Bibby MSP Index Jak sektor MSP radzi sobie z opóźnionymi płatnościami?

Bibby MSP Index Jak sektor MSP radzi sobie z opóźnionymi płatnościami? Raport z V fali badania sektora MSP Warszawa, maj 2013

do podjęcia działań mających na celu ściągnięcie pieniędzy od dłużnika. Dziś sytuacja jest już zupełnie inna. Prowadzący biznes nie chcą czekać w nieskończoność i przymykać oko na przeciągający się brak zapłaty. Już 74% firm zaczyna ściągać zaległe płatności gdy tylko mija termin płatności na fakturze. Dla porównania rok temu było ich jedynie 20%. Spowolnienie gospodarcze obniżyło więc tolerancję wobec niesolidnych płatników. W naszym raporcie możemy również przeczytać jak firmy zabezpieczają się na wypadek problemów z wypłacalnością kontrahentów. Co cieszy, blisko połowa firm regularnie sprawdza wiarygodność swoich partnerów handlowych, a także na bieżąco potwierdza wysokość sald. Szanowni Państwo, Piąta fala naszego badania przynosi kilka ciekawych informacji na temat sytuacji polskich MSP w czasie trwającego spowolnienia gospodarczego. Po raz kolejny potwierdziło się to co wiemy od dawna opóźnienia w płatnościach to permanentny problem znakomitej większości prowadzących biznes. Niestety skala zjawiska rośnie już blisko 83% firm skarży się, że wystawiane przez nie faktury spłacane są z opóźnieniem. Finansując działalność ponad 400 polskich firm opisane zjawiska znamy na co dzień. Tym bardziej zachęcamy więc przedsiębiorców do korzystania ze sprawdzonych rozwiązań wspierających płynność finansową i stabilność działania firmy. Jednym i nadal dostępnym dla szerokiej grupy firm jest faktoring. Firma faktoringowa pomoże na każdym etapie sprzedaży. Zweryfikuje wiarygodność odbiorcy, błyskawicznie dostarczy gotówkę za wystawioną fakturę, a także zajmie się procesem obsługi należności. Co ważne i pozytywne zmieniają się postawy wobec problemu nie płacenia w terminie. Jeszcze rok temu nasze badania wskazywały, że dla większości przedsiębiorców miesięczne opóźnienie nie stanowiło problemu i nie było sygnałem alarmowym Zapraszam do lektury naszego raportu. Krzysztof Kuniewicz Dyrektor Generalny Bibby Financial Services 2

Jaki odsetek małych i średnich firm doświadcza problemu opóźnionych płatności? Po raz kolejny wyniki badania pokazują, że regularnie, zdecydowana większość małych i średnich przedsiębiorców otrzymuje płatności po terminie. Czy w ostatnich 6 m-cach spotkali się Państwo z problemem opóźnienia opłaty za usługę, za sprzedane wyroby? Aż 83,8 proc. badanych przedsiębiorców przyznaje, że kontrahenci nie regulowali w terminie należności za wystawione faktury. W poprzedniej fali badania problem z nieterminowością zgłaszało nieco mniej badanych, bo 74,5 proc. Jednak rok temu było to 82,7 proc., a półtora roku wcześniej 80,4 proc. ankietowanych. Jak widać problem z regulowaniem płatności w terminie właściwie od dwóch lat dotyczy ponad 80 proc. małych i średnich firm. nie 15,3% nie wiem, trrudno powiedzieć 0.,9% tak 83,8% Skala problemu z opóźnianymi płatnościami jest stosunkowo duża, ponieważ jedynie w co czwartej firmie (21 proc.) niepłacących w terminie kontrahentów jest poniżej 5 proc. W pozostałych badanych przedsiębiorstwach problem ten dotyczy większej grupy kontrahentów. W 23,9 proc. firm z sektora MSP odsetek odbiorców spóźniających się z zapłatą za fakturę wynosi od 6 proc. do 10 proc., w 37,1 proc. przedsiębiorstwach odsetek niepłacących w terminie waha się od 11 proc. do 50 proc. W 11,4 proc. firm nawet połowa lub więcej kontrahentów nie reguluje swoich należności zgodnie z datą figurującą na fakturze. Odsetek odbiorców płacących po terminie (skala problemu dla firm, którym płatności spływają po terminie) Poniżej 5% odbiorców płaci po terminie Od 6 do 10 % Od 11 do 50% Od 51 do 90% Powyżej 91% płaci po terminie Nie wiem, trudno powiedzieć Odmowa podania 21 23,9 37,1 11,4 1,3 4,8 0,5 Odsetek firm, potwierdzających, że opóźnienia płatności faktur ich również dotyczą, (ujęcie porównawcze lata 2012-2013 paminięto nie wiem, trudno powiedzieć i odmowy) 3 fala 04.2012 4 fala 10.2012 5 fala 04.2013 Tak 82,7 74,5 83,8 Nie 16,2 15,3 24,4 3

