PROJEKT WYKONAWCZY. Projekt instalacji solarnej dla budynku Hali Sportowej

PROJEKT WYKONAWCZY Projekt instalacji solarnej dla budynku Hali Sportowej OBIEKT: INWESTOR: Budynek Hali Sportowej Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno Ekonomicznej w Jarosławiu ul. Czarneckiego 16, 37-500 Jarosław Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno Ekonomiczna w Jarosławiu ul. Czarneckiego 16, 37-500 Jarosław NUMER DZIAŁKI: 1048/23 JEDNOSTKA PROJEKTOWANIA: SOLARSYSTEM s.c. Łapa M., Olesek W., Skorut-Nawara E. 32-400 Myślenice, ul. Słowackiego 42 tel./fax.: (0-12) 272 15 82 e-mail: biuro@solar-system.pl DATA: Czerwiec 2012 Projektował: br. sanitarna mgr inż. Michał Łapa Nr upr. MAP/225/PWOS/11 Sprawdził: br. sanitarna mgr inż. Tomasz Żak Nr upr. MAP/0238/POOS/09 Spis zawartości opracowania na str. 2

ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA: A. Część opisowa Str. 3-19 1. Opis techniczny Str. 4-12 2. Informacja BIOZ Str. 13-15 3. Obliczenia armatury zabezpieczającej do projektu Str. 16-19 B. Załączniki Str. 20-28 1. Uprawnienia projektowe Str. 21 25 2. Oświadczenia projektantów Str. 26 28 C. Część rysunkowa Str. 29 Rys. 01 - Rys. 02 - Rys. 03 - Rys. 04 - Rys. 05 - Plan sytuacyjny Rozmieszczenie kolektorów słonecznych - rzut dachu Rozmieszczenie urządzeń i prowadzenie przewodów rzut pomieszczenia podgrzewaczy gazowych Przekrój A-A Schemat technologiczny instalacji solarnej 2

A. CZĘŚĆ OPISOWA 3

SPIS TREŚCI: 1. Opis techniczny 1.1. Przedmiot i cel opracowania... 5 1.2. Zakres i podstawa opracowania... 5 1.3. Charakterystyka obiektu stan istniejący... 5 1.4. Opis projektowanych rozwiązań... 5 1.4.1. Dobór liczby kolektorów... 6 1.4.2. Charakterystyka instalacji solarnej projektowanego systemu... 6 1.4.2.1. Kolektory słoneczne... 6 1.4.2.2. Grupa pompowa obiegu solarnego... 7 1.4.2.3. Podgrzewacz ciepłej wody użytkowej... 7 1.4.2.4. Zabezpieczenie instalacji solarnej... 7 1.4.2.5. Instalacja wodna projektowanego systemu solarnego... 8 1.4.2.6. Zabezpieczenie instalacji wodnej... 8 1.4.2.7. Ochrona antypoparzeniowa instalacji c.w.u.... 8 1.4.2.8. Zasilanie układu zimną wodą... 8 1.4.2.9. Układ podmieszania... 8 1.4.2.10. Pomiar ilości ciepła przygotowanego przez system... 8 1.5. Lokalizacja projektowanych urządzeń... 9 1.6. Wytyczne automatyki i sterowania... 9 1.7. Wytyczne branżowe... 9 1.7.1. Wytyczne budowlane... 9 1.7.2. Wytyczne elektryczne... 10 1.7.3. Próby i odbiory... 10 1.8. Wymagania BHP... 11 1.9. Zastosowane urządzenia... 11 1.10. Postanowienia końcowe... 12 4

1.1. Przedmiot i cel opracowania Przedmiotem opracowania jest projekt wykonawczy instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej w oparciu o zastosowanie systemu solarnego w budynku Hali Sportowej Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno Ekonomicznej w Jarosławiu. Celem opracowania jest wykonanie dokumentacji projektu wykonawczego w zakresie niezbędnym do wykonanie prac montażowych oraz sporządzenia kosztorysu inwestorskiego. 1.2. Zakres i podstawa opracowania Niniejsze opracowanie obejmuje: część technologiczno mechaniczną systemu solarnego zasilanego przez zespół 5 kolektorów słonecznych, wraz z układem współpracującym z istniejącą instalacją przygotowania ciepłej wody użytkowej. Niniejsze opracowanie nie obejmuje: specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót indywidualne opracowanie. Podstawę techniczną stanowią poniższe materiały: wizja lokalna na obiekcie, otrzymane rysunki archiwalne, uzgodnienia z inwestorem, wytyczne projektowania wykonywanych instalacji, normy i przepisy obowiązujące w kraju. 1.3. Charakterystyka obiektu stan istniejący Budynek Hali Sportowej Wyższej Szkoły Techniczno Ekonomicznej w Jarosławiu to obiekt wolnostojący jednokondygnacyjny, niepodpiwniczony wykonany w tradycyjnej technologii murowanej. Dach budynku wielospadowy o konstrukcji stalowej kryty blachodachówką. Budynek zasilany jest w energię cieplną na potrzeby c.o. poprzez zewnętrzną sieć cieplną z lokalnej kotłowni gazowej. Ciepła woda przygotowywana jest w dwóch podgrzewaczach gazowych o pojemności 190 litrów każdy. 1.4. Opis projektowanych rozwiązań Założenie projektowe przewiduje wspomaganie procesu przygotowania ciepłej wody użytkowej za pośrednictwem systemu solarnego, a tym samym częściowe zastąpienie energii pozyskiwanej ze źródeł konwencjonalnych gaz ziemny energią słoneczną pozyskiwaną przez system solarny. Tak pozyskana energia będzie wykorzystywana do przygotowania ciepłej wody użytkowej dla obiektu. Projektowany system solarny zasilany będzie przez baterię 5 kolektorów słonecznych. Kolektory rozmieszczone zostaną na południowej połaci dachu. Montaż kolektorów zrealizowany będzie za pomocą typowych systemów mocujących producenta urządzeń przystosowanych do dachów spadzistych. Sposób rozmieszczenia oraz połączenia kolektorów słonecznych ma zapewnić optymalne warunki pracy systemu solarnego. 5

