Warszawa, 10 lipca 2008 r. Protokół z posiedzenia Zespołu Ekspertów Medycyny i Ochrony Pracy (wraz ze zmianami) Termin: 7 lipca 2008 r., godz. 11:00 Miejsce posiedzenia: Sale konferencyjne: Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Centralnego Instytutu Ochrony Pracy Państwowego Instytutu Badawczego W posiedzeniu uczestniczyli zgłoszeni wcześniej przez strony dialogu do składu Zespołu Ekspertów Medycyny i Ochrony Pracy, a takŝe osoby dodatkowo zgłoszone przez partnerów społecznych. Udział w obradach wzięło łącznie 78 osób (lista uczestników - zał. 1). Program posiedzenia: 1. obrady plenarne Zespołu (Sala ZUS godz. 11.00 11.45) 2. obrady w grupach tematycznych (w salach CIOP-PIB godz. 12.00 14.00) 3. podsumowanie obrad Zespołu z dnia 7 lipca (sala ZUS godz. 15.00) ad. 1) Na spotkaniu plenarnym powrócono do dyskusji nad definicją pracy o szczególnym charakterze. Eksperci strony rządowej uwaŝali za niezbędne przyjęcie wspólnie uzgodnionej definicji jako podstawy do dyskusji nad wykazem prac o szczególnym charakterze w ramach grup tematycznych. Stanowisko to poparła strona pracodawców. Wobec braku zgody wszystkich central związkowych na pracę nad uzgodnieniem jednej definicji, powrócono do ujętych w protokole Zespołów Komisji Trójstronnej z 27.06.2008 r. propozycji dwóch definicji prac o szczególnym charakterze (zał. 2): - z projektu ustawy pomostowej przekazanej do konsultacji w 2008 r. - z protokołu Zespołu Komisji Trójstronnej z 27 lipca 2007 r. Punktem wyjścia do prac w grupach tematycznych był ponadto wykaz prac o szczególnym charakterze stanowiący załącznik nr 2 do projektu ustawy o emeryturach pomostowych z 16 czerwca 2008 r. Strona związkowa zapowiedziała zgłaszanie propozycji zmian do tego wykazu w aspekcie prac dyskutowanych w Strona 1 z 15
latach poprzednich (Rozporządzenie z 1983 r, raport Komisji Ekspertów z 2000 r. oraz raport Zespołu Ekspertów z 2006 r.) Zgodnie z ustaleniami 4 lipca 2008 r. na spotkaniu Zespołu Ekspertów, uczestnicy podzielili się na następujące grupy: I. Grupa ds. transportu (powietrzny, morski, lądowy) Prowadzący: doc. dr hab. inŝ. Wiktor Marek Zawieska II. Grupa ds. przemysłu (energetyka, chemia, hutnictwo i koksownictwo, gosp. morska i przemysł stoczniowy, budownictwo, gospodarka komunalna, itd.) Prowadzący: dr inŝ. Daniel Podgórski III. Grupa ds. ochrony zdrowia i pomocy społecznej Prowadzący: dr med. Joanna Bugajska IV. Grupa ds. oświaty, kultury i sztuki Prowadzący: dr hab. Maria Konarska Listy osób uczestniczących w pracach ww. grup przedstawia zał. 3. ad. 2) Wyniki prac grup tematycznych ds. wykazu prac o szczególnym charakterze przedstawiają się następująco: I. Grupa ds. transportu (powietrzny, morski, lądowy) Prowadzący: doc. dr hab. inŝ. Wiktor Marek Zawieska Protokółował: mgr inŝ. Alfred Brzozowski Udział w obradach grupy wzięło łącznie 21 osób. W obszarze prac grupy tematycznej ds. transportu znalazły się następujące pozycje prac: Poz.1 Piloci statków powietrznych W odniesieniu do samych prac pilotów jako prac o szczególnym charakterze, stanowisko wszystkich stron było zgodne. JednakŜe przedstawiciele strony związkowej zgłosili propozycję zmiany zapisu na: Prace załóg statków powietrznych. Strona 2 z 15
