Warszawa, marzec 2017 r. FUS, FEP i FRD. Jakub Sarbiński, Naczelnik Wydziału Planowania. Departament Finansów Funduszy

Transkrypt

1 Warszawa, marzec 2017 r. FUS, FEP i FRD Jakub Sarbiński, Naczelnik Wydziału Planowania Departament Finansów Funduszy

2 2 Plan wykładu: 1. Co to jest FUS? 2. Dochody i wydatki FUS coś o kwotach 3. Wydolność FUS 4. Przyczyny (nie)wydolności Funduszu Emerytalnego i jak sobie z nimi radzić 5. Porównanie z innymi krajami 6. Fundusz Emerytur Pomostowych 7. Fundusz Rezerwy Demograficznej.

3 Warszawa, marzec 2017 r. Co to jest FUS?

4 4 Fundusz Ubezpieczeń Społecznych

5 5 Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Funkcjonuje na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U poz. 963 z późn. zm.) Jest państwowym funduszem celowym, powołanym w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych.

6 6

7 7 FUS

8 8 W ramach FUS wyodrębnia się fundusze Emerytalny Chorobowy Rentowy Wypadkowy

9 9 Przychody FUS m.in.. Składki na ubezpieczenie społeczne (ubezpieczenie emerytalne 19,52%, rentowe, chorobowe, wypadkowe) Refundacja składek przekazywanych do OFE (składka odprowadzana do OFE - 2,92%) Tzw. Suwak Środki przekazywane z Funduszu Rezerwy Demograficznej Dotacja z budżetu państwa

10 10 Wydatki FUS m.in. Emerytury (fundusz emerytalny) Renty z tytułu niezdolności do pracy (fundusz rentowy lub wypadkowy) Renty rodzinne wypłacane rodzinie po śmierci ubezpieczonego (fundusz rentowy lub wypadkowy) Zasiłki pogrzebowe (fundusz rentowy) Zasiłki chorobowe (fundusz chorobowy i wypadkowy) Zasiłki macierzyńskie (fundusz chorobowy) Prewencja rentowa i wypadkowa (fundusz rentowy i wypadkowy) Odsetki za nieterminowe wypłaty świadczeń Odpis na ZUS

11 11 składki na ubezpieczenia świadczenia

12 12 O tym, jak ZUS wydaje środki z FUS i w jakiej wysokości pobiera składki decydują przepisy uchwalone przez parlament.

13 Warszawa, marzec 2017 r. Dochody i wydatki FUS Ile właściwie tego jest?

14 14 Wydatki FUS w mln zł w odsetkach w mln zł w odsetkach Ogółem ,3 100, ,0 100,0 - świadczenia pieniężne ,1 98, ,6 98,2 - odpis na działalność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych 3 430,0 1, ,0 1,7 - działalność prewencyjna 186,6 0,1 212,4 0,1 - pozostałe wydatki bieżące 3,7 0,0 4,0 0,0

15 15 Wydatki FUS 0,10% 1,70% Wydatki na świadczenia pieniężne Wydatki na działalność prewencyjną 98,20% Odpis na działalność ZUS

16 16 Wydatki na świadczenia pieniężne FUS Wydatki FUS w 2015 wg rodzajów świadczeń Razem w tys. zł w odsetkach w % PKB Ogółem ,2 100,0 10,9 Emerytury i renty ,4 89,1 9,8 Zasiłki z ubezpieczeń społecznych Jednorazowe odszkodowania powypadkowe ,6 10,6 1, ,1 0,2 0,0 Pozostałe świadczenia ,2 0,1 0,0

17 17 Wpływy ze składek i należności pochodnych (w mld zł) 2013 r r r. Ogółem 122,9 131,1 143,3

18 18 Dochody pozaskładkowe m.in. (w mld zł) 2013 r r r. Dotacja z budżetu Refundacja OFE Środki z FRD 37,1 30,4 42,1 10,7 8,3 3,1 2,5 2,5 X Suwak x 4,1 4,1

19 19 Dochody pozaskładkowe FUS w 2015 r. 83,80% 16,20% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% 60,00% 70,00% 80,00% 90,00% 100,00% Dotacja budżetowa Pozostałe

20 Warszawa, marzec 2017 r. Deficyt FUS Różnica między wydatkami a wpływami ze składek

21 21 Czy pieniędzy ze składek wystarcza na wypłatę wszystkich należnych świadczeń?

22 22 NIE!

23 23 Więc ile brakuje?

