ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA

2 ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA STRONA TYTUŁOWA...1 SPIS ZAWARTOŚCI PROJEKTU...2 OPIS TECHNICZNY 1.Podstawa opracowania...3 2. Przedmiot i zakres opracowania...3 3. Opis rozwiązań projektowych...3 OPIS ZBIORNIKA RETENCYJNEGO ODPAROWUJĄCEGO...4 3.1. Opis lokalizacji zbiornika...4 3.2.Technologia i kolejność wykonywania robót..4 3.3.Uszczelnienie syntetyczne zbiornika....5 3.4. Uzbrojenie zbiornika...5 4..UWAGI KOŃCOWE...... 6-7 OPIS DO PROJEKTU ZAGOSPODAROWANIA TERENU....8 BIOZ...9-12 OŚWIADCZENIE PROJEKTANTA I SPRAWDZAJĄCEGO...13 CZĘŚĆ GRAFICZNA 1.Projekt zagospodarowania terenu skala 1:500..14 2.Rzut poziomy zbiornika skala 1 : 100......14 3.Przekrój poprzeczny przez zbiornik skala 1 : 100....16 ZAŁĄCZNIKI; KSEROKOPIE UPRAWNIEŃ PROJEKTOWCH 17-18 KSEROKOPIE ZAŚWIADCZEŃ O PRZYNALEŻNOŚCI DO OIIB.19-20 Niniejszy projekt zawiera 20ponumerowanych stron 2

3 O P I S 1.Podstawa opracowania T E C H N I C Z N Y - zlecenie Inwestora - PB kanalizacji deszczowej, PB technologiczno-instalacyjny - mapa syt.wys. w skali 1:500 - uzgodnienia z Inwestorem - aktualnie obowiązujące normy, wytyczne projektowania, przepisy 2.Przedmiot i zakres opracowania Przedmiotem opracowania jest : PB zbiornika retencyjnego odparowującego z funkcją p.poż na terenie projektowanej biogazowi rolniczej w miejscowości Krasowo-Cząstki, gmina Nowe Piekuty, woj.podlaskie, nr.dz.594/1, 598 Zakres opracowania obejmuje : Zbiornik ppoż. pojemności użytecznej 400m3 Uzbrojenie zbiornika w zakresie poboru wody, napełniania i opróżniania zbiornika 3. OPIS ROZWIĄZAŃ PROJEKTOWYCH Warunki gruntowo-wodne Zgodnie z obowiązującym od dnia 29 kwietnia 2012 r. Rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych ( Dz.U. z 2012, poz. 463), stwierdza się, że projektowany zbiornik będzie posadowiony w gruncie I-ej i IIej kategorii geotechnicznej. Podłoże gruntowe w rejonie projektowanego zbiornika posiada korzystne właściwości dla celów budowlanych - proste warunki gruntowe pod względem budowy geologicznej. Przeprowadzone wiercenia wykazały, że podłoże budują utwory luźne i średniozagęszczone grunty gruboziarniste i drobnoziarniste. Natomiast niekorzystne są warunki wodne- poziom wody gruntowej występuje na głębokości ok.1-3,1 m. p.p.t.. Projektowany zbiornik możę być posadowiony częściowo poniżej poziomu wód gruntowych. Z uwagi na powyższe warunki gruntowe należy przewidzieć w miejscu lokalizacji zbiornika wymianę gruntu na nośny. Niedopuszczalne jest zasypywanie wykopu gruntem nasypowym z gruzem. Ponadto w przypadku stwierdzenia wody gruntowej należy ją odpompować, urzadzenie montować w wykopach suchych. 3

