Wykaz skrótów............................................... 13 Wstęp........................................................ 17 ROZDZIAŁ I. Rys historyczny instytucji służących zabezpieczeniu majątku dłużnika................................ 29 1. Czynności wierzycieli podejmowane w celu zabezpieczenia i zaspokojenia wierzytelności w starożytności................... 30 2. System zabezpieczeń w polskim prawie ziemskim i miejskim...... 35 3. Zabezpieczenie majątku w przypadku niewypłacalności dłużnika na ziemiach polskich w okresie rozbiorów....................... 37 4. Zabezpieczenie majątku dłużnika w prawie upadłościowym z 1934 r..................................................... 39 5. Zagadnienia prawnoporównawcze............................. 45 5.1. Zabezpieczenie w postępowaniu karnym.................... 46 5.2. Zabezpieczenie w postępowaniu administracyjnym.......... 48 5.3. Zabezpieczenie w postępowaniu podatkowym............... 52 ROZDZIAŁ II. Postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości....................................... 57 1. Etapy postępowania upadłoś ciowego........................... 57 2. Przebieg postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości....... 60 2.1. Wniosek o ogłoszenie upadłości........................... 61 2.1.1. Podmioty legitymowane do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.............................. 62 2.1.2. Wymogi formalne wniosku o ogłoszenie upadłości..... 74 2.1.3. Skutki braków formalnych wniosku o ogłoszenie upadłości......................................... 84 2.2. Organ rozpoznający wnioski w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości..................................... 86 2.2.1. Jurysdykcja sądów polskich......................... 86 5
2.2.2. Właściwość sądu.................................. 89 2.2.3. Skład sądu........................................ 92 2.2.4. Tryb i sposób rozpoznawania spraw.................. 93 3. Charakter prawny postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości................................................... 100 ROZDZIAŁ III. Cel i funkcja postępowania zabezpieczającego majątek dłużnika w przypadku ogłoszenia upadłości...................................... 105 1. Cele i funkcje postępowania zabezpieczającego w ogólności....... 105 1.1. Cele postępowania zabezpieczającego...................... 106 1.2. Funkcje postępowania zabezpieczającego................... 114 2. Cel postępowania zabezpieczającego w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości........................... 121 3. Funkcje postępowania zabezpieczającego w postępowaniu prowadzonym w przedmiocie ogłoszenia upadłości.............. 135 3.1. Funkcje postępowania upadłoś ciowego..................... 135 3.1.1. Funkcja ochronna postępowania upadłoś ciowego...... 136 3.1.2. Funkcja windykacyjna postępowania upadłoś ciowego.. 139 3.1.2.1. Zgłoszenie wierzytelności.................... 140 3.1.2.2. Sporządzenie listy wierzytelności............. 142 3.1.2.3. Sporządzenie planu podziału funduszów masy...................................... 144 3.1.3. Funkcja profilaktyczna postępowania upadłoś ciowego.. 146 3.1.4. Funkcja wychowawcza postępowania upadłoś ciowego.. 147 3.1.5. Funkcja sanacyjna postępowania upadłoś ciowego...... 148 3.2. Funkcja postępowania zabezpieczającego prowadzonego w związku z postępowaniem w przedmiocie ogłoszenia upadłości............................................... 149 ROZDZIAŁ IV. Istota i charakter prawny zabezpieczenia w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości....................................... 155 1. Przedmiot postępowania zabezpieczającego a przedmiot zabezpieczenia.............................................. 155 1.1. Przedmiot postępowania zabezpieczającego................. 157 1.2. Przedmiot zabezpieczenia w postępowaniu zabezpieczającym.. 163 2. Przedmiot postępowania upadłoś ciowego....................... 165 3. Przedmiot postępowania zabezpieczającego prowadzonego w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości a przedmiot zabezpieczenia.............................................. 168 6 www.lexisnexis.pl
