pod redakcją Macieja Nałęcza

Przepisy prawa pracy i narzędzia kadrowe 2013 2. wydanie stan prawny na 1 października 2013 r. pod redakcją Macieja Nałęcza Zatrudnianie i zwalnianie Dokumentacja pracownicza Ustalanie wynagrodzenia Świadczenia socjalne Udzielanie urlopów Pracownicy samorządowi Podręczny zbiór przepisów

Darmowy dostęp do Prawa i Narzędzi w module Kadry i płace otrzymasz po zakupie książki i założeniu konta. Kod rabatowy należy zrealizować do 31 marca 2014 r. Po rejestracji: 1. otrzymasz link aktywacyjny kliknij w niego 2. bezpłatnie przez trzy miesiące od momentu aktywacji konta loguj się na stronie www.ekspertbeck.pl W przypadku pytań prosimy o kontakt: (22) 311 22 22 lub centrum.klienta@beck.pl

Wydawnictwo C. H. Beck, Beck Info Biznes ul. Bonifraterska 17 00-203 Warszawa tel.: (22) 311 22 22; faks (22) 33 77 601 e-mail: bibredakcja@beck.pl www.sklep.beckinfobiznes.pl Wejdź na stronę www.ekspertbeck.pl/ksiazki Wpisz kod rabatowy ze zdrapki PKN22013 UWAGA! Naruszenie pola ze zdrapką jest równoznaczne z zakupem książki! Zakup książki daje dostęp (po wpisaniu kodu ze zdrapki) do Prawa i Narzędzi w module Kadry i płace portalu www.ekspertbeck.pl przez 3 miesiące gratis.

Przepisy prawa pracy i narzędzia kadrowe 2013

pod redakcją Macieja Nałęcza Przepisy prawa pracy i narzędzia kadrowe 2013 Obowiązki pracodawcy wobec pracowników 2. wydanie stan prawny na 1 października 2013 r.

Przepisy prawa pracy i narzędzia kadrowe 2013 2. wydanie Stan prawny: 1 października 2013 r. Redakcja merytoryczna: Maciej Nałęcz Redakcja: Marta Graboń-Krajewska Korekta: Monika Mielczarek Wydawnictwo C.H. Beck 2013 Informacje wydawcy: Spisy treści poszczególnych aktów oraz tytuły artykułów umieszczone w nawiasach kwadratowych pochodzą od redakcji. Są one, tak jak i przypisy, chronione prawem autorskim. Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00 203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. Beck Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-5678-5 ISBN e-book 978-83-255-5679-2

Spis treści Wstęp... XI I. Zatrudnianie i zwalnianie 1. Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r. (Dz.U. Nr 24, poz. 141)..... 3 2. Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników z dnia 13 marca 2003 r. (Dz.U. Nr 90, poz. 844)........................ 129 3. Ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych z dnia 9 lipca 2003 r. (Dz.U. Nr 166, poz. 1608)................................... 135 II. Dokumentacja pracownicza 4. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika z dnia 28 maja 1996 r. (Dz.U. Nr 62, poz. 286)................... 147 5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania z dnia 15 maja 1996 r. (Dz.U. Nr 60, poz. 282)................... 161 III. Ustalanie wynagrodzenia 6. Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę z dnia 10 października 2002 r. (Dz.U. Nr 200, poz. 1679).......................... 169 7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy z dnia 29 maja 1996 r. (Dz.U. Nr 62, poz. 289)... 175 8. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej z dnia 29 stycznia 2013 r. (Dz.U. 2013, poz. 167)....................... 181 9. Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 25 czerwca 1999 r. (Dz.U. Nr 60, poz. 636)................................................ 191 V