4 OPIS ZBIORNIKA RETENCYJNEGO ODPAROWUJĄCEGO Zbiornik należy wykonać zgodnie z normą PN-82/B-02857 3.1. Opis lokalizacji zbiornika Z uwagi na konieczność zapewnienia zaopatrzenia w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru na terenie biogazowni projektuje się wykonanie zbiornik źródła wody do celów przeciwpożarowych o objętości czynnej V=400 m 3. Zbiornik p.poż usytuowano w południowo wschodniej części projektowanej biogazowi. Zbiornik wykonany jako żelbetowy, uszczelniony folią HDPE o grubości 2,0 mm, na wierzchu zbiornika wyłożone na chudym betonie płytki chodnikowe pomalowane w kolorze czarnym. Zbiornik stanowi budowlę ziemną w postaci wykopu w terenie. Kształt kwadratowy ; wymiary: długość-25m; szerokość-25m; głębokość całkowita 4,3m ; głębokość użyteczna 1,45m., nachylenie skarp- 1:1,5 Zakładana głębokość zbiornika - 4,30 m p.p.t., a maksymalny poziom napełnienia przyjęto jako -2,85 m.p.p.t.. Zbiornik w całości otoczony balustradą o wysokości 2,5 m nad poziom terenu. Powierzchnia zabudowy zbiornika 625m 2. Przed zbiornikiem zaprojektowano stanowisko czerpania wody o wymiarach 20x20m. Stanowisko to będzie wyposażone w dwa przewody ssawne śr.100mm Zbiornik będzie zasilany wodami deszczowymi. W przypadku braku wód deszczowych zbiornik będzie napełniany beczkowozami do stanu czynnego. 3.2. Technologia i kolejność wykonywania robót Roboty ziemne Roboty ziemne związane z wykonaniem zbiornika należy wykonać mechanicznie koparką. Urobek z wykopu zostanie przeznaczony na wyrównanie terenu wokół zbiornika Nadmiar urobku może zostać przemieszczony w miejsce wskazane przez Inwestora. Skarpy należy wykonać bardzo dokładnie ręcznie względnie mechaniczne z użyciem osprzętu do skarpowania. Skarpy w narożnikach powinny być zaokrąglone i mieć promień 20,0cm. Podłoże gruntowe Stabilne mechanicznie podłoże ma olbrzymie znaczenie dla długości okresu użytkowego obiektu. Podstawą stabilności i szczelności wykonanej izolacji budowli jest staranne przeprowadzenie robót ziemnych, które należy wykonać zgodnie z dokumentacją z zachowaniem następujących zaleceń: Dno wykopu powinno mieć równą i gładką powierzchnię bez wystających ostrych przedmiotów. Profil dna wykopu powinien uwzględniać spadki zalecane w dokumentacji projektowej. Jeżeli ze względu na niekorzystne właściwości gruntu podłoża konieczne jest zastosowanie podsypki pod folię to powinna mieć ona grubość min.10cm. Po wykonaniu makroniwelacyjnych robót ziemnych podłoże ziemne i skarpy należy jednolicie zagęścić na głębokość 15-20cm. Izolowany teren powinien być suchy. Nie dopuszcza się układania geomembrany i geowłókniny na podłożu nawodnionymi lokalnych wysiękach wodnych. 4

