% mieszanina zapachowa (miks 2), 1,5% Euksyl K 400 oraz 16% mieszaninę parabenów. Uzyskane wyniki badania kwestionariuszowego wskazują, że wiedza na temat zawodowych czynników wykazujących szkodliwe działanie na skórę jest w znacznym stopniu niewystarczająca np. 30% respondentów stwierdziło, że kontakt z przedmiotami metalowymi nie może być przyczyną zmian chorobowych na skórze. Ponadto tylko 1% uczniów uważa, że rękawice ochronne powinny być stosowane podczas większości wykonywanych czynności (np. farbowania, mycia, odkażania narzędzi itp.), a jednocześnie wiele osób wskazywało, że częsty kontakt z wodą, szamponami i farbami do włosów wywołuje u nich zmiany skórne. Podczas badania podmiotowego aż 43,9% badanych zgłaszało występowanie zmian skórnych lokalizujących się na rękach, które wiązali z wykonywaną pracą. Badanie dermatologiczne wykazało u 25,9% uczniów objawy wyprysku kontaktowego. Dodatnie wyniki testów płatkowych stwierdzono u 38,1% uczestników (tylko u dziewcząt). Metale: nikiel i kobalt znalazły się w grupie 3 najczęstszych alergenów kontaktowych. Częstość uczulenia na nikiel wśród dziewcząt wynosiła 29,3%, przy istotności klinicznej dodatniego wyniku testu płatkowego bliskiej 80%, u 6% badanych stwierdzono alergię na kobalt. Istotność kliniczna dodatniego wyniku testu w przypadku kobaltu była trudna do określenia z uwagi na trudności we wskazaniu źródeł ekspozycji na ten metal. Ponadto stwierdzono uczulenia na składniki farb do włosów nadsiarczan amonu (8,3%) i parafenylenodiaminę (4,5%). Ostatecznie na podstawie wywiadu, badania przedmiotowego i wyników testów płatkowych u 27,3% badanych rozpoznano alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, a u 51,1% kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia o różnym stopniu nasilenia. Wykazaliśmy więc, że metale, a przede wszystkim nikiel, są jednymi z najistotniejszych czynników etiologicznych alergicznego kontaktowego zapalenia skóry wśród uczniów szkoły fryzjerskiej. Być może związane jest to z modą obowiązującą w tym środowisku, która promuje noszenie znacznej liczby ozdób metalowych (np. wielu kolczyków w różnych częściach ciała, odzieży bogato zdobionej napami i innymi elementami metalowymi itp.), ale nie można wykluczyć również roli niklu uwalnianego z narzędzi metalowych (zwłaszcza pod wpływem tioglioklanów). 6

Wyniki pracy zostały opublikowane: Kręcisz B., Kieć-Świerczyńska M, Chomiczewska D.: Dermatological screening and results of patch testing among Polish apprentice hairdressers. Contact Dermatitis 2011;64:90 95. oraz zaprezentowane podczas 29 Congress of the European Academy of Allergy and Clinical Immunology. London 5-9. 06. 2010. Ad cel 3. Badania przeprowadzono u 14 pacjentów (9 kobiet, 5 mężczyzn), kierowanych przez lekarzy ortopedów do Ośrodka Alergii Zawodowej i Zdrowia Środowiskowego IMP w Łodzi z powodu złej tolerancji implantów stawowych. U wszystkich występowały nawrotowe zmiany zapalne wokół implantu. Ponadto niektórzy pacjenci zgłaszali okresowe wysypki skórne pojawiające się w okolicy implantów lub o charakterze rozsianym. Dodatkowo u 3 osób powstały w okolicy implantu niegojące się, sączące przetoki skórne. Kilkakrotne badania mikrobiologiczne nie wykazały obecności drobnoustrojów w badanej wydzielinie. U wszystkich pacjentów po przeprowadzeniu podmiotowego i przedmiotowego badania dermatologicznego założono testy płatkowe zawierające: 5% siarczan niklu, 0,5% dwuchromian potasu, 1% chlorek kobaltu, 2% chlorek palladu, 5% tlenek miedzi, 100% aluminium, 0,1% tlenek tytanu, 1% chlorek wanadu i 0,5% chlorek molibdenu. Dodatnie wyniki testów płatkowych stwierdziliśmy u 8 z 14 badanych (5 kobiet, 3 mężczyzn). Najczęściej występowało uczulenie na nikiel (7 na 14 pacjentów, w tym 5 kobiet, 2 mężczyzn) i chrom (6 na 14 pacjentów, w tym 4 kobiety, 2 mężczyzn). Ponadto obserwowano uczulenia na wanad (3 osoby, w tym 3 kobiety), kobalt (3 osoby, w tym 1 kobieta), miedź (2 osoby, w tym 2 kobiety), pallad (2 osoby, w tym 2 kobiety). Na uwagę zasługuje, że wśród 8 uczulonych aż 6 osób reagowało na przynajmniej 2 metale. U wszystkich uczulonych potwierdzono obecność przynajmniej jednego metalu w stosowanym implancie. Z