Spis treści 10. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy z dnia 25 marca 2002 r. (Dz.U. Nr 27, poz. 271)......... 217 11. Ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej z dnia 12 grudnia 1997 r. (Dz.U. Nr 160, poz. 1080)............................................... 219 12. Zarządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania z dnia 23 grudnia 1989 r. (M.P. Nr 44, poz. 358)................................................ 223 13. Ustawa o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy z dnia 13 lipca 2006 r. (Dz.U. Nr 158, poz. 1121)........ 227 IV. Odpowiedzialność materialna pracowników 14. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wspólnej odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie z dnia 4 października 1974 r. (Dz.U. Nr 40, poz. 236)........................... 253 15. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie warunków odpowiedzialności materialnej pracowników za szkodę w powierzonym mieniu z dnia 10 października 1975 r. (Dz.U. Nr 35, poz. 191)........................ 259 V. Czas pracy 16. Ustawa o czasie pracy kierowców z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. Nr 92, poz. 879)................................................ 263 17. Ustawa o dniach wolnych od pracy z dnia 18 stycznia 1951 r. (Dz.U. Nr4,poz.28)... 277 VI. Urlopy pracownicze 18. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop z dnia 8 stycznia 1997 r. (Dz.U. Nr 2, poz. 14)......................... 281 19. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego z dnia 16 grudnia 2003 r. (Dz.U. Nr 230, poz. 2291)..................... 285 19a. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego z dnia 19 sierpnia 2013 r. (projekt)........................................ 286a VI

Spis treści 20. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy z dnia 11 czerwca 1996 r. (Dz.U. Nr 71, poz. 336)...................... 287 VII. Usprawiedliwianie nieobecności w pracy 21. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy z dnia 15 maja 1996 r. (Dz.U. Nr 60, poz. 281)..... 293 22. Rozporządzenie Ministrów Pracy i Polityki Socjalnej oraz Edukacji Narodowej w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych nie będących dniami ustawowo wolnymi od pracy z dnia 11 marca 1999 r. (Dz.U. Nr 26, poz. 235)..................................... 297 VIII. Staż pracy 23. Ustawa o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy z dnia 20 lipca 1990 r. (Dz.U. Nr 54, poz. 310).......................................... 301 IX. Służba wojskowa pracownika 24. Ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 listopada 1967 r. (Dz.U. Nr 44, poz. 220) wyciąg......... 305 X. Zaspokajanie socjalnych potrzeb pracowników 25. Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych z dnia 4 marca 1994 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 163)......................... 321 26. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych z dnia 9 marca 2009 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 349).......................................... 329 XI. Podnoszenie kwalifikacji 27. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych z dnia 12 października 1993 r. (Dz.U. Nr 103, poz. 472).................................... 333 VII

Spis treści XII. Ochrona pracy kobiet 28. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet z dnia 10 września 1996 r. (Dz.U. Nr 114, poz. 545).................................... 341 XIII. Ochrona pracy pracowników młodocianych 29. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac z dnia 24 sierpnia 2004 r. (Dz.U. Nr 200, poz. 2047)............... 349 30. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum z dnia 5 grudnia 2002 r. (Dz.U. Nr 214, poz. 1808)................ 363 XIV. Badania lekarskie 31. Ustawa o służbie medycyny pracy z dnia 27 czerwca 1997 r. (Dz.U. Nr 96, poz. 593).......................................... 367 32. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy z dnia 30 maja 1996 r. (Dz.U. Nr 69, poz. 332).......................................... 381 33. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie sposobu i trybu wydawania zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią z dnia 3 marca 2006 r. (Dz.U. Nr 42, poz. 292)... 393 XV. Praca z monitorem ekranowym 34. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe z dnia 1 grudnia 1998 r. (Dz.U. Nr 148, poz. 973)................. 397 XVI. Przedstawicielstwo pracowników 35. Ustawa o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji z dnia 7 kwietnia 2006 r. (Dz.U. Nr 79, poz. 550)........... 405 36. Ustawa o związkach zawodowych z dnia 23 maja 1991 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 234)................................................ 415 VIII