ROZDZIAŁ V. Regulacje w prawie unijnym i wybranych systemach prawnych państw obcych, dotyczące postępowań zabezpieczających majątek dłużnika w przypadku niewypłacalności................................ 176 1. Postępowanie zabezpieczające majątek dłużnika w przypadku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości uregulowane w prawie unijnym.................................................... 176 1.1. Zarządcy............................................... 187 1.2. Środki zabezpieczające................................... 193 1.2.1. Zarządca tymczasowy.............................. 194 1.2.2. Zabezpieczenia dokonywane przez sąd............... 196 2. Regulacje prawne dotyczące postępowania zabezpieczającego w przypadku ogłoszenia upadłości dłużnika w wybranych systemach prawnych państw obcych........................... 199 2.1. System prawa anglosaskiego.............................. 199 2.1.1. Prawo angielskie................................... 199 2.1.2. Prawo amerykańskie............................... 203 2.2. Prawo francuskie........................................ 204 2.2.1. Postępowanie naprawcze........................... 206 2.2.2. Postępowanie ochronne............................ 208 2.2.3. Procedury ostrzegawcze............................ 211 2.3. Prawo niemieckie....................................... 212 2.4. Podsumowanie regulacji zabezpieczeń w innych systemach prawnych............................................... 215 ROZDZIAŁ VI. Podstawy udzielenia zabezpieczenia............. 217 1. Podstawy zabezpieczenia uregulowane w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego..................................... 217 1.1. Uprawdopodobnienie roszczenia........................... 219 1.2. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia................ 224 2. Podstawy udzielenia zabezpieczenia na etapie poprzedzającym ogłoszenie upadłości......................................... 231 3. Odpowiednie stosowanie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego do postępowania zabezpieczającego w postępowaniu upadłościowym............................................. 233 3.1. Zakres odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu postępowania cywilnego................................. 234 3.2. Relacje pomiędzy poszczególnymi przepisami Kodeksu postępowania cywilnego a przepisami regulującymi zabezpieczenie majątku dłużnika w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości....................... 235 7
ROZDZIAŁ VII. Sposoby zabezpieczenia majątku dłużnika w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości...................................... 255 1. Problematyka związana z rodzajami zabezpieczeń majątku dłużnika uwagi ogólne...................................... 255 2. Udzielenie zabezpieczenia w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości a materialnoprawne sposoby zabezpieczenia wierzytelności.............................................. 261 3. Zabezpieczenie przez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego................................................... 272 3.1. Zakres czynności podejmowanych przez tymczasowego nadzorcę sądowego...................................... 273 3.2. Wymogi związane z pełnieniem funkcji tymczasowego nadzorcy sądowego...................................... 274 3.3. Prawa i obowiązki tymczasowego nadzorcy sądowego........ 277 4. Zabezpieczenie polegające na ustanowieniu zarządcy przymusowego.............................................. 280 4.1. Zakres czynności podejmowanych przez zarządcę przymusowego.......................................... 281 4.2. Wymogi związane z pełnieniem funkcji zarządcy przymusowego.......................................... 283 4.3. Prawa i obowiązki zarządcy przymusowego................. 284 4.3.1. Czynności związane z wprowadzeniem w posiadanie majątku zarządcy przymusowego.................... 291 4.3.2. Zabezpieczenie majątku dłużnika.................... 294 4.3.3. Spis inwentarza.................................... 294 4.3.4. Czynności procesowe podejmowane przez zarządcę przymusowego.................................... 296 4.4. Obowiązki sprawozdawcze i rachunkowe zarządcy przymusowego.......................................... 298 4.4.1. Sprawozdanie finansowe składane przez zarządcę przymusowego.................................... 298 4.4.2. Sprawozdanie zarządcy przymusowego z dokonywanych czynności oraz sprawozdanie rachunkowe............ 300 4.5. Sprawowanie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem koncesjonowanym dłużnika............................... 303 4.6. Ustanowienie zastępcy zarządcy przymusowego............. 305 4.7. Wynagrodzenie zarządcy przymusowego................... 305 4.8. Następstwo procesowe zarządcy przymusowego............. 310 4.8.1. Następstwo procesowe pod tytułem ogólnym.......... 313 4.8.2. Następstwo procesowe pod tytułem szczególnym...... 314 4.8.3. Następstwo procesowe zarządcy przymusowego....... 315 8 www.lexisnexis.pl
