Warszawa, 27.02.2012. Autoreferat 1. Imię i nazwisko: Agnieszka Piekiełko-Witkowska 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej 2005: doktor nauk biologicznych, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii. Tytuł rozprawy: "Fosforylacja białka SF2/ASF przez ludzką topoizomerazę I identyfikacja miejsc oddziaływania między enzymem a substratem białkowym" 1999: magister biologii, specjalność: biologia molekularna (dyplom z wyróżnieniem), Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych. od 2005: Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie, adiunkt naukowo-dydaktyczny 1999-2005: Studia Doktoranckie, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii 05.2000-08.2000 staż na zaproszenie, Uniwersytet w Getyndze, Niemcy 03.1999-09.1999 Program Sokrates-Erasmus, Uniwersytet w Getyndze, Niemcy 4. Wskazanie osiągnięcia* wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.): a) autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa: Cykl publikacji dotyczących zaburzeń różnicowego składania pierwotnego transkryptu w raku nerki typu jasnokomórkowego: 1. Piekielko-Witkowska A, Wiszomirska H, Wojcicka A, Poplawski P, Boguslawska J, Tanski Z, Nauman A. PLoS One. 2010 Oct 27;5(10):e13690. Disturbed expression of splicing factors in renal cancer affects alternative splicing of apoptosis regulators, oncogenes, and tumor suppressors. IF 4,411. Publikacja nagrodzona Zespołową Nagrodą Ministra Zdrowia. Indywidualny wkład w publikację: 55%: koncepcja pracy, planowanie eksperymentów, izolacja i spektrofotometryczna analiza białek, wykonanie hybrydyzacji Western-blot, współudział w wykonaniu PCR czasu rzeczywistego, analiza in silico: ESE- Finder, Blast, analiza statystyczna, przygotowanie manuskryptu 1
2. Piekielko-Witkowska A, Master A, Wojcicka A, Boguslawska J, Brozda I, Tanski Z, Nauman A. Disturbed expression of type 1 iodothyronine deiodinase splice variants in human renal cancer. Thyroid. 2009 Oct;19(10):1105-13. IF 2,6. Publikacja nagrodzona Zespołową Nagrodą Ministra Zdrowia. Indywidualny wkład w publikację: 65%: koncepcja pracy, planowanie eksperymentów, PCR, klonowanie wariantów splicingowych, PCR czasu rzeczywistego, analiza in silico: Blast, Expasy Translate Tool, analiza statystyczna, przygotowanie manuskryptu 3. Piekiełko-Witkowska A, Nauman A. Iodothyronine deiodinases and cancer. J Endocrinol Invest. 2011 Oct;34(9):716-28. IF 1,476. Praca poglądowa na zaproszenie. Indywidualny wkład: 80%: koncepcja publikacji, wykonanie ilustracji, przygotowanie manuskryptu 4. Piekiełko-Witkowska A, Nauman A. Alternative splicing and its role in pathologies of the endocrine system. Endokrynol Pol. 2011;62(2):160-70. IF 0, Indywidualny wkład: 80%: koncepcja publikacji, wykonanie ilustracji, przygotowanie manuskryptu b) Omówienie celu naukowego ww. prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania: Celem cyklu prac było wykazanie, że obserwowane w raku nerki typu jasnokomórkowego zaburzenia ścieżki sygnałowej hormonów tarczycy mogą być powiązane z nieprawidłowościami w procesie różnicowego składania pierwotnego transkryptu (alternatywnego splicingu), oraz, że zaburzenia te mogą stanowić punkt wyjścia do opracowania markerów pozwalających na rozróżnianie komórek nowotworowych i prawidłowych. Rak nerki typu jasnokomórkowego (ang. clear cell renal cell carcinoma, ccrcc) stanowi około 80% wszystkich nowotworów nerki. Zgodnie z danymi epidemiologicznymi w 2000 roku odnotowano w Polsce ponad 2000 przypadków zachorowań na raka nerki u mężczyzn i ponad 1300 u kobiet. Z powodu raka nerki zmarło w 2000 roku 1400 mężczyzn i ponad 800 kobiet (Krzakowski i wsp., 2004). Wśród wszystkich typów raka nerki ccrcc jest formą najbardziej agresywną, charakteryzuje się najszybszym wzrostem i tworzeniem przerzutów (wykrywanych u prawie 25% pacjentów w momencie diagnozy nowotworu, a u kolejnych 50% pojawiających się w okresie obserwacji poszpitalnej). Podstawowym sposobem leczenia jest chirurgiczne usunięcie guza. U mniej niż 10% pacjentów z rozległymi przerzutami immunochemioterapia paliatywna zatrzymuje rozwój choroby, dając średnią przeżycia 5-7 miesięcy. Ponieważ możliwości skutecznego leczenia ccrcc w zaawansowanej postaci są ograniczone, główny nacisk kładzie się na poszukiwanie sposobów wczesnego wykrywania choroby, ze szczególnym uwzględnieniem markerów molekularnych. 2
