Krzysztof Jędrzejuk 348712
Krótka historia systemów emerytalnych Rodzaje systemów Sytuacja demograficzna Polski system emerytalny Sposoby niwelowania deficytu w systemie Podsumowanie Bibliografia
Ubezpieczenia społeczne są znacznie starsze niż się powszechnie sądzi. XIX w zmiana formy zatrudnienia, pojawia się bardzo duża liczba pracowników najemnych, którzy w razie wypadków nie mają żadnych możliwości zarobkowania. Powstanie dobrowolnych kas pomocy w Anglii 1793 uznanie ich przez państwo. Specjalizacja pomocy np. kasy górnicze, kasy fabryczne itd. Kasy zaczynają być subwencjonowane przez państwa i gminy W połowie XIX w wprowadzono częściowy obowiązek należenia do kas w Prusach Równolegle z kasami pomocy powstają formy zabezpieczenia na starość dla urzędników i wojskowych 1775 Prusy, powstanie obowiązkowej dla urzędników kasy zabezpieczenia wdów 1805 Wprowadzenie rent w Bawarii dla funkcjonariuszy służby cywilnych i wojskowych 1883 Niemcy, orędzie cesarza zapowiadające utworzenie pierwszy powszechny system ubezpieczeń społecznych, wprowadzenie ustaw bismarkowych w następnych latach 1816 Powstanie pierwszego systemu emerytalnego na ziemiach Polski Do wybuchu I wojny światowej ubezpieczenia emerytalno-rentowe wprowadziła jeszcze Austria (1906), Francja (1910) oraz Rumunia (1912). W dwudziestoleciu między wojennym świadczenia emerytalne wprowadziły prawie wszystkie kraje Europy
System repartycyjny (tzw. system solidarności społecznej) - Pracująca część społeczeństwa bierze na siebie utrzymanie wszystkich emerytów i rencistów - Zalety: wszyscy emeryci mają zapewnione świadczenia - Wady: w przypadku spadku dzietności system grozi destabilizacją, brak możliwości dysponowania własnymi środkami System kapitałowy - Obywatele sami inwestują pieniądze w fundusze emerytalne - Zalety: obywatele sami decydują ile pieniędzy chcą odłożyć na emerytury, możliwość inwestowania środków emerytalnych, teoretycznie system jest odporniejszy nazmiany demograficzne - Wady: groźba braku środków dla obywateli którzy nie odkładali pieniędzy System mieszany
Gwałtowny spadek dzietności w ciągu ostatnich 50 lat, zwłaszcza w krajach wysokorozwiniętych Znaczny wzrost średniej długości życia Średnia długość życia w Polsce: 1991 Kobiety: 75,3 Mężczyźni 66,1 Współczynnik TFR 2013 Kobiet: 81,1 Mężczyźni 72,8 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych banku światowego
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Banku Światowego
Do 1998 funkcjonował system repartycyjny o zdefiniowanym świadczeniu Wiele ulg i przywilejów 1998 reforma spowodowana groźbą załamania systemu
I filar - Finansowany ze składek płaconych do instytucji państwowej, oparty na zasadzie redystrybucji - Wpłacone pieniądze zapisem księgowym, brak inwestowania środkami - Wielkość emerytury zależy od płaconych składek II filar - Finansowany ze składek do instytucji komercyjnych, oparty na zasadzie kapitałowej - Instytucje inwestują pieniądze III filar - Dobrowolność płacenia składek do prywatnych funduszy
Duża liczba osób objęta starym systemem - przed 1949. Przywileje emerytalne KRUS: dotacja z budżetu 15,6 mld zł, składki rolników 1,5 mld zł, wypadły emerytur 11,4 mld zł (2012) Górnicy 8,8 mldzł (2012) Źródło: Przegląd funkcjonowania systemów emerytalnych; MPiPS, 2013
Źródło: fot. Przegląd funkcjonowania systemu emerytalnego
Źródło: fot. Przegląd funkcjonowania systemu emerytalnego
Sposoby bezpośrednie - Dofinansowanie systemu emerytalnego z budżetu państwa - Podwyższenie wieku emerytalnego - Wzrost składek emerytalnych - Likwidacja i ograniczanie przywieli emerytalnych jeżeli takowe w gospodarce istnieją Sposoby pośrednie - Stymulowanie wzrostu dzietności (skutki pozytywne dopiero w długim okresie) - Imigracja - Obniżanie wieku szkolnego - Ograniczanie świadczeń socjalnych
Zielonym kolorem zaznaczono państwa o współczynniku dzietności 1,75 lub więcej, kolorem czerwonym państwa o współczynniku dzietności 1,55 lub mniej Źródło: opracowanie własne na podstawie - http://www.oecd.org/social/soc/oecdfamilydatabase.htm
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Banku Światowego
Podnosić składki czy wiek emerytalny?
Źródło: Fot. Screen/www.etk.fi
Wielkość tygodnia pracy zależna od wieku Czas przejścia na emeryturę zależny od liczby dzieci Popularyzacja odwróconej hipoteki i renty dożywotniej
MPiPS, Przegląd funkcjonowania systemu emerytalnego 2013 Kołodko G., Tomkiewicz J. Repartycyjny i kapitałowy system emerytalny. Synergia czy antagonizm? 2014 Kancelaria Senatu, Biuro Analiz i Dokumentacji Starzenie się społeczeństwa polskiego i jego skutki 2011 Makarzec P. Początki i rozwój ubezpieczeń społecznych 2009 Stańko Dariusz Wpływ systemu emerytalnego na gospodarkę 2010 Bazy danych: worldbank.org www.etk.fi