4 Ewidencja operacji gospodarczych

Kluge P.D., Kużdowicz D., Kużdowicz P., Materiały do zajęć z przedmiotu Rachunkowość finansowa 19 4 Ewidencja operacji gospodarczych W rozdziale tym przedstawiono przykładowe sposoby ewidencji podstawowych operacji gospodarczych. W szczególności skoncentrowano się na ewidencji: środków pieniężnych i rozrachunków; aktywów obrotowych; obrotu materiałowego, towarowego oraz produktów, jak również ustaleniu i rozliczaniu wyniku finansowego. 4.1 Ewidencja środków pieniężnych i rozrachunków Ewidencja gotówki w kasie + (130) Rachunek bankowy + (100) Kasa + (149) Środki pien. w drodze Rejestracja wyciągu bankowego (WB) dotycząca wypłaty gotówki Rejestracja wyciągu bankowego (WB) dotycząca wpłaty gotówki pobranej z kasy Wpłata gotówki do kasy (KP) Wypłata gotówki do kasy (KW) + (201) Rozrach. z odbiorami (202) Rozrach. z dostawcami + Wpłata należności (KP) Spłata zobowiązań (KW) (700) Przychody ze sprzed. + + (430) Usługi obce Wpłaty gotówkowe (FV, KP) Zapłaty gotówkowe (FV, KW)

Kluge P.D., Kużdowicz D., Kużdowicz P., Materiały do zajęć z przedmiotu Rachunkowość finansowa 20 Ewidencja środków na rachunku bankowym + (100) Kasa + (130) Rachunek bankowy + (149) Środki pien. w drodze Wpłata gotówki na rachunek bankowy (WB) Pobranie środ. pieniężnych z rachunku bankowego (WB) + (201) Rozrach. z odbiorcami (202) Rozrach. z dostawcami + Wpłata należności (WB) Spłata zobowiązań (WB) (138) Kredyty bankowe + + (430) Usługi obce Przelew kredytu bankowego (WB) Spłata kredytu bankowego (WB) Koszty przelewu; koszty prowadzenia rachunku bankowego(wb) (750) Przychody finansowe + + (751) Koszty finansowe Wpływ odsetek od lokat (WB) Zapłata odsetek od kredytu (WB) Ewidencja rozrachunków z odbiorcami i dostawcami (202) Rozrach. z dost. + (301) Rozl. zakupu (4xx) Koszty zespołu 4 (700) Przych. ze sprz. + + (201) Rozrach. z odb. Brutto 122,- Netto 100,- Netto 300,- Brutto 366,- + (221) VT naliczony (222) VT należny + VT 22,- VT 66,- VT, Value dded Tax - podatek od wartości dodanej ( od towarów i usług) CIT, Corporate Income Tax - podatek dochodowy od osób prawnych PIT, Personal Income Tax - podatek dochodowy od osób fizycznych

Kluge P.D., Kużdowicz D., Kużdowicz P., Materiały do zajęć z przedmiotu Rachunkowość finansowa 21 Ewidencja rozrachunków z tytułu wynagrodzeń Przykład składniki wynagrodzenia w 2007 roku Dane podstawowe Rodzaj ubezpieczenia Składka pracownika Składka pracodawcy emerytalne 9,76% 9,76% rentowe 3,50% 6,50% chorobowe 2,45% - (do 9 pracow.) wypadkowe - 1,80% ubezpieczenie społ. razem 15,71% 18,06% zdrowotne 9,00% - fundusz pracy - 2,45% FGŚP - 0,10% Wynagrodzenie pracownika Narzuty na wynagrodzenia. Wynagrodzenie brutto 3.000,00 L. Ubezpieczenie społ. (16,26%*) 487,80 B. Upezp. społeczne (15,71%*) 471,30 M. Ubezpieczenie wypadkowe (1,80%*) 54,00 C. Podstawa ubezp. zdrow. (-B) 2.528,70 N. Fundusz pracy (2,45%*) 73,50 D. Ubezp. zdrow. (9%*C) 227,58 O. FGŚP (0,10%*) 3,00 E. Ubezp. zdrow. podleg. odlicz. (7,75%*C) 195,97 Razem (L+M+N+O) 618,30 F. Koszty uzyskania 108,50 G. Podstawa opodatkowania (-B-F) 2.420,00 (zaokr.) H. Należny podatek doch. (19%*G) 459,80 I. Ulga podatkowa 47,71 J. Zaliczka na podatek doch. (H-I-E) 216,00 (zaokr.) K. Wynagrodzenie netto (-B-D-J) 2.085,12 Dekretacja (220) Rozrach. z ZUS + (231) Rozrach. z tyt. wynagr. + (450) Wynagrodzenia B - Składka ZUS (LP) 471,30 471,30 D - Składka zdrowotna (LP) 227,58 227,58 P - Składka pracodawcy (LP) 618,30 - Wynagrodzenie brutto (LP) 3.000,- 3.000,- (240) Rozrach. publ.-prawne + J - Zaliczka na podatek dochod. (LP) 216,00 216,00 + (130) Rachunek bankowy +(460) Ubezp. społ i in. świadcz. K - Przelew wynagrodz. netto (WB) 2.085,12 2.085,12 Składka pracodawcy 618,30