4.9. Upadek zabezpieczenia w postaci ustanowienia zarządcy przymusowego.......................................... 336 5. Inne sposoby zabezpieczeń majątku dłużnika................... 336 5.1. Zabezpieczenie przez zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego............... 340 ROZDZIAŁ VIII. Przebieg postępowania zabezpieczającego w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości..................................... 346 1. Wszczęcie postępowania zabezpieczającego..................... 346 1.1. Wszczęcie z urzędu...................................... 347 1.2. Wszczęcie na wniosek.................................... 350 1.2.1. Legitymacja do złożenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia.................................... 352 1.2.2. Wymogi formalne wniosku.......................... 362 2. Organ właściwy do rozpoznania wniosku o udzielenie zabezpieczenia.............................................. 363 2.1. Właściwość sądu........................................ 364 2.2. Skład sądu............................................. 366 3. Rozpoznanie wniosku o udzielenie zabezpieczenia............... 366 3.1. Termin rozpoznania wniosku.............................. 367 3.2. Tryb związany z rozpoznaniem wniosku.................... 368 4. Orzeczenia wydawane w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia.. 369 4.1. Charakter prawny postanowień w przedmiocie zabezpieczenia.......................................... 369 4.2. Zwrot wniosku.......................................... 377 4.3. Odrzucenie wniosku..................................... 379 4.3.1. Pojęcie przesłanek procesowych..................... 379 4.3.2. Rodzaje przesłanek procesowych.................... 382 4.3.3. Skutki braku przesłanek procesowych................ 384 4.4. Ocena zasadności warunków zabezpieczenia................ 386 5. Zbieg zabezpieczenia w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości z innymi postępowaniami zabezpieczającymi i egzekucyjnymi............................................. 388 6. Wykonanie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia......... 392 6.1. Relacja między skutecznością a wykonalnością postanowienia o zabezpieczeniu........................................ 393 6.1.1. Skuteczność postanowień o zabezpieczeniu............ 395 6.1.2. Wykonalność postanowień o zabezpieczeniu........... 398 6.1.2.1. Nadanie klauzuli wykonalności postanowieniom o udzieleniu zabezpieczenia.................. 399 9
6.1.2.2. Wykonanie postanowień o udzieleniu zabezpieczenia............................. 400 ROZDZIAŁ IX. Zmiana, uchylenie i ustanie udzielonego zabezpieczenia w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości............................ 405 1. Zmiana i uchylenie udzielonego zabezpieczenia................. 406 1.1. Podmioty legitymowane do złożenia wniosku o uchylenie lub zmianę udzielonego zabezpieczenia..................... 408 1.2. Podstawy do uchylenia lub zmiany udzielonego zabezpieczenia.......................................... 409 1.3. Zmiana sposobu zabezpieczenia........................... 410 1.3.1. Zmiana postanowienia na wniosek................... 411 1.3.2. Zmiana sposobu zabezpieczenia z urzędu............. 415 1.4. Uchylenie zabezpieczenia................................. 415 2. Upadek zabezpieczenia....................................... 416 2.1. Przyczyny upadku zabezpieczenia......................... 416 2.2. Skutki upadku zabezpieczenia............................ 421 2.3. Stwierdzenie upadku zabezpieczenia....................... 427 3. Umorzenie postępowania zabezpieczającego.................... 428 ROZDZIAŁ X. Środki prawne służące weryfikacji rozstrzygnięć w przedmiocie zabezpieczenia wydawanych na etapie poprzedzającym ogłoszenie upadłości.... 431 1. Zażalenie................................................... 433 1.1. Cechy i charakter prawny zażalenia........................ 433 1.1.1. Suspensywność zażalenia........................... 