III Regionalne Seminarium Mobilny Śląsk Transport rowerowy w mieście Transport rowerowy jako element zrównoważonego transportu wraz ze standardami (złe i dobre rozwiązania) Dr inż. Tadeusz Kopta
ONZ (AG21), OECD, ECMT,WHO zachęcać do korzystania z nie silnikowych środków transportu poprzez tworzenie sieci dróg dla rowerów; tak kształtować przestrzeń, aby ułatwić dostępność infrastrukturą dla rowerzystów: obszarów mieszkalnych, miejsc pracy, obszarów handlu i wypoczynku; 2
ONZ (AG21), OECD, ECMT,WHO kreować osadnictwo w czystym środowisku oraz transport zbiorowy stymulujący krótkie podróże realizowane pieszo lub rowerem; kreować intermodalność transportu publicznego z rowerowym; promować proekologiczne postawy takie jak: ograniczenie użytkowania samochodów 3
ONZ (AG21), OECD, ECMT,WHO tworzyć przepisy wymuszające zmianę zachowań komunikacyjnych i ograniczenia prędkości promować codzienne (regularne ćwiczenia fizyczne) i bezpieczne używanie roweru (fizycznie aktywny rodzaj transportu) dla poprawy zdrowotności społeczeństwa 4
ONZ (AG21), OECD, ECMT,WHO zwiększyć wykorzystanie roweru dla: ograniczenia emisji zanieczyszczeń i zmian klimatycznych oraz podniesienia jakości przestrzeni publicznej. 5
Dokumenty Komisji Europejskiej W 1992 roku Zielona i Biała Księga" wspólna polityka transportowa na rzecz zrównoważonej mobilności Druga Biała Księga Europejska polityka transportowa na 2010 czas na decyzję - 2001 akcent na przewóz rowerów transportem publicznym, poprawa BRD rowerzystów, rozwiązanie problemów generowanych przez samochody w miastach 6
Dokumenty Komisji Europejskiej Zielona Księga W kierunku nowej kultury mobilności w mieście. KOM(2007)551. Bruksela 25.9.2007 akcent na kongestie i oficerowie rowerowi Amsterdam -1994 konferencja car free city Karta Europejskich Miast Bez Samochodu. 7
BIAŁA KSIĘGA Działania jednolitego europejskiego obszaru transportowego - KOM (2011) 144 Bruksela 28.3.2011 Zapewnienie minimum 60% redukcji emisji gazów cieplarnianych z transportu do roku 2050 Do 2050 r. z miast UE mają zniknąć auta z silnikami spalinowymi Ułatwienie ruchu rowerowego powinno stać się integralną częścią mobilności i projektowania infrastruktury 8
Do 2050 roku zużycie ropy musi się zmniejszyć o 70% Gdyby większość krajów przyjęła duński model użytkowania roweru w miastach to emisja gazów cieplarnianych mogłaby zmniejszyć się o 26% 9
Polskie dokumenty podejmujące europejskie wytyczne Polityka transportowa państwa na lata 2001-2015 dla zrównoważonego rozwoju kraju (Rada Ministrów, październik 2001 roku) Polityka transportowa państwa na lata 2006 2025 (Ministerstwo Infrastruktury, 2005) 10
Definicja zrównoważonego transportu wg Ala Tylko taki system transportowy jest zrównoważony, który z pokolenia na pokolenie może w pełni funkcjonować przy przemieszczaniu osób i ładunków bez zawłaszczania: materiałów, energii, środowiska należnych każdemu pokoleniu. Aby to spełnić transport zbiorowy ma mieć dominującą rolę a rola samochodu sprowadzałaby się do realizacji rzadkich podróży lub podróży do miejsc rozproszonych. Ruch pieszy i rowerowy stałyby się podstawowymi formami odbywania krótkich podróży. Transport zbiorowy (w tym kolej) stałby się podstawą do odbywania codziennych i dalekich podróży. 11
Efekty prawidłowej polityki transportowej 12
Efekty prawidłowej polityki transportowej 13
Udział podróży rowerowych Ferara Kopenhaga 31% 30% Cambridge Amsterdam 25% 27% Bazylea 23% Fryburg 20% Berno 15% Berlin 10% 14
Zasady projektowania Program pięciu wymogów CROW: Spójność: 100% źródeł i celów podróży dostępnych na rowerze Bezpośredniość: minimalizacja długości trasy i czasu jazdy, mierzona przy pomocy współczynnika wydłużenia i wskaźnika opóźnienia 15