5 Jeśli w zagłębieniu znajduje się woda należy ją wypompować, usunąć szlam i uzupełnić brakujący materiał gruntem nasypowym do wymaganego poziomu. Wymagany stan podłoża w trakcie montażu nie powinien ulec zmianie (na skutek np. ruchu sprzętu budowlanego). Maksymalne dopuszczalne głębokości kolein nie mogą przekraczać 10mm. 3.3.Uszczelnienie syntetyczne zbiornika Zaprojektowano wykonanie uszczelnienia dna i skarp zbiornika p.poż z użyciem folii PEHD lub PVC grubości 2,0 mm, ułożonej na zagęszczonym podłożu rodzimym. Folia zostanie ułożona w gotowym wykopie i połączona na zakładkę przez zgrzewanie. Ułożona folia zostanie wywinięta na skarpę wykopu i zakotwiona w rowie kotwiącym. Pod warstwą uszczelniającą z folii PEHD lub PVC zostanie ułożona geowłóknina ochronna również zakotwiona w rowie kotwiącym. Folia PEHD lub PVC (geomembrana) powinna posiadać następujące parametry (wartości minimalne): grubość 1,5 mm wytrzymałość na rozciąganie przy zerwaniu 25 N/mm wytrzymałość na rozciąganie przy płynięciu 40 N/mm wytrzymałość na rozdzieranie 195 N Geowłóknina ochronna powinna posiadać następujące parametry (wartości minimalne): wytrzymałość na rozciąganie wzdłuż 10 kn/m wytrzymałość na rozciąganie wszerz 22 kn/m wydłużenie przy zerwaniu wzdłuż 120 % wydłużenie przy zerwaniu wszerz 85 % odporność na przebicie dynamiczne 10 mm odporność na przebicie statyczne 2,5 kn charakterystyczna wielkość porów 80 μm wodoprzepuszczalność w kierunku prostopadłym 75E 03 m/s Warunki atmosferyczne jakie powinny panować przy układaniu geomembrany i geowłókniny to: tem>5stc, dni bez deszczowe i bez silnego wiatru. Sposób kotwienia geomembrany i geowłókniny Kotwienie geomembrany i geowłókniny należy prowadzić w wykopie na brzegu skarpy wykonanym podczas robót ziemnych. Wykop powinien być usytuowany w odległości minimum 40 cm od krawędzi skarpy. Geomembrana i geowłóknina w rowie musi być wywinięta i obsypana. 3.4 Uzbrojenie zbiornika Dopływ wody deszczowej do zbiornika Zasilenie zbiornika w wodę deszczową zaprojektowano z sieci kanalizacji deszczowej przewodem średnicy 315mm. 5

6 Studzienki ssawne Do poboru wody zaprojektowano 2 studzienki ssawne średnicy 1000mm.. Studzienki powinny być wykonane w taki sposób, aby umożliwić pobór wody ze zbiornika w czasie mrozów. Studzienki ssawne powinny być zaopatrzone w klamry umożliwiające zejście do wnętrza i łatwo otwieralne pokrywy. Studzienki powinny być wyposażone w przewód ssawny każda, z rur PVC średnicy 100mm Dolny koniec przewodu powinien znajdować się w odległości 20cm nad dnem zbiornika w miejscu czerpania wody i powinien być zabezpieczony koszem przed zassaniem zanieczyszczeń mechanicznych znajdujących się w wodzie oraz zaworem zwrotnym przed cofaniem się wody. Górna część przewodu powinna być wyprowadzona na wysokość równą co najmniej 35cm nad poziom stanowiska czerpania wody i zakończona poziomym odcinkiem rury zaopatrzonym w nasadę Dz 110mm wg PN-91/M-51038 i porywę nasady Dz110mm wg PN-91/M-51024. Przewód ssawny powinien mieć zapewnioną całkowitą przelotowość. Przewód ssawny powinien być szczelny na podciśnienie równe co najmniej 0,07MPa(7mH2O). Dopuszczalny spadek wielkości podciśnienia w ciągu 1minuty nie powinien przekroczyć 0,01MPa (1 mh2o). Przewód ssawny powinien być zabezpieczony przed działaniem korozyjnym wody i czynników atmosferycznych. 4. UWAGI KOŃCOWE Całość robót zlecić specjalistycznej firmie wykonawstwa branżowego, posiadającej odpowiednie i aktualne kwalifikacje oraz uprawnienia na wykonywanie robót Całość robót ziemnych wykonać zgodnie z Warunkami technicznymi wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych Tom.I- roboty ogólnobudowlane Wszystkie prace budowlano-montażowe należy prowadzić zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 06.02.2003r. w sprawie warunków BHP przy wykonywaniu robót budowlano-montażowych i rozbiórkowych (Dz.U. nr 47 z dnia 19.03.2003 poz.401) oraz ogólnymi przepisami BHP(Dz.U. 129/1997) Prowadzenie wszelkich prac niebezpiecznych pożarowo (strefach zagrożonych wybuchem) winno przebiegać zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21.04.2006r w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynkow, innych obiektów budowlanych i terenów) (Dz.U. Nr 121,poz.1138) Materiały stosowane do budowy musza posiadać certyfikat zgodności z wymogami PN oraz znak bezpieczeństwa i oznaczenie tym znakiem (Dz.U. nr 113 z dnia 31.08.98r. poz.728). Przed przystąpieniem do robót wykonawczych należy powiadomić pisemnie wszystkich właścicieli uzbrojenia pod i nadziemnego zlokalizowanego w rejonie prowadzonych prac. 6