435 1.1.2. Dewolutywność zażalenia........................... 436 1.2. Podmioty uprawnione do wniesienia zażalenia.............. 437 1.2.1. Podstawy wniesienia zażalenia...................... 439 1.2.2. Termin wniesienia zażalenia........................ 441 1.3. Przebieg postępowania zażaleniowego..................... 443 1.4. Rodzaje rozstrzygnięć wydawanych w postępowaniu zażaleniowym........................................... 444 2. Skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki........... 444 2.1. Podmioty legitymowane do wniesienia skargi............... 446 2.2. Tryb związany z wniesieniem skargi....................... 446 2.3. Rodzaje rozstrzygnięć wydawanych w postępowaniu ze skargi na przewlekłość......................................... 447 3. Skarga na czynności komornika............................... 448 3.1. Przedmiot zaskarżenia skargą............................. 449 10 www.lexisnexis.pl
3.2. Organ właściwy do rozpoznania skargi na czynności komornika.............................................. 452 3.3. Podstawy do wniesienia skargi na czynności komornika...... 453 3.3.1. Podmioty uprawnione do wniesienia skargi na czynności komornika........................................ 454 3.3.2. Termin do wniesienia skargi na czynności komornika.. 455 3.3.3. Wymogi formalne skargi na czynności komornika...... 456 3.3.4. Tryb rozpoznania skargi na czynności komornika...... 458 ROZDZIAŁ XI. Koszty postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości oraz koszty postępowania związanego z udzieleniem zabezpieczenia.................... 460 1. Pojęcie kosztów postępowania prowadzonego w przedmiocie ogłoszenia upadłości......................................... 460 2. Zasady orzekania o kosztach postępowania prowadzonego w przedmiocie ogłoszenia upadłości........................... 463 2.1. Zasada odpowiedzialności za wynik postępowania........... 464 2.2. Zasada kosztów celowych................................ 464 2.3. Zasada zawinienia....................................... 465 2.4. Zasada słuszności........................................ 468 2.5. Zasada kompensaty...................................... 469 3. Źródła prawa regulujące koszty postępowania................... 471 4. Koszty sądowe.............................................. 471 4.1. Opłaty sądowe.......................................... 472 4.1.1. Sposoby uiszczania opłat sądowych.................. 472 4.1.2. Konsekwencje nieuiszczenia należnej opłaty sądowej... 473 4.2. Wydatki................................................ 474 4.2.1. Zasady ponoszenia wydatków i skutki ich nieuiszczenia.. 474 5. Tryb orzekania o kosztach postępowania....................... 477 6. Zwolnienie od kosztów sądowych.............................. 478 6.1. Zwolnienie od kosztów z mocy ustawy...................... 482 6.1.1. Całkowite zwolnienie od kosztów sądowych........... 482 6.1.2. Częściowe zwolnienie od kosztów sądowych........... 483 6.2. Zwolnienie od kosztów sądowych na wniosek............... 483 6.2.1. Podmioty uprawnione do wystąpienia z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych................... 484 6.2.2. Termin, w jakim należy wystąpić z wnioskiem o zwolnienie od kosztów............................ 485 6.2.3. Wymogi formalne wniosku o zwolnienie od kosztów... 486 6.2.4. Rozpoznanie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych......................................... 486 6.2.5. Cofnięcie zwolnienia od kosztów sądowych........... 487 11
7. Koszty postępowania związanego z zabezpieczeniem majątku dłużnika.................................................... 488 7.1. Zasady orzekania o kosztach w postępowaniu zabezpieczającym........................................ 488 7.2. Koszty należne dłużnikowi................................ 490 ROZDZIAŁ XII. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wykonaniem postanowienia udzielającego zabezpieczenia w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości........................... 492 1. Podstawy odpowiedzialności zarządcy przymusowego............ 494 2. Podstawy odpowiedzialności tymczasowego nadzorcy sądowego.. 509 3. Odpowiedzialność odszkodowawcza wierzyciela................. 510 Wnioski...................................................... 517 Literatura.................................................... 531 12 www.lexisnexis.pl