Wygoda: ograniczenie wysiłku rowerzysty do niezbędnego minimum i ograniczenie stresu na jaki jest narażony; minimalizacja liczby zatrzymań, wymuszających ponowne rozpędzanie się, minimalizacja pochyleń podłużnych niwelety i różnicy poziomów, maksymalizacja promieni łuków i odległości widoczności oraz zapewnienie równości nawierzchni, niski współczynnik opóźnienia Bezpieczeństwo: minimalizacja punktów kolizji z ruchem samochodowym i pieszym, ujednolicenie prędkości, eliminacja przeplatania torów ruchu oraz wzajemny kontakt wzrokowy Atrakcyjność: podsystem rowerowy jest czytelny dla użytkownika, bezpieczny społecznie, dobrze powiązany z funkcjami miasta, estetyczny i odpowiada potrzebom użytkowników 16
Parametry głównych dróg dla rowerów Vp=30 km/h minimalna szerokość drogi jednokierunkowej (pasa, kontrapasa rowerowego) 1,5 m minimalna szerokość drogi dwukierunkowej 2 m współczynnik opóźnienia na 1 km trasy 15 sek współczynnik wydłużenia 1,3 skrajnia pozioma 0,5 m promień łuku poziomego min. 20 m (wyokrąglenia) pochylenie niwelety maksimum 5% (poż.3%) dla tras turystycznych standardy EuroVelo dopuszczają 6% 17
Korygowanie szerokości drogi dla rowerów jednokierunkowej dwukierunkowej <150 R/h 1,5 m <50 R/h 2 m 150 750 R/h 2,5 m 50 150 R/h 2,5 m >750 R/h 3,5 m >150 R/h 3,5 m 18
Niweleta - unikać zróżnicowania wysokościowego i minimalizować pochylenia niwelety Z tej racji nie zaleca się aby odcinek trasy był dłuższy niż: 50 m przy pochyleniu 5 % 100 m przy pochyleniu 4,5 % 200 m przy pochyleniu 4 % 300 m przy pochyleniu 3,5 % 500 m przy pochyleniu 3 % 19
Różnica wysokości [m] Maksymalne pochylenie niwelety [%] Maksymalna długość pochylenia niwelety [m] 1 12 8 2 10 20 4 6 65 6 5 120 10 4 250 >10 3 dowolna 20
Opór toczenia na nawierzchniach z kostki betonowej zniechęca do jazdy rowerem Z badań Instytutu Prognoz i Środowiska (UPI) w Heidelbergu wynika, że zużycie energii przez rowerzystę na nawierzchni z kostki betonowej zwiększa zapotrzebowanie energetyczne rowerzysty o 30-40% i tym samym zniechęca rowerzystę do odbywania dłuższych podróży. 21
Zużycie energii przez rowerzystów w zależności od rodzaju nawierzchni Równe nawierzchnie asfaltowe 100% Nierówne nawierzchnie asfaltowe 120% Naw. z kostki nie fazowanej 130% Naw. z kostki fazowanej 140%! Tłuczeń klinowany 150% Tłuczeń nie klinowany 200% Bruk z kamienia polnego (kocie łby) 220% 22
Niedogodności do korzystania z roweru wg badań w Kopenhadze Nierówne nawierzchnie Zatrzymania na skrzyżowaniach ze sygnalizacją świetlną Zbyt duży ruch samochodowy Brak dróg dla rowerów Zatrzymania w rejonie przystanków 23
Zasady projektowania <30 km/h - integracja ruchu rowerowego z samochodowym 30 50 km/h pasy dla rowerów w jezdni ale także drogi dla rowerów > 50 km/h segregacja ruchu 24
Brak wyokrągleń-dd zaprojektowana jak chodn 25
Prawidłowo wykonane wyokrąglenia 26
Skrajnia DDR 0,5 m 27
Przeszkody na drodze dla rowerów 28
Wszystko trzeba przebudować 29
Przeszkody w skrajni można ominąć ale nie tak! 30
Przeszkody w skrajni można ominąć 31
Przeszkody w skrajni można ominąć 32
Pas rowerowy podstawowy element infrastruktury rowerowej w miastach 33
Linia zatrzymania na pasie rowerowym wysunięta przed linią zatrzymania samochodów 34
W zwartej zabudowie zasadą ruch rowerowy pod prąd Ponieważ ruch rowerowy pod prąd ulic jednokierunkowych jest bezpieczniejszy niż ruch zgodny z ruchem samochodowym Collection of cycle concepts. Wytyczne Generalnej Dyrekcji Dróg w Kopenhadze. Kopenhaga 2000 B. Dupriez Contraflow cycling in Belgium and the Brussels Region. Velo-city Conference. Brussels 2009 Cycling, health, and safety.oecd Research Report 2013. Ekspertyza w zakresie śluz dla rowerów oraz dwukierunkowego ruchu rowerowego na drogach jednokierunkowych PK. 2013. 35