Kluge P.D., Kużdowicz D., Kużdowicz P., Materiały do zajęć z przedmiotu Rachunkowość finansowa 22 4.2 Ewidencja aktywów trwałych Rzeczowe aktywa trwałe obejmują: środki trwałe oraz środki trwałe w budowie. Środki trwałe są to rzeczowe aktywa trwałe o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki 12. Środki trwałe w budowie to zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego. Ewidencję środków trwałych prowadzi się wg wartości początkowej (brutto), którą stanowią cena nabycia lub koszt wytworzenia środka trwałego. Wartość początkową powiększają koszty jego ulepszenia (np. poprzez rozbudowę, modernizację) powodującego podwyższenie wartości użytkowej 13. Ewidencja zakupu środków trwałych (202) Rozrach. z dost. + (303) Rozliczenie zakupu ŚTrw. i WNiP (080) Środki trwałe w budowie + (010) Środki trwałe Faktura VT na zakup 6.100,- 5.000,- 1.220,- 1.000,- Przyj. ŚT wymag. montażu 5.000,- 5.000,- 1.000,- 1.000,- Przyjęcie ŚT (OT) 6.000,- 6.000,- + (221) VT nalicz. VT 1.100,- 220,- Ewidencja umorzenia (amortyzacji) Odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych dokonuje się drogą systematycznego, planowanego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. (010) Środki trwałe (071) Umorzenie śr. trwałych + (400) mortyzacja Wartość początkowa 6.000,- mortyzacja 1 miesiąc 100,- 100,- mortyzacja 2 miesiąc 100,- 100,- mortyzacja n-ty miesiąc 100,- 100,- 12 UoR, art. 3.1 pkt 15. 13 por. UoR, art. 31 pkt 1.

Kluge P.D., Kużdowicz D., Kużdowicz P., Materiały do zajęć z przedmiotu Rachunkowość finansowa 23 W zależności od podstawy obliczania wyróżnia się czasową i naturalną metodę pomiaru amortyzacji 14 : W metodach czasowych do obliczenia amortyzacji uwzględnia się okres użytkowania środka trwałego. Wyróżnia się metody liniową, degresywną oraz progresywną. Roczna stopa amortyzacji obliczana jest wg następującego wzoru: gdzie: 100% S t = ; t przewidywany okres użytkowania środka trwałego w latach Metoda liniowa charakteryzuje się jednakowymi wielkościami odpisów amortyzacyjnych w poszczególnych okresach (latach, miesiącach), które ustala się za pomocą wzoru: gdzie: = W S ; R p R kwota amortyzacji rocznej (stopa amortyzacji), Wp wartość początkowa środka trwałego Przykład Dane wartość początkowa 6.000 stopa amortyzacji 20% Ewidencja środków trwałych Lata obrachunkowe Okres księgowy Przyjęcie (likwidacja) Wartość bazowa Stopa amortyzacji Odpis amort. (miesięczny) Pozost. wart. księg. Odpis amort. (skum.) Korekta umorz. 2007 9 6.000 6.000 6.000 10 6.000 20% 100 5.900 100 0 11 6.000 20% 100 5.800 200 0 12 600 6.600 20% 100 6.300 300 0 2008 1 6.600 20% 110 6.190 410 0 2 6.600 20% 110 6.080 520 0 3 1.200 7.800 20% 110 7.170 630 0 4 7.800 20% 130 7.040 760 0 5 7.800 20% 130 6.910 890 0 6 7.800 20% 130 6.780 1.020 0 7-100 7.715 20% 130 6.550 1.150 15 8 7.715 20% 129 6.421 1.279 0 9 7.715 20% 129 6.293 1.407 0 Metoda degresywna cechuję się malejącymi wielkościami odpisów amortyzacyjnych w kolejnych latach obliczanych od wartości bieżącej (netto) środka trwałego, co wyraża następujący wzór: gdzie: R Wnetto t t = S ; Rt kwota odpisu w okresie t, Wnetto t wartość netto środka trwałego stanowiąca różnicę pomiędzy jego wartością początkową a sumą odpisów amortyzacyjnych dokonanych od początku jego użytkowania do okresu t 1 włącznie. 14 por. Kiziukiewicz T., (2003), s. 148.