tej grupy u 3 osób lekarze ortopedzi usunęli alergizujące implanty i zastąpili je implantami niezawierającymi uczulających metali. Wymiana implantu spowodowała ustąpienie dolegliwości, w tym zagojenie przetok skórnych. Objawy złej tolerancji implantu, które występowały u pacjentów z uczuleniem na metale obecne w nim, oraz ustąpienie objawów klinicznych po usunięciu alergizującego materiału mogą przemawiać za związkiem przyczynowym między reakcjami alergicznymi a dolegliwościami spowodowanymi obecnością implantu. Uzyskane wyniki nie dają odpowiedzi na pytanie, czy źródłem pierwotnego uczulenia były implanty, czy też występowało ono wcześniej. Zwłaszcza, że najczęściej stwierdzaliśmy dodatnie wyniki testów z metalami, które powodują również uczulenia w populacji generalnej. 7

Wyniki opublikowano: Kręcisz B., Kieć-Świerczyńska M., Bąkowicz-Mitura K.: Allergy to metals as a cause of orthopedic implant failure. Int. J. Occup. Med. Environ. Health 2006;19:178 180 oraz przedstawiono na International Conference,, Vacuum and plasma surface engineering. Liberec- Hejnice. 24-26. 10. 2007. Ad cel 4. Żeby ocenić potencjalne działanie alergizujące implantów, zaplanowaliśmy badanie prospektywne, w którym u 60 pacjentów (43 kobiety, 17 mężczyzn) planowanych do zabiegu implantacji stawów biodrowych czy kolanowych wykonaliśmy przedoperacyjne testy płatkowe zawierające: 0,5% dwuchromian potasu, 1% chlorek niklu, 5% siarczan niklu, 2% siarczan miedzi, 2% chlorek palladu, 100% aluminium, 1% chlorek wanadu, 5 wanad, 10% tlenek tytanu, 5% molibden i 1% molibdenian amonu czterowodny. Podczas szczegółowego wywiadu 21,7% badanych zgłaszało złą tolerancję przedmiotów metalowych lub wyrobów skórzanych, co sugerowało występowanie u nich uczulenia na metale. Podejrzenia te w blisko 85% przypadków zostały potwierdzone dodatnimi wynikami testów płatkowych. U osób, u których stwierdzono dodatnie testy z metalami, zalecano zastosowanie implantów niezawierających określonych metali. Następnie po około 24 miesiącach od przeprowadzonego zabiegu zapraszano uczestników na ponowne badania, które obejmowały analogiczne do pierwszego etapu procedury. Zgłosiło się 48 osób (36 kobiet, 12 mężczyzn). W tej grupie 5 osób (4 kobiety, 1 mężczyzna) skarżyło się na ból i nawrotowe stany zapalne wokół implantów, 2 osoby zgłaszały okresowe wysypki skórne, które pojawiły się po około roku od endoplastyki. U 5 osób (10,4%), które w badaniu przedoperacyjnym miały ujemne wyniki testów płatkowych z metalami, stwierdziliśmy pozytywizację niektórych testów (3 z niklem, 3 z kobaltem, 2 z chromem). Wśród nich trzy osoby cierpiały na nawrotowe bóle, obrzęki i stany zapalne wokół implantu, a 2 zgłaszały okresowe wysypki skórne. Uzyskane wyniki sugerują, że metalowe implanty, a zwłaszcza zawierające chrom i kobalt, mogą być przyczyną pierwotnego uczulenia na metale, a powstałe uczulenie powodem złej tolerancji implantu. Ponadto u osób planowanych do zabiegu endoplastyki stawowej a zwłaszcza zgłaszających złą tolerancje przedmiotów metalowych, powinno przeprowadzić się badania w kierunku uczulenia na metale. Osoby z dodatnimi wynikami testów płatkowych nie powinny otrzymywać implantów zawierających metale, na które stwierdzono uczulenie. Wyniki badań zostały przyjęte do druku w kwartalniku International Journal of Occupational Medicine and Environmental Heath. Kręcisz B., Kiec-Świerczynska M., Chomiczewska D.: Allergy to orthopaedic metal implants prospective study. Int. J. Occup. Med. Environ. Health 2012 DOI: 10.2478/s13382-012-0029-3 8

Ad cel 5. Pierwotne alergizujące działanie implantów metalowych zostało wykazane również podczas eksperymentu przeprowadzonego z udziałem świnek morskich. U 60% zwierząt doszło do uczuleni na nikiel w wyniku wszczepienia metalowego implantu. Ponadto u części zwierząt, przed implantacją eksperymentalnie uczulonych na nikiel metodą maksymalizacji Magnussona i Kligmana, w wyniku ekspozycji na niklowy implant rozwinęły się reakcje o charakterze odczynów alergicznych w tkankach otaczających. Ta obserwacja wskazuje na związek przyczynowy pomiędzy uczuleniem a reakcjami tkankowymi, które mogą być powodem złej tolerancji implantu. Wyniki