Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2014 roku

WWW.OBSERWATORIUM.MALOPOLSKA.PL Produkt Krajowy Brutto. Rachunki Regionalne w 2014 roku Opracowanie: Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego Departament Polityki Regionalnej Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego ul. Wielicka 72B, 0-552 Kraków tel. (+48) 12 29 90 900, fax (+48) 12 29 926 Kraków 2016 Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014 2020. 1

SPIS TREŚCI Wstęp... Produkt krajowy brutto w województwach ogółem... Produkt krajowy brutto w województwach w przeliczeniu na 1 mieszkańca... 6 Produkt krajowy brutto w podregionach... 8 Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca według parytetu siły nabywczej... 10 Wartość dodana brutto według rodzajów działalności... 11 Dochody gospodarstw domowych... 1 2

WWW.OBSERWATORIUM.MALOPOLSKA.PL Wstęp Niniejsze opracowanie powstało na podstawie publikacji Głównego Urzędu Statystycznego Produkt krajowy brutto. Rachunki regionalne w 2014 roku. Przywołany raport zawiera informacje statystyczne dotyczące podstawowych kategorii makroekonomicznych obliczanych w rachunkach regionalnych. Wykorzystane w nim dane zostały zestawione zgodnie z zasadami systemu rachunków narodowych oraz zaleceniami Europejskiego Systemu Rachunków (ESA 2010). Publikacja zawiera wyniki obliczeń produktu krajowego brutto, wartości dodanej brutto oraz dochodów w sektorze gospodarstw domowych w skali kraju, województw oraz podregionów za lata 2010-2014. Produkt krajowy brutto w województwach ogółem W 2014 roku wartość wytworzonego w Polsce produktu krajowego brutto w cenach bieżących wyniosła 1 719,15 mld zł. Wartość ta była wyższa o,8% w cenach bieżących i o,% w cenach stałych w porównaniu do 201 roku 1. Wykres 1. PKB w Polsce (ceny bieżące) w latach 2009-2014 [dane w mln zł] 2 000 000 1 800 000 1 600 000 1 400 000 1 200 000 1 000 000 800 000 600 000 400 000 200 000 0 1 566 557 1 628 992 1 656 41 1 719 146 1 445 060 1 61 850 2009 2010 2011 2012 201 2014 Najwyższą wartość PKB w cenach bieżących wytworzono w województwie mazowieckim 81,7 mld zł. W drugim w kolejności województwie śląskim wypracowano PKB o zdecydowanie niższej wartości 21,4 mld zł. Małopolska, z PKB wysokości niemal 14,0 mld zł, zajmuje w tym zestawieniu piątą, niezmienną od lat, lokatę. 1 Ceny stałe to ceny z danego okresu (tzw. okresu bazowego), najczęściej roku bazowego, przyjętego w analizach w celu porównania zmian cen w czasie. Posłużenie się cenami stałymi umożliwia wykluczenie z przeprowadzonego porównania wpływu inflacji. Ceny bieżące to ceny nominalne z danego okresu, zawierają one wskaźnik inflacji.

Wykres 2. PKB w województwach (ceny bieżące) w poszczególnych latach mazowieckie 81 748 śląskie 21 86 wielkopolskie dolnośląskie małopolskie łódzkie pomorskie kujwasko-pomorskie podkarpackie lubelskie zachodniopomorskie warmińsko-mazurskie świętokrzyskie podlaskie lubuskie opolskie 166 44 145 64 1 974 104 911 97 777 76 022 67 27 67 057 64 20 46 167 41 292 8 587 8 98 6 75 2014 2012 2010 0 100 000 200 000 00 000 400 000 500 000 mln zł W latach 201-2014 wszystkie województwa odnotowały realny wzrost PKB (w cenach stałych). Największa zmiana wystąpiła w województwach opolskim i wielkopolskim (o,9%), najmniejsza w województwie lubelskim (o 1,8%). W relacji do 2010 roku wolumen PKB w cenach stałych w skali kraju wzrósł o 11,7%. Największym tempem wzrostu w tym okresie wyróżniło się województwo wielkopolskie (14,%), najmniejszym zaś województwo świętokrzyskie (4,7%). Wartość PKB w cenach stałych w województwie małopolskim w 2014 roku była wyższa o,5% niż w 201 roku i o 12,8% w porównaniu do 2010 roku. 4