Projektowany system solarny składał się będzie z dwóch odrębnych obiegów. Pierwszy z obiegów (solarny) łączy kolektory słoneczne z wężownicą nowoprojektowanego podgrzewacza solarnego. Natomiast drugi obieg (wodny) zasila istniejący system przygotowania ciepłej wody użytkowej w budynku. Główne elementy projektowanej instalacji solarnej to zespół kolektorów słonecznych, podgrzewacz ciepłej wody, pompy obiegowe, armatura zabezpieczająca instalacji solarnej i wodnej oraz układ automatyki. 1.4.1. Dobór liczby kolektorów Dobór wielkości systemu solarnego, a tym samym ilości kolektorów słonecznych dokonano na podstawie audytu energetyczne stanowiącego indywidualne opracowanie. W celu pokrycia zapotrzebowania energii służącej do przygotowania c.w.u. dobrano system solarny składający się z 5 szt. płaskich kolektorów słonecznych o łącznej powierzchni absorpcji 11,55 m 2. 1.4.2. Charakterystyka instalacji solarnej projektowanego systemu Zadaniem instalacji solarnej jest pozyskiwanie energii słonecznej i jej przekazywanie do odbiornika ciepła, którym w tym przypadku jest woda zgromadzona w projektowanym podgrzewaczu c.w.u. Podgrzana woda przekazywana będzie do istniejącego systemu zaopatrywania w ciepłą wodę użytkową. Instalacja solarna zostanie wykonana z zaizolowanych cieplnie rur miedzianych. Medium transferowym obiegu kolektory słoneczne wężownica w zasobniku solarnym jest wodny roztwór glikolu propylenowego z dodatkami. Instalację projektuje się, jako ciśnieniową, w której obieg nośnika ciepła jest wymuszony przez pompę obiegową będącą na wyposażeniu solarnej grupy pompowej. Instalacja będzie zabezpieczona przed nadmiernym wzrostem ciśnienia przy pomocy zaworu bezpieczeństwa, oraz za pomocą przeponowego naczynia wzbiorczego. Przewody instalacji solarnej będą częściowo prowadzone po powierzchni dachu, a następnie pion solarny poprzez przebicie w powierzchni dachu zostanie doprowadzony do pomieszczenia podgrzewaczy gazowych. W pomieszczeniu tym projektuje się umieszczenie pozostałych urządzeń systemu solarnego zgodnie z rys 04. Wymiarowanie instalacji solarnej przeprowadzono w oparciu o wytyczne producenta kolektorów słonecznych. Dobrane średnice przewodów pozwalają osiągnąć minimalne wymagane przepływy umożliwiające odpowietrzanie instalacji. Ponadto w celu odpowietrzenia instalacji w najwyższym punkcie instalacji solarnej zaprojektowano zawór odpowietrzający poprzedzony zaworem odcinającym. Zawór odpowietrzający ma za zadanie odpowietrzyć instalację solarną jedynie w chwili napełniania instalacji, natomiast w chwili pracy instalacji ma zapewnić, że instalacja solarna będzie instalacją zamkniętą. W przeciwnym wypadku może dochodzić do odparowywania glikolu z mieszanki, którą wypełniona będzie instalacja. 1.4.2.1. Kolektory słoneczne Zaprojektowany ciśnieniowy system solarny jest oparty na płaskich kolektorach słonecznych. Podstawowe dane techniczne kolektora zostały zestawione w poniższej tabeli: 6