Spis treści 37. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie powiadamiania przez pracodawcę zarządu zakładowej organizacji związkowej o liczbie osób stanowiących kadrę kierowniczą w zakładzie pracy oraz wskazywania przez zarząd oraz komitet założycielski zakładowej organizacji związkowej pracowników, których stosunek pracy podlega ochronie, a także dokonywania zmian w takim wskazaniu z dnia 16 czerwca 2003 r. (Dz.U. Nr 108, poz. 1013).................... 431 38. Ustawa o społecznej inspekcji pracy z dnia 24 czerwca 1983 r. (Dz.U. Nr 35, poz. 163).......................................... 433 XVII. Spory zbiorowe 39. Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych z dnia 23 maja 1991 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 236)..................................... 443 40. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie trybu postępowania przed kolegiami arbitrażu społecznego z dnia 16 sierpnia 1991 r. (Dz.U. Nr 73, poz. 324)................................................ 449 XVIII. Pracownicy samorządowi 41. Ustawa o pracownikach samorządowych z dnia 21 listopada 2008 r. (Dz.U. Nr 223, poz. 1458)................................... 455 42. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych z dnia 18 marca 2009 r. (Dz.U. Nr 50, poz. 398)...... 475 XIX. Praktyki absolwenckie 43. Ustawa o praktykach absolwenckich z dnia 17 lipca 2009 r. (Dz.U. Nr 127, poz. 1052)........................................ 483 NARZĘDZIA KADROWE A. Tabele i zestawienia... 487 B. Wykaz narzędzi (wzory, kalkulatory, wskaźniki) dostępnych na www.ekspertbeck.pl... 529 Indeks rzeczowy... 541 IX

Wstęp Przekazujemy do rąk Państwa zbiór przepisów książkę Przepisy prawa pracy i narzędzia kadrowe 2013 wyd. 2. Jest to zaktualizowana, rozszerzona i rozbudowana o nowe treści kontynuacja dotychczas wydawanych rokrocznie zbiorów przepisów Prawo pracy (na dany rok). Zawartość publikacji obejmuje Kodeks pracy i 42 akty prawne określające obowiązki pracodawców związane z zatrudnianiem pracowników. Akty te uporządkowane zostały w 19 rozdziałach wskazujących podstawowe obszary aktywności pracodawcy w sprawach pracowniczych. Są to zarówno przepisy najczęściej wykorzystywane przez pracodawców (takie jak Kodeks pracy, ustawa o funduszu świadczeń socjalnych, czy rozporządzenie w sprawie dokumentacji pracowniczej i akt osobowych), jak i wykorzystywane sporadycznie, ale przydatne w nietypowych sytuacjach (np. ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, o praktykach absolwenckich, o powszechnym obowiązku obrony, czy rozporządzenie w sprawie zwrotu kosztów użytkowania do celów służbowych prywatnego samochodu). Dla ułatwienia wypełniania powinności przez większych pracodawców, zatrudniających co najmniej 50 pracowników, w zbiorze zamieszczone zostały regulacje określające obowiązki względem załogi zakładu (np. ustawa o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji oraz ustawa o związkach zawodowych). W publikacji uwzględnione zostało ponadto często poszukiwane przez pracodawców, aczkolwiek nieobowiązujące już powszechnie, rozporządzenie w sprawie podnoszenia kwalifikacji zawodowych, zarządzenie w sprawie nagród jubileuszowych, oraz stosowane w sferze budżetowej rozporządzenie w sprawie dodatkowego wynagrodzenia rocznego. W zbiorze umieszczono ponadto przepisy określające zatrudnienie oraz warunki pracy i płacy pracowników samorządowych. Taki dobór przepisów jest efektem wieloletnich doświadczeń redakcji nabytych w kontaktach z odbiorcami literatury wspomagającej pracę działów kadr. Stan prawny drugiego wydania książki Przepisy prawa pracy i narzędzia kadrowe 2013 to październik 2013 r. W stosunku do pierwszego wydania uwzględniono istotne zmiany przepisów, które miały miejsce od stycznia 2013 r. Przede wszystkim dotyczy to 3 nowelizacji Kodeksu pracy, w tym najnowszej z 1 października dotyczącej urlopów wychowawczych. Przepisy wykonawcze do tych zmian na dzień oddania książki do druku są jeszcze XI