WWW.OBSERWATORIUM.MALOPOLSKA.PL Mapa 1. Dynamika PKB (ceny stałe) w województwach w 2014 roku (2010=100) Średnie roczne tempo wzrostu PKB w skali kraju w latach 2010-2014 kształtowało się na poziomie 2,8% (w cenach stałych). Najszybszy wzrost wartości PKB z roku na rok odnotowywano w województwie wielkopolskim (o,4%), najwolniejszy w województwie świętokrzyskim (o 1,1%). Wyższe, niż średnie dla całego kraju, tempo wzrostu PKB zaobserwowano także w województwach: mazowieckim (,%), małopolskim (,1%) oraz pomorskim (,0%). Tempo wzrostu PKB w pozostałych województwach kształtowało się na poziomie od 2,0% (kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie, zachodniopomorskie) do 2,8% (dolnośląskie i łódzkie). W porównaniu do 2010 r. udziały 4 województw (mazowieckiego, wielkopolskiego, małopolskiego i podkarpackiego) w tworzeniu PKB uległy zwiększeniu. Udziały kolejnych 6 województw zmniejszyły się (śląskie, świętokrzyskie, kujawsko-pomorskie, opolskie, podlaskie i zachodniopomorskie), a 6 pozostałych (dolnośląskie, lubelskie, lubuskie, łódzkie, pomorskie i warmińsko-mazurskie) pozostały bez zmian. Na pierwszych dwóch miejscach pod względem udziału w tworzeniu PKB w latach 2010-2014 niezmiennie pozostawały województwa mazowieckie i śląskie. W 2014 roku wymienione województwa wypracowały łącznie 4,6% krajowej wartości PKB, skupiając na swoim terenie 28,1% ogółu pracujących w gospodarce narodowej (podobnie jak w 2010 roku). Na kolejnych miejscach znalazły się województwa: wielkopolskie, dolnośląskie i małopolskie. W sumie tych pięć województw wytworzyło w 2014 roku 60,6% wartości PKB w skali kraju. Udział zajmującego 5 lokatę województwa małopolskiego wyniósł 7,8%, a zatem o 0,1 p. proc. więcej niż w roku 201. 5

Mapa 2. Udział województw w tworzeniu PKB (ceny bieżące) w 2014 roku Produkt krajowy brutto w województwach w przeliczeniu na 1 mieszkańca W latach 2009-2014 wartość PKB per capita (w cenach bieżących) dla Polski systematycznie wzrastała. W 2014 roku wyniosła 44 672 zł (w 2010 roku 7 517 zł). Produkt krajowy brutto na mieszkańca w cenach stałych wzrósł o,% w odniesieniu do 201 roku i o 11,6% w porównaniu z rokiem 2010. Wykres. PKB per capita (ceny bieżące) dla Polski w latach 2009-2014 [dane w zł] 50 000 45 000 40 000 5 000 0 000 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 0 40 662 42 274 4 020 44 672 7 517 5 88 2009 2010 2011 2012 201 2014 6

WWW.OBSERWATORIUM.MALOPOLSKA.PL W porównaniu z 201 rokiem wszystkie województwa odnotowały realny wzrost PKB per capita. Dynamika wzrostu była zróżnicowana przestrzennie najniższa w województwach: lubelskim i podkarpackim (2,%), najwyższa natomiast w województwie opolskim (4,%). Realny wzrost PKB per capita dla Małopolski wyniósł,% w porównaniu do 201 roku i 11,8% w relacji do roku 2010. Najwyższą wartość PKB per capita w 2014 roku zanotowano w województwie mazowieckim (71 696 zł). Stanowiła ona 160,5% wartości PKB per capita w skali kraju. Drugie miejsce pod względem wartości PKB na mieszkańca w latach zajęło województwo dolnośląskie (49 980 zł i 111,9% przeciętnej dla kraju). Wyższy, niż przeciętny dla całego kraju, poziom PKB per capita w 2014 roku odnotowano także w województwach: wielkopolskim (107,4%) oraz śląskim (104,0%). Małopolski PKB per capita w 2014 roku wyniósł 9 824 zł i był wyższy w cenach bieżących o 4,4% w stosunku do roku 201. W Małopolsce jego wartość wyniosła 89,1% średniej krajowej. W latach 2010-2014 najniższy poziom PKB per capita utrzymywał się w województwach: lubelskim, podkarpackim, warmińsko-mazurskim, podlaskim i świętokrzyskim. Jego wartość w 2014 roku stanowiła w tych województwach od 69,8% do 7,0% średniej krajowej. Mapa. Produkt Krajowy Brutto per capita (ceny bieżące) w województwach w 2014 roku 7