Wymiary kolektora: Dane techniczne kolektora słonecznego Powierzchnia kolektora: 2,51 m 2 Waga kolektora: 2380 1056 90 mm 51 kg Sprawność optyczna: 81% Powierzchnia pochłaniacza: 2,31 m 2 Sposób rozmieszczenia kolektorów słonecznych na dachu jest oparty o wytyczne producenta. Miejsce montażu kolektorów słonecznych na dachu został przedstawiony na rys nr 02. 1.4.2.2. Grupa pompowa obiegu solarnego Zadaniem solarnej grupy pompowej jest wymuszenie obiegu płynu solarnego między kolektorami słonecznymi, a wężownicą podgrzewacza solarnego - jest to kompletny zestaw. Grupa pompowa jest wyposażona w pompę obiegową, manometr, termometry, separator powietrza, przepływomierz oraz zawory odcinające. Ponadto dzięki wbudowaniu zaworów odcinających ze złączką do węża możliwe jest napełnianie i opróżnianie instalacji z płynu solarnego. Przy grupie pompowej montowane jest przeponowe naczynie wzbiorcze oraz solarny zawór bezpieczeństwa. Dobór grupy pompowej jest podyktowany jej maksymalnym wydatkiem objętościowym, który zależy od obsługiwanej liczby kolektorów słonecznych. W projektowanym systemie solarnym dla układu złożonego z 5 sztuk kolektorów słonecznych zastosowano solarną grupę pompową typu Solar-Divicon PS 10 lub równoważna (ozn. GP rys. 05). W celu umożliwienia regulacji przepływu płynu solarnego zaprojektowano solarny zawór regulacyjno pomiarowy o średnicy nominalnej 20 mm (ozn. ZRP rys. 05). 1.4.2.3. Podgrzewacz ciepłej wody użytkowej Energia cieplna pozyskiwana z kolektorów słonecznych będzie przekazywana wodzie zgromadzonej w nowoprojektowanym podgrzewaczu ciepłej wody użytkowej za pośrednictwem wężownicy. Zastosowano podgrzewacz Galmet typ SGW(S) 700 lub równoważny o pojemności 720 dm 3 (ozn. Z1 rys. 05). 1.4.2.4. Zabezpieczenie instalacji solarnej Funkcja zabezpieczania projektowanej instalacji przed nadmiernym wzrostem ciśnienia jest realizowana przez naczynie wzbiorcze, oraz zawór bezpieczeństwa. Urządzenia zabezpieczające należy instalować po stronie zimnej czynnika obiegowego. Dobór zabezpieczeń instalacji solarnej opiera się o wytyczne producenta kolektorów słonecznych. Glikolową instalację solarną składająca się z 5 szt. kolektorów słonecznych projektuje się zabezpieczyć jednym przeponowym naczyniem wzbiorczym o pojemności 50 dm 3 (ozn. NPS rys 05) zainstalowanym za pompą obiegową na króćcu powrotnym do kolektorów słonecznych, oraz zaworem bezpieczeństwa typu 8115 6bar/12 mm lub równoważny (ozn. ZBS rys 05). Bezpośrednio pod króćcem wylotowym zaworu bezpieczeństwa na instalacji solarnej należy przewidzieć ustawienie naczynia zbiorczego polietylenowego, które umożliwi zgromadzenie 7

glikolu w przypadku zadziałania zaworów bezpieczeństwa i ponowne napełnienie nim instalacji. Dobijanie instalacji musi być wykonane wyłącznie przez uprawniony do tego serwis. 1.4.2.5. Instalacja wodna projektowanego systemu solarnego Instalacja wodna w systemie zostanie wykonana z zaizolowanych cieplnie rur stalowych ocynkowanych. Przewody instalacji wodnej będą prowadzone wewnątrz obiektu i mocowane do istniejących przegród budowlanych za pomocą typowych obejm. 1.4.2.6. Zabezpieczenie instalacji wodnej Zabezpieczenie układu przed nadmiernym wzrostem ciśnienia zostało zrealizowane przez zastosowanie naczynia przeponowego oraz zaworu bezpieczeństwa. Przy projektowanym podgrzewaczu solarnym o pojemności 720 litrów projektuje się jedno przeponowe naczynie wzbiorcze Reflex DE80 Junior lub równoważne o pojemności 80 dm 3 (ozn. NP rys. 05), z króćcem przyłączeniowym G1, oraz jeden zawór bezpieczeństwa do instalacji wodnej typu SYR 2115 6 bar/14 mm lub równoważny (ozn. ZB rys. 05). Wodę wyrzucana przez zawór bezpieczeństwa zostanie odprowadzona do istniejącej instalacji kanalizacyjnej. 1.4.2.7. Ochrona antypoparzeniowa instalacji c.w.u. W celu ochrony przed zbyt wysoką temperaturą wody w instalacji c.w.u. przewiduje się montaż termostatycznego zaworu mieszającego na zasilaniu instalacji ciepłej wody użytkowej. Zawór ten umożliwi zadanie odpowiedniej temperatury wody w instalacji i jej utrzymanie poprzez mieszanie wody gorącej z podgrzewacza z wodą zimną z sieci. W instalacji dla omawianego obiektu projektuje się termostatyczny zawór mieszający o średnicy nominalnej 25 mm (ozn. TZM rys. 05). 1.4.2.8. Zasilanie układu zimną wodą W projektowanym układzie przewiduje się zasilenie nowoprojektowanego podgrzewacza solarnego wodą wodociągową z przewodu doprowadzającego wodę do istniejącej instalacji. Odpięcie należy wykonać w miejscu jak na schemacie rys. 05. Na odpięciu należy zainstalować zawór zwrotny antyskażeniowy typ EA-RV 277-1A (ozn. ZZ-EA rys. 05) lub równoważny. 1.4.2.9. Układ podmieszania W systemie solarnym zastosowano pompę podmieszania, która zostanie zainstalowana w układzie podmieszania pomiędzy nowoprojektowanym podgrzewaczem solarnym, a istniejącymi podgrzewaczami gazowymi. Projektuje się pompę typ UPS 25-40B 180 (ozn. PP rys. 05) lub równoważna. 1.4.2.10. Pomiar ilości ciepła przygotowanego przez system W celu pomiaru ilości ciepłej wody przygotowanej przez instalację solarną zaprojektowano zamontowanie dwóch ciepłomierzy. Pierwszy z nich zamontowano na przewodzie wychodzącym 8