24 24 Deficyt FUS Lata Wydatki FUS w mld zł Wpływy ze składek i należności pochodnych w mld zł Wskaźnik pokrycia wydatków dochodami ze składek w % ,1 89,4 73,8% ,5 82,7 61,0% ,3 86,5 57,2% ,7 89,4 55,6% ,4 102,5 61,6% ,6 121,1 69,4% ,5 122,9 67,0% ,4 131,1 68,5% ,2 143,3 71,9%

25 25 Deficyt FUS ile % brakuje? 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

26 mld zł 26 Prognozowana dynamika wydatków i przychodów funduszu emerytalnego , , ,4 85,3 70,8 Wpływy Wydatki

27 27 Prognozowana wydolność funduszu emerytalnego 85,00% 80,00% 75,00% 70,00% wydolność (składki/wydatki) 65,00% 60,00%

28 Warszawa, marzec 2017 r. Skąd się bierze deficyt funduszu emerytalnego?

29 29 Zasada umowy międzypokoleniowej Składki (solidaryzm) obecnie wpłacane przez aktywnych zawodowo przekazywane są na wypłatę świadczeń dla obecnych emerytów.

30 30

31 UBEZPIECZENI ,0 mln ,6 mln ,8 mln ,9 mln ,4 mln ,3 mln 4,98 mln liczba emerytów W 2012 r. liczba ubezpieczonych w 2012 r. 14,9 mln EMERYCI ,1 mln ,9 mln ,6 mln ,1 mln ,0 mln ,9 mln

32 TABLICA TRWANIA ŻYCIA 2015 Płeć 1-mężcz. 2-kobiety Wiek Liczba dożyw a- jących Praw dopodobieństw o zgonu Liczba zm arłych Ludność stacjonarna Ludność stacjonarna skum ulow ana Przeciętne dalsze trw anie życia Przeciętny w iek w momencie śmierci osoby dożyw ającej sex x lx qx dx Lx Tx ex , ,58 73, , ,19 74, , ,69 74, , ,57 76, , ,98 78, , ,71 80, , ,73 82, , ,00 85, , ,73 90, , ,29 102, , ,57 81, , ,05 82, , ,18 82, , ,95 82, , ,14 84, , ,06 85, , ,19 86, , ,54 87, , ,70 91, , ,35 102,35

33 Średnia długość życia Polaków ,3 mężczyźni 74,4 kobiety 78 75,2 80,6 72,1 81,9 74,2 83,5 76,4 85,1 78,6 86,6 80,6 87,9 82, ,7 66, , dane historyczne prognoza Źródło: Główny Urząd Statystyczny (dane historyczne) i Eurostat (prognoza demograficzna)

34 Prognozowana średnia długość życia Polaków po ukończeniu 65 roku życia lat 21 lat kobiety mężczyźni Źródło: Eurostat oczekiwane średnie dalsze trwanie życia Polaków w wieku 65 lat (prognoza demograficzna)

35 Życie zawodowe w systemie emerytalnym: Mężczyzna Kobieta tu zaczynasz pracę wiek emerytalny (60/65 lat)

36 36 Podsumowanie: Czynniki demograficzne wpływające na deficyt funduszu emerytalnego: Sytuacja demograficzna i odchodzenie na emeryturę pokoleń z wyżu demograficznego Mała liczba urodzeń Wydłużanie przeciętnego trwania życia

37 Warszawa, marzec 2017 r. Jak radzić sobie z deficytem?

38 38 Metody niwelowania deficytu Istnieją różne metody niwelowania deficytu: 1. Większa liczba dzieci 2. Większa liczba imigrantów 3. Podwyższanie składek i/lub podatków 4. Obniżanie świadczeń 5. Podwyższanie wieku emerytalnego

39 Warszawa, marzec 2017 r. Deficyt w innych krajach

40 Japonia Nenkin Japan Pension Service

41 41 Japonia 67,37 mln osób płaci składki 38,67 mln osób pobiera świadczenia Przychody ze składek 29,4 biliona jenów (1 jen to ok 3 gr) Wydatki na świadczenia 48,9 biliona jenów Deficyt 19,5 biliona jenów (40%). Pokrywany głównie z budżetu.

42 42 Japonia Standardowa składka = jenów/miesiąc (608 zł) Wysokość świadczenia Basic Pension jenów/miesiąc (2435 zł miesięcznie) dla osoby, która ma 65 lat życia i 40 lat opłacania składek (za okresy nieskładkowe świadczenie jest pomniejszane). Za przejście na emeryturę w wieku skróconym (min. 60 lat) świadczenie wynosi 70%. Za odejście w wieku 70 lat świadczenie zwiększane do 142%.

43 43 Japonia Ciekawostka strona internetowa japońskiego ZUS

44 44

45 Francja Caisse Nationale d Assurance Vieilesse, CNAV

46 46 Francja 25,6 mln osób płaci składki 24,4 mln osób pobiera świadczenia Dochody funduszu 121,5 mld euro (w tym 61,9% ze składek, 18,5% z FRD, 12% z podatków) Wydatki funduszu 121,8 mld euro

47 47 Francja Standardowa składka wynosi 15,15% Emerytura obliczana na podstawie: Średniej płacy z 25 najlepszych lat Wymiaru do ustalenia wysokości emerytury (27,5% do 50%). Stawka 50% należy się osobom, które ukończyły 65(67) lat lub pracowały przez 160 kwartałów (urodzeni przed 1949 r.). Minimalna emerytura 629,62 euro miesięcznie

48 USA Social Security System

49 49 USA 163 mln osób płaci składki 58 mln osób pobiera świadczenia Wpływy funduszu 855 mld USD (726 mld USD ze składek) Wydatki funduszu 823 mld USD

50 50 USA Składka 12,4% wynagrodzenia (pracodawca i pracownik płacą po połowie). Wiek emerytalny 67 lat ( ustawowy ) Można przejść na emeryturę wcześniej, ale wtedy świadczenie jest obniżane. Za przejście na emeryturę po 70-tym roku życia jest dodatkowy bonus. Minimalny staż pracy 10 lat.