Hormony tarczycy, 3,5,3',5'-tetrajodotyronina (tyroksyna) i 3,3',5-trijodotyronina (T3) regulują kluczowe komórkowe procesy, w tym proliferację, różnicowanie i apoptozę, a więc procesy, których zaburzenia mogą prowadzić do nowotworzenia. Zaburzenia w poziomie i działaniu hormonów tarczycy mogą być wobec tego powiązane z uruchamianiem procesów prowadzących do powstania nowotworu. Stężenie hormonów tarczycy w tkankach obwodowych jest ściśle regulowane dzięki działaniu jodotyroninowych dejodynaz, enzymów katalizujących syntezę i degradację hormonów tarczycy. Istnieją trzy typy tych enzymów: dejodynaza typu 1 (DIO1), dejodynaza typu 2 (DIO2), dejodynaza typu 3 (DIO3). W nerce występuje wyłącznie DIO1. Jest to jedyny spośród trzech enzymów, który ma zdolność zarówno degradacji jak i syntezy T3. Wykonane wcześniej badania wykazały, że poziom ekspresji DIO1 w ccrcc jest znacząco obniżony (Pachucki i wsp. 2001). Co więcej, stwierdzono brak korelacji między poziomem białka i mrna DIO1, co sugerowało, że ekspresja tego genu może podlegać regulacji posttranskrypcyjnej. Jednym z typów takiej regulacji jest różnicowe składanie pierwotnego transkryptu. Geny człowieka mają charakter nieciągły, co oznacza, że odcinki sekwencji, które po transkrypcji wchodzą w skład dojrzałych cząsteczek mrna (tzw. eksony) są w nich umieszczone naprzemiennie z odcinkami sekwencji (tzw. intronów), które nie kodują dojrzałego transkryptu i nie są przepisywane na sekwencję białka. W procesie różnicowego składania pierwotnego transkryptu (in. splicingu alternatywnym) introny są usuwane, a eksony łączone w różnych zestawieniach, co powoduje, że na matrycy pojedynczego genu może powstać wiele różnych transkryptów (wariantów splicingowych). Splicing alternatywny jest regulowany przez czynniki splicingowe, których dwie główne rodziny to białka SR (białka bogate w serynę i argininę, ang. serine-arginine rich proteins) i czynniki hnrnp (heterogenne rybonukleoproteiny, ang. heterogeneous nuclear ribonucleoproteins). Proces splicingu alternatywnego jest bardzo często zaburzony w nowotworach, co prowadzi do powstawania wariantów splicingowych indukujących onkogenezę, wpływających na progresję nowotworową i przerzutowanie. Niektóre z czynników splicingowych wykazują aktywność typowych onkogenów (np. należące do rodziny SR białko SF2/ASF). W związku z tym coraz częściej podejmowane są próby wykorzystania informacji na temat zaburzeń alternatywnego splicingu w diagnostyce i terapii antynowotworowej. Przykładowo, analiza alternatywnego splicingu z zastosowaniem technik mikromacierzowych pozwoliła na opracowanie testu diagnostycznego pozwalającego na identyfikację komórek nowotworu piersi z 96% skutecznością, a także na uszeregowanie nowotworów według stopnia zróżnicowania histopatologicznego (Venables i wsp., 2008). Badania prowadzone na myszach wykazały natomiast, że obniżenie poziomu ekspresji czynnika splicingowego SF2/ASF prowadzi do zaniku indukowanych eksperymentalnie mięsaków (Karni i wsp., 2007). 3
W opublikowanych pracach (składających się na osiągnięcie w rozumieniu art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.) po raz pierwszy wykazałam, że proces różnicowego składania pierwotnego transkryptu DIO1 jest zaburzony w ccrcc i prowadzi do powstania nieprawidłowych wariantów splicingowych, które mogą stanowić matrycę do syntezy białek pozbawionych centrum aktywnego enzymu (opublikowane w Thyroid, 2009). W pracy tej zidentyfikowałam siedem nieznanych do tej pory wariantów splicingowych DIO1. Trzy spośród nowych wariantów zostały zidentyfikowane wyłącznie w próbkach nowotworowych. Wykazałam również, że stosunki ilościowe pomiędzy wariantami splicingowymi DIO1 są różne w próbkach raka nerki i próbkach tkanek niezmienionych nowotworowo. Zaburzenia te korelowały ze specyficznymi dla nowotworu zmianami ekspresji dwóch czynników splicingowych, onkogenu SF2/ASF (z rodziny SR) i czynnika hnrnp A1 (Thyroid, 2009). W pracy opublikowanej w 2010 r. w czasopiśmie PLOS One rozszerzyłam badania, obejmując nimi wszystkie czynniki splicingowe z rodziny tzw. klasycznych czynników SR. W badaniach tych wykazałam, że w ccrcc występują nieprawidłowości ekspresji mrna kolejnych sześciu czynników splicingowych: SC35, SRp20, SRp75, SRp40, SRp55 i 9G8. Wykonując macierz korelacji udowodniłam, że wzory korelacji ekspresji czynników splicingowych różnią się między wycinkami nerek nienowotworowych i nowotworowych. Ponadto, stwierdziłam po raz pierwszy, że w raku nerki