Eksperci strony rządowej zaprezentowali stanowisko, Ŝe proponowana zmiana zapisu w tej pozycji wykazu nie jest uzasadniona merytorycznie, ale będzie ujęta w wykazie prac w szczególnych warunkach, poniewaŝ zgodnie z opinią zespołu Ekspertów dotyczącą czynników ryzyka w szczególnych warunkach pracy (17-19 czerwca 2008 r.), prace w powietrzu są czynnikiem kwalifikującym do prac w szczególnych warunkach. Przedstawiciele pracodawców podzielili stanowisko ekspertów strony rządowej. Zgodnie z przeprowadzoną dyskusją, eksperci strony rządowej zaproponowali zapis: Poz. 1 Prace pilotów statków powietrznych. Zdaniem ekspertów strony rządowej, prace wykonywane przez personel pokładowy nie wymagają szczególnej sprawności psychofizycznej, której pogorszenie spowodowane naturalnym procesem starzenia się moŝe wpływać bezpośrednio na bezpieczeństwo publiczne, a więc nie spełniają warunków prac o szczególnym charakterze. Odpowiedzialność personelu pokładowego dla bezpieczeństwa pasaŝerów jest nieporównywalnie mniejsza od odpowiedzialności spoczywającej na pilotach, którzy odpowiadają bezpośrednio za bezpieczeństwo lotu. Zdaniem ekspertów strony rządowej personel pokładowy statków powietrznych wykonuje prace w szczególnych warunkach determinowanych siłami natury i moŝe być zaproponowany do uwzględnienia w wykazie prac w szczególnych warunkach z tytułu ryzyka zawodowego związanego z pracą w powietrzu, zgodnie z propozycją z posiedzenia Zespołu Ekspertów Medycyny i Ochrony Pracy ds. czynników ryzyka determinujących prace w szczególnych warunkach (z dnia 17 i 19 czerwca 2008 r.) Poz.2 Nawigatorzy na statkach morskich lub promach pasaŝersko-towarowych oraz piloci morscy Przedstawiciele strony związkowej zgłosili propozycję zmiany zapisu na: Prace członków załóg statków morskich oraz pilotów morskich. Eksperci strony rządowej uwzględnili propozycję strony związkowej wykreślenia promów pasaŝersko-towarowych, poniewaŝ zawierają się one w grupie statki morskie. Ostateczna propozycja ekspertów strony rządowej, uwzględniająca wyniki dyskusji: Prace nawigatorów na statkach morskich oraz piloci morscy. Strona 3 z 15
Przedstawiciele pracodawców podzielili stanowisko ekspertów strony rządowej. Zdaniem ekspertów strony rządowej wszystkie prace na statkach morskich spełniają warunek prac w szczególnych warunkach i są ujęte w projekcie wykazu tych prac. Jedynie prace nawigatorów spełniają dodatkowo warunki prac o szczególnym charakterze. Poszerzenie listy prac o szczególnym charakterze wykonywanych na statkach morskich o prace wykonywane przez pełny skład osobowy załogi, nie jest uzasadnione merytorycznie z uwagi na to, Ŝe wszyscy inni członkowie załogi nie wykonują prac o szczególnym charakterze zarówno w aspekcie wymaganej szczególnej sprawności psychofizycznej, jak i związanej z zapewnieniem bezpieczeństwa publicznego (np. obsługa pasaŝerów, kucharze). Poz.3 Kontrolerzy ruchu lotniczego Zgodnie z przeprowadzoną dyskusją, zaproponowano zmianę zapisu na Prace kontrolerów ruchu lotniczego. Wszystkie strony przyjęły proponowany zapis bez zastrzeŝeń Poz.4 Maszyniści pojazdów trakcyjnych w transporcie publicznym Przedstawiciele strony związkowej zgłosili propozycję zmiany zapisu na: Prace prowadzenia pojazdów szynowych. Eksperci strony rządowej wyjaśnili, Ŝe proponowane zmiany zapisu nie są uzasadnione merytorycznie i zaproponowani zmodyfikowany zapis: Prace maszynistów pojazdów trakcyjnych w transporcie publicznym. Przedstawiciele pracodawców zaproponowali ewentualnie dodanie w proponowanym zapisie pomocników maszynistów oraz wyraźne wyłączenie transportu zakładowego. Proponowany zapis: Prace maszynistów i pomocników maszynistów pojazdów trakcyjnych w transporcie publicznym z wyłączeniem transportu zakładowego Strona 4 z 15
