Przegląd rynków wschodzących 0 8 sierpień 2012 Dr. Mark Mobius, prezes Templeton Emerging Markets Group RYNKOWY PUNKT WIDZENI Informacje ogólne Po dobrych wynikach czerwcowych, większość światowych rynków akcji utrzymała się w lipcu na terytorium dodatnim. Indeks MSCI Emerging Markets osiągnął wynik 2,0% (w USD). Z drugiej strony nasiliły się obawy o stan hiszpańskich finansów publicznych po tym, jak Walencja, jako pierwsza hiszpańska prowincja, musiała skorzystać z finansowego wsparcia rządu centralnego. Zdecydowane stanowisko szefa Europejskiego Banku Centralnego, Mario Draghiego, który zapewnił, że Bank zrobi wszystko, czego będzie trzeba, by uratować euro, wywołało pod koniec miesiąca wzrosty na giełdach na całym świecie. Tempo wzrostu PKB gospodarek rozwijających się nadal słabło, choć i tak było znacznie większe w porównaniu z dynamiką rynków rozwiniętych. Takie kraje, jak Chiny, Brazylia czy Korea Południowa rozluźniały politykę pieniężną, redukując referencyjne stopy procentowe, by zapewnić swym gospodarkom niezbędne wsparcie w warunkach globalnej niepewności. Najlepiej na tle pozostałych rynków wschodzących radziły sobie w lipcu rynki azjatyckie, a najwyższe wzrosty zanotowały Singapur, Pakistan i Indonezja. Przegląd regionalny Azja Choć procentowy wzrost PKB Chin w drugim kwartale był najniższy od trzech lat, chińska gospodarka nadal rozwijała się znacznie szybciej niż inne duże gospodarki na świecie. W drugim kwartale, wzrost gospodarczy w Chinach sięgnął 7,6% rok do roku, w porównaniu ze wzrostem PKB na poziomie 8,1% rok do roku w pierwszym kwartale 2012 r. Największy wpływ na spadek dynamiki miały spadki inwestycji w nieruchomości i infrastrukturę oraz słabszy popyt na chiński eksport ze strony Europy i USA. Na początku lipca, w niecały miesiąc po ostatniej czerwcowej obniżce, Ludowy Bank Chin nieoczekiwanie obciął stopy procentowe, z myślą o zapewnieniu wsparcia dla krajowej gospodarki. Stopy depozytowe i kredytowe zostały obniżone o odpowiednio 25 punktów bazowych (0,25%) oraz 31 punktów bazowych (0,31%) do poziomów 6,0% i 3,0%. Inflacja spadła w czerwcu do najniższego poziomu od ponad dwóch lat. Indeks wzrostu cen konsumenckich spadł do 2,2% rok do roku, w porównaniu z 3,0% rok do roku w maju. Główną przyczyną tego spadku były niższe ceny wieprzowiny. W lipcu, w Pekinie odbyło się piąte ministerialne zgromadzenie Forum Współpracy Chińsko-Afrykańskiej (FOCAC). Przedstawiciele władz Chin i państw afrykańskich opowiedzieli się za dalszym umacnianiem relacji handlowych, ekonomicznych i inwestycyjnych, rozwojem międzynarodowej współpracy oraz kontynuowaniem dialogu i wymiany kulturalnej. Ponadto, przedstawiciele Chin oraz Mercosuru (organizacji gospodarczej skupiającej państwa południowoamerykańskie) zobowiązali się do rozwoju współpracy gospodarczej oraz zwiększenia wymiany handlowej do 200 mld USD do 2016 r. Wyłącznie do użytku dystrybutorów i pośredników instytucjonalnych. Nie rozpowszechniać wśród inwestorów indywidualnych.
