Budowa jachtu 1. Ze względu na róŝne zastosowania jachty moŝemy podzielić na: a) sportowe, turystyczne b) śródlądowe, morskie c) zatapialne, niezatapialne d) mieczowe, balastowo-mieczowe, balastowe, wielokadłubowe 2. Ze względu na rodzaj materiału z jakiego zbudowany jest jacht moŝemy podzielić je na: a) drewniane b) laminowane c) nowoczesne konstrukcje z włókna węglowego 3. Budowa jachtu: a) kadłub główne elementy jego budowy: dziób rufa śródokręcie burty pokład urządzenie sterowe listwy odbojowe dek kokpit forpik achterpik zejściówka suwklapa sztorcklapa luki świetliki ( skajlajty ) koja jaskółki bakisty zęza podwięź wantowa b) pomieszczenia na jachtach kambuz kuchnia okrętowa mesa jadalnia dla załogi statku; gł. kajuta jachtu kingston toaleta, nazwa pochodzi od zaworu dennego kingstonu umieszczonego zwykle na dnie i słuŝącego do wpuszczania wody do wnętrza statku kubryk - zbiorowe pomieszczenie mieszkalne załogi na statku pentra na duŝych statkach oddzielna spiŝarnia ( na jachtach jest to zwyczajowa nazwa kredensu w kambuzie ) c) szczegółowa budowa kadłuba stępka ( kil ) główna belka konstrukcyjna jachtu nadstępka ( kilson ) belka leŝąca na stępce dziobnica ( stewa przednia ) belka tworząca dziób tylnica ( stewa rufowa ) występuje przy ostro zakończonej rufie
pawęŝ ( zamiast stewy tylnej ) płaszczyzna tworząca zamykająca kadłub na rufie wręgi odchodzą na boki od kilu pokładniki elementy na których leŝy płaszczyzna pokładu półpokładniki elementy na których leŝą elementy półpokładu wzdłuŝniki obłowe, denne, burtowe ( nazywane od części kadłuba ). Mocowane do wręg. pokładniki wzdłuŝne mocowane do pokładników i półpokładników denniki elementy wzmacniające dno kadłuba. Wzmacniają połączenie wręg z kilem dejwudy belki mocujące stewę przednią i tylną ewentualnie pawęŝ z kilem ( utrzymują dziób i rufę jachtu ) kątnice- wzmacniają połączenie wręg z pokładnikami i półpokładnikami d) takielunek - drzewce: maszt pięta, kolumna, saling, stenga, jumpsaling, top bom - nok, likszpara, refpatent, pięta spinakerbom - nok do wpinania w maszt, nok do wpinania w róg szotowy bukszpryt - w nowoczesnych konstrukcjach słuŝy do stawiania genakera e) urządzenie sterowe rumpel z przedłuŝaczem jarzmo płetwa sterowa f) miecz szybrowy obrotowy Urządzenie sterowe Miecz szybrowy Miecz obrotowy g) olinowanie stałe wanty (topwanta, stenwanta, wanta kolumnowa ) sztagi ( forsztag, achtersztag ) h) olinowanie ruchome fały ( kontrafały ) szoty ( szoty foka, talia ) cumy ( rufowa, dziobowa ) szpringi ( rufowy, dziobowy ) szkentla, refszkentla, halsik, reflinka topenanta (zapobiegała opadaniu bomu przy rozciągających się Ŝaglach bawełnianych, obecnie słuŝy jako lina podtrzymująca bom w celu załoŝenia na niego np. namiotu ) obciągacz bomu ( pozwala na optymalne ustawienie płaszczyzny grota, zapobiega podnoszeniu bomu w kursach pełnych i przy zwrocie przez rufę ) i) dodatkowe elementy kadłuba zabezpieczajace przed wypadnięciem i ułatwiające kładzenie masztu: relingi sztormrelingi