Terminy płatności najczęściej obowiązujące w małych i średnich firmach 47,8 proc. badanych czyli niemal połowa czeka nawet miesiąc na swoją należność. Do 60 dni jest gotowych czekać 16,9 proc. ankietowanych, a kolejne 4 proc. nawet 90 dni. Jedynie 28,6 proc. MSP wystawia faktury z terminem płatności na 14 i mniej dni z czego 25,3 proc. wpisuje dwutygodniowy czas oczekiwania. W sumie ponad 68 proc. MSP co najmniej 30 dni oczekuje na zapłatę. W praktyce, jak wskazują badani, oczekiwanie to wydłuża się niemal zawsze, bo doświadcza go przypomnijmy 83,8 proc. ankietowanych. Do 7 dni Do 14 dni Do 30 dni Do 80 dni Do 90 dni Terminy płatności udzielane najczęściej przez MSP? Nie dotyczy - nie wystawiam faktur, tylko paragony Nie wiem, trudno pwiedzieć Odmowa podania 3,3 25,3 47,8 16,9 4 0,1 1,8 0,5 4

Co jest impulsem do działań windykujących opóźnioną należność? Ostatnie miesiące słabego wzrostu gospodarczego kraju, a w przypadku wielu przedsiębiorstw z sektora MSP odczuwalnego kryzysu, mocno zweryfikowały poglądy na temat terminu kiedy należy upomnieć się o swoje pieniądze. MSP, aby przypomnieć o swojej należności, już nie czeka na moment kiedy realna jest utrata płynności finansowej. Teraz aż 74,2 proc. (!) przedsiębiorców, kiedy tylko mija termin na fakturze, zaczyna się przypominać i dochodzi swojej należności. Na takie działanie decydowało się jeszcze pół roku temu tylko 19,3 proc. badanych. To najbardziej znacząca zmiana w tym obszarze, wskazująca, że większość małych i średnich firm nie ryzykuje już utraty wpływów i nie ma oporów, by szybko upomnieć się o przelew faktury. Świadczy o tym również wzrost do 12 proc. (z 9,6 proc.) tych przedsiębiorstw, które na bieżąco monitorują należności. Aktualnie już tylko dla 8 proc. firm impulsem do działania jest poczucie, że pełnią rolę banku i kredytują swojego kontrahenta. Natomiast na moment kiedy firma może realnie stracić płynność finansową czeka również mały odsetek badanych, tylko 1,3 proc. Jeszcze w październiku nawet 25,8 proc. badanych przedsiębiorstw ryzykowało swoje nie rzadko być albo nie być odwlekając w czasie interwencję u niesolidnych kontrahentów. Co jest impulsem do podjęcia działań windykujących płatności? (Ujęcie porównawcze: październik 2012 i kwiecień 2013) Kiedy realna jest utrata płynności Kiedy zaczynam pełnić funkcje banku i kredytuję kontrahenta Kiedy przychodzi termin płacenia podatku od tych faktur Inne motywy, impulsy do działania Jak tylko mija termin zaczynam się przypominać 4 fala 10.2012 5 fala 04.2013 Nie mamy takiego problemu, na bieżąco monitorujmy należności Kiedy mój dłużnik przestaje też płacić innym Nie wiem, trudno powiedzieć 25,8 17,8 18,2 4,2 19,3 9,6 4,4 1,1 1,3 8,0 0,4 2,4 74,2 12,0 0,4 0,7 Kryzys skorygował też mocno postawy tych przedsiębiorców, którzy czekali z windykowaniem należności dopiero do momentu kiedy przychodził termin płacenia podatku od niezapłaconych faktur. Teraz jest to impuls do działania tylko dla 0,4 proc. firm. Pół roku temu 18,2 proc. badanych przyznawało, że dopiero rozliczenie z fiskusem motywuje ich do działania. Inne podawane motywy, które dopingują przedsiębiorców do działań windykacyjnych (2,4 proc.) to, cytując ankietowanych, np.: - dwa dni przed terminem płatności telefon z naszej strony pomaga - motywuje mnie bezczelność klienta - jeżeli dłużnik przestaje rozmawiać z nami to działamy. 5