z podgrzewacza solarnego do istniejącej instalacji c.w.u, natomiast drugi na przewodzie układu podmieszania pomiędzy projektowanym solarnym podgrzewaczem c.w.u. a istniejącym układem przygotowania c.w.u. (ozn. CP1 i CP2 rys. 05). Dobrano ciepłomierz elektroniczny typ LQM/LEC DN25 z mechanicznym przetwornikiem przepływu typ JS qp 6,0 m 3 /h lub równoważny oraz ciepłomierz kompaktowy CEK-539 DN20, qp 2,5 m 3 /h lub równoważny. 1.5. Lokalizacja projektowanych urządzeń Zespół 5 kolektorów słonecznych zostanie zamontowany przy użyciu odpowiednich systemów mocujących bezpośrednio do dachu budynku w miejscu jak na rys. 02. Podgrzewacz solarny, armatura zabezpieczająca, układ automatyki, pompy obiegowe będą zlokalizowane w pomieszczeniu podgrzewaczy gazowych zgodnie z rys. 03. 1.6. Wytyczne automatyki i sterowania Całością procesów związanych z prawidłową pracą projektowanego systemu sterować będzie układ automatyki. Do sterowania pracą pompy obiegowej obiegu solarnego projektuje się regulator solarny Compit typ SolarComp 912 lub równoważny. System sterowania będzie monitorować temperaturę w podgrzewaczu solarnym Z1 - czujnik F2 oraz na kolektorach czujnik F1. W momencie powstania możliwości przekazu energii regulator solarny uruchomi pompę obiegową i nastąpi przekaz ciepła z kolektorów do podgrzewacza. Maksymalna temperatura ładowania podgrzewacza solarnego winna być ustawiona na 80 0 C. Regulator należy dodatkowo ustawić w funkcji chłodzenia kolektorów zabezpieczającego przed ich przegrzaniem. Dodatkowo system automatyki sterować będzie pracą pompy podmieszania. W przypadku wykrycia odpowiedniej różnicy temperatury na czujnikach F3 i F4 układ automatyki załączy pompę podmieszania co umożliwi przerzucenie wody podgrzanej w podgrzewaczu solarnym do istniejących podgrzewaczy. Do odczytu temperatur w systemie solarnym projektuje się czujniki Pt1000 lub równoważne. Oprócz funkcji zasadniczych, czyli sterowania pompą obiegową pełnią one także funkcję monitorującą temperaturę na poszczególnych obiegach instalacji. Przyjęte rozwiązanie daje pełną kontrolę pracy systemu solarnego, a także w znacznym stopniu ułatwia diagnozowanie ewentualnych awarii. Zaprojektowany układ sterowania instalacji solarnej jest w pełni zautomatyzowany i bezobsługowy. Programowanie układu powinno być wykonywane przez specjalistyczne firmy, wraz z potwierdzeniem wykonania zgodnie z przepisami i wytycznymi producenta. W okresach chwilowego przestoju obiektu regulator solarny należy przełączyć w specjalny TRYB URLOPOWY pozwalający pozbyć się nadmiaru ciepła z zasobników jeśli ciepła woda nie będzie wykorzystywana. 1.7. Wytyczne branżowe 1.7.1. Wytyczne budowlane Wszystkie miejsca przekłuć przez przegrody budowlane należy, po wprowadzeniu instalacji, zaizolować pianką poliuretanową wodoodporną, zabezpieczyć przed dostaniem się wody, gryzoni, oraz przed uszkodzeniami mechanicznymi. Rury instalacji przy przejściach przez przegrody budowlane należy prowadzić w tulejach ochronnych wypełnionych trwale materiałem 9