FRANKLIN TEMPLETON INVESTMENTS PRZEGLĄD RYNKÓW WSCHODZĄCYCH 2 Tempo wzrostu PKB Korei Południowej spadło do najniższego poziomu od ponad dwóch lat, przede wszystkim w wyniku słabszego wzrostu konsumpcji oraz spadku eksportu i inwestycji. PKB poszedł w drugim kwartale 2012 r. w górę o 2,4% rok do roku, w porównaniu ze wzrostem o 2,8% rok do roku w pierwszych trzech miesiącach 2012 r. Koreański bank centralny oraz Ministerstwo Finansów obniżyły swe prognozy wzrostu PKB na 2012 r. do odpowiednio 3,0% rok do roku oraz 3,3% rok do roku, w obliczu utrzymującego się kryzysu w strefie euro oraz mozolnego tempa ożywienia gospodarczego w USA i Japonii, które to czynniki najprawdopodobniej odbiją się na południowokoreańskim eksporcie. Udział eksportu w PKB tego kraju przekracza 50%. W lipcu, bank zaskoczył inwestorów redukcją referencyjnej stopy procentowej o 25 punktów bazowych (0,25%) do 3,0%. Była to pierwsza obniżka stóp od ponad trzech lat. Inflacja spadła do najniższego poziomu od 12 lat. Indeks wzrostu cen konsumenckich poszedł w dół do 1,5% rok do roku, w porównaniu z 2,2% rok do roku w czerwcu. Tym samym inflacja spadła poniżej zakładanego przez bank centralny przedziału docelowego 2-4%. Bank Rezerw Indii pozostawił w lipcu referencyjną stopę procentową oraz stopę wymaganych rezerw kapitałowych na niezmienionych poziomach. Z drugiej strony, bank centralny zredukował ustawowy wskaźnik płynności (tzn. ustaloną w procentach część wszystkich depozytów, która musi być zainwestowana w papiery rządowe) o 100 punktów bazowych (1,0%) do 23%, z myślą o zwiększeniu dostępności kredytów. Bank obniżył swe prognozy wzrostu PKB na rok podatkowy 2012/2013 do 6,5% rok do roku (w porównaniu z poprzednią prognozą 7,3% rok do roku) i podniósł prognozowany wskaźnik inflacji z 6,5% rok do roku do 7,0% rok do roku. Indeks wzrostu cen hurtowych spadł w czerwcu do 7,3% rok do roku, w porównaniu z 7,6% rok do roku w maju. W czerwcu, deficyt handlowy sięgnął najniższego od 15 miesięcy poziomu 10,3 mld USD po tym, jak niższe ceny ropy i podwojenie ceł importowych dla złota przełożyły się na spadek krajowego importu. Indie cały czas pracowały nad rozwojem wzajemnych relacji z innymi globalnymi gospodarkami. Duże nadzieje związane są z porozumieniem energetycznym z Australią oraz relacjami handlowymi i inwestycyjnymi z krajami z regionu Ameryki Łacińskiej. Pod koniec lipca, w Indiach miała miejsce gigantyczna awaria sieci energetycznej, która pozostawiła bez prądu 600 mln obywateli. Ta sytuacja pokazała jak pilna jest potrzeba przyspieszenia rozwoju infrastruktury w tym kraju. Lider Indyjskiego Kongresu Narodowego, Pranab Mukherjee, został zaprzysiężony na trzynastego prezydenta Indii. W rezultacie przetasowania w krajowym rządzie, dotychczasowy minister spraw wewnętrznych, P. Chidambaram, został nowym ministrem finansów. Ameryka Łacińska Bank centralny Brazylii obciął w lipcu referencyjną stopę procentową o 50 punktów bazowych do rekordowo niskiego poziomu 8,0%, mając na celu stymulację rozwoju gospodarki krajowej. Był to już ósmy miesiąc z rzędu, w którym brazylijskie stopy procentowe szły w dół. Na przestrzeni ostatnich dwunastu miesięcy, stopa procentowa została obniżona o łącznie 450 punktów bazowych (4,5%). Ponadto, bank obniżył także swe prognozy wzrostu PKB na 2012 r. do poziomu 2,5% rok do roku. Presja inflacyjna nadal słabła, a indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych poszedł w czerwcu w dół do najniższego od blisko dwóch lat poziomu 4,9% rok do roku. W ramach działań mających na celu wspieranie krajowej gospodarki, rząd ogłosił plany przyspieszenia rozwoju inwestycji poprzez przeznaczenie 4,2 mld USD na zakup maszyn i urządzeń. Choć napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Brazylii spadł w pierwszej połowie 2012 r. o 8,6% rok do roku, do kraju i tak napłynął potężny kapitał o wartości 29,8 mld USD, czyli wyższej od aktualnego deficytu na rachunku obrotów bieżących (25,3 mld USD). Afryka Prezydent RPA, Jacob Zuma spotkał się w Pekinie z chińskim wiceprezydentem Xi Jinpingiem przy okazji piątego ministerialnego zgromadzenia Forum Współpracy Chińsko-Afrykańskiej (FOCAC). Przedstawiciele obydwu krajów opowiedzieli się za dalszym umacnianiem współpracy oraz rozwojem relacji handlowych i inwestycyjnych. Niepewność na całym świecie, a w szczególności w Europie (która jest głównym partnerem handlowym RPA), a także słabnące tempo wzrostu gospodarczego w kraju to czynniki, które skłoniły Bank Rezerw do pierwszej obniżki stóp procentowych od listopada 2010 r. Bank zredukował w lipcu referencyjną stopę refinansową o 50 punktów bazowych (0,5%) do poziomu 5,0%. Podstawowa stopa kredytowa także została obniżona do najniższego od 1974 r. poziomu 8,5%. W czerwcu, presja inflacyjna spadła do najniższego poziomu od dziesięciu miesięcy; wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych poszedł w dół do 5,5% rok do roku (w porównaniu z 5,7% rok do roku w maju), przede wszystkim w wyniku spowolnienia
FRANKLIN TEMPLETON INVESTMENTS PRZEGLĄD RYNKÓW WSCHODZĄCYCH 3 wzrostu cen żywności i paliw. Przewyższając oczekiwania rynkowe, sprzedaż detaliczna i produkcja rosły w maju w coraz szybszym tempie, po słabszej koniunkturze w kwietniu. Europa Wschodnia Niższa izba rosyjskiego parlamentu Duma Państwowa ratyfikowała w lipcu umowę o przystąpieniu Rosji do Światowej Organizacji Handlu, co przybliża ten kraj do faktycznego członkostwa w WTO. Gdy umowa zostanie ratyfikowana przez wyższą izbę parlamentu oraz podpisana przez prezydenta, Rosja oficjalnie stanie się 156. członkiem WTO. W ciągu pierwszych pięciu miesięcy 2012 r., nadwyżka handlowa Rosji wzrosła o 15,5% rok do roku do 95,2 mld USD, przede wszystkim w rezultacie wyższych cen ropy w pierwszym kwartale. Wzrost sprzedaży detalicznej przyspieszył z 6,8% rok do roku w maju do 6,9% rok do roku w czerwcu, głównie w wyniku niskiego bezrobocia, rosnących realnych dochodów oraz potężnego wzrostu dynamiki na rynku kredytów. Utrzymując neutralną politykę pieniężną, bank centralny pozostawił kluczową stopę procentową na dotychczasowym poziomie 8,0%. Presja inflacyjna była coraz większa; wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych poszedł w górę z rekordowo niskiego poziomu 3,6% rok do roku w maju do 4,3% rok do roku w czerwcu, przede wszystkim w wyniku wzrostów cen żywności. Rozwój gospodarczy Turcji, krajowa baza konsumentów oraz strategiczne położenie to tylko niektóre spośród szeregu czynników, dzięki którym kraj ten jest na najlepszej drodze, by zostać jednym z wiodących światowych producentów samochodów. Duże japońskie i południowokoreańskie przedsiębiorstwa motoryzacyjne już opracowują plany zwiększenia inwestycji i wydajności produkcji w perspektywie najbliższych kilku lat. Turcja i Korea Południowa podpisały porozumienie o wolnym handlu, które ma wejść w życie w 2013 r. Japonia i Turcja także zobowiązały się do podjęcia rozmów dotyczących możliwości zawarcia umowy handlowej. Ponadto, rząd wdrożył nowy program stymulacyjny obejmujący ulgi podatkowe, zwolnienia ze składek na ubezpieczenia