Jak MSP zapobiega problemom przeterminowanych płatności? Zdecydowana większość małych i średnich firm stosuje mix metod, które redukują ryzyko braku płatności faktur. Jedynie 7,8 proc. badanych przedsiębiorców przyznaje, że nie angażuje się w żadne działania związane z zabezpieczeniem swoich należności. Najczęściej firmy przypominają się kontrahentom dzwoniąc do nich czy wysyłając e-maile i sms-y o należności. Taką profilaktykę stosuje 76,9 proc. badanych firm MSP. Drugą najczęściej stosowaną metodą zapobiegania przeterminowaniu się należności jest regularne potwierdzanie wysokości sald z klientami Co drugie ankietowane przedsiębiorstwo informuje, że stosuje taką politykę. Aktualnie działa tak, prawie o 14 proc. więcej firm niż pół roku wcześniej. Firmy z sektora MSP monitorują też kontrahentów, sprawdzając ich kondycję finansową, zanim nawiążą relację biznesową. 47,1 proc. przedsiębiorców decyduje się na takie działanie i jest to więcej aż o 23 proc. niż pół roku wcześniej. Z kolei 41,6 proc. respondentów twierdzi, że nie realizuje kolejnych zleceń dla klienta dopóki nie ureguluje on zaległej płatności (53 proc. w poprzednim pomiarze). Jakie metody zmniejszania ryzyka braku płatności faktur stosują małe i średnie firmy? (nie sumuje się do 100, więcej niż jedna odpowiedź) Przypominamy o należności (wysyłamy e-mail, sms, dzwonimy) Regularnie potwierdzamy wysokość sald z Klientami Sprawdzamy kondycję finansową Klienta Nie realizujemy nowych zlecń, dopóki nie uzyskamy zaległych płatności Zawsze podpisujemy protokół odbioru 28,9 Upewniamy się, że osoba odbierająca FV jest do tego upoważniona Nie podejmujemy działań, ani sami ani poprzez firmę zewnętrzną Nie podejmujemy działań sami, ponieważ mamy od tego firmę zewnętrzną Ubezpieczamy należności Nie wiem trudno odpowiedzieć Inne formy Odmowa podania 76,9 51,6 47,1 41,6 16,0 7,8 4,0 2,7 2,2 1,6 0,7 Podpisywanie protokołu odbioru towaru lub usługi celem uniknięcia wątpliwości, że transakcję zamknięto stosuje 28,9 proc. badanych przedsiębiorstw. Metoda sprawdzania czy dana osoba jest kompetentna/właściwa do odebrania faktury nie daje już gwarancji, że zostanie ona zapłacona. Dlatego coraz mniej firm ją stosuje aktualniej 16 proc. badanych. To spadek o prawie 10 proc. w porównaniu do poprzedniego pomiaru. Należy zauważyć, że wobec poprzedniego pomiaru firmy coraz częściej sięgają po różne metody zabezpieczeń (dywersyfikują swoje działania) i są bardziej ostrożne regularnie potwierdzają wysokość sald, sprawdzają kontrahentów, przypominają o sobie. 6

Sektor MSP jest nastawiony raczej na prewencje niż na radykalne działania, które w okresie spowolnienia mogą kończyć się tym, że należności w ogóle się nie otrzyma. Wśród innych metod na ryzyka wiążące się z brakiem płatności badani wymieniali najczęściej korzystanie z ubezpieczenia należności oraz najrzadziej przedpłaty. Pilnowanie wpływów i stałe monitorowanie swoich kontrahentów wiąże się z faktem, że wciąż aktualny jest problem braku dyscypliny płatniczej w firmach. Nadal bowiem 40,9 proc. firm informuje, że kontrahenci płacili gorzej w ostatnich 6 miesiącach (poprzednio 44 proc. wskazywało, że jest gorzej). Czy w ostatnich 6 m-cach opóźnienia w płatnościach nasiliły się i kontrahenci płacą gorzej, lepiej czy tak samo? Płacą gorzej (nieregularnie) Płacą tak samo Płacą lepiej (regularnie) Nie wiem, trudno powiedzieć 4 fala 10.2012 5 fala 04.2013 44 48 6 2 40,9 50,7 6,7 1,7 Zjawisko nieregularnego płacenia nieznacznie tylko zahamowano, w dużej mierze poprzez wspomniany wyżej zestaw kilku metod, które zwłokę w płaceniu czynią bardziej dolegliwą dla opornego kontrahenta. To, że przedsiębiorcy uważniej pilnują spływających kwot z faktur poprawia ogólnie ich sytuację, natomiast wcale nie oznacza, to że kłopot w tym obszarze został zażegnany. W ponad połowie firm MSP nie odnotowano żadnych istotnych zmian dotyczących płatności - klienci regulują należności tak samo jak w poprzednim okresie, ani lepiej, ani gorzej. 7