plastycznym odpornym na wysoką temperaturę. Przejścia przewodów przez przegrody wydzielonych stref pożarowych należy zabezpieczyć ognioochronną masą uszczelniającą o klasie odporności ogniowej odpowiadającej co najmniej klasie przegrody. Wszystkie przewody projektowanej instalacji solarnej należy izolować termicznie. Przewody solarne należy izolować izolacją Armaflex HT o grubości 19 mm. Natomiast przewody po stronie wodnej systemu należy izolować izolacją Thermaflex PUR grubości 20 mm. Wszystkie rury biegnące na zewnątrz budynku należy dodatkowo zabezpieczyć przed zniszczeniami przez ptactwo stosując obróbkę blacharską. Instalację i urządzenia należy mocować w sposób trwały i pewny, w zależności od warunków lokalnych i zgodnie z wytycznymi producenta. Rury należy mocować do przegród budowlanych za pomocą obejm stalowych w odległościach co 1,5 m. W obejmach nie wolno stosować wkładek gumowych ze względu na wysoką temperaturę medium płynącego w części instalacji. Pion solarny prowadzony wewnątrz obiektu należy zabudować ścianką gipsowo kartonową. 1.7.2. Wytyczne elektryczne Przewody obiegu solarnego uziemić. Doprowadzić zasilanie zgodnie z DTR do urządzeń wskazanych w projekcie, w tym pomp obiegowych i regulatora solarnego. Instalacja elektryczna pomieszczenia w którym zainstalowane zostaną urządzenia technologiczne, powinna zapewniać oświetlenie o natężeniu minimalnym 50 Lx. W pomieszczeniu powinno znajdować się przynajmniej jedno gniazdko wtykowe o napięciu 230V. Rozdzielnica elektryczna powinna być umieszczona w pomieszczeniu w miejscu widocznym i łatwo dostępnym. Odległość czoła rozdzielnicy od instalacji technologicznych powinna wynosić minimum 1,3 m, a stron bocznych minimum 0,7 m. Z rozdzielnicy nie należy zasilać odbiorników nie związanych z instalacją solarną. Rozdzielnica powinna być zaopatrzona w wyłącznik główny, zabezpieczenie główne wszystkich odbiorników energii. Rozdzielnicę zasilić linią elektryczną z tablicy głównej budynku. Zainstalowane urządzenia elektryczne powinny być wyposażone w instalację ochrony przeciwporażeniowej różnicowo-prądowej, zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami. Instalacji wyrównawczej nie włączać do instalacji odgromowej. 1.7.3. Próby i odbiory Instalacja solarna: Przed uruchomieniem należy: instalację wystarczająco przepłukać i sprawdzić na brak przecieków (ciśnienie min. 9 bar bez przyłączonych kolektorów, pompy i armatury), sprawdzić pozycje czujników, sprawdzić działanie wszystkich komponentów instalacji i armatury bezpieczeństwa, sprawdzić ciśnienie wstępne w przeponowym naczyniu wyrównawczym, ciśnienie instalacji ustawić na 1,5 bar + 0,1 bar/min., wysokość statyczna w m (w stanie napełnionym, na zimno). Ciśnienie wstępne w przeponowym naczyniu wyrównawczym musi być o 0,3 0,5 bar niższe od ciśnienia napełniania instalacji ustawić parametry regulacji zgodnie z projektem i sprawdzić wiarygodność wartości dostarczanych przez czujniki. Po uzyskaniu pozytywnego wyniku próby i spełnieniu powyższych wskazówek, należy postępować jak poniżej niżej: dla pełnego odpowietrzenia obiegu pierwotnego po napełnieniu włączyć obieg wymuszony na przynajmniej 48 godzin. Następnie przełączyć na tryb automatyczny. 10

Pamiętać, że czynnik (mieszanka wody i glikolu) wymaga znacznie dłuższego odpowietrzania, niż woda, przed przejściem na tryb automatyczny sprawdzić ciśnienie w instalacji i ew. dopełnić ją czynnikiem (straty ciśnienia po odpowietrzeniu), sprawdzić przepływ przez wszystkie części pola kolektorów. Instalacja wody użytkowej: Próby instalacji należy przeprowadzić zgodnie z Warunkami wykonania i odbioru instalacji wodociągowych zeszyt nr 7. 1.8. Wymagania BHP Urządzenia techniczne powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przez cały okres ich użytkowania. Montaż i eksploatacja urządzeń powinny odbywać się przy zachowaniu wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, uwzględniając instrukcje zawarte w Dokumentacji Techniczno Ruchowej. Miejsce i sposób zainstalowania i użytkowania urządzeń powinny zapewniać dostateczną przestrzeń umożliwiającą swobodny dostęp i obsługę. Wszystkie urządzenia nie wymagają stałej obsługi, a tylko okresowego dozoru. 1.9. Zastosowane urządzenia Typ urządzenia: j.m. ilość Płaski kolektor słoneczny o pow. absorpcji 2,31 m 2 szt. 5 Regulator solarny SolarComp 912 lub równoważny szt. 1 Czujnik temperatury Pt 1000 lub równoważny szt. 8 Solarna grupa pompowa szt. 1 Pompa obiegowa typ UPS 25-40B lub równoważna szt. 1 Zasobnik c.w.u. typ SGW(S)700 lub równoważny szt. 1 Przeponowe naczynie wzbiorcze typ DE80 Junior lub równoważne szt. 1 Solarne przeponowe naczynie wzbiorcze typ S50 lub równoważne szt. 1 Zawór bezpieczeństwa typ 2115 6 bar / 14 mm lub równoważny szt. 1 Zawór bezpieczeństwa typ 1815 6 bar / 12 mm lub równoważny szt. 1 Zawór antyskażeniowy EA-RV277-1A lub równoważny szt. 1 Termostatyczny zawór antypoparzeniowy DN25 mm szt. 1 Ciepłomierz elektroniczny typ LQM/LEC DN 25 z mechanicznym przetwornikiem przepływu typ JS, przepływ max. 6,0 m 3 /h lub równoważny szt. 1 11