51 51 USA Fundusz (OASDI) składa się z dwóch subfunduszy: Emerytury i renty rodzinne (OASI) Rentowy (DI)

52 52 USA

53 53 USA

54 Kanada Old Age Security Emerytura obywatelska

55 55 Kanada Emerytura obywatelska. Warunki do uzyskania emerytury (dla rezydentów): wiek 65 lat oraz 10 lat pobytu w Kanadzie (po ukończeniu 18 lat życia). Osoby ubiegające się o emeryturę w wieku wyższym (max 70 lat) uzyskują bonus (0,6% za każdy miesiąc opóźnionej emerytury). Maksymalna wysokość emerytury to (lipiec 2016): 573,37 CAD miesięcznie.

56 Warszawa, marzec 2017 r. Wnioski

57 57 Wnioski i informacje końcowe Większość rozwiniętych Państw zbudowało systemy emerytalne oparte na zasadzie zdefiniowanej składki lub zdefiniowanego świadczenia. Niemal wszystkie bazują na systemie repartycyjnym ( pay as you go ). Systemy oparte na emeryturze obywatelskiej należą do mniejszości.

58 58 Wnioski i informacje końcowe Problemy z funduszem emerytalnym determinuje demografia. Problem z demografią występuje w większości rozwiniętych krajów na świecie. Na wypłacalność funduszu emerytalnego wpływ ma także poziom świadczeń.

59 Warszawa, marzec 2017 r. Fundusz Emerytur Pomostowych

60 60 Emerytura Pomostowa Przysługuje osobie, która: Urodziła się po 31 grudnia 1948 r.; Pracowała w szczególnych warunkach przez co najmniej 15 lat; Pracowała w szczególnych warunkach przed 1999 r. i po 2008 r.; Osiągnęła wiek 55/50 lat kobiety i 60/55 lat mężczyźni. Po ukończeniu wieku emerytalnego osoba ta zaczyna pobierać emeryturę z FUS. Są to osoby, które nie mogły skorzystać z prawa do wcześniejszej emerytury.

61 61 Emerytura Pomostowa Emerytura pomostowa jest finansowana: Ze składek na FEP (stopa składki wynosi 1,5% podstawy wymiaru); Z dotacji z budżetu państwa.

62 62 FEP wydatki na emerytury składki

63 63 FEP wydatki na emerytury składki środki finansowe funduszu

64 64 FEP wydatki na emerytury składki środki finansowe funduszu dotacja

65 65 FEP wydatki na emerytury składki dotacja

66 Warszawa, marzec 2017 r. Fundusz Rezerwy Demograficznej

67 67 Fundusz Rezerwy Demograficznej Środki funduszu mogą być wykorzystywane na uzupełnienie wynikającego z przyczyn demograficznych niedoboru funduszu emerytalnego. FRD zasilany jest : 0,35 % podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne; Środkami z prywatyzacji; Z przychodów od lokowanych środków FRD. Obsługuje środki przekazane w 2014 r. z OFE.

68 68 Wykonanie 2016 r. FRD 2016 Wyszczególnienie wykonanie roku Lp. Treść I Stan funduszu na początek roku z tego: 1. - środki pieniężne ulokowane środki finansowe należności zobowiązania 0 II Przychody Wpływy ze składek na fundusze celowe Pozostałe przychody w tym: - wpływy z dywidend pozostałe odsetki różne dochody Wpływy z prywatyzacji III Wydatki Wydatki bieżące (własne) Pozostałe koszty - wynik z wyc. pap. wartościowych 0 IV Stan funduszu na koniec roku z tego: 1. - środki pieniężne ulokowane środki finansowe należności zobowiązania 85

69 69 Struktura portfela FRD na dzień 31.XII.16r. Bony i obligacje skarbowe Akcje notowane na GPW Depozyty bankowe 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 78,87% Obligacje komercyjne 30,0% 20,0% 10,0% 13,48% 7,42% 0,23% 0,0% Bony i obligacje skarbowe Akcje Depozyty Bankowe Obligacje komercyjne Pełny katalog instrumentów finansowych Funduszu zawarto w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2014 r. w sprawie lokowania środków Funduszu Rezerwy Demograficznej.

70 70 Fundusz Rezerwy Demograficznej 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% -1%

71 Dziękuję za uwagę