Badania wykazały Wcześniejsze obawy o wzrost zderzeń czołowych nie potwierdziły się, gdyż kierowcy i rowerzyści zaadoptowali się do nowej sytuacji (poprawa widoczności) Znaczączy wzrost ruchu rowerowego Spadek prędkości ruchu samochodowego Spadek wypadkowości (większy ruch rowerowy, mniejsza prędkość, najkrótsza trasa) 36
Kontrapas dla rowerów 37
38
Ruch rowerowy pod prąd wg badań niemieckich bezpieczniejszy 39
Ruch rowerowy pod prąd 40
1. Wytworzenie azylu dla samochodu skręcającego z jezdni równoległej do drogi rowerowej lub samochodu wyjeżdżającego z jezdni prostopadłej do drogi rowerowej 2. Zmniejszenie prędkości rowerzysty przed przejazdem rowerowym 41
1.Złamanie zasady bezpośredniości 2. Utrudnienie obserwacji rowerzystów przez kierowcę, w szczególności nieczytelność zamiarów rowerzysty dla kierowcy 3. Utrudnienie obserwacji zbliżających się samochodów przez rowerzystę 4. Utrudnienie lub wręcz uniemożliwienie ewakuacji rowerzysty z przejazdu dla rowerów 5. Konflikty pomiędzy mijającymi się rowerzystami na dwukierunkowych drogach dla rowerów 42
Poprawnie przeprowadzona DDR na skrzyżowaniu 43
Poprawnie przeprowadzona DDR na skrzyżowaniu 44
Wysokość progu bliska zeru 45
Małe rondo o wymiarach przyjaznych dla rowerzystów 46
Dwukierunkowa droga dla rowerów jako kolejny wlot na małe rondo 47
Dwukierunkowa droga dla rowerów jako kolejny wlot na małe rondo 48
Jednokierunkowe wloty dróg (pasów) dla rowerów na małe rondo 49
Wrocław jako pierwszy w Polsce wdrożył śluzę rowerową 50
51
Skrzyżowanie drogi rowerowej z drogą ogólnodostępną 52
Wzbudzanie sygnalizacji świetlnej powinno być automatyczne! przyciski są nielegalne (Załącznik 3 pkt. 3.1 tzw.czerwonej książeczki) powodują sytuacje drastycznie niebezpieczne dyskryminują rowerzystów ogromnie zwiększają współczynnik opóźnienia 53
Droga dla rowerów musi zbierać wszystkie relacje 54
Droga dla rowerów musi zbierać wszystkie relacje 55
Droga rowerowa jako czwarty wlot skrzyżowania zbierający wszystkie relacje 56
Droga rowerowa jako czwarty wlot skrzyżowania zbierający wszystkie relacje 57
Oddzielenie pieszych od rowerzystów 58
Oddzielenie pieszych od rowerzystów 59
Oddzielenie pieszych od rowerzystów 60
Prawidłowe oddzielenie pieszych od rowerzystów ale brak widoczności 61
Optymalna lokalizacja drogi dla rowerów w rejonie przystanku 62
min 1.5 Przeprowadzenie pasa rowerowego w rejonie zatoki autobusowej 50.0 63
Ograniczenie kolizji z pieszymi na przystanku (przykład duński) 64
Uspokojenie ruchu Ulica (lepiej sieć ulic) przyjazna dla rowerów (ulica o ruchu uspokojonym): ulica, w której prędkość miarodajna nie przekracza 30 km/h tzw. TEMPO 30, oznaczona znakiem B-43 (strefa ograniczonej prędkości) z liczbą 30 km/h lub znakiem D- 40 (strefa zamieszkania), wyposażona w rozwiązania techniczne wymuszające ograniczenie prędkości i ruchu samochodów (rozcięcia, progi zwalniające, zwężenia, szykany, małe ronda, kręty tor jazdy, podniesione tarcze skrzyżowań, śluzy rowerowe) 65
Próg spowalniający bez uspakajania rowerzystów 66
Próg wyspowy z zawężeniem przekroju 67
Wyniesione skrzyżowanie w Krakowie 68
Rozcięcie skrzyżowania umożliwiające przejazd rowerem 69
Brak ciągłości drogi dla rowerów na wjazdach 70
Zachowanie ciągłości drogi dla rowerów na wjazdach 71
Droga dla rowerów na wale rzeki 72
Droga dla rowerów na brzegu rzeki 73
Niepotrzebnie wprowadzone balustrady 74
Kładka dla rowerów 75
Problem z widocznością - trzeba zastosować lustro! 76
Przykład nowoczesnego tunelu dla pieszych i rowerzystów 77
Departament To nie Studiów jest - Zespół droga ds dla rowerów! 78
A tak to powinno być oznakowane 79
Czy trzeba wydłużać trasę rowerową? 80
Rekomendowany stojak rowerowy 81
Nowoczesny węzeł integracyjny Departament Studiów w obiekcie - Zespół ds kubaturowym 82
Dziękuję za uwagę Dr inż. Tadeusz Kopta 83