Kompaktowy ciepłomierz elektroniczny typ CEK-539 DN 20 z mechanicznym przetwornikiem przepływu typ JS-NMC, przepływ max. 2,5 m 3 /h lub równoważny szt. 1 Zawór regulacyjno pomiarowy dla instalacji solarnych DN20 szt. 1 Zawór kulowy gwintowany DN25 szt. 10 Zawór kulowy gwintowany DN20 szt. 5 Zawór zwrotny gwintowany DN25 szt. 2 Zawór zwrotny gwintowany DN20 szt. 1 Filtr skośny siatkowy gwintowany DN25 szt. 2 Zawór spustowy ze złączką do węża szt. 1 Automatyczny odpowietrznik instalacji solarnej z zaworem odcinającym szt. 1 Termometr 0-120 C szt. 6 Manometr 0 10 bar szt. 4 1.10. Postanowienia końcowe Montaż, próby i odbiór instalacji, oraz przyłączy należy wykonać i przeprowadzić zgodnie z niniejszym projektem, przedmiotowymi normami, obowiązującymi przepisami BHP i p.poż., oraz Warunkami Technicznymi Wykonania i Odbioru Robót Budowlano Montażowych. Tom II Instalacje Sanitarne i Przemysłowe. Wszystkie urządzenia i elementy instalacji powinny posiadać aktualną Aprobatę Techniczną ITB, oraz CNBOP. Montaż urządzeń, rozruch i regulację instalacji powinny przeprowadzić specjalistyczne firmy, wraz z potwierdzeniem wykonania zgodnie z przepisami i wytycznymi producenta. Wykonawca ma obowiązek przeszkolić wydelegowany personel obiektu w obsłudze zastosowanych urządzeń. Każde urządzenie powinno posiadać załączoną Dokumentację Techniczno Ruchową, oraz instrukcję obsługi. W przypadku wystąpienia przestojów w pracy instalacji (brak rozbioru c.w.u.) dłuższych niż 3 dni (np. remont instalacji lub przerwa wakacyjna) zaleca się na ten czas przykrycie kolektorów słoneczny nieprzepuszczającym światła (nieprzeźroczystym) materiałem. Dopuszcza się zamianę urządzeń na inne niż dobrane w projekcie, ale o równoważnych parametrach, tylko za zgodą osób projektujących. Projektujący nie ponosi odpowiedzialności za zmiany dokonane przez wykonawcę bez pisemnej zgody osób projektujących. Opracowanie chronione Ustawą o Prawie Autorskim i Prawach Pokrewnych (Dz.U. Nr 24/94 poz. 83 z dnia 4 lutego 1994 r.). 12

2. Informacja BIOZ OBIEKT: Budynek Hali Sportowej Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno Ekonomicznej ul. Czarneckiego 16, 37-500 Jarosław INWESTOR: Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno Ekonomiczna ul. Czarneckiego 16, 37-500 Jarosław PROJEKTANT: mgr inż. Michał Łapa Nr upr. MAP/225/PWOS/11 13

I. Zakres robót: - montaż uchwytów montażowych pod kolektory słoneczne, - montaż kolektorów słonecznych, - montaż przewodów solarnych oraz urządzeń systemu solarnego, - montaż układów automatyki, - wykonanie prób ciśnieniowych na szczelność instalacji, - izolacje cieplne nowoprojektowanych części instalacji, - uruchomienie układu. II. Przewidywane zagrożenia: - podczas prac na powierzchni dachu może dojść do upadku z wysokości osób tam pracujących - podczas montażu rurociągów i armatury istnieje zagrożenie poparzeń - podczas wykonywania prac w pomieszczeniach wewnętrznych, przy transporcie, ustawianiu i montażu urządzeń projektowanych instalacji może dojść do stłuczeń, skaleczeń, lub przygniecenia osób wykonujących te prace - podczas uruchamiania instalacji może dojść do porażenia prądem III. Środki zapobiegawcze: Podczas realizacji robót wykonawca jest zobowiązany do przestrzegania przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. W szczególności wykonawca ma obowiązek zadbać, aby personel nie wykonywał pracy w warunkach niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia, oraz niespełniających odpowiednich wymagań sanitarnych. Osoby pracujące na wysokości (dach budynku) i narażone na upadek muszę być wyposażone w uprzęże zabezpieczające. Montaż ciężkich elementów instalacji (zbiorniki, naczynia przeponowe) musi być przeprowadzony przez odpowiednią ilość osób, przy odpowiedniej asekuracji. Podczas prac na dachu, w celu ochrony osób postronnych, teren wokół budynku należy ogrodzić. Wykonawca jest zobowiązany oznakować teren budowy, oraz jeżeli jest to konieczne wyznaczyć i odpowiednio oznakować bezpieczne przejścia przez ten teren. Wykonawca ma obowiązek stosować w czasie prowadzenia robót przepisy dotyczące ochrony środowiska naturalnego. W okresie trwania robót obowiązkiem wykonawcy jest utrzymywanie terenu budowy w stanie bez wody stojącej, oraz podejmowanie wszelkich uzasadnionych kroków mających na celu stosowanie się do przepisów i norm dotyczących ochrony środowiska na terenie i wokół terenu budowy. Wykonawca ma obowiązek unikać uszkodzeń, lub uciążliwości dla osób lub własności a wynikających ze skażenia, hałasu, lub innych przyczyn powstałych w następstwie prowadzonych robót. Wykonawca jest zobowiązany do przestrzegania przepisów ochrony przeciwpożarowej. Materiały łatwopalne należy składować w sposób zgodny z odpowiednimi przepisami, oraz zabezpieczyć je przed dostępem osób trzecich. Wykonawca ma obowiązek zapewnić i utrzymać w należytym stanie technicznym wszystkie urządzenia zabezpieczające, socjalne, oraz sprzęt i odpowiednią odzież dla ochrony życia 14

i zdrowia osób zatrudnionych na budowie, oraz do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego. Wszystkie osoby pracujące na terenie budowy podczas prac montażowych obowiązane są do stosowania kasków ochronnych, odzieży ochronnej (rękawice ochronne, kombinezony), oraz odpowiedniego obuwia. 15