Praca maszynisty pojazdu trakcyjnego oznacza pracę prowadzenia pojazdu z własnym napędem (lokomotywy elektryczne, spalinowe, parowe, jednostki elektryczne, tramwaje, trolejbusy, pojazdy metra, itp.). Wymagania tej pracy spełniają warunki stawiane pracom o szczególnym charakterze, zarówno ze względu na wymogi sprawności psychofizycznej, jak i zapewnienie bezpieczeństwa publicznego. Propozycja strony związkowej rozszerza zakres prac takŝe o prowadzenie np. wagonów, drezyn, itp.. Charakter tych prac nie spełnia jednak warunków stawianych pracom o szczególnym charakterze, wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej, której obniŝenie spowodowane procesem starzenia się mogłoby wpływać na bezpieczeństwo publiczne. Według ekspertów strony rządowej zapis Prace maszynistów pojazdów trakcyjnych w transporcie publicznym obejmuje równieŝ pomocników maszynistów i instruktorów, ale nie obejmuje transportu wewnątrzzakładowego. Poz.5 Pracownicy zatrudnieni bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągu Przedstawiciele strony związkowej zgłosili propozycję zmiany zapisu na: Prace bezpośrednio związane z bezpieczeństwem ruchu lotniczego 1, kolejowego 2 i ruchu metra 3 1) mechanik obsługi statku powietrznego, dyspozytor lotniczy 2) dyŝurny ruchu, nastawniczy, zwrotniczy, kierownik pociągu, ustawiacz, manewrowy, monter urządzeń sterowania ruchem kolejowym, toromistrz, dróŝnik przejazdowy 3) dyspozytor ruchu, dyŝurny ruchu i stacji Eksperci strony rządowej wyjaśnili, Ŝe zmiana zapisu nie jest uzasadniona merytorycznie i zaproponowali zmodyfikowany zapis dotychczasowy: Prace pracowników zatrudnionych bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągu, z propozycją rozwaŝenia na kolejnym spotkaniu przesłanek merytorycznych odnośnie do ujęcia w wykazie dodatkowo prac kierownika pociągu, dyspozytora ruchu i stacji metra. Przedstawiciele pracodawców podzielili stanowisko ekspertów strony rządowej ze wskazaniem na dodanie kierownika pociągu. Strona 5 z 15
Szereg prac wymienionych w propozycji przedstawicieli strony związkowej spełnia wymagania dla prac o szczególnym charakterze i są one ujęte w wykazie, gdyŝ są to prace bezpośrednio związane z ustawianiem drogi przebiegu pociągu (dyŝurny ruchu, nastawniczy, zwrotniczy). Pozostali pracownicy nie wykonują prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej, której pogorszenie spowodowane naturalnym procesem starzenia się moŝe wpływać na bezpieczeństwo publiczne. Natomiast prace wykonywane przez mechanika obsługi statku powietrznego i montera urządzeń sterowania ruchem kolejowym, nie są bezpośrednio związane z ruchem statku powietrznego lub pociągu i wynikającym z tego zagroŝeniem bezpieczeństwa publicznego. Prace dyspozytora lotniczego, toromistrza i dróŝnika przejazdowego nie wymagają szczególnej sprawności psychofizycznej. Prace ustawiacza i manewrowego nie są wykonywane na torach, po których poruszają się pociągi w transporcie publicznym, a więc nie są związane bezpośrednio z bezpieczeństwem publicznym. Do rozwaŝenia jest natomiast ujęcie w wykazie pracy wykonywanej przez kierownika pociągu, dyspozytora ruchu metra oraz dyŝurnego ruchu i stacji metra. Poz. NOWA 1 Prace funkcjonariuszy straŝy ochrony kolei PowyŜsza nowa propozycja do wykazu została zgłoszona przez stronę związkową. Eksperci strony rządowej oraz przedstawiciele pracodawców stwierdzili brak podstaw merytorycznych do wprowadzenia zapisu w tym brzmieniu. Zgodnie z ustawą