występują zaburzenia alternatywnego splicingu transkryptów pięciu genów (RON, CEACAM1, Rac1, Caspase-9 i GLI1) działających jako onkogeny, supresory nowotworowe bądź regulatory apoptozy (programowanej śmierci komórki) (PLOS One, 2010). Składanie transkryptów trzech spośród badanych genów (RON, Rac1 i Caspase-9) jest regulowane przez czynnik SF2/ASF, co wskazuje, że zaburzenia jego ekspresji w raku nerki mają znaczenie funkcjonalne. Wyniki te mogą stanowić podstawę do dalszych badań nad wykorzystaniem genów o zidentyfikowanych zaburzeniach splicingu jako potencjalnych celów terapeutycznych. Praca opublikowana w Thyroid (oficjalnym piśmie Amerykańskiego Towarzystwa Tyreologicznego) została dostrzeżona przez specjalistów w dziedzinie tyreologii. W komentarzu zamieszczonym w tym samym numerze pisma A. Bianco i B. Gereben, czołowi badacze zajmujący się działaniem jodotyroninowych dejodynaz, podkreślili, że identyfikacja wariantów splicingowych dejodynazy 1 stanowi nowy rozdział w badaniach nad dejodynazami i ich potencjalnym wykorzystaniem jako markery nowotworzenia ("In this issue of Thyroid, Piekielko-Witkowska et al. (6) report a new aspect of D1 biology that would be a first in the field of deiodinases the potential use of D1mRNA splicing variants as a molecular fingerprint for kidney tumors." (Gereben B i Bianco AC. 2009). Ponadto obie prace oryginalne (Thyroid 2009 i PLOS One 2010) zostały wyróżnione Zespołowymi Nagrodami Ministra Zdrowia. 4
Wyniki obu prac oryginalnych zostały w szerszym kontekście omówione w pracach poglądowych opublikowanych w Journal of Endocrinological Investigations (do napisania której zostałam zaproszona przez redaktora naczelnego, prof. Luigiego Bartalenę) oraz w Endokrynologii Polskiej. Praca opublikowana w Journal of Endocrinological Investigations stanowi podsumowanie opublikowanych do tej pory zaburzeń ekspresji i aktywności jodotyroninowych dejodynaz w różnych typach nowotworów, a także mechanizmów, które prowadzą do tych zaburzeń. W szczególności omówiona zostały również rola dejodynaz jako markerów nowotworzenia i jako potencjalnych celów terapeutycznych w leczeniu nowotworów. W pracy tej zaproponowałam kilka mechanizmów, które mogą być odpowiedzialne za niewyjaśnione do tej pory nieprawidłowości ekspresji jodotyroninowych dejodynaz w różnych typach nowotworów. Przykładowo, jako potencjalny mechanizm prowadzący do zaburzenia ekspresji DIO1 w raku piersi, zaproponowałam zaburzenia szlaku sygnałowego kinazy PKA lub nieprawidłowe dzialanie cytokin takich jak interleukina 1B. Za takim rozwiązaniem przemawia fakt, że ekspresja DIO1 jest regulowana przez camp (od którego zależne jest działanie kinazy PKA) oraz przez interleukinę 1B. Ponadto, w raku piersi obserwowano zaburzenia zarówno działania kinazy PKA jak i interleukiny 1B. Do dziś nieznany jest mechanizm podwyższonej ekspresji DIO2 w międzybłoniaku. Ekspresja DIO2 w tym nowotworze jest wyższa niż w którejkolwiek z tkanek człowieka. Czynnikiem odpowiedzialnym za nasiloną ekspresję DIO2 może być obserwowana w międzybłoniaku podwyższona ekspresja białka CREB1, które jest znanym regulatorem ekspresji genu kodującego DIO2. Jodotyroninowe dejodynazy wykazują zróżnicowane profile ekspresji w różnych typach nowotworów. W kostniakomięsaku ekspresja DIO2 jest znacząco obniżona, co może prowadzić do spadku wewnątrzkomórkowego stężenia T3. Spadek ten z kolei może skutkować zmienioną ekspresją genów regulowanych przez T3. Wydaje się, że tak jest w istocie, ponieważ w kostniakomiesaku obserwowano podwyższenie ekspresji genów c-fos i c-myc, które są regulowane przez T3 w sposób negatywny, co oznacza, że poziom ich ekspresji przy braku T3 rośnie. Ponieważ oba geny są protoonkogenami, zaburzenia DIO2 w kostniakomięsaku mogą być potencjalnie bezpośrednią przyczyną nowotworzenia. Wszystkie te postulowane przeze mnie hipotezy wymagają potwierdzenia eksperymentalnego. Pracę opublikowaną w Journal of Endocrinological Investigation można wobec tego traktować jako materiał wyjściowy do kilku projektów badawczych. Praca opublikowana w Endokrynologii Polskiej omawia zaburzenia procesu różnicowego składania pierwotnego transkryptu w patologiach układu endokrynnego, takich jak nowotwory endokrynne (guzy przysadki, rak tarczycy, prostaty, jajnika, piersi, insulinoma), izolowany niedobór hormonu wzrostu, dysgenezja gonad. Omówione zostały także przykłady patologii niezwiązanych bezpośrednio z układem endokrynnym, w których wykryto zaburzenia alternatywnego splicingu transkryptów genów biorących udział w sygnalizacji hormonalnej. Artykuł kończy przegląd możliwości diagnostycznych i terapeutycznych w chorobach endokrynnych, wykorzystujących proces 5