3. Obliczenia armatury zabezpieczającej do projektu I. Obliczenia do doboru przeponowych naczyń wzbiorczych z hermetyczną przestrzenią gazową: Instalacja solarna: Pojemność użytkowa, oraz całkowita naczynia przeponowego obliczona została w oparciu o podane poniżej wzory: VN> (VGx0.1 + VAx1.1)/ N VN pojemność nominalna przeponowego naczynia wzbiorczego [dm 3 ] VG całkowita pojemność wodna instalacji solarnej [dm 3 ] VA pojemność wodna kolektora [dm 3 ] N współczynnik efektywności N= (Pe Po)/ (Pe+1) Pe ciśnienie robocze w instalacji [bar] Po ciśnienie wstępne naczynia [bar] Dobór przeponowych naczyń solarnych do systemu złożonego z 5 szt. kolektorów słonecznych: DANE DO OBLICZEŃ: Pojemność wodna instalacji solarnej: VG [dm 3 ] 57,80 Pojemność wodna kolektorów VA [dm 3 ] 9,10 Ciśnienie wstępne naczynia wzbiorczego Po [bar] 2,5 Ciśnienie robocze w instalacji Pe [bar] 6,0 WYNIKI OBLICZEŃ: Współczynnik efektywności N[-] 0,46 Pojemność nominalna naczynia przeponowego VN [dm 3 ] 34,22 DOBÓR: Typ przeponowego naczynia wzbiorczego: Liczba sztuk zastosowanych w projektowanym systemie: 1 50 l 16

Instalacja wodna: Pojemność użytkowa, oraz całkowita naczynia przeponowego obliczona została w oparciu o podane poniżej wzory: V V V p V u n ur R nr gdzie: p V 1 p Vu p V u 1 V ur v max max 1 p dm V E 10 V ur p p p max p p max max 3 dm 1 V u max max 1 p 3 dm 3 1 1 p R dm 3 1 bar - ciśnienie wstępne w naczyniu wzbiorczym przeponowym [bar] Vu - minimalna pojemność użytkowa naczynia wzbiorczego przeponowego [dm 3 ] Vn - minimalna pojemność całkowita naczynia wzbiorczego przeponowego [dm 3 ] VuR - użytkowa pojemność naczynia wzbiorczego przeponowego z rezerwą na ubytki eksploatacyjne [dm 3 ] pr - ciśnienie wstępne pracy instalacji [bar] VnR - pojemność całkowita naczynia wzbiorczego przeponowego uwzględniająca jego pojemność użytkową z rezerwą eksploatacyjną [dm 3 ] V - pojemność całkowita instalacji [m 3 ] ρ1 - gęstość wody instalacyjnej w temperaturze początkowej t1 = 10 C [kg/m 3 ] Δv - przyrost objętości właściwej wody instalacyjnej przy jej ogrzaniu od temperatury początkowej t1 do temperatury obliczeniowej wody na zasilaniu tz [dm 3 /kg] pmax - maksymalne obliczeniowe ciśnienie w naczyniu wzbiorczym przeponowym [bar] E - ubytki eksploatacyjne wody instalacyjnej między uzupełnieniami [% pojemności instalacji]; E = 0,5% 1,0% 10 - współczynnik przeliczeniowy [-] 17

Dobór przeponowych naczyń wzbiorczych do podgrzewacza solarnego o pojemności 720 dm 3 : DANE DO OBLICZEŃ: Pojemność całkowita instalacji: V [m 3 ] 0,72 Gęstość wody instalacyjnej w temperaturze początkowej: ρ1 [kg/m 3 ] 999,70 Przyrost objętości właściwej wody instalacyjnej przy ogrzewaniu: Δv [dm 3 /kg] 0,0168 Ciśnienie wstępne w przestrzeni gazowej naczynia wzbiorczego: p [bar] 4,0 Maksymalne obliczeniowe ciśnienie w naczyniu wzbiorczym: pmax [bar] 6,0 Ubytki eksploatacyjne wody instalacyjnej między uzupełnieniami: E [%] 0,5 WYNIKI OBLICZEŃ: Minimalna pojemność użytkowa naczynia zbiorczego: Vu [dm 3 ] 12,1 Użytkowa pojemność naczynia z rezerwą na ubytki eksploatacyjne: VuR [dm 3 ] 15,7 Ciśnienie wstępne pracy instalacji: pr [bar] 4,4 Całkowita pojemność naczynia z rezerwą na ubytki eksploatacyjne: VnR [dm 3 ] 61,1 DOBÓR: Typ przeponowego naczynia wzbiorczego: Liczba sztuk zastosowanych w projektowanym systemie: II. Obliczenia do doboru zaworów bezpieczeństwa: DE80 1 szt. Najmniejsza wewnętrzna średnica kanału przepływowego króćca dopływowego zaworu bezpieczeństwa została obliczona w oparciu o podane poniżej wzory: 0, 9 rz m 3600 N r kg / h m A 10 K1 ( p1 0,1) d gdzie: 4A / mm mm 2 α - dopuszczalny współczynnik wypływu zaworu bezpieczeństwa dla cieczy [-] m - obliczeniowa masowa przepustowość zaworu bezpieczeństwa [kg/h] d - najmniejsza wewnętrzna średnica króćca dopływowego zaworu bezpieczeństwa [mm] A - powierzchnia przelotu zaworu bezpieczeństwa [mm 2 ] αrz - katalogowy współczynnik wypływu z zaworu bezpieczeństwa [-] N - maksymalna trwała moc cieplna [kw] r - ciepło parowania cieczy przy ciśnieniu przed zaworem bezpieczeństwa [kj/kg] p1 - ciśnienie dopływu p1 = 1,1xpr [bar] 18