Produkt krajowy brutto w podregionach Wśród podregionów w latach 2010-2014 najwyższym udziałem w tworzeniu PKB charakteryzowało się miasto stołeczne Warszawa. W 2014 r. wytworzyło ono 1,2% PKB w skali kraju, w 2010 roku 1,0%. Udział drugiego w kolejności Krakowa był już znacznie niższy stanowił,2% w 2014 roku (,1% w 2010 roku). Na dalszych miejscach znalazły się podregiony: miasto Poznań, miasto Wrocław, trójmiejski, katowicki, warszawski zachodni, miasto Łódź i bydgosko-toruński. Udział każdego z nich w generowaniu PKB był wyższy niż 2,0%. Podregiony o najmniejszych udziałach w tworzeniu PKB (poniżej 0,5%) to: świecki, chojnicki i ełcki. Wśród małopolskich podregionów PKB o najwyższej wartości (w cenach bieżących) wytworzono w Krakowie (54,9 mld zł), a o najniższej w podregionie nowotarskim (8,6 mld zł). Wykres 4. Porównanie PKB małopolskich podregionów (ceny bieżące) w 2014 r. [dane w mln zł] 60 000 54 96 50 000 40 000 0 000 20 000 10 000 22 92 15 126 8 592 18 879 1 509 0 Krakowski M. Kraków Nowosądecki Nowotarski Oświęcimski Tarnowski W latach 2010-2014 na pierwszym miejscu wśród polskich podregionów pod względem wartości PKB per capita utrzymywało się miasto stołeczne Warszawa. Wartość wskaźnika dla tego podregionu w 2014 r. wyniosła 11 026 zł trzykrotnie więcej od średniej krajowej (44 672 zł) oraz niemal dwukrotnie więcej od przeciętnej dla województwa mazowieckiego (71 696 zł). Drugą lokatę zajmowało miasto Poznań (88 994 zł w 2014 roku). Poziom PKB per capita znacznie wyższy niż średni dla całego kraju wykazały w 2014 r. również podregiony: miasto Wrocław (164,2% średniej krajowej), miasto Kraków (161,9% średniej krajowej), płocki (148,2% średniej krajowej) oraz legnicko-głogowski (148,1% średniej krajowej). Z kolei najniższy poziom PKB na 1 mieszkańca w roku 2014 utrzymywał się w podregionach: przemyskim (5,6% średniej krajowej), chełmsko-zamojskim (54,2% średniej krajowej), nowotarskim (56,% średniej krajowej) oraz ełckim (58,1% średniej krajowej). 8

WWW.OBSERWATORIUM.MALOPOLSKA.PL Mapa 4. PKB per capita (ceny bieżące) w polskich podregionach w 2014 roku Spośród małopolskich podregionów pod względem wartości PKB per capita jedynie Kraków znalazł się w 2014 roku w krajowej czołówce. Najsłabiej w rankingu wypadł podregion nowotarski. Wartość PKB per capita na poziomie 25 16 zł, stanowiąca 6,1% poziomu wojewódzkiego, zapewniła mu dopiero 70 (wśród 72 podregionów) miejsce w rankingu. W porównaniu z rokiem 201 swoją lokatę w zestawieniu zmienił jedynie podregion nowosądecki, który awansował z 65 na 61 pozycję. Wykres 5. Porównanie PKB per capita (ceny bieżące) Polski oraz małopolskich podregionów w 2014 roku [dane w zł] 80 000 70 000 60 000 50 000 40 000 0 000 20 000 10 000 0 72 0 44 672 2 290 4 018 28 65 29 106 25 16 Polska Krakowski M. Kraków Nowosądecki Nowotarski Oświęcimski Tarnowski 9

Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca według parytetu siły nabywczej PKB na 1 mieszkańca, wyrażony we wspólnej umownej walucie standardzie siły nabywczej (PPS) w poszczególnych regionach NUTS 2 krajów Unii Europejskiej, kształtował się w 2014 r. na poziomie od 0% średniej UE (UE28) w regionie północno-zachodnim (Bułgaria) do 59% średniej UE dla regionu Londyn wewnętrzny część zachodnia (Wielka Brytania). Wśród europejskich regionów o najwyższym poziomie PKB per capita, oprócz regionu Londyn wewnętrzny część zachodnia (Wielka Brytania), znalazły się także: Luksemburg 266% średniej UE, Region Stołeczny Brukseli (Belgia) 207% średniej UE, Hamburg (Niemcy) 206% średniej UE oraz Londyn wewnętrzny część wschodnia (Wielka Brytania) 204% średniej UE. Wśród regionów krajów przyjętych do Unii Europejskiej w 2004 roku i później najlepiej wypadły: Bratysława (Słowacja) 186% średniej UE oraz Praga (Czechy) 17% średniej UE. Z kolei najniższy poziom PKB na 1 mieszkańca oprócz regionu północno-zachodniego w Bułgarii odnotowano w regionach: Majotta (Francja) 1% średniej UE, południowo-centralnym (Bułgaria) 2% średniej UE oraz północnocentralnym (Bułgaria) i północno-wschodnim (Rumunia) 4% średniej UE. Mapa 5. PKB per capita (w PPS) w relacji do średniej UE28 w województwach w 2014 roku W 2014 roku w 76 regionach wartość PKB per capita była niższa niż 75% średniej UE. Wśród tych regionów znalazło się 14 polskich województw. Jedynie w województwie mazowieckim wartość PKB 10