Ujęcie branżowe i regionalne Ważniejsze wyniki uzyskane w piątej fali pomiaru przedstawiono poniżej w kontekście regionalnym i branżowym. Do kategoryzacji firm przyjęto podział na tzw. regiony z Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych zaprojektowany przez Główny Urząd Statystyczny (w skrócie NTS)*. Czy w ostatnich 6 miesiącach w Państwa przypadku zjawisko zatorów płatniczych tj. opóźnień w płatnościach nasiliło się i kontrahenci płacą gorzej czy lepiej, regularniej czy też jest bez zmian vs region? Przedsiębiorcy rejestrujący, że ich kontrahenci w ostatnim półroczu płacą gorzej, częściej mają lokalizację firmy w regionach: centralnym (41,8%), południowym (41,7%), północno zachodnim (40,5%) oraz wschodnim (47,5%). 40,5% - 9,5% - 48,6% 34,8% - 11,2% - 52,8% Północny Z problemem opóźnień borykają się reprezentanci wszystkich branż, jednak stosunkowo najczęściej kłopot ten dotyczy firm handlowych. Północno - Zachodni 37,7% - 0% - 57,4% 41,8% - 6% - 50,7% Centralny 41,7% - 5% - 50% Południowo - Zachodni 40,9% - 6,7% - 50,7% Wschodni Południowy Płacą gorzej (nieregularnie) Płacą lepiej (regularnie) Płacą tak samo Pominięto odpowiedzi nie wiem, trudno powiedzieć. *) NTS to uporządkowany wykaz nazw jednostek terytorialnych i przypisanych im symboli terytorialnych występujących na poszczególnych poziomach podziału terytorialnego kraju, wykorzystywany w procesie zbierania danych statystycznych, gromadzenia, przechowywania ipracowywania zebranych danych oraz ogłaszania, udostępniania i rozpowszechniania wyników badań statystycznych w przekrojach terytorialnych (definicja GUS). 8

Typowe przedsiębiorstwo, mające kłopot z opó żnieniami, to firma o profilu handlowym, działająca najczęściej w regionie centralnym Czy w ostatnich 6 m-cach spotkali się Państwo z problemem opónienia zapłaty za usługę, sprzedane wyroby vs region? To tu najwięcej respondentów odpowiedziało tak, na pytanie czy doświadczają opóźnień. Analizując odpowiedzi respondentów z pozostałych regionów, widać, że spóźnione płatności są normą, z którą mierzą się firmy działające praktycznie 18% 82% 16,2% 83,8% Północny Północno - Zachodni 9% 89,60% Centralny 18% 80,3% Południowo - Zachodni 15% 85% Wschodni 15,2% 82,8% Południowy Nie, wszystko regulowane jest w terminie Tak Pominięto odpowiedzi nie wiem, trudno powiedziedzieć Czy w ostatnich 6 m-cach spotkali się Państwo z problemem opóźnienia zapłaty za usługę, sprzedane wyroby vs branża Budownictwo Działalność pozostała Handel hurt - detal Produkcja (przemysł) Transport Usługi Ogółem 11,8% 17,2% 7,9% 19,1% 16,4% 18,6% 15,3% Nie, wszystko regulowane jest w terminie Tak Pominięto odpowiedzi nie wiem, trudno powiedziedzieć 86,8% 82,8% 92,1% 78,3% 83,6% 81,4% 83,8% 9