pr - ciśnienie robocze najsłabszego elementy instalacji [bar] K1 - współczynnik poprawkowy [-] Dobór zaworów bezpieczeństwa do instalacji solarnej złożonej z 5 szt. kolektorów słonecznych: DANE DO OBLICZEŃ: Ciśnienie robocze w instalacji: pr [bar] 6,0 Katalogowy współczynnik wypływu zaworu bezpieczeństwa: αrz [-] 0,31 Maksymalna trwała moc cieplna układu: N[kW] 9,5 Ciepło parowania mieszaniny glikolu i wody r [kj/kg] 2 089 WYNIKI OBLICZEŃ: Dopuszczalny współczynnik wypływu zaworu bezpieczeństwa: α [-] 0,279 Obliczeniowa masowa przepustowość zaworu bezpieczeństwa: m [kg/h] 16,37 Powierzchnia przekroju kanału dopływowego: A [mm 2 ] 14,57 Najmniejsza średnica króćca dopływowego do zaworu: d [mm] 4,30 DOBÓR: Typ membranowego zaworu bezpieczeństwa: SYR 1815 Średnica króćca wlotowego: Ciśnienie nastawy zaworu bezpieczeństwa: Liczba sztuk zastosowanych w projektowanym systemie: (d = 12mm) 6 bar 1 szt. Dobór zaworu bezpieczeństwa do podgrzewacza solarnego o pojemności 720 dm 3 : DANE DO OBLICZEŃ: Ciśnienie dopuszczalne w instalacji: p1 [bar] 6,0 Katalogowy współczynnik wypływu zaworu bezpieczeństwa: αrz [-] 0,2 Pojemność instalacji (zasobnika solarnego): V [m 3 ] 0,72 Gęstość czynnika w temperaturze obliczeniowej: ρ [kg/m 3 ] 999,7 WYNIKI OBLICZEŃ: Dopuszczalny współczynnik wypływu zaworu bezpieczeństwa: α [-] 0,18 Obliczeniowa masowa przepustowość zaworu bezpieczeństwa: m [kg/s] 0,32 Powierzchnia przekroju kanału dopływowego: A [mm 2 ] 48,93 Najmniejsza średnica króćca dopływowego do zaworu: d [mm] 7,90 DOBÓR: Typ membranowego zaworu bezpieczeństwa: SYR 2115 Średnica króćca wlotowego: Ciśnienie nastawy zaworu bezpieczeństwa: Liczba sztuk zastosowanych w projektowanym systemie: (d = 14mm) 6 bar 1 szt. 19

B. ZAŁĄCZNIKI 20

Uprawnienia projektowe 21

22

23

24

25

Oświadczenia projektantów 26

OŚWIADCZENIE Zgodnie z art. 20 ust.4 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku (Dz. U. z 2010r. Nr 243 poz. 1623 z późniejszymi zmianami), oświadczam, że: PROJEKT WYKONAWCZY INSTALACJI SOLARNEJ przeznaczony do realizacji w budynku Hali Sportowej Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno Ekonomicznej w Jarosławiu, ul. Czarneckiego 16, 37-500 Jarosław, sporządzono zgodnie z obowiązującymi przepisami, oraz zasadami wiedzy technicznej. Czerwiec, 2012 r. Projektujący : mgr inż. Michał Łapa Sprawdzający: mgr inż. Tomasz Żak 27

OŚWIADCZENIE Zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 1b Ustawy Prawo Budowlane z dnia 7 lipca 1994 roku (Dz.U. z 2006r. Nr 156, poz. 1118 z późniejszymi zmianami), oświadczam, że: PROJEKT WYKONAWCZY INSTALACJI SOLARNEJ przeznaczony do realizacji w budynku Hali Sportowej Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno Ekonomicznej w Jarosławiu, ul. Czarneckiego 16, 37-500 Jarosław, ze względu na rodzaj robót obliguje kierownika budowy w trakcie realizacji inwestycji do sporządzenia planu BIOZ. Czerwiec, 2012 r. Projektujący : mgr inż. Michał Łapa Sprawdzający: mgr inż. Tomasz Żak 28

C. CZĘŚĆ RYSUNKOWA 29