z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym, do zadań straŝy ochrony kolei naleŝy: 1) kontrola przestrzegania przepisów porządkowych na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych; 2) ochrona Ŝycia i zdrowia ludzi oraz mienia na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych. Zadania straŝy ochrony kolei sprowadzają się więc przede wszystkim do czynności o charakterze administracyjno-porządkowym i nie mieszczą się w sferze bezpieczeństwa publicznego. Funkcjonariusze straŝy ochrony kolei nie wykonują prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej, której obniŝenie Strona 6 z 15
spowodowane procesem starzenia się moŝe bezpośrednio wpływać na bezpieczeństwo publiczne. Poz.6 Kierowcy pojazdów uprzywilejowanych. W wyniku dyskusji zaproponowano modyfikację zapisu: Prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych. Wszystkie strony przyjęły zapis bez zastrzeŝeń. Poz.7 Kierowcy autobusów, trolejbusów oraz motorniczowie tramwajów w transporcie publicznym. W wyniku dyskusji zaproponowano modyfikację zapisu: Prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczowie tramwajów w transporcie publicznym. Wszystkie strony przyjęły zapis bez zastrzeŝeń. Poz.8 Kierowcy samochodów przewoŝących ładunki niebezpieczne. W wyniku dyskusji zaproponowano modyfikację zapisu: Prace kierowców samochodów przewoŝących ładunki niebezpieczne. Wszystkie strony przyjęły zapis bez zastrzeŝeń. Poz. NOWA 2 Prace kierowców wykonujących przewozy w ramach transportu drogowego 4 (pkt. 7 z Wykazu prac o szczególnym charakterze z 2006 r.) 4) w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tekst jednolity Dz.U. z 2004 r. nr 204, poz.2088) PowyŜsza nowa propozycja do wykazu została zgłoszona przez stronę związkową. Eksperci strony rządowej oraz przedstawiciele pracodawców stwierdzili, Ŝe istnieją zastrzeŝenia merytoryczne do kwalifikacji zgłoszonej propozycji jako pracy o szczególnym charakterze. Propozycja ta dotyczy kierowców pojazdów powyŝej 3,5 tony, wykonujących przewozy w ramach pracy zarobkowej. Kierowcy pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony w transporcie drogowym wykonują pracę Strona 7 z 15
wymagającą sprawności psychofizycznej typowej dla kierowców, jednak praca ich nie zawiera w sobie elementu zagroŝenia bezpieczeństwa publicznego w skali przekraczającej tego rodzaju zagroŝenie łączące się z prowadzeniem pojazdu przez kaŝdego kierowcę, uczestniczącego w ruchu drogowym (np. nie wiąŝe się z transportem większej liczby osób). II. Grupa ds. przemysłu (energetyka, chemia, hutnictwo i koksownictwo, gosp. morska i przemysł stoczniowy, budownictwo, gospodarka komunalna, itd.) Prowadzący: dr inŝ. Daniel Podgórski Protokołował: mgr Radosław Bojanowski W spotkaniu grupy tematycznej udział wzięły łącznie 32 osoby. Na początku posiedzenia przedstawiciele strony związkowej zwrócili uwagę, Ŝe wykaz prac o szczególnym charakterze stanowiący podstawę prac zespołu jest w istocie wykazem stanowisk pracy, a nie rodzajów prac. W związku z tym wniesiono o przeformułowanie wszystkich pozycji wykazu tak, aby opisywały one rodzaje prac. Wszystkie strony przychyliły się do tego wniosku. Następnie ustalono zakres prac grupy tematycznej ds. przemysłu. Podczas omawiania kolejnych pozycji wykazu prac o szczególnym charakterze pod kątem sprawdzenia, czy naleŝą one do kompetencji grupy tematycznej ds. przemysłu, strona związkowa zaproponowała włączyć do prac temat transportu wewnątrzzakładowego