7 Przed przystąpieniem do robót wykonawczych należy sprawdzić stan gruntu i poziom wody gruntowej Zaleca się wykonywanie robót w sezonie suchym o małej ilości opadów W trakcie wykonywania robót należy uzyskać pozytywny odbiór robót ulegających zakryciu, Przed zasypaniem należy zlecić wykonanie inwentaryzacji geodezyjnej Całość wykonać zgodnie z pozwoleniem na budowę. Opracował Wiesław Klimiuk 7

8 OPIS DO PROJEKTU ZAGOSPODAROWANIA TERENU 1. Podstawa opracowania Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 03.11 1998r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego 2. Przedmiot inwestycji Przedmiotem inwestycji jest : budowa zbiornika retencyjnego-odparowującego z funkcją ppoż. na terenie projektowanej biogazowi rolniczej w miejscowości Krasowo-Cząstki, gmina Nowe Piekuty, woj.podlaskie, nr.dz.594/1, 598 Zakres inwestycji obejmuje : Zbiornik retencyjny odparowujący z funkcją ppoż. Kolejność realizacji robót a/ Wytyczenie lokalizacji zbiornika b/.wykonanie wykopów sprzętem mechanicznym-koparka o poj. łyżki 0,25m3,0,60m3 c/ Wyprofilowanie zbiornika d/ Montaż kompletnego zbiornika z izolacją e/ Uzbrojenie zbiornika f/ Próby szczelności, g/.wpięcie do sieci k.d. h/ Zasypanie wykopów warstwami urobku sprzętem ręcznym i mechanicznym z jednoczesnym zagęszczaniem mechanicznym zasypki, i/ Roboty wykończeniowe 3.Wykaz istniejących obiektów budowlanych. Projektowany ZBIORNIK zlokalizowany będzie w terenie nieutwardzonym w sąsiedztwie obiektów biogazowni. 4.Projektowane zagospodarowanie działki Na przedmiotowym terenie planuje się budowę biogazowi rolniczej o mocy 700kw wraz z infrastrukturą techniczna Projektuje się roboty ziemne wykopy umocnione wąskoprzestrzenne Lokalizacja projektowanych obiektów nie koliduje z istniejącym zagospodarowaniem terenu. 5.Pozostałe informacje dotyczące terenu Teren objęty przedmiotową inwestycją nie jest wpisany do rejestru zabytków Teren objęty przedmiotową inwestycją nie podlega ochronie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, W związku z planowaną inwestycją nie występują zagrożenia dla środowiska higieny i zdrowia użytkowników projektowanych obiektów budowlanych i otoczenia, Projektowane obiekty należą do rodzaju nieskomplikowanych. Opracował :Wiesław Klimiuk 8

9 I N F O R M A C J A D O T Y C Z Ą C A BEZPIECZEŃSTWA I OCHRONY ZDROWIA OBIEKT: ZBIORNIK RETENCYJNY-ODPAROWUJACY Z FUNKCJĄ PPOŻ. na terenie projektowanej biogazowi rolniczej w miejscowości Krasowo-Cząstki, gmina Nowe Piekuty, woj.podlaskie, nr.dz.594/1, 598 INWESTOR: GREEN ENERGY Sp. z o.o. Ul.Ujazdowskie 18/8 00-478 Warszawa Projektant: Wiesław Klimiuk Upr.451/BP/88 Ul.Orzeszkowej 1B 21-500 Biała Podlaska grudzień 2013r. 9