społeczne, preferencyjne warunki związane z polityką gruntową oraz niższe stopy procentowe, z myślą o zwiększeniu dynamiki inwestycji w kraju. Celem programu jest redukcja deficytu na rachunku obrotów bieżących poprzez wspieranie sektora przemysłowego oraz podnoszenie krajowej produkcji. W obliczu niepewności związanej z sytuacją w strefie euro, turecki bank centralny utrzymał w lipcu swą bazową stopę procentową na niezmienionym, rekordowo niskim poziomie 5,75%. Komentarz miesiąca: Pytania i odpowiedzi dotyczące europejskich rynków wschodzących Jakie są Pana prognozy dla wschodzących rynków europejskich? Ogólnie rzecz biorąc uważamy, że kraje Europy wschodzącej wyglądają lepiej pod względem lewarowania, niż ich zachodni sąsiedzi. W każdym z pięciu kluczowych krajów tego regionu, tzn. Rosji, Turcji, Polsce, Węgrzech i Czechach, dług publiczny nie przekracza 75% PKB. Niższe jest także zadłużenie prywatnych kredytobiorców; wskaźniki długu do PKB wynoszą średnio ok. 60%, w porównaniu z poziomami przekraczającymi 100% w przypadku gospodarek rozwiniętych. Polska, Węgry i Czechy mają względnie dobrze rozwiniętą infrastrukturę oraz wykształconą i znającą języki obce siłę roboczą. Te cechy decydują o dużej atrakcyjności tych krajów dla inwestorów zagranicznych poszukujących miejsc, do których mogliby przenieść swe zakłady produkcyjne oraz centra obsługi, zlokalizowane obecnie na rynkach wymagających zaakceptowania wyższych kosztów. Turcja ma bardzo korzystny profil demograficzny. Populacja tego kraju rośnie, a mediana wieku jest niska. Turcja zaczyna przekształcać swą gospodarkę z dostawcy produktów o niskiej wartości dodanej (np. odzieży) w producenta wyrobów o wysokiej wartości dodanej, takich jak samochody. Z punktu widzenia wyceny, najbardziej atrakcyjnym rynkiem wydaje nam się być Rosja, gdzie średni wskaźnik cen do zysków nie przekracza 5x. Kraj ten dysponuje trzecimi pod względem wielkości rezerwami walutowymi na świecie, co powinno zapewniać mu odporność na wstrząsy zewnętrzne. Ponadto, Rosja posiada dużą część światowych zasobów surowców naturalnych, a wiele krajowych spółek surowcowych należy do najtańszych światowych producentów surowców.
FRANKLIN TEMPLETON INVESTMENTS PRZEGLĄD RYNKÓW WSCHODZĄCYCH 4 Gdzie w obrębie tej kategorii dostrzega Pan najlepsze możliwości? Koncentrujemy się na analizach indywidualnych, więc nie skupiamy się na żadnym wybranym sektorze czy kraju. Staramy się przede wszystkim oceniać profile ryzyka/zwrotów poszczególnych spółek, by inwestować wyłącznie w te o największym potencjale. Co najmniej kilka atrakcyjnych okazji jesteśmy w stanie znaleźć niemal na każdym rynku. Oprócz rynków wymienionych wcześniej, analizujemy również możliwości dostępne w regionie Wspólnoty Niepodległych Państw, a także w mniejszych krajach, takich jak Bułgaria, Chorwacja, Serbia, Łotwa, Litwa czy Estonia. Co więcej, wiele przedsiębiorstw notowanych na giełdach w krajach Europy Zachodniej prowadzi sprzedaż lub inną działalność w krajach wschodnioeuropejskich. Takie spółki także uwzględniamy w naszych poszukiwaniach potencjalnych możliwości inwestycyjnych. Największy udział w naszych portfelach generalnie mają spółki powiązane z konsumpcją i surowcami. Europa wschodząca oferuje bardzo korzystne możliwości inwestowania w dwa najbardziej, według nas, obiecujące sektory rynków