różnicowego składania pre-mrna. Publikacja ta jest pierwszą pracą poglądową podsumowującą zaburzenia alternatywnego splicingu w patologiach endokrynnych. Wnioski: 1. Ekspresja i splicing alternatywny jodotyroninowej dejodynazy typu 1 są zaburzone w ccrcc. Zidentyfikowałam liczne nowe warianty splicingowe jodotyroninowej dejodynazy typu 1, w tym trzy sklonowane wyłącznie z próbek ccrcc. Sugeruje to możliwość ich potencjalnego wykorzystania jako markerów nowotworzenia w ccrcc i markerów diagnostycznych. 2. Wykazałam, że w ccrcc występują zmiany w poziomie ekspresji czynników splicingowych z rodziny SR oraz białka hnrnp A1. Jest to obserwacja o niezwykle istotnym znaczeniu dla zrozumienia zjawisk, prowadzących do rozwoju raka nerki typu jasnokomórkowego, ponieważ takie zmiany mogą prowadzić do zaburzeń alternatywnego splicingu licznych genów, m.in. biorących udział w regulacji proliferacji, apoptozy czy adhezji komórek. W rezultacie, mimo, że poziom ekspresji genu może pozostać niezmieniony, zaburzenie procesu splicingu może spowodować, że funkcjonalność jego produktów będzie zmieniona. 3. Pokazane przeze mnie wzory korelacji między poziomem ekspresji czynników splicingowych mogą potencjalnie stanowić markery nowotworzenia w ccrcc. Biorąc pod uwagę onkogenny charakter czynnika SF2/ASF, zmiany w poziomie jego ekspresji w ccrcc sugerują, że zasadne są badania nad jego wykorzystaniem jako molekularnym celem terapeutycznym w leczeniu raka nerki. Piśmiennictwo: Gereben B, Bianco AC. Covering the base-pairs in iodothyronine deiodinase-1 biology: holes remain in the lineup." Thyroid. 2009 Oct;19(10):1027-9. Karni R, de Stanchina E, Lowe SW, Sinha R, Mu D, Krainer AR. The gene encoding the splicing factor SF2/ASF is a protooncogene. Nat Struct Mol Biol. 2007 Mar;14(3):185-93. Krzakowski M (ed.). Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złożliwych u dorosłych, rozdział "Nowotwory układu moczowo-płciowego", Polska Unia Onkologii, 2004 Pachucki J, Ambroziak M, Tanski Z, Luczak J, Nauman J, Nauman A. Type I 5'-iodothyronine deiodinase activity and mrna are remarkably reduced in renal clear cell carcinoma. J Endocrinol Invest. 2001 Apr;24(4):253-61. Venables JP, Klinck R, Bramard A, Inkel L, Dufresne-Martin G, Koh C, Gervais-Bird J, Lapointe E, Froehlich U, Durand M, Gendron D, Brosseau JP, Thibault P, Lucier JF, Tremblay K, Prinos P, Wellinger RJ, Chabot B, Rancourt C, Elela SA. Identification of alternative splicing markers for breast cancer. Cancer Res. 2008 Nov 15;68(22):9525-31. 6
5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo-badawczych a) Analiza bibliometryczna dorobku: Sumaryczny wartość Impact Factor, łączna liczba cytowań wszystkich dotychczasowych publikacji (nie licząc doniesień konferencyjnych i rozdziałów w książkach) oraz indeks-h (na podstawie danych dostępnych w bazie "Thomson Reuters Web of Science" dostęp do baz w dniu 16.02.2012): Sumaryczny IF: 43,422 Łączna liczba cytowań: 85 Indeks-h: 6 Łączna liczba publikacji naukowych (umieszczonych i nie umieszczonych na liście JCR): 17 Rozdziały w podręcznikach: 4 Doniesienia konferencyjne: 24 b) Lista publikacji nie wchodzących w skład osiągnięcia w rozumieniu art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.): Prace oryginalne z listy JCR: 1. Boguslawska J, Wojcicka A, Piekielko-Witkowska A, Master A, Nauman A. MiR-224 Targets the 3'UTR of Type 1 5'-Iodothyronine Deiodinase Possibly Contributing to Tissue Hypothyroidism in Renal Cancer. PLoS One. 2011;6(9):e24541., IF 2010: 4.411 2. Master A, Wójcicka A, Piekiełko-Witkowska A, Bogusławska J, Popławski P, Tański Z, Darras VM, Williams GR, Nauman A. Untranslated regions of thyroid hormone receptor beta 1 mrna are impaired in human clear cell renal cell carcinoma. BBA - Molecular Basis of Disease 2010 Nov;1802(11):995-1005. IF: 5.211 3. Kowalska-Loth B, Girstun A, Trzcinska AM, Piekielko-Witkowska A, Staron K., SF2/ASF protein binds to the cap region of human topoisomerase I through two RRM domains, Biochem Biophys Res Commun. 2005;331:398-403, IF 3,00. 4. Trzcinska AM, Girstun A, Piekielko A, Kowalska-Loth B, Staron K., Potential protein partners for the Nterminal domain of human topoisomerase I revealed by phage display, Mol Biol Rep. 2002;29:347-52., IF 0,576. 5. Kowalska-Loth B, Girstun A, Piekielko A, Staron K., SF2/ASF protein inhibits camptothecininduced DNA cleavage by human topoisomerase I, Eur J Biochem. 2002;269:3504-10, IF 2,999. 6. Piekielko A, Drung A, Rogalla P, Schwanbeck R, Heyduk T, Gerharz M, Bullerdiek J, Wisniewski JR, Distinct organization of DNA complexes of various HMGI/Y family proteins and their modulation upon mitotic phosphorylation, J Biol Chem. 2001;276(3):1984-92, IF 7,258. 7