10 C Z Ę Ś Ć O P I S O W A 1. Zakres robót dla całego zamierzenia budowlanego oraz kolejność realizacji poszczególnych obiektów. Przedmiotem inwestycji jest : budowa zbiornika retencyjnego-odparowującego z funkcją ppoż. na terenie projektowanej biogazowi rolniczej w miejscowości Krasowo-Cząstki, gmina Nowe Piekuty, woj.podlaskie, nr.dz.594/1, 598 Zakres inwestycji obejmuje : Zbiornik retencyjny odparowujący z funkcją ppoż. Kolejność realizacji robót a/ Wytyczenie lokalizacji separatora i zbiornika b/.wykonanie wykopów sprzętem mechanicznym-koparka o poj. łyżki 0,25m3,0,60m3 c/ Wyprofilowanie zbiornika d/ Montaż kompletnego zbiornika z izolacją e/ Uzbrojenie zbiornika f/ Próby szczelności, g/.wpięcie do sieci k.d. h/ Zasypanie wykopów warstwami urobku sprzętem ręcznym i mechanicznym z jednoczesnym zagęszczaniem mechanicznym zasypki, i/ Roboty wykończeniowe 2.Wykaz istniejących obiektów budowlanych. Projektowany ZBIORNIK zlokalizowany będzie w terenie nieutwardzonym w sąsiedztwie obiektów biogazowni. Mogą wystąpić kolizje nieinwentaryzowane lub projektowane. Dlatego też przed przystąpieniem do wykonywania robót ziemnych należy zaznajomić się z istniejącym uzbrojeniem. W miejscach kolizji, przybliżenia, roboty prowadzić należy sprzętem i sposobem ręcznym chroniąc istniejące uzbrojenie przed uszkodzeniem mechanicznym w sposób uzgodniony z właścicielem odpowiedniej sieci, instalacji 3.Wskazanie elementów zagospodarowania działki lub terenu, które mogą stwarzać zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi. Teren, na którym projektuje się budowę ZBIORNIKA jest terenem uzbrojonym j.w.,w którym podstawowym zagrożeniem jest praca w otwartym wykopie i w pobliżu kabli elektrycznych. 10

11 4.Wskazanie dotyczące przewidywanych zagrożeń występujących podczas realizacji robót budowlanych, określające skalę i rodzaje zagrożeń oraz miejsce i czas ich wystąpienia. Przewidywane zagrożenia: a/ możliwość osunięcia się gruntu przy nieprawidłowo wykonywanych robotach ziemnych b/ możliwość zalania wykopu wodą w przypadku ulewnego deszczu c/ możliwość naruszenia istniejącego uzbrojenia podziemnego w przypadku braku nienormatywnych zbliżeń do istniejącego uzbrojenia podziemnego w obrębie wykopu 5.Wskazanie sposobu prowadzenia instruktażu pracowników przed przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych: Szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, przeprowadza się jako: - szkolenie wstępne - szkolenie okresowe Szkolenia te przeprowadzane są w oparciu o programy poszczególnych rodzajów szkolenia. Szkolenia wstępne ogólne przechodzą wszyscy nowo zatrudniani pracownicy przed dopuszczeniem do wykonywania pracy. Obejmuje ono zapoznanie pracowników z podstawowymi przepisami bhp zawartymi w Kodeksie pracy, zasadami bhp obowiązującymi w danym zakładzie pracy oraz zasadami udzielania pierwszej pomocy. Szkolenie wstępne na stanowisku pracy powinni zapoznać pracowników z zagrożeniami występującymi na określonym stanowisku pracy, sposobami ochrony przed zagrożeniami, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tym stanowisku. Fakt odbycia przez pracownika szkolenia wstępnego ogólnego, szkolenia wstępnego na stanowisku pracy oraz zapoznania z ryzykiem zawodowym, powinien być potwierdzony przez pracownika na piśmie oraz odnotowany w aktach osobowych pracownika. Na placu budowy powinny być udostępnione pracownikom do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące: - wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników - obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych - postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi - udzielania pierwszej pomocy Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bhp. Bezpośredni nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy na stanowiskach pracy sprawują odpowiednio kierownik budowy ( kierownik robót ) oraz mistrz budowlany, stosownie do zakresu obowiązków. 11