wschodzących. Przykładowo, inwestowanie w Rosji pozwala zarabiać na wzrostach cen surowców, natomiast akcje spółek tureckich zapewniają ekspozycję na zachodzącą w tym kraju rewolucję konsumencką napędzaną przez młodą i stale rosnącą populację. W Turcji inwestujemy także w sektor bankowy, którego błyskawicznie rozwijający się segment bankowości detalicznej oferuje znakomitą ekspozycję na turecki rynek konsumencki. Jaki wpływ ma bieżący kryzys zadłużenia w strefie euro na spółki, w które inwestujecie lub które obserwujecie? Co oznacza, na przykład, sytuacja w Grecji czy Hiszpanii dla działalności i rozwoju przedsiębiorstw z wschodzących rynków europejskich? Banki z Europy wschodzącej nie mają zbyt dużej ekspozycji na te kraje strefy euro, które znajdują się w epicentrum obecnego kryzysu (tj. na Portugalię, Włochy, Irlandię, Grecję i Hiszpanię). Niemniej jednak, banki z tych pogrążonych w kłopotach krajów mają swe oddziały w Europie Wschodniej. Niektóre banki mają także duże portfele kredytów udzielonych klientom indywidualnym w walutach obcych (np. CHF czy EUR). Produkty te były szczególnie popularne na Węgrzech i w Polsce, co oznacza, że jeżeli lokalne waluty tych krajów stracą na wartości pod wpływem problemów w Europie Zachodniej, wolumen niespłacanych terminowo kredytów może wzrosnąć. Ponadto, wiele przedsiębiorstw przemysłowych zachowuje się nad wyraz ostrożnie i woli siedzieć na górze gotówki niż uruchamiać nowe projekty inwestycyjne. W obliczu utrzymujących się problemów Europy, nie należy spodziewać się zbyt wielu nowych projektów. Ogólnie rzecz biorąc uważam, że banki centralne na całym świecie najprawdopodobniej nadal będą rozluźniać politykę pieniężną. Gdy drukowane będą coraz większe ilości nowego pieniądza, kapitał może przepływać na rynki surowcowe. Wzrost płynności byłby bardzo korzystny dla rynku rosyjskiego, który jest w dużym stopniu uzależniony od cen surowców. Jeżeli chodzi o eksport, sądzę, że problemy Grecji czy Hiszpanii nie mają zbyt dużego wpływu na większość rozwijających się rynków europejskich. W jaki sposób zarządzają Państwo ekspozycjami portfela na poszczególne waluty? Stosujemy strategię, którą nazywamy naturalnym hedgingem oceniamy waluty pod kątem parytetu siły nabywczej w długiej perspektywie, a następnie oceniamy indywidualne spółki z uwzględnieniem wyników tej analizy. Dlatego nie wykorzystujemy instrumentów pochodnych ani innych instrumentów typowych dla hedgingu. Szczegółowo analizujemy wszystkie waluty i korzystamy z usług ekonomisty opracowującego prognozy dla tych walut we współpracy z analitykami krajowymi. Następnie, filtrujemy dane pozyskane z analiz modeli przygotowywanych przez poszczególnych analityków pod kątem tych prognoz. Kwestie związane z hedgingiem i ryzykiem walutowym są często poruszane podczas zebrań naszych zespołów zarządzających aktywami. Okazuje się, że spółki są często w naturalny sposób zabezpieczone przed takim ryzykiem, ponieważ równoważą sprzedaż w walutach zagranicznych zakupami lub kredytami w tych samych walutach. Unikamy inwestowania w przedsiębiorstwa zajmujące się spekulacjami na rynkach walutowych, ponieważ znamy przypadki spółek, które taka działalność wpędziła w poważne problemy finansowe.
