Hiperglikemia Jak postępować przy wysokich poziomach cukru?
POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU STWIERDZENIA WYSOKIEGO POZIOMU GLUKOZY WE KRWI, CZYLI HIPERGLIKEMII Codzienne monitorowanie poziomu cukru (glukozy) we krwi stanowi jeden z elementów leczenia cukrzycy. Kiedy poziom cukru przekracza wartości prawidłowe, mówimy o hiperglikemii. U osób zdrowych stężenie cukru we krwi na czczo nie przekracza 100 mg/dl, a 2 godziny po posiłku wynosi <140 mg/dl. Im bardziej zbliżone do wartości prawidłowych poziomy cukru we krwi u chorych na cukrzycę, tym mniejsze ryzyko zawału serca, udaru mózgu, utraty wzroku czy niewydolności nerek. Należy jednak pamiętać, że cukrzyca cukrzycy nierówna i docelowe wartości stężenia cukru na czczo i po posiłku mogą się różnić dla poszczególnych chorych. U chorych na cukrzycę typu 1 za zbyt wysoki uznaje się poziom glukozy we krwi przekraczający 110 mg/dl przed posiłkiem lub 140 mg/dl dwie godziny po posiłku. U osoby z cukrzycą typu 2 konieczne jest dostosowanie leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta, z uwzględnieniem czasu trwania cukrzycy, obecności powikłań lub innych chorób towarzyszących, stopnia edukacji oraz ryzyka wystąpienia niedocukrzenia. Wynik badania stężenia HbA1c (hemoglobiny glikowanej) pozwala ocenić średni poziom cukru we krwi w ciągu ostatnich 3 miesięcy. U większości pacjentów z cukrzycą typu 2 poziom HbA1c poniżej 7% wskazuje na dobrą kontrolę glikemii i średnią wartość stężenia glukozy we krwi 154 mg/dl. W przypadku, gdy cukrzyca typu 2 trwa krótko, około 5-6 lat, zalecany jest poziom HbA1c 6,5%. Jeśli jesteś w zaawansowanym wieku, a Twoja cukrzyca trwa wiele lat i przebyłeś zawał serca i/lub masz liczne choroby towarzyszące, zalecany dla Ciebie wynik badania to HbA1c 8,0%, odpowiadający przeciętnej glikemii 183 mg/dl w ciągu ostatnich 3 miesięcy. Pamiętaj jednak, że ostateczną decyzję o tym, do jakich wartości glikemii (poziomu cukru we krwi) powinieneś dążyć, podejmie Twój lekarz prowadzący. Charakterystyka pacjentów Wartość HbA1c (%) Glikemia (poziom cukru we krwi) Osoby z cukrzycą typu 1 6,5% Glikemia na czczo 110 mg/dl Glikemia 2 h po posiłku <140 mg/dl Większość chorych z cukrzycą typu 2 Chorzy w zaawansowanym wieku, z wieloletnią cukrzycą, przebytym zawałem lub/i udarem i/lub z licznymi chorobami towarzyszącymi 7,0% 8,0% Średnie wartości glikemii 154 mg/dl Średnie wartości glikemii 183 mg/dl Sporadycznie u każdego pacjenta z cukrzycą może wystąpić podwyższony poziom cukru we krwi. Jednak jeśli dochodzi do tego często lub taki stan utrzymuje się zbyt długo, cukrzycę określa się jako słabo kontrolowaną, co wymaga większej uwagi.
RÓŻNICA MIĘDZY HIPOGLIKEMIĄ A HIPERGLIKEMIĄ Można łatwo zrozumieć tę różnicę, pamiętając, że hipo- oznacza poniżej normy lub zbyt niski, a hiper- oznacza powyżej normy lub zbyt wysoki poziom. Tak więc hipoglikemia to zbyt niski poziom cukru, a hiperglikemia to zbyt wysoki poziom cukru we krwi. PRZYCZYNY HIPERGLIKEMII Przyczyny podwyższenia poziomu cukru we krwi mogą być następujące: z jedzenie zbyt dużej porcji produktów zawierających duże ilości cukru; p rzyjęcie zbyt małej dawki leków przeciwcukrzycowych lub niewłaściwych leków przeciwcukrzycowych; stres; m niej intensywny niż zwykle wysiłek fizyczny; i nne: choroba, dolegliwości bólowe, operacja, infekcja. Leki dostępne bez recepty (takie jak pastylki czy syrop przeciwkaszlowy) mogą spowodować podwyższenie poziomu glukozy we krwi. Porozmawiaj z lekarzem, pielęgniarką lub farmaceutą, aby dowiedzieć się, które leki dostępne bez recepty są bezpieczne.