handrelingi kosz dziobowy kosz rufowy drabinka rufowa trap ( niezbyt popularny w Polsce, ale bardzo popularny na południu Europy ułatwia schodzenie z jachtu zacumowanego rufą ). urządzenie do kładzenia masztu ( dookoła dziobu lub wytyk wkładany w maszt ). j) drobny osprzęt ruchomy: szekla do łączenia dwóch elementów np. Ŝagla i liny zakończonej uchem. kausza do wzmacniania ucha krętliki, karabińczyki zapewnia obracanie się dookoła osi bloczek przekładnia zmniejszająca siłę jaką trzeba włoŝyć do wykonania pewnej pracy raksy do mocowania Ŝagli k) drobny osprzęt na pokładzie: kipa kluza półkluza kabestan knaga wózki szotowe ( moŝe być wózek talii ) sztagowniki ściągacze roler foka lazy jack ( ułatwia ztawianie i zrzucanie grota ) l) kotwice Danforta pługowa Admiralicji czterołapowa rybacka (zwana teŝ drapak ) prosiak cięŝarek do zamocowania boi m) budowa Ŝagla Ŝagle szyte są obecnie z włókien sztucznych ( kevlar, dakron ) Ŝagle uszyte są z pasów materiału zwanych brytami Ŝagiel trójkątny posiada trzy liki ( wolny, dolny, przedni ) Ŝagiel trójkątny posiada trzy rogi ( fałowy, halsowy, szotowy ) Ŝagiel czworokątny posiada cztery liki ( górny, wolny, dolny, przedni ) Ŝagiel czworokątny posiada cztery boki ( halsowy, szotowy, pikowy, fałowy ) 4. Podział jachtów ze względu na: a) typ oŝaglowania bermudzkie ( Marconi ) gaflowe rejowe rozprzowe ( Optymist ) łacińskie
lugrowe b) ilość masztów i Ŝagli 5. Instalacje jachtowe ket jeden maszt, jeden Ŝagiel slup jeden maszt, dwa Ŝagle kecz - dwa maszty (przedni wyŝszy - grotmaszt, tylny niŝszy - bezanmaszt), Ŝagle (od rufy): bezan, grot, sztaksle. jol - dwa maszty (przedni wyŝszy - grotmaszt, tylny niŝszy - bezanmaszt), Ŝagle (od rufy): bezan, grot, sztaksle. Cechą róŝniącą te dwa typy osprzętu jest miejsce posadowienia bezanmasztu. W przypadku kecza bezan ma większą powierzchnię i jest stawiany na maszcie stojącym bliŝej środka wyporu. Jol ma mały bezan, rozpinany na maszcie ustawionym bliŝej rufy. Przyjęło się uwaŝać za kecz jacht, którego bezanmaszt stoi w obrębie wodnicy, a za jol jednostkę której maszt stoi poza wodnicą. W jolach bezanŝagiel pełni rolę Ŝagla wspomagającego pracę steru, w keczach, prócz zwiększania manewrowości, bezan wraz z pozostałymi Ŝaglami wytwarza siłę napędową. Stąd róŝnice w powierzchni i miejscu ustawienia tylnego masztu. a) instalacja wodna Na jachtach w zaleŝności od ich wielkości lub przeznaczenia moŝna zastosować kilka rodzajów instatlacji wodnej: instalacja zamknięta ze zbiornikiem wody pitnej i zbiornikiem na wode zuŝytą. Jest ona stosowana na duŝych jachtach morskich. Ze względu na przepisy ochrony środowiska w niektórych krajach zaleca się stosowanie zbiornika na ścieki, którego zawartość moŝna przepompować do specjalnych zbiorników w porcie. instalacja otwarta, gdzie wodą pobiera się zza burty za pomocą pompy, wylawki umieszczonej powyŝej linii wodnej do wylewania wody zuŝytej. UŜywana w większości jachtów śródlądowych. Aby nie zanieczyszczać środowiska moŝna zastosować zbiornik na wodę zuŝytą, który moŝna opróŝnić w porcie. Sa do tego przeznaczone specjalne miejsca gdzie opróŝnia się równieŝ toalety turystyczne. do instalacji wodnych moŝna zaliczyć równieŝ instalację odwadniającą. W jej skład moŝe w zaleŝności od wielkości jachtu moŝe wejść elektryczna pompa zęzowa z instalacją odprowadzającą wodę za burtę. Jako zapasowej moŝna uŝywać ręcznej pompy. Na mniejszych jachtach moŝna uŝywać małej pompki elektrycznej z rurką odprowadzającą wodę. Przy uŝywaniu instalacji wodnej do mycia naczyń musimy pamiętać aby nie wrzucać do zlewu odpadków jedzenia które mogą zapchać instalację. Jeśli juŝ musimy uŝywać środków chemicznych do mycia naczyń, naleŝy zwrócić uwagę na to Ŝeby były to środki ulegające biodegradacji. b) instalacja elektryczna Instalacja elektryczna na jachcie jest najczęściej zbudowana na bazie akumulatorów o napięciu stałym 12V. SłuŜy ona do zasilania instalacji oświetleniowej jachtu, urządzeń jachtowych i świateł nawigacyjnych. NaleŜy zwrócić uwagę na właściwe dobranie pojemności akumulatora do energii pobieranej przez instalację elektryczną. Pozwoli to uniknąć nam zbyt częstego ładowania akumulatora w portach. Obecnie stosuje się równieŝ przetwornice napięcia z 12V stałego na 220V zmiennego co pozwala na uŝywanie np.