FRANKLIN TEMPLETON INVESTMENTS PRZEGLĄD RYNKÓW WSCHODZĄCYCH 5 Prowadząc badania poprzedzające decyzję o kupnie papierów oraz na bieżąco monitorując utrzymywane inwestycje, w jaki sposób oceniają Państwo zdolność zarządów do radzenia sobie w warunkach politycznej i ekonomicznej niestabilności w strefie euro? Nic się nie zmieniło w naszym sposobie oceny jakości zarządów spółek. Przeprowadzamy analizę struktury własności, historii wyników zarządu, ładu korporacyjnego w spółce oraz zaangażowania w budowanie wartości dla akcjonariuszy. Poszukujemy menedżerów, którzy dobrze znają się na biznesie i mają doświadczenie na danym polu. Powinni być także odpowiednio motywowani poprzez, na przykład, opcje na akcje spółki, którą zarządzają. Zwracamy uwagę na ich umiejętność działania w skrajnie zmiennych warunkach rynkowych. Staramy się zyskać pewność, że ryzyko, które podejmują, jest racjonalne i odpowiednio wynagradzane. Jakie są kluczowe fakty dotyczące Europy wschodzącej, z których inwestorzy nadal nie zdają sobie sprawy? Wielu zagranicznych inwestorów nie zdaje sobie sprawy z poziomu rozwoju, jaki osiągnęły dotychczas rynki kapitałowe w Europie wschodzącej. Rynki te postrzegane są przez niektórych jako nieprzyjazne i mało transparentne, podczas gdy w rzeczywistości są oparte na solidnych fundamentach i mają odpowiednie ramy prawne, a tamtejsze spółki składają sprawozdania zgodne z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej. Wdrażane są także restrykcyjne reguły ładu korporacyjnego. Zarówno przedsiębiorstwa, jak i ich większościowi udziałowcy rozumieją, że by przyciągnąć inwestorów do istniejących i nowych przedsięwzięć, muszą traktować z szacunkiem także mniejszościowych akcjonariuszy. Niniejszy dokument został sporządzony wyłącznie do celów informacyjnych i nie stanowi porady prawnej ani podatkowej ani oferty sprzedaży ani zachęty do kupna tytułów uczestnictwa jakiegokolwiek funduszu zarejestrowanej w Luksemburgu spółki SICAV Franklin Templeton. Żadnych informacji zawartych w niniejszym dokumencie nie należy traktować jako porady inwestycyjnej. Z uwagi na błyskawicznie zmieniające się warunki rynkowe, Franklin Templeton Investments nie zobowiązuje się do uaktualniania niniejszego materiału. Wszelkie informacje zawarte w niniejszym dokumencie zostały zebrane przez Franklin Templeton Investments z zachowaniem zasad profesjonalizmu i należytej staranności. Niemniej jednak, dane pochodzące z zewnętrznych źródeł mogły zostać wykorzystane na potrzeby opracowania niniejszego dokumentu. Takie dane nie zostały odrębnie zweryfikowane, potwierdzone ani poddane kontroli przez Franklin Templeton. Opinie zawarte w niniejszym dokumencie mogą ulegać zmianom bez odrębnego powiadomienia. Wszelkie badania i analizy uwzględnione w niniejszym dokumencie zostały opracowane na potrzeby i do wyłącznych celów Franklin Templeton Investments i mają charakter informacji pobocznych. Franklin Templeton Investments nie ponosi żadnej odpowiedzialności wobec odbiorców niniejszego dokumentu ani żadnych innych osób czy podmiotów z tytułu nieścisłości, błędów lub pominięć w treści niniejszego dokumentu, niezależnie od przyczyn takich nieścisłości, błędów lub pominięć. Dokument wydany przez Franklin Templeton Investments Poland Sp. z o.o.; Franklin Templeton Investments Poland Sp. z o.o.; Rondo ONZ 1; 00-124 Warszawa - Tel.: +48 22 337 13 50 - Faks: +48 22 337 13 70. www.franklintempleton.pl Prawa autorskie 2012 Franklin Templeton Investments. Wszelkie prawa zastrzeżone.