badań zostały przyjęte do druku w kwartalniku International Journal of Occupational Medicine and Environmental Heath. Kręcisz B, Kieć-Świerczyńska M, Piasecka-Zelga J, Chomiczewska-Skóra D, Stetkiewicz J. Tissue reaction to nickel implants in the guinea pigs. 2012, Int. J. Occup. Med. Environ. Health DOI:10.2478/s13382-012-0028-4 oraz przedstawione podczas,,30th Congress of the European Academy of Allergy and Clinical Immunology (EAACI), Istanbul, Turkey, 11 June 2011-15 June 2011. Ilustracją nietypowego przebiegu uczulenia na metale jest opisany przez nas przypadek 39-letniej dekoratorki porcelany, u której ekspozycja na niebieski barwnik zawierający chlorek kobaltu wywołała objawy wyprysku kontaktowego w obrębie skóry rąk, a następnie reakcje typu natychmiastowego o charakterze pokrzywki i wstrząsu anafilaktycznego. Przeprowadzona diagnostyka alergologiczna ujawniła obecność swoistych IgE skierowanych przeciwko kobaltowi oraz dodatnie testy punktowe z kobaltem. Podczas próby ekspozycyjnej, polegającej na malowaniu chlorkiem kobaltu porcelany, po ok. 30 minutach pojawiły się pierwsze bąble pokrzywkowe na skórze rąk i przedramion, a następnie obrzęk twarzy i języka. Mimo przerwania ekspozycji reakcja anafilaktyczna się rozwijała. Ustąpienie objawów uzyskano dzięki szybkiemu włączeniu kortykosteroidów. Metale dotychczas bardzo rzadko były brane pod uwagę jako czynniki etiologiczne chorób alergicznych IgE zależnych. Przedstawiony przez nas przypadek zwraca uwagę na konieczność wykonywania u niektórych osób z objawami pokrzywki czy wstrząsu anafilaktycznego szerszej diagnostyki w tym kierunku. Ze względu jednak na możliwość pojawienia się objawów ogólnoustrojowych próby te należy wykonywać przy odpowiednim zabezpieczeniu medycznym. Opis przypadku opublikowano: Kręcisz B., Kieć-Świerczyńska M., Krawczyk P., Chomiczewska D., Pałczyński C.: Cobalt-induced anaphylaxis, contact urticaria and delayed allergy in a ceramic dekorator. Contact Dermatitis 2009;60:173 174 9

Również do kazuistyki należy przypadek 14-letniego chłopca z nawrotowymi objawami uogólnionego wyprysku, który zdaniem rodziców i lekarza kierującego był powodowany spożywaniem kakao. Przeprowadzona diagnostyka wykluczyła uczulenie na kakao, natomiast ujawniła alergię na metale: nikiel, kobalt, pallad i miedź. Metale, w tym nikiel, są rzadko rozpatrywane jako czynniki etiologiczne alergii pokarmowej. Wprowadzenie u chłopca diety ograniczającej spożycie pokarmów zawierających znaczną ilość niklu (kakao, ciemna czekolada, kasza, słonecznik, orzechy) spowodowało ustąpienie objawów choroby. Opis przypadku opublikowano: Kręcisz B., Chomiczewska D., Kieć-Świerczyńska M., Kaszuba A.: Systemic contact dermatitis to nickel present in cocoa in 14-year-old boy. Pediatric Dermatology 2011;28(3):335 350 Wnioski Uzyskane wyniki badań wskazują, że: 1. Metale są istotnymi czynnikami alergii kontaktowej już u uczniów szkół gimnazjalnych, a stosowane przez nich przedmioty metalowe poprzez ponadnormatywne uwalnianie niklu stanowią potencjalne źródło alergizacji. 2. Metale należą do najważniejszych czynników etiologicznych alergicznego kontaktowego zapalenia skóry u młodzieży szkół fryzjerskich. 3. Metale obecne w implantach ortopedycznych, przede wszystkim te zawierające chrom, kobalt i nikiel, mogą działać alergizująco i powodować objawy złej tolerancji. 4. W celu ograniczenia niepowodzeń po operacjach alloplastyki stawowej, w szczególności u osób z podejrzeniem uczulenia na metale, należy przeprowadzać przedoperacyjne badania alergologiczne, a uzyskane wyniki uwzględniać podczas doboru implantów. 5. W uzasadnionych przypadkach pokrzywki, wstrząsu anafilaktycznego i uczulenia na pokarmy należy poszerzyć diagnostykę o badanie w kierunku alergii na metale. 5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo-badawczych (artystycznych) Moja działalność naukowo-badawcza w głównej mierze skupia się wokół zagadnień związanych z alergicznym kontaktowym zapaleniem skóry, w tym o etiologii zawodowej. Wprowadzenie w latach 90. ubiegłego stulecia wielu nowych materiałów dentystycznych i środków odkażających spowodowało znaczny wzrost zachorowań wśród lekarzy dentystów, 10