ładowarek do telefonów komórkowych. Nowoczesne akumulatory nie wymagają szczególnej obsługi poza ich ładowaniem w miarę rozładowywania. c) instalacja gazowa Instalacja gazowa na jachie to najczęściej butla gazowa z reduktorem, przewody doprowadzające gaz do kuchenki i kuchenka gazowa. Butlę gazową naleŝy umieścić poza kabiną w
schowku rufowym lub bakiście na burcie. NaleŜy pamiętać o wentylacji schowka z butlą, aby nie zbierał się gaz w przypadku jakiejś nieszczelności. Szczelność przewodów i butli moŝna sprawdzić za pomocą wody z płynem do mycia naczyń lub mydłem. przy zapalaniu kuchenki kolejność jest następująca: odkręcamy zawór odcinający gaz zapalamy zapałkę lub zapalniczkę odkręcamy kurek na kuchence przy wyłączaniu kuchenki postępujemy w nastepujący sposób: d) toaleta chemiczna zakręcamy zawór gazu przy butli czekamy aŝ płomień kuchenki zgaśnie akręcamy zawór na kuchence Na jachtach śródlądowych uŝywa się przenośnych toalet turystycznych. Składaja się one najczęściej z dwóch podstawowych części: górnej gdzie znajduje się deska sedesowa i zbiornik na wodę dolnej gdzie znajduje się zbiornik na fekalia. W zaleŝności od producenta pojemność zbiornika na wodę czystą waha się w granicach 10-12 litrów. Do wody tej wlewa sie specjalny środek chemiczny powodujący Ŝe zawartość zbiornika jest bezwonna i ulega rozkładowi. Po zapełnieniu zbiornik z fekaliami opróŝnia się w specjalnych zlewniach ścieków a nawet w publicznej toalecie w porcie. e) nawiewy Wiertrzenie jachtu ma duŝe znaczenie dla komfortu przebywających w jego kabinie ludzi jak i dla Ŝywotności jachtu. Jacht w którym będzie się utrzymywała wilgoć będzie się szybciej starzał i jego elementy będą szybciej ulegały degradacji. Szybciej nastąpi korozja metalowych części w kabinie i gnicie tapicerki orac elementów drewnianych. Aby tego uniknąć jacht naleŝy często wietrzyć. SłuŜą do tego nawiewniki, które dostarczają świerzego powietrza do wewnątrz. Obieg świerzego powietrza moŝe być naturalny lub moŝna go wymusić za pomocą tzw. nawiewników umieszczonych najczęściej na dachu kabiny. 6. Silnik zaburtowy a) zasada działania silnika dwusuwowego i czterosuwowego, podstawowe róŝnice, paliwo b) pantograf c) uruchamianie silnika: odpowietrzenie silnik naleŝy opuścic za pomocą pantografu, tak aby śruba była zanurzona w wodzie naleŝy włączyć ssanie (gdy silnik nie był uzywany przez dłuŝszy czas) manetkę gazu naleŝy ustawić w pozycji polecanej do rozruchu naleŝy sprawdzić czy nie jest włączony bieg (przekładnia powinna być w pozycji luz ) uwaŝając na osoby będące z tyłu naleŝy energicznie szarpnąć linkę rozruchową sprawdzić czy leci woda z ukłądu chłodzenia - jeśli nie natychmiast wyłączyć silnik i sprawdzić przyczynę Do gaszenia poŝaru na jachcie naleŝy uŝywać gaśnicy proszkowej. Jest ona przeznaczona do gaszenia instalacji elektrycznych i silników spalinowych. Wystarczającą w tym przypadku będzie gaśnica samochodowa. Gaśnica powinna być przechowywana tak, Ŝeby moŝna było jej uŝyć natychmiast. MoŜna u wykoŝystać uchwyty do mocowania gaśnicy w samochodzie. Przed sezonem naleŝy dokonać przeglądu sprawności instalacji jachtowych i usunąć zauwaŝone usterki.