12 6. Wskazanie środków technicznych i organizacyjnych, zapobiegających niebezpieczeństwom wynikającym z wykonywania robót budowlanych w strefach szczególnego zagrożenia zdrowia lub w ich sąsiedztwie, w tym zapewniających bezpieczną i sprawną komunikacje, umożliwiającą szybką ewakuację na wypadek pożaru, awarii i innych zagrożeń: W trakcie trwania robót na budowie należy: a/ wykonać zabezpieczenie wykopu b/ wykonać balustradę wys. 1,1m zaopatrzoną po zmroku w ostrzegawcze światło koloru czerwonego c/ wykonać oznakowanie informacyjne i ostrzegawcze znakami drogowymi zgodnie z projektem organizacji ruchu na czas budowy d/ dysponować sprzętem mechanicznym i ręcznym w czasie trwania budowy e/ dysponować środkiem transportu w przypadku konieczności niezwłocznego przetransportowania poszkodowanego celem udzielenia pomocy f/ posiadać zaplecze budowy wyposażone w toaletę, podstawowe środki ochrony osobistej i ochrony zdrowia(np.: ubrania robocze odpowiednie do pory roku, hełmy, szelki bezpieczeństwa z linkami, drabiny, materiały opatrunkowe, apteczka pierwszej pomocy, itp.) Zagrożenia występujące przy wykonywaniu robót budowlanych przy użyciu maszyn i urządzeń technicznych: pochwycenie kończyny górnej lub kończyny dolnej przez napęd (brak pełnej osłony napędu), potrącenie pracownika lub osoby postronnej łyżką koparki przy wykonywaniu robót na placu budowy lub w miejscu dostępnym dla osób postronnych (brak wygrodzenia strefy niebezpiecznej), porażenie prądem elektrycznym (brak zabezpieczenia przewodów zasilających urządzenia mechaniczne przed uszkodzeniami mechanicznymi). Maszyny i inne urządzenia techniczne oraz narzędzia zmechanizowane powinny być montowane, eksploatowane i obsługiwane zgodnie z instrukcją producenta oraz spełniać wymagania określone w przepisach dotyczących systemu oceny zgodności. Maszyny i inne urządzenia techniczne, podlegające dozorowi technicznemu, mogą być używane na terenie budowy tylko wówczas, jeżeli wystawiono dokumenty uprawniające do ich eksploatacji. Wykonawca, użytkujący maszyny i inne urządzenia techniczne, niepodlegające dozorowi technicznemu, powinien udostępnić organom kontroli dokumentację techniczno ruchową lub instrukcję obsługi tych maszyn lub urządzeń. UWAGA: Zakres inwestycji nie wymaga sporządzania planu BIOZ 12

13 O Ś W I A D C Z E N I E Działając na podstawie art.20 ust.4 Ustawy z dnia 07.07.1994r.Prawo Budowlane (Dz.U.Nr 243 poz.1623 z 2010r. wraz z późniejszymi zmianami) Niniejszym oświadczam, że dokumentacja projektowa PROJEKT BUDOWLANY ZBIORNIKA RETENCYJNEGO-ODPAROWUJĄCEGO Z FUNKCJĄ PPOŻ. na terenie projektowanej biogazowi rolniczej w miejscowości Krasowo-Cząstki, gmina Nowe Piekuty, woj.podlaskie, nr.dz.594/1/598 INWESTOR: GREEN ENERGY Sp. z o.o. Ul.Ujazdowskie 18/8 00-478 Warszawa została wykonana zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej Projektant: Wiesław Klimiuk upr.nr 451/BP/94 spec.instalacje i sieci sanitarne Sprawdził : mgr inż. Mirosława Kobylińska; upr. nr 278/Lb/99 spec. instalacyjna bez ograniczeń w zakresie sieci i instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych, cieplnych, wentylacyjnych i gazowych grudzień 2013r. 13