Najbardziej prawdopodobne działania firm na wypadek pogorszenia sytuacji gospodarczej Ponad połowa badanych przedsiębiorców (52,7 proc.) przyznaje, że nie planuje żadnych działań w związku z wciąż niepewną sytuacją w Strefie Euro Przedsiębiorcy, którzy mają wstępnie zarysowany plan działania zamierzają przede wszystkim likwidować premie, nagrody i bonusy. Takie redukcje po stronie wydatków wdrożyłoby 17,1 proc. badanych. Drugim najczęściej planowanym scenariuszem są zwolnienia zamierza je przeprowadzić w razie pogorszenia - 16,9 proc. przedsiębiorstw. Trzecim, branym też pod uwagę działaniem, byłoby całkowite wstrzymanie inwestycji (16,4 proc.). Ratunkiem na przetrwanie dla 11,5 proc. firm maże być również cięcie marż. Jest to jednak dopiero czwarte w kolejności działanie wskazywane przez firmy co może świadczyć, że niewiele już zostało do ścięcia, ponieważ firmy od wielu miesięcy wskazują na problem związany z bardzo niskimi marżami. Również wydłużenie terminu płatności nie będzie działaniem często branym pod uwagę. Tylko 8,9 proc. przedsiębiorstw rozważałoby taki wariant, ponieważ taka opcja to tylko odwleczenie w czasie nieuchronnego jak argumentował przykładowo jeden z ankietowanych przedsiębiorców. W dalszej kolejności MSP jest skłonna obniżać pensje pracownikom (8,7 proc.) oraz prowadzić agresywniejszą politykę cenową (7,1 proc.). Należy zauważyć, że przedsiębiorcy, by przetrwać dostrzegają jeszcze możliwośc cięcia kosztów głównie w obszarze zasobów ludzkich ( likwidacja premii, zwolnienia). Wynika to najprawdopodobniej z tego, że w ubiegłym roku przedsiębiorcygłównie cięli marże oraz mrozili inwestycje, zatem w tych obszarach widzą już niewielkie pole manewru. 10

Metodologia Badanie ilościowe przeprowadzono w dniach 08-22.04.2013 roku techniką CATI (wywiady telefoniczne) na próbie n= 450 małych i średnich firm. Próba ogólnopolska, reprezentatywna, błąd pomiaru +- 4% przy poziomie ufności 95%. Badaniem objęto firmy małe i średnie zatrudniające od 10 do 249 osób. Pomiar nie obejmował firm mikro, zatrudniających do 9 osób. Próba była kontrolowana ze względu na zatrudnienie oraz branżę. Dominowały firmy posiadające dłuższy staż na krajowym rynku. 42,7 proc. próby to firmy, które funkcjonują od 11 do 20 lat. Firmy najmłodsze, działające do 5 lat stanowiły 7,3 proc. próby, a w tym 2,2 proc. stanowili przedsiębiorcy, którzy mają za sobą dopiero roczny staż na rynku. Ponad 33 proc. to firmy, działające już ponad dwie dekady na rynku. Respondentami były osoby na stanowiskach decyzyjnych: właściciel, dyrektor, prezes, główny księgowy, dyrektor finansowy, osoby wskazane jako odpowiedzialne (lub współodpowiedzialne) za zarządzanie firmą. Na każdą badaną firmę przypadał jeden respondent. Brano pod uwagę w firmach nadzwyczajne działania w przypadku pogorszenia warunków gospodarczych w kolejnych 6 m-cach (nie sumuje się do 100, więcej niż jedna odpowiedź) Nie planujemy żadnych dzałań nadzwyczajnych Zlikwidowanie wszelkich premii, nagród, bonusów w firmie Zwolnienia Całkowite wstrzymanie nawet najdrobniejszych inwestycji Cięcie marż Zzdecydowane wydłużenie terminów płatności Obniżenie pensji pracownikom (negocjacje umów) Agresywniejsza polityka cenowa Czasowe zwiększenie działalności Czasowe wstrzymanie wpłat należnych podatków, ZUS i inne, aż do polepszenia sytuacji Inne 52,7 17,1 16,9 16,4 11,6 8,9 8,7 7,1 2,9 1,1 2,7 Czas trwania wywiadu: do 20 minut. Respondenci ze względu na typ działalności Respondenci ze względu na lokalizację firmy Produkcja (przemysł) 25,6 REGION Wschodni 22 Budownictwo 16,9 REGION Północny 19,8 Handel hurtowo - detaliczny 16,9 REGION Płn-Zachodni 16,4 Usługi (w tym działalność finansowa, 15,6 REGION Centralny 14,9 turystyczna...) REGION Południowy 13,3 Działalność pozostała 12,9 REGION Płd-Zachodni 13,6 Transport 12,1 11

Zadzwoń do nas: 800 224 229 www.bibbyfinancialservices.pl