7. Schwanbeck R, Gymnopoulos M, Petry I, Piekielko A, Szewczuk Z, Heyduk T, Zechel K, Wisniewski JR., Consecutive steps of phosphorylation affect conformation and DNA binding of the chironomus high mobility group A protein J Biol Chem. 2001 Jul 13;276(28):26012-21. IF 7,368. 8. Schwanbeck R, Gerharz M, Drung A, Rogalla P, Piekielko A, Blank C, Bullerdiek J, Wisniewski JR., Point mutations within AT-hook domains of the HMGI homologue HMGIYL1 affect binding to gene promoter but not to four-way junction DNA, Biochemistry. 2000;39(47):14419-25, IF 4,222. Prace poglądowe: 1. Piekielko-Witkowska A, Thyroid hormone receptors and cancer, Hot Thyroidol. 2010, 1/10, Online ISSN: 2075-2202. Praca poglądowa na zaproszenie. 2. Wiszomirska H, Piekiełko-Witkowska A, Nauman A, Zaburzenia różnicowego składania pierwotnego transkryptu w kancerogenezie, Postępy Biochemii Tom 57, Nr 3/2011. 3. Nauman A., Piekiełko-Witkowska A., Turowska O., Popławski P., Master A., Tański Z., Lampkowska J., Wójcicka A., Brózda I., Puzianowska-Kuźnicka M., Zaburzenia szlaków sygnałowych hormonu tarczycy trijodotyroniny w raku nerki typu jasnokomórkowego., Postępy Nauk Medycznych 2008, 5: 268-279. 4. Piekiełko-Witkowska A. Plejotropowy efekt fosforylacji białek wiążących RNA bogatych w serynę i argininę. Postepy Biochem. 2006;52(4):383-9. 5. Piekiełko A. Białka choroby Alzheimera. Postepy Biochem. 1999;45(2):116-22. Rozdziały w podręcznikach: 1. Alicja Nauman, Joanna Bogusławska, Agnieszka Piekiełko-Witkowska, Piotr Popławski, Anna Wójcicka. Molekularne podstawy sygnalizacji hormonalnej, w: Endokrynologia, praca zbiorowa Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, w druku 2. Nauman A., Piekiełko-Witkowska A., Hormones: classification and mechanisms of action, w; Endocrinology in clinical practice, ed. Anhelli Syrenicz, Szczecin: Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Medycznej 2011. 3. Nauman A, Piekiełko-Witkowska A, Hormony: podział i mechanizmy działania, w: Endokrynologia w codziennej praktyce lekarskiej, Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Medycznej 2009, praca zbiorowa pod red. A. Syrenicza. 4. R. Derlacz, A. Girstun, B. Kowalska-Loth, P. Kozłowski, A. Piekiełko-Witkowska, A. Szakiel, J. Trzcińska-Danielewicz. Podstawy Biochemii dla Ochrony Środowiska. Skrypt do Ćwiczeń. Wyd. Uniwersytet Warszawski, 2005. 8
Doniesienia konferencyjne: Publikowane w czasopismach naukowych: 1. Piekiełko-Witkowska A., Kędzierska H., Rybicka B., Nauman P., Bonicki Z. and Nauman A. Disturbed alternative splicing of growth hormone is associated with increased expression of SF2/ASF oncogene in pituitary adenoma, 15th International & 14th European Congress of Endocrinology, Florence, Italy, 5-9 May 2012, Endocrine Abstracts, przyjęte do druku 2. Piekielko-Witkowska A, Kedzierska H, Wojcicka A, Grajkowska WA, Mandat T, Matyja EM, Bonicki W, Nauman P, Disturbed Alternative Splicing Of Type 2 Deiodinase In Pituitary Tumors, 35th Meeting of the European Thyroid Association, Kraków 10-14.09.2011, European Thyroid Journal, Launching Issue, p. 101. Nagroda Górnośląskiej Fundacji Onkologicznej i firmy IPSEN za najlepszą pracę naukową przedstawioną na zjeździe. 3. Wojcicka A, Piekiełko-Witkowska A, Kedzierska H, Boguslawska J, Nauman A, The role of microrna and promoter methylation in regulation of thyroid hormone receptor beta expression in renal cancer, 35th Meeting of the European Thyroid Association, Kraków 10-14.09.2011, European Thyroid Journal, Launching Issue, p. 100 4. Boguslawska J, Piekielko-Witkowska A, Wojcicka A, Master A, Nauman A, Mir-224 contributes to tissue hypothyroidism in renal cancer, targeting the 3'UTR of type 1 5 iodothyronine deiodinase, 35th Meeting of the European Thyroid Association, Kraków 10-14.09.2011, Europen Thyroid Journal, Launching Issue, p. 78 5. Piekiełko-Witkowska A, Master A, Wojcicka A, Bogusławska