WWW.OBSERWATORIUM.MALOPOLSKA.PL per capita była wyższa od średniej UE (108,0%). Drugą lokatę wśród polskich województw zajęło dolnośląskie (76% średniej UE), trzecią wielkopolskie (7% średniej UE). Województwo małopolskie z PKB na 1 mieszkańca na poziomie 60% średniej unijnej zajmuje 7 miejsce w kraju. Pięć polskich województw zanotowało PKB na 1 mieszkańca poniżej 50% średniej UE: lubelskie, podkarpackie, warmińsko-mazurskie, podlaskie i świętokrzyskie. Oprócz polskich województw w grupie tej znalazło się także 5 z 6 regionów Bułgarii, 1 z 27 regionów Francji, 4 z 8 regionów Rumunii oraz 4 z 7 regionów Węgier. Wartość dodana brutto według rodzajów działalności Podmioty prowadzące działalność w usługach obejmujących handel, naprawę pojazdów samochodowych, transport i gospodarkę magazynową, zakwaterowanie i gastronomię, informację i komunikację wytworzyły w 2014 roku 28,6% krajowej wartości dodanej brutto. Ich znaczenie w generowaniu WDB województw w 2014 roku było zróżnicowane od 2,6% w województwie opolskim do,9% w województwie mazowieckim. W województwie małopolskim wypracowały one 29,6% WDB, o 0,9 p. proc. mniej niż w roku poprzednim. W porównaniu do 2010 roku udział podmiotów prowadzących tego typu działalność uległ zmniejszeniu w skali kraju (o 0,6 p. proc.). Wzrost zanotowano jedynie w województwach dolnośląskim, świętokrzyskim i małopolskim. W 2014 roku podmioty prowadzące działalność w przemyśle wypracowały 26,5% krajowej WDB. Udział ten był wyższy o 0,5 p. proc. niż w 201 roku i o 1,1 p. proc. niż w 2010 roku. Najistotniejszą rolę w generowaniu WDB przemysł odgrywał w województwie śląskim 4,6%, najmniejszą zaś w mazowieckim 18,1%. Małopolskie podmioty prowadzące działalność w przemyśle wytworzyły 22,7% wojewódzkiego WDB. Jednostki prowadzące działalność w zakresie pozostałych usług (w tym administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne) wypracowały 24,7% krajowej wartości dodanej brutto (podobnie jak w 201 roku oraz o 0,1 p. proc. więcej w porównaniu z 2010 rokiem). Największy udział pozostałych usług w tworzeniu WDB w 2014 roku charakteryzował województwo lubelskie (28,0%), a najmniejszy województwo wielkopolskie (22,%). Województwo małopolskie, z udziałem 27,7%, zajęło pod tym względem trzecią lokatę. Jednostki prowadzące działalność finansową i ubezpieczeniową oraz obsługę rynku nieruchomości w 2014 roku wypracowały, podobnie jak w 2010 roku, 9,5% krajowej WDB o 0, p. proc. więcej niż w 201 roku. Ich udział w 2014 roku był najniższy w województwach: lubuskim i świętokrzyskim (7,7%), a najwyższy w województwie mazowieckim (1,%). W województwie małopolskim podmioty prowadzące ten rodzaj działalności wytworzyły 8,8% WDB. Podmioty prowadzące działalność w budownictwie w 2014 roku wytworzyły 7,8% krajowej wartości dodanej brutto (więcej o 0,2 p. proc. niż w 201 roku oraz mniej o 0,6 p. proc. w porównaniu z 2010 11