OBJAWY HIPERGLIKEMII Jednym z najpoważniejszych problemów w hiperglikemii jest to, że pacjent może nie zauważyć żadnych niepokojących objawów i czuć się dobrze mimo podwyższenia poziomu cukru. Nawet jeśli poziom cukru jest wysoki, dolegliwości mogą być nieznaczne lub pojawiać się tak wolno, że chory może ich sobie nie uświadamiać. Istotne jest więc regularne oznaczanie poziomu glukozy we krwi i obserwacja występowania poniższych objawów: silniejsze niż zwykle pragnienie; częstsze oddawanie moczu, zwłaszcza w nocy; suchość lub świąd skóry; silniejsze niż zwykle uczucie zmęczenia; senność; niewyraźne widzenie; częste infekcje; wolniejsze gojenie się ran i istniejących owrzodzeń. Podwyższony poziom cukru we krwi wymaga leczenia. Utrzymywanie się takiego stanu przez dłuższy czas może spowodować inne problemy zdrowotne, takie jak uszkodzenie nerwów, naczyń krwionośnych czy choroby oczu, stóp, nerek. Może się również zwiększyć ryzyko zakażeń. Kwasica ketonowa w cukrzycy Kwasica ketonowa to poważne zaburzenie, które może pojawić się u chorych na cukrzycę szczególnie typu 1. Do kwasicy dochodzi, gdy brakuje insuliny. Organizm szuka innych źródeł energii. W celu uzyskania energii spalane są tłuszcze i tkanka mięśniowa. W tych warunkach powstają ciała ketonowe, które zakwaszają krew. Jednocześnie poziom glukozy we krwi jest wysoki. Zwiększenie ilości ciał ketonowych może doprowadzić do rozwoju kwasicy ketonowej. Nieleczona kwasica ketonowa może spowodować śpiączkę lub nawet śmierć.
KONTROLA POZIOMU GLUKOZY WE KRWI Jest wiele urządzeń służących do pomiaru poziomu cukru we krwi. Jedną z najczęściej stosowanych metod jest umieszczenie niewielkiej kropli krwi na pasku testowym, który następnie wkłada się do glukometru i odczytuje wynik. Przed pierwszym użyciem zapoznaj się dokładnie ze swoim glukometrem, bo w niektórych najpierw wkłada się pasek testowy, nakłada kroplę krwi i dopiero uruchamia, a w innych najpierw uruchamia się aparat, a potem wkłada pasek. Lekarz lub pielęgniarka nauczą Cię, jak wykonywać taki test. Zwykle pomiar trwa niecałą minutę. MONITOROWANIE POZIOMU GLUKOZY WE KRWI Lekarz lub pielęgniarka pomogą Ci ustalić, kiedy i jak często należy wykonywać pomiary. Wyniki należy zapisywać w dzienniczku samokontroli tak, aby lekarz mógł ocenić stopień wyrównania cukrzycy. W dzienniczku należy wpisywać: wyniki pomiarów glukozy; godziny pomiarów; dawki i godziny przyjmowania doustnych leków przeciwcukrzycowych lub insuliny. Należy także notować wszelkie istotne uwagi, takie jak rodzaj aktywności fizycznej, skład posiłków i to, czy pacjent odczuwał po nich objawy hipoglikemii. Takie informacje pomogą lekarzowi stwierdzić, czy w ciągu jednego dnia lub tygodnia wahania poziomu glukozy we krwi cechuje jakiś charakterystyczny schemat. W razie konieczności zebrane informacje umożliwią lekarzowi dostosowanie leczenia.
CO MOŻNA ZROBIĆ W PRZYPADKU STWIERDZENIA HIPERGLIKEMII Należy: Jeśli poziom glukozy we krwi jest wysoki, należy możliwie najszybciej powrócić do właściwego planu leczenia cukrzycy. To najlepsza metoda postępowania w hiperglikemii. często sprawdzać poziom glukozy we krwi i notować wyniki w dzienniczku samokontroli; przyjmować leki przeciwcukrzycowe lub insulinę we właściwych dawkach i w odpowiednim czasie; jeść posiłki w odpowiednich ilościach i o właściwych porach; pić dużo wody; prowadzić aktywny tryb życia i regularnie ćwiczyć. Jeśli ścisłe przestrzeganie planu leczenia cukrzycy nie spowoduje obniżenia poziomu cukru we krwi, mogą być konieczne inne działania. Porozmawiaj o tym z lekarzem lub pielęgniarką. Być może potrzebna będzie zmiana leków, insuliny lub ich dawek, intensyfikacja wysiłku fizycznego lub przygotowanie dokładniejszego planu posiłków. Pamiętaj, że przestrzeganie zaleceń lekarza i pielęgniarki pomoże Ci w uzyskaniu lepszych, długotrwałych wyników leczenia, co poprawi Twoje samopoczucie. Zweryfikowano przez dr n. med. Aleksandrę Szymborską-Kajanek, Oddział Kliniczny Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Schorzeń Kardiometabolicznych SUM w Zabrzu. Informacje zawarte w niniejszej broszurze nie stanowią porady lekarskiej, która może być udzielona wyłącznie przez lekarza. Eli Lilly nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne szkody związane z wykorzystaniem informacji zawartych w broszurze jako porady lekarskiej.
Zapraszamy do korzystania korzystania PORTALI EDUKACYJNYCH Lilly, zz PORTALI Lilly, dzięki dzięki którym codzienne życie którym życie zz cukrzycą cukrzycą staje się prostsze: prostsze: w w w. E D U K A C J A W C U K R Z Y C Y. p l DLA OSÓB DOROSŁYCH Z CUKRZYCĄ TYPU 1 I 2 Informacje o cukrzycy oraz praktyczne wskazówki, jak radzić sobie z cukrzycą w codziennym życiu. w w w. M A G I C Z N I E O C U K R Z Y C Y. p l DLA NAJMŁODSZYCH Z CUKRZYCĄ TYPU 1 ORAZ ICH RODZIN Bajkowy świat serii wydawniczej Lilly&Disney, w której bohaterowie kreskówek pomagają dzieciom i ich opiekunom zrozumieć kwestie związane z cukrzycą typu 1. PLDBT01142 /11/2016 Eli Lilly Polska Sp. z o.o. ul. Żwirki i Wigury 18 A 02-092 Warszawa Tel.: +48 22 440 33 00 Fax: +48 22 440 35 50