OD ROZPOZNANIA DO NAPROMIENIANIA. Edyta Dąbrowska

OD ROZPOZNANIA DO NAPROMIENIANIA Edyta Dąbrowska

METODY LECZENIA NOWOTWORÓW - chirurgia - chemioterapia - radioterapia

CEL RADIOTERAPII dostarczenie wysokiej dawki promieniowania do objętości tarczowej ograniczenie dawki, którą w trakcie leczenia otrzymają tkanki zdrowe

PROCEDURY WSPÓŁCZESNEJ RADIOTERAPII 1. Rozpoznanie 2. Decyzja terapeutyczna 3. Modelarnia 4. Tomografia komputerowa 5. Lokalizacja objętości tarczowej 6. Planowanie leczenia 7. Napromienianie

ROZPOZNANIE Wywiad lekarski Badanie fizykalne Badania diagnostyczne - badanie laboratoryjne - badanie histopatologiczne - badanie obrazowe

ROZPOZNANIE Badania obrazowe strukturalne: - rengenodiagnostyka - tomografia komputerowa (CT) - rezonans magnetyczny (MR) - USG Badania obrazowe funkcjonalne: - scyntygrafia - pozytonowa tomografia emisyjna (PET) - tomografia emisyjna pojedynczego fotonu (SPECT)

ROZPOZNANIE

DECYZJA TERAPEUTYCZNA Leczenie radykalne Leczenie paliatywne Cel: wyleczenie, zniszczenie, wszystkich komórek klonogennych Dawki frakcyjne: do 2,5Gy Dawka całkowita: 50-80Gy Długość leczenia 4-7 tygodni Cel: zmniejszenie objętości guza, złagodzenie objawów choroby Dawki frakcyjne: do 3-10Gy Dawka całkowita: 8-30Gy Długość leczenia 1 10 dni

MODELARNIA

MODELARNIA BOLUSY: - żelowe - termoplastyczne - woskowe - drukowane

TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA (DO PLANOWANIA LECZENIA)

OBJĘTOŚĆ TARCZOWA ICRU 50 (1993r.): ICRU - International Commission on Radiation Units and Measurements

NARZĄDY KRYTYCZNE Narządy krytyczne (OARs Organs At Risk) tkanki zdrowe, których promieniowrażliwość w znaczący sposób może wpłynąć na całkowitą dawkę przepisaną i/lub planowanie leczenia

NARZĄDY KRYTYCZNE Dawka tolerancji dla narządu krytycznego określa najwyższa dawkę, z podaniem której związane jest akceptowane ryzyko popromiennego uszkodzenia tkanek. Przykłady uszkodzeń tkanek: nerw wzrokowy ślepota ślinianka przyuszna suchość jamy ustnej płuco przewlekłe zapalenie serce zapalenie osierdzia, zapalenie mięśnia sercowego

The QUANTEC reviews provide focused summaries of the dose/volume/outcome information for many organs. The reviews will be excellent resources to assist physicians and treatment planners in determining acceptable dose/volume constraints. 1 1 Int. J. Radiation Oncology Biol. Phys., Vol. 76, No. 3

NARZĄDY KRYTYCZNE Podział narządów krytycznych ze względu na budowę: - szeregowe - równoległe - mieszane

NARZĄDY KRYTYCZNE O BUDOWIE SZEREGOWEJ Budowa szeregowa: Jednostki funkcjonalne narządu są ze sobą połączone szeregowo uszkodzenie jednej z nich powoduje upośledzenie funkcji całego narządu. Przykład: rdzeń kręgowy, pień mózgu

NARZĄDY KRYTYCZNE O BUDOWIE RÓWNOLEGŁEJ Budowa równoległa: Jednostki funkcjonalne narządu są ze sobą połączone równolegle podanie w niewielkiej objętości wysokiej dawki nie prowadzi do upośledzenia funkcji całego narządu. Przykład: płuca, nerki

NARZĄDY KRYTYCZNE O BUDOWIE MIESZANEJ Budowa mieszana: Jednostki funkcjonalne narządu są ze sobą połączone zarówno szeregowo, jak i równolegle. Przykład: serce, jelito grube, skóra

PLANOWANIE LECZENIA Zlecenie lekarskie: imię i nazwisko pacjenta PID pacjenta data wykonania CT do planowania leczenia akcelerator na którym pacjent będzie się napromieniał dawka frakcyjna, liczba frakcji, dawka całkowita nazwa obszaru tarczowego narządy krytyczne + dawki tolerancji

PLANOWANIE LECZENIA

PLANOWANIE LECZENIA wybór ilości wiązek wybór energii wiązek ustalenie wag wiązek wybór kątów głowicy akceleratora, stołu i kolimatora wstawienie modyfikatorów kształtu pola wstawienie modyfikatorów rozkładu dawki

PLANOWANIE LECZENIA

KONFORMALNOŚĆ

PLANOWANIE LECZENIA

PLANOWANIE LECZENIA KĄT KLINA należy rozumieć jako kąt nachylenia izodozy przechodzącej przez punkt znajdujący się na osi wiązki na określonej głębokości (zwykle 10 cm) do prostej prostopadłej do osi centralnej wiązki

PLANOWANIE LECZENIA Fizyk medyczny planując radioterapię dąży do jednorodnego rozkładu dawki w obszarze guza. Na poniższym rysunku założono uzyskanie wzdłuż prostej c dawki o jednorodnym rozkładzie. Droga jaką musi przebyć wiązka promieniowania pomiędzy powierzchnią ośrodka, a punktem B jest dłuższa niż droga pomiędzy powierzchnią i punktem A, a zarazem krótsza niż droga pomiędzy prostą, a punktem C. Dlatego też największa dawka zostanie pochłonięta w punkcie A, następnie w punkcie B i C. Aby uzyskać takie same dawki we wszystkich punktach należy zastosować klin.

PLANOWANIE LECZENIA

KRYTERIA OCENY PLANU LECZENIU Obszar tarczowy: ICRU 50: dawka minimalna (D min > 95%) dawka maksymalna (D max < 107%) NACP: odchylenie standardowe (STD < 3%)

KRYTERIA OCENY PLANU LECZENIU Narządy krytyczne o budowie szeregowej: dawka maksymalna Narządy krytyczne o budowie równoległej: dawka średnia ograniczenia typu dawka objętość Narządy krytyczne o budowie mieszanej: dawka maksymalna dawka średnia ograniczenia typu dawka objętość

HISTOGRAM DVH

NAPROMIENIANIE radykalne: 4-7 tygodni, paliatywne: 1-10 dni pozycja terapeutyczna pacjenta jak na tomografii do planowania leczenia weryfikacja ułożenia pacjenta monitorowanie leczenia raportowanie leczenia

ZFM Zakład Teleradioterapii PLAN WYCIECZKI 1. Modelarnia 2. Tomograf komputerowy 3. Symulator 4. Akcelerator medyczny 5. System planowania leczenia