Kluge P.D., Kużdowicz D., Kużdowicz P., Materiały do zajęć z przedmiotu Rachunkowość finansowa 24 W metodach naturalnych na podstawę naliczania amortyzacji przyjmuje się wielkość świadczenia realizowanego przez dany środek trwały. Stawkę amortyzacji oblicza się następująco: gdzie: S W p = ; Q Q łączna wielkość świadczenia (np. liczba km, wielkość produkcji) Stawka amortyzacji wyraża część wartości początkowej danego składnika, przypadającą na jednostę świadczenia (np. zł / km, zł / szt.). mortyzacja obliczana jest następująco: gdzie: t = S Q ; R Qt wielkość świadczenia w okresie t. t Ewidencja likwidacji środka trwałego (010) Środki trwałe (071) Umorzenie śr. trwałych +(761) Pozost. koszty operacyjne wartość początkowa dotychczas. umorzenie pozostała wartość księgowa Ewidencja przychodów ze sprzedaży środka trwałego (760) Poz. przychody operacyjne (201) Rozrach. z odbiorcami cena sprz. netto brutto 10.000,- 12.200,- (222) VT należny VT należny 2.200,-

Kluge P.D., Kużdowicz D., Kużdowicz P., Materiały do zajęć z przedmiotu Rachunkowość finansowa 25 Ewidencja wartości niematerialnych i prawnych Wartości niematerialne i prawne są to nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki. 15 Wartości niematerialne i prawne podobnie jak środki trwałe podlegają umorzeniu i amortyzacji. (020) Wartości niemat. i prawne (071) Umorzenie śr. trwałych + (400) mortyzacja X Likwidacja całkowicie umorzonych wartości niematerialnych i prawnych mortyzacja wartości niematerialnych i prawnych za bieżący miesiąc 4.3 Ewidencja obrotu materiałowego, towarowego oraz produktów Cykl obrotowy aktywów krótkoterminowych 16 Środki pieniężne Czynniki produkcji: materiały, siła robocza energia i inne Półprodukty Należności Sprzedaż Produkty gotowe 15 UoR, art. 3.1 pkt 14. 16 por. Kiziukiewicz T., (2007), s.?

Kluge P.D., Kużdowicz D., Kużdowicz P., Materiały do zajęć z przedmiotu Rachunkowość finansowa 26 Zapasy a cykl produkcyjny 17 Wejście Wyjście Materiały Półprodukty, produkcja w toku Produkty gotowe Materiały to składniki aktywów obrotowych nabywane od innych podmiotów z przeznaczeniem do zużycia na własne potrzeby. Ewidencja zakupu materiałów (202) Rozrach. z dost. + (301) Rozl. zakupu materiały w drodze (302) Rozl. zakupu dostawy niefaktur. + (310) Materiały Faktura VT na zakup 122,- 100,- Kontrola rachunku (PK) 100,- 100,- Przyj. materiału do magaz (PZ) 100,- 100,- 90,- 90,- + (221) VT nalicz. VT 22,- Ewidencja zużycia materiałów + (310) Materiały (411) Zużycie materiałów X Wydanie materiałów do zużycia (RW) 17 por. Kiziukiewicz T., (2007), s.?

Kluge P.D., Kużdowicz D., Kużdowicz P., Materiały do zajęć z przedmiotu Rachunkowość finansowa 27 4.4 Ewidencja obrotu towarowego Towary to składniki aktywów obrotowych zakupione od innych jednostek gospodarczych w celu odsprzedaży. Ewidencja zakupu towarów (202) Rozrach. z dost. + (301) Rozl. zakupu materiały w drodze (302) Rozl. zakupu dostawy niefaktur. + (320) Towary Faktura VT na zakup 244,- 200,- Kontrola rachunku (PK) 200,- 200,- Przyj. towaru do magaz (PZ) 200,- 200,- 196,- 196,- + (221) VT nalicz. VT 44,- Ewidencja rozchodu (zużycia) sprzedanych towarów + (320) Towary (739) Wartość sprzed. towarów X Rozchód sprzedanych towarów (WZ) Ewidencja przychodów ze sprzedaży towarów (730) Przych. ze sprz. towarów (201) Rozrach. z odbiorcami cena sprz. netto brutto 300,- 366,- (222) VT należny VT należny 66,-

Kluge P.D., Kużdowicz D., Kużdowicz P., Materiały do zajęć z przedmiotu Rachunkowość finansowa 28 4.5 Ewidencja produktów gotowych i usług Produkty gotowe to produkty pracy, które przeszły wszystkie fazy procesu wytwórczego i są przeznaczone do sprzedaży. Półprodukty przeszły przez pewną zamkniętą część procesu technologicznego, mogą być magazynowane i sprzedawane. Produkty w toku znajdują się w trakcie przerobu technologicznego. Ewidencja produktów gotowych Ogólny schemat ewidencji produktów gotowych przedstawia następujący schemat: (?) Koszty produkcji + (610) Produkty gotowe (?) Koszt wytworzenia sprzedanych produktów X Przyjęcie produktów z produkcji do magazynu (PW) Rozchód sprzedanych produktów (WZ) 4.6 Ustalanie i rozliczanie wyniku finansowego