J, Wiszomirska H, Tanski Z, Darras VM, Williams GR, Nauman A, Zaburzenia ekspresji receptora hormonu tarczycy TRβ1 w raku nerki człowieka, 2 Zjazd Polskiego Towarzystwa Tyreologicznego (2d Meeting of Polish Thyroid Association), Zakopane 2010, Endokrynologia Polska tom 61 nr 5, 2010, str. 578 6. J. Bogusławska, A. Master, A. Piekiełko-Witkowska, A. Wójcicka, P. Popławski, Z. Tański, A. Nauman Rola mikrorna w zaburzeniach ekspresji jodotyroninowej dejodynazy typu I w raku nerki typu jasnokomórkowego (ccrcc), 2 Zjazd Polskiego Towarzystwa Tyreologicznego (2d Meeting of Polish Thyroid Association), Zakopane 2010, Endokrynologia Polska tom 61 nr 5, 2010, str 578 7. Boguslawska J., Master A., Wojcicka A.,Popławski P., Piekielko-Witkowska A.Nauman A. The Role of mirna in reduction of type I 5 -iodothyronine deiodinase expression (D1) in renal clear cell carcinoma (ccrcc). 12-th European Congress of Encocrinology, Prague, 24.04 29.04. Endocrine Abstracts 2010, 22 8. A. Wójcicka, A. Piekiełko-Witkowska, P. Popławski, A. Master, J. Lampkowska, I. Brózda, Z. Tański, A. Nauman, Potencjalna rola metylacji w wyciszaniu ekspresji genu receptora 9
jądrowego hormonu tarczycy TRbeta w raku nerki typu jasnokomórkowego, 1 Zjazd Polskiego Towarzystwa Tyreologicznego, 26-28.03.09, Endokrynologia Polska, 2009; 60; supl.a; 3-4 9. J. Bogusławska, A. Master, A. Piekiełko-Witkowska, A.Wójcicka, P. Popławski, I. Brózda, Z. Tański, A. NaumanJ. Bogusławska, A. Master, A. Piekiełko-Witkowska, Rola 3 UTR i mikrorna w zaburzeniach ekspresji jodotyroninowej dejodynazy typu I w raku nerki typu jasnokomórkowego (ccrcc), 1 Zjazd Polskiego Towarzystwa Tyreologicznego, 26-28.03.09. Endokrynologia Polska, 2009; 60; supl.a; 3-4 10. A. Master, A. Wojcicka, P. Poplawski, A. Piekielko-Witkowska, J. Boguslawska, I. Brozda, G. R. Wiliams and A. Nauman.: Short oligodeoxynucleotides (dgoligos) targeting of the thrb gene 5'-utr markedly increase the efficiency of trbeta protein translation - a therapeutic potential of sense/antisense based dgoligos as gibb's free energy modulators of 5'-utr stem-loop structure. 05-09.09.2009. Lizbona, Portugalia, 34th Annual Meeting of the European Thyroid Association, Acta Medica Portuguesa 2009, II Série Volume 22 Número 4 11. Piekiełko-Witkowska A, Master A, Wojcicka A, Lampkowska J, Poplawski P, Brozda I, Tanski Z, Nauman A, Regulacja jodotyroninowej dejodynazy typu 1 na poziomie posttranskrypcyjnym w raku nerki typu jasnokomórkowego. Potencjalna zwrotna regulacja alternatywnego splicingu przez trijodotyroninę. 19 Kongres Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, Wrocław, 2008, Nagroda Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, Endokrynologia Polska, tom 59, supl. A, 2008 12. Piekiełko-Witkowska A, Master A, Wojcicka A, Lampkowska J, Poplawski P, Brozda I, Tanski Z, Nauman A, Disturbed alternative splicing of type 1 deiodinase in renal cancer: potential role of splicing factors SF2/ASF and hnrnpa1, 33d Meeting of European Thyroid Association, Chalkidiki-Thesaloniki, Greece, 2008, Hormones/IJEM International Journal of Endocrinology and Metabolizm, Vol 7, Supl 1, 2008. 13. Adam Master, Agnieszka Piekielko-Witkowska, Piotr Poplawski, Joanna Lampkowska, Anna Wojcicka, Izabela Brozda, Zbigniew Tanski, Graham R. Williams, Alicja Nauman Aberrant expression of human thyroid hormone receptor beta 1 protein may be regulated by alternative untranslated regions of THRB1 mrna in clear cell renal cell carcinoma (ccrcc), 33d Meeting of European Thyroid Association, Chalkidiki-Thesaloniki, Greece, September 20-24, 2008,, Hormones/IJEM International Journal of Endocrinology and Metabolizm, 2008; 7; Suppl.1; s. 23 14. Piekiełko-Witkowska A., Master A., Tanski Z., Nauman A., The expression of alternatively spliced forms of type 1 deiodinase is changed in clear cell renal cell carcinoma, 9th European Congress of Endocrinology, Budapeszt, Węgry 2007, Endocrine Abstracts 200714 P119. 10