Wstęp na etapie projektu, dlatego w opracowaniu znajdą Państwo dwie wersje. Zwrócenia uwagi wymagają jeszcze zmiany wprowadzone w takich przepisach jak: ustawa o czasie pracy kierowców, ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, ustawa o związkach zawodowych czy też ustawa o pracownikach samorządowych. Mając na uwadze kompleksowość opracowania oraz dochodzące do nas sygnały od Czytelników do opracowania dodaliśmy jeszcze ustawę o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego w razie choroby macierzyństwa. Przepisy prawa pracy i narzędzia kadrowe 2013 to także szereg udogodnień, których celem jest ułatwienie Czytelnikowi korzystania ze zbioru. Przepisy wszystkich aktów prawnych opatrzone zostały specjalnymi hasłami, które pełnią funkcję wskaźnika informacyjnego ułatwiającego szybką orientację w treści przepisu. W przypisach do artykułów Kodeksu pracy i innych ustaw zamieszczono notatki wskazujące, jaki akt wykonawczy wydano na ich podstawie i w którym miejscu akt ten znajduje się w książce. Znalezienie potrzebnych informacji ułatwia natomiast autorski indeks rzeczowy obejmujący wszystkie akty zawarte w publikacji. Publikacja ponadto jest wzbogacona o treści merytoryczno-informacyjne przydatne w codziennej pracy działów kadrowych, tj. zestawienia tabelaryczne obrazujące takie zagadnienia jak: rodzaje umów stosowanych w zatrudnieniu, wymiary czasu pracy w 2013 r., urlopy rodzicielskie, odprawy, diety, ryczałty i rekompensaty oraz wiele innych) a także wykaz narzędzi (wzorów dokumentów, kalkulatorów oraz wskaźników),doktórych,wramachzakupionej publikacji, mają Państwo bezpłatny, 3-miesięczny dostęp na portalu www.ekspertbeck.pl. Na drugiej stronie okładki zamieściliśmy instrukcję, jak się zarejestrować przy użyciu dołączonej do publikacji zdrapki z kodem rabatowym. Dodatkowo, po rejestracji na portalu, mogą Państwo także korzystać z wersji elektronicznych wszystkich zamieszczonych w książce aktów prawnych, wzbogaconych o orzecznictwo sądowe. Mam nadzieję, że zastosowany dobór przepisów oraz przyjęty system opracowania redakcyjnego publikacji pozwoli na szybkie rozwiązanie wątpliwości dotyczących zatrudniania pracowników. W imieniu redakcji Beck Info Biznes XII Maciej Nałęcz

I. Zatrudnianie i zwalnianie

1. Kodeks pracy z dnia 26 czerwca 1974 r. (Dz.U. Nr 24, poz. 141) Tekst jednolity z dnia 23 grudnia 1997 r. (Dz.U. 1998, Nr 21, poz. 94) (zm.: Dz.U. 1998, Nr 106, poz. 668, Nr 113, poz. 717; 1999, Nr 99, poz. 1152; 2000, Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127, Nr 120, poz. 1268; 2001, Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 128, poz. 1405, Nr 154, poz. 1805; 2002, Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673, Nr 200, poz. 1679; 2003, Nr 166, poz. 1608, Nr 213, poz. 2081; 2004, Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252, Nr 240, poz. 2407; 2005, Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732, Nr 167, poz. 1398; 2006, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 217, poz. 1587, Nr 221, poz. 1615; 2007, Nr 64, poz. 426, Nr 89, poz. 589, Nr 176, poz. 1239, Nr 181, poz. 1288, Nr 225, poz. 1672; 2008, Nr 93, poz. 586, Nr 116, poz. 740, Nr 223, poz. 1460, Nr 237, poz. 1654; 2009, Nr 6, poz. 33, Nr 58, poz. 485, Nr 98, poz. 817, Nr 99, poz. 825, Nr 115, poz. 958, Nr 157, poz. 1241, Nr 219, poz. 1704; 2010, Nr 105, poz. 655, Nr 135, poz. 912, Nr 182, poz. 1228, Nr 224, poz. 1459, Nr 249, poz. 1655, Nr 254, poz. 1700; 2011, Nr 36, poz. 181, Nr 63, poz. 322, Nr 80, poz. 432, Nr 144, poz. 855, Nr 149, poz. 887, Nr 232, poz. 1378; 2012, poz. 908, poz. 1110; 2013, poz. 2, poz. 675, poz. 896, poz. 1028) Spis treści Art. Dział pierwszy. Przepisy ogólne............................. 1 21 RozdziałI.Przepisywstępne... 1 9 1 Rozdział II. Podstawowe zasady prawa pracy.................... 10 18 3 Rozdział IIa. Równe traktowanie w zatrudnieniu................. 18 3a 18 3e Rozdział IIb. Nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy.......... 18 4 18 5 Rozdział III. (skreślony).................................. 19 21 Dział drugi. Stosunek pracy................................ 22 77 Rozdział I. Przepisy ogólne................................ 22 24 Rozdział II. Umowa o pracę............................... 25 67 Oddział 1. Zawarcie umowy o pracę........................ 25 29 2 Oddział 2. Przepisy ogólne o rozwiązaniu umowy o pracę......... 30 31 Oddział 3. Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem....... 32 43 Oddział 4. Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę........................................... 44 51 Oddział 5. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia....... 52 55 Oddział 6. Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia. 56 61 Oddział 6a. Uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia..... 61 1 62 Oddział 7. Wygaśnięcie umowy o pracę..................... 63 67 3