rokiem). Ich udział w generowaniu WDB na poziomie województw w 2014 roku był zróżnicowany najwyższy w Małopolsce (9,9%), a najniższy w województwie lubuskim (6,5%). Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo wytworzyły w 2014 roku 2,8% WDB. Ich udział uległ zmniejszeniu zarówno w porównaniu z rokiem 201 (o 0, p. proc.), jak i 2010 (o 0,1 p. proc.). W 2014 roku w województwie śląskim udział tej działalności był najniższy (0,7%), a w województwie podlaskim najwyższy (7,4%). W Małopolsce rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo wytworzyły 1,4% WDB. Wykres 6. Struktura wartości dodanej brutto (ceny bieżące) według rodzajów działalności dla Polski oraz województw w 2014 roku Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Przemysł Budownictwo Handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja Działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości Pozostałe usługi zachodniopomorskie, 21,8 9, 29,1 8,6 27,8 wielkopolskie 4,1 29, 7,5 29,0 7,8 22, warmińsko-mazurskie 6,1 26,4 7,5 24,1 8,7 27,1 świętokrzyskie 4,1 26,4 8,9 27,5 7,7 25, śląskie 0,7 4,6 8,0 26,4 7,8 22,5 pomorskie 2,4 25,6 8,5 29,0 9,4 25,0 podlaskie 7,4 22,1 7,5 27,2 9,2 26,6 podkarpackie 1,7 0,2 7,9 26,9 8,1 25, opolskie, 2, 7,9 2,6 7,9 25,2 mazowieckie 2,6 18,1 7,,9 1, 24,8 łódzkie,9 0,5 6,6 26,4 8,9 2,6 lubuskie,8 4,4 6,5 24,7 7,7 2,0 lubelskie 5, 21,2 7, 28,0 10,2 28,0 kujawsko-pomorskie 4,5 28,6 7,9 26,7 8,0 24, dolnośląskie 1,4 4,5 7,4 24,0 8,5 24,2 małopolskie 1,4 22,7 9,9 29,6 8,8 27,7 POLSKA 2,8 26,5 7,8 28,6 9,5 24,7 0% 10% 20% 0% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 12

WWW.OBSERWATORIUM.MALOPOLSKA.PL Dochody gospodarstw domowych Nominalne dochody (w cenach bieżących) do dyspozycji brutto w sektorze gospodarstw domowych w 2014 roku wyniosły 1 02,22 mld zł. W porównaniu do 201 roku wartość ta była wyższa o 2,5%, natomiast w relacji do roku 2010 - o 15,0%. Realne dochody (po odjęciu inflacji) do dyspozycji brutto w sektorze gospodarstw domowych w 2014 roku wzrosły o 2,5% w porównaniu do roku 201 oraz o 5,5% w odniesieniu do 2010 roku. W porównaniu do 201 roku realny wzrost dochodów do dyspozycji brutto w sektorze gospodarstw domowych odnotowało 15 województw, w tym najwyższy województwo mazowieckie (o,4%). W województwie podlaskim były one realnie niższe (o 0,2%). Wzrost wartości wskaźnika w województwie małopolskim wyniósł,2%. Nominalne dochody do dyspozycji brutto gospodarstw domowych na 1 mieszkańca w 2014 roku w kraju wyniosły 26 822 zł. W porównaniu do 201 r. wzrosły one o 2,5%, a do 2010 roku o 15,1%. W ujęciu realnym dochody do dyspozycji brutto gospodarstw domowych per capita w 2014 roku były wyższe w porównaniu do 201 roku o 2,5%, a do 2010 roku o 5,6%. Wzrost wartości wskaźnika w porównaniu z 201 rokiem odnotowały wszystkie województwa, przy czym dynamika tego wzrostu była zróżnicowana od 0,1% w województwie podlaskim do,6% w województwie opolskim. W województwie małopolskim realne dochody do dyspozycji brutto per capita były wyższe o 2,9% w odniesieniu do roku 201. Mapa 5. Nominalne dochody do dyspozycji brutto w sektorze gospodarstw domowych na 1 mieszkańca w województwach w 2014 roku 1

Najwyższe nominalne dochody do dyspozycji brutto w sektorze gospodarstw domowych na mieszkańca charakteryzowały w 2014 roku województwo mazowieckie (2 77 zł). Powyżej średniej krajowej kształtowały się również wartości wskaźnika w województwach: śląskim, wielkopolskim, dolnośląskim i łódzkim. W województwie małopolskim wartość nominalnych dochodów do dyspozycji brutto w sektorze gospodarstw domowych na mieszkańca wyniosła 25 42 zł (94,8% średniej krajowej). 14