15. Master A., Piekielko-Witkowska A., Poplawski P., Tanski Z., Nauman A., The expression of alternatively spliced 5 -UTR mrna variants of Human Thyroid Hormone Receptor Beta 1 (THRB1) is dependent on the tissue type and aberrant in clear cell renal cell carcinoma (ccrcc). 32d Meeting of European Thyroid Association, Leipzig, Germany, 2007, Hormone Research Vol 68, Suppl 3, 2007. IF 2.015 Publikowane w materiałach zjazdowych: 16. Kędzierska H, Piekielko-Witkowska A, Wojcicka A, Nauman A, Thyroid hormone receptor alpha (TRα) regulates heterogeneous nuclear ribonucleoprotein A1 (hnrnpa1)-dependent alternative splicing of tumor suppressor CEACAM1 in human renal cancer, VIII Konferencja Parnasa (VIII Parnas Conference), Warszawa, 27-31 sierpnia 2011 17. Piekielko-Witkowska A, Wiszomirska H, Wojcicka A, Poplawski P, Boguslawska J, Tanski Z, Nauman A, Thyroid hormone dependent deregulation of splicing factors and alternative splicing of type 1 iodothyronine deiodinase in renal cancer, 14th International Thyroid Congress, Paris 2010 18. Piekielko-Witkowska A, Wiszomirska H, Wojcicka A, Poplawski P, Boguslawska J, Tanski Z, Nauman A. Disturbed alternative splicing of genes involved in tumor progression in renal cancer is caused by altered expression of splicing factors. RNA Mis-splincing: Disease & Therapheutics Eurasnet Interdisciplinary Focus Meeting. Cambridge, UK. 12-14.072010. 19. J Boguslawska, A Master, A Piekielko-Witkowska, A Wojcicka, I Brozda, P Poplawski & A Macke-Nauman Reduction of type I 5'-iodothyronine deiodinase activity and mrna level in renal clear cell carcinoma (ccrcc): potential role of 3' UTR and mirna, BES 2009, Harrogate 15-19.03.2009, Wielka Brytania 20. J. B. Boguslawska, A. Master, A. Piekielko-Witkowska, A. Wojcicka, P. Poplawski and A. Nauman: The micro RNA targets the 3 UTR of type I 5 -iodothyronine deiodinase resulting in the reduction of D1 mrna level in renal clear cell carcinoma (ccrcc). 16-20.09.09, EMBO workshop Messenger RNA 3 ends & gene expression Oxford, Wielka Brytania 21. J. Lampkowska, A. Piekiełko-Witkowska, A. Master, A. Wójcicka, P. Popławski, I. Brozda, A. Nauman:. Reduction of type I 5'-iodothyronine deiodinase activity and mrna level in renal clear cell carcinoma. Alterations in 3 UTR and mirna expression., EMBO High-Throughput microrna Profiling, April 7-12, 2008, Heidelberg, Niemcy 22. Piekiełko-Witkowska A., Popławski P., Master A., Lampkowska J., Wojcicka A., Brozda I., Nauman A.,The expression and triiodothyronine dependent regulation of two splicing factors: SF2/ASF and hnrnpa1 is disturbed in clear cell renal cell carcinoma, EMBO Conference Series, RNA and Disease, RNA Metabolism and Associated Pathologies, Rzym, Włochy, 2008. 11
23. Derlacz R. A. Kowalska-Loth B., Girstun A., Piekiełko A. Staroń K. (1999) Regulation of topoisomerase I by protein kinase ck2, The Tenth Conference on DNA Topoisomerase in Therapy, Amsterdam, Holandia 24. Derlacz R.A., Bubko I., Piekiełko A., Staroń K. (1998) Aktywacja topoizomerazy I przez kinazę białkową ck2, XXXIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Biochemicznego (XXXIV Meeting of Polish Biochemical Society), Białystok. Wykłady konferencyjne na zaproszenie 1. "Alternative splicing of thyroid hormone pathway genes in cancer" (sesja Meet-the Expert) 36th Meeting of European Thyroid Association, 8-12.09.2012 2. "Podstawy molekularne działania hormonów tarczycy w gruczole tarczowym", III Zjazd Polskiego Towarzystwa Tyreologicznego, Kraków 10.09.2011. 3. Jodotyroninowa dejodynaza typu 1: regulator biodostępności trijodotyroniny w komórce Sesja naukowa pt. "Hormony tarczycy jako podstawowe regulatory procesów komórkowych", zorganizowana na zaproszenie przewodniczącego Komisji Endokrynologii I Metabolizmu Komitetu Nauk Fizjologicznych PAN prof. Marka Pawlikowskiego. 9.06.2010 r. Warszawa. 4. "Disturbed alternative splicing and mutations in deiodinases nad thyroid hormone receptors, 34th Meeting of European Thyroid Association, Lizbona, Portugalia (05-09.09.2009) 5. "Mechanizm działania hormonów tarczycy", I Zjazd Polskiego Towarzystwa Tyreologicznego, Szczecin, 26-28.03.2009 6. "Kiedy choruje DNA... Terapia genowa dziś i jutro". VII Sympozjum Naukowe dla Nauczycieli Biologii (Organizatorzy: Szkoła Festiwalu Nauki, Fundacja BioEdukacji i IBD im. Nenckiego w Warszawie), 6.12.2008. 7. Zaburzenia alternatywnego splicingu w patologiach układu endokrynnego XIX Kongres Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, Wrocław, 25-28.09.2008 Przewodniczenie sesjom konferencyjnym (na zaproszenie): 35th Annual Meeting of European Thyroid Association, 10-14.09.2011, sesja Local Control of thyroid hormone action 14th International Thyroid Congress, ITC 2010, Paryż, Francja 11-16.09.2010., sesja Late Call Abstracts 12
6. Udział w projektach badawczych: Projekty MNiSW/NCN: N N401 532 140, "Zaburzenia różnicowego składania pierwotnego transkryptu jodotyroninowych dejodynaz w guzach przysadki człowieka"; miejsce realizacji: Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, charakter udziału: kierownik projektu N N401 354 733, "Wpływ hormonów tarczycy i procesu nowotworzenia na różnicowe składanie pierwotnego transkryptu dejodynazy 1 w jasnokomórkowym raku nerki człowieka"; miejsce realizacji: Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, charakter udziału: kierownik projektu N401 073636, "Analiza nie ulegających translacji rejonów (UTR) mrna receptora trijodotyroniny TRβ1 w raku nerki człowieka. Rola mirna w regulacji funkcjonowania rejonów UTR. Ocena wpływu wariantów UTR na wydajność syntezy ludzkiego białka receptorowego TRβ1", miejsce realizacji: Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, charakter udziału: wykonawca N401 017 32/0286, "Analiza porównawcza produktów alternatywnego składania pierwotnego transkryptu (splicingu) i poziomu ekspresji receptorów trijodotyroniny w raku jasnokomórkowym nerki i w nerce zdrowej. Korelacja potencjalnych różnic w splacingu receptorów z przebiegiem klinicznym choroby i prognozowaniem", miejsce realizacji: Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, charakter udziału: wykonawca 6 P04A 069 15, Wiązanie białek jądrowych do topoizomerazy I, miejsce realizacji: Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii, Instytut Biochemii; charakter udziału: wykonawca. Projekty własne CMKP: 501-2-1-25-01/09, Wpływ hormonu tarczycy, trijodotyroniny, na ekspresję elementów spliceosomu w komórkach linii kanalików nerkowych człowieka, w komórkach linii raka nerki typu jasnokomórkowego człowieka oraz nerkach myszy transgenicznych, miejsce realizacji: Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, charakter udziału: kierownik 501-2-1-24-06/08, Wpływ hormonów tarczycy na zaburzenia w rejonie nie ulegającym translacji 3 w transkrypcie dejodynazy I w raku jasnokomórkowym nerki czlowieka, Projekt własny CMKP, miejsce realizacji: Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, charakter udziału: wykonawca 501-2-1-22-15/06, Analiza poziomu ekspresji różnych form receptorów trijodotyroniny w raku jasnokomórkowym nerki ludzkiej w kontekście występowania różnych sekwencji UTR 13
w mrna receptorów. Stworzenie banku DNA, cdna i sekwencji wariantów receptorów trijodotyroniny raka jasnokomórkowego nerki, Projekt własny CMKP, miejsce realizacji: Zakład Biochemii i Biologii Molekularnej, CMKP, Warszawa; charakter udziału: kierownik Projekty własne Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego: "Aktywność kinazowa ludzkiej i mysiej topoizomerazy I", miejsce realizacji: Wydział Biologii UW, charakter udziału: kierownik projektu Lokalizacja miejsca wiązania białka sf2/asf do topoizomerazy I", Wydział Biologii UW, charakter udziału: kierownik projektu 7. Nagrody i wyróżnienia: 2012 ESE Basic Science Meeting Grant przyznany przez European Society of Endocrinology 2011 Nagroda zespołowa Ministra Zdrowia za pracę: Piekielko-Witkowska A, Wiszomirska H, Wojcicka A, Poplawski P, Boguslawska J, Tanski Z, Nauman A.Disturbed expression of splicing factors in renal cancer affects alternative splicing of apoptosis regulators, oncogenes, and tumor suppressors. PLoS One. 2010 Oct 27;5(10):e13690. 2011 Nagroda Górnośląskiej Fundacji Onkologicznej i firmy IPSEN za najlepszą pracę naukową przedstawioną na 35th Annual Meeting of the European Thyroid Association, Kraków 10-14 września 2011 2011 Przewodniczenie sesji na 35th Annual Meeting of the European Thyroid Association, Kraków 10-14.09.2011. 2010 Nagroda zespołowa Ministra Zdrowia za pracę: Piekielko-Witkowska A, Master A, Wojcicka A, Boguslawska J, Brozda I, Tanski Z, Nauman A. Disturbed expression of type 1 iodothyronine deiodinase splice variants in human renal cancer. Thyroid. 2009 Oct;19(10):1105-13. 2010 Zaproszenie do przewodniczenia sesji na 14th International Thyroid Congress w Paryżu 2009 Wybór na członka Zarządu European Thyroid Association 2009 Wyróżniający komentarz nt. pracy Piekielko-Witkowska A et al., Thyroid. 2009 Oct;19(10):1105-13, opublikowany przez Gereben B, Bianco AC, Thyroid. 2009 Oct;19(10):1105-13. 2009 Grant konferencyjny Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej 2009 Grant konferencyjny Brytyjskiego Towarzystwa Endokrynologicznego 2008 Nagroda Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego za wystąpienie ustne na zjeździe PTE 14
15