1KP Rozdział IIa. Warunki zatrudnienia pracowników skierowanych do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z państwa będącego członkiem UniiEuropejskiej... 67 1 67 4 Rozdział IIb. Zatrudnianie pracowników w formie telepracy......... 67 5 67 17 Rozdział III. Stosunek pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę......................... 68 77 Oddział 1. Stosunek pracy na podstawie powołania............. 68 72 Oddział 2. Stosunek pracy na podstawie wyboru............... 73 75 Oddział 3. Stosunek pracy na podstawie mianowania............ 76 Oddział 4. Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę 77 Dział trzeci. Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia... 77 1 93 Rozdział I. Ustalanie wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanychzpracą... 77 1 77 5 Rozdział Ia. Wynagrodzenie za pracę......................... 78 83 Rozdział II. Ochrona wynagrodzenia za pracę................... 84 91 Rozdział III. Świadczenia przysługujące w okresie czasowej niezdolności dopracy... 92 Rozdział IIIa. Odprawa rentowa lub emerytalna.................. 92 1 RozdziałIV.Odprawapośmiertna... 93 Dział czwarty. Obowiązki pracodawcy i pracownika.............. 94 113 1 Rozdział I. Obowiązki pracodawcy........................... 94 99 Rozdział II. Obowiązki pracownika.......................... 100 101 RozdziałIIa.Zakazkonkurencji... 101 1 101 4 Rozdział III. Kwalifikacje zawodowe pracowników................ 102 103 6 Rozdział IV. Regulamin pracy.............................. 104 104 4 Rozdział V. Nagrody i wyróżnienia.......................... 105 107 Rozdział VI. Odpowiedzialność porządkowa pracowników.......... 108 113 1 Dział piąty. Odpowiedzialność materialna pracowników............ 114 127 Rozdział I. Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy............................................. 114 123 Rozdział II. Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi.... 124 127 Dział szósty. Czas pracy................................... 128 151 12 Rozdział I. Przepisy ogólne................................ 128 129 Rozdział II. Normy i ogólny wymiar czasu pracy................. 130 131 Rozdział III. Okresy odpoczynku............................ 132 134 Rozdział IV. Systemy i rozkłady czasu pracy.................... 135 150 Rozdział V. Praca w godzinach nadliczbowych.................. 151 151 6 RozdziałVI.Pracawporzenocnej... 151 7 151 8 RozdziałVII.Pracawniedzieleiświęta... 151 9 151 12 Dział siódmy. Urlopy pracownicze............................ 152 175 Rozdział I. Urlopy wypoczynkowe........................... 152 173 Rozdział II. Urlopy bezpłatne.............................. 174 175 Dział ósmy. Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem.... 176 189 1 Dział dziewiąty. Zatrudnianie młodocianych.................... 190 206 Rozdział I. Przepisy ogólne................................ 190 193 Rozdział II. Zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę w celu przygotowania zawodowego.................................... 194 196 Rozdział III. Dokształcanie................................ 197 200 Rozdział IIIa. Zatrudnianie młodocianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe... 200 1 200 2 4

Rozdział I. Przepisy wstępne Art. 1 2 KP 1 Rozdział IV. Szczególna ochrona zdrowia...................... 201 204 RozdziałV.Urlopywypoczynkowe... 205 Rozdział VI. Rzemieślnicze przygotowanie zawodowe............. 206 Dział dziesiąty. Bezpieczeństwo i higiena pracy.................. 207 237 15 Rozdział I. Podstawowe obowiązki pracodawcy.................. 207 209 3 Rozdział II. Prawa i obowiązki pracownika..................... 210 212 Rozdział III. Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy............ 213 214 Rozdział IV. Maszyny i inne urządzenia techniczne............... 215 219 Rozdział V. Czynniki oraz procesy pracy stwarzające szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia............................... 220 225 Rozdział VI. Profilaktyczna ochrona zdrowia.................... 226 233 Rozdział VII. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe............ 234 237 1 Rozdział VIII. Szkolenie.................................. 237 2 237 5 Rozdział IX. Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze 237 6 237 10 Rozdział X. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy............... 237 11 Rozdział XI. Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz komisja bezpieczeństwa i higieny pracy.....................237 11a 237 13a Rozdział XII. Obowiązki organów sprawujących nadzór nad przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi państwowymi albo samorządowymi... 237 14 Rozdział XIII. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące wykonywaniapracwróżnychgałęziachpracy... 237 15 Dział jedenasty. Układy zbiorowe pracy....................... 238 241 30 Rozdział I. Przepisy ogólne................................ 238 241 13 Rozdział II. Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy............... 241 14 241 21 Rozdział III. Zakładowy układ zbiorowy pracy.................. 241 22 241 30 Dział dwunasty. Rozpatrywanie sporów o roszczenia ze stosunku pracy 242 280 Rozdział I. Przepisy ogólne................................ 242 243 Rozdział II. Postępowanie pojednawcze....................... 244 261 Rozdział III. Sądy pracy.................................. 262 280 Dział trzynasty. Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika.......................................... 281 290 1 Rozdział II. (skreślony)................................... 284 290 1 Dział czternasty. Przedawnienie roszczeń...................... 291 295 Dział czternasty a.(uchylony)... 295 1 295 2 Dział piętnasty. Przepisy końcowe............................ 296 305 Odnośnik nr 1 Preambuła (skreślona) Dział pierwszy. Przepisy ogólne Rozdział I. Przepisy wstępne Art. 1. [Przedmiot regulacji] Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców. Art. 2. [Pojęcie pracownika] Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. 5

1KP Art. 3 9 1 Dział pierwszy. Przepisy ogólne Art. 3. [Pojęcie pracodawcy] Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Art. 3 1. [Podmiot dokonujący czynności z zakresu prawa pracy] 1. Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba. 2. Przepis 1 stosuje się odpowiednio do pracodawcy będącego osobą fizyczną, jeżeli nie dokonuje on osobiście czynności, o których mowa w tym przepisie. Art. 4. (skreślony) Art. 5. [Pragmatyki służbowe pierwszeństwo stosowania] Jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nie uregulowanym tymi przepisami. Art. 6. (uchylony) Art. 7. (skreślony) Art. 8. [Nadużycie prawa podmiotowego] Nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Art. 9. [Źródła prawa pracy] 1. Ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. 2. Postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych oraz regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych. 3. Postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych. 4. Postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów oraz statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy, naruszające zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, nie obowiązują. Art. 9 1. [Porozumienie o zawieszeniu stosowania zakładowych przepisów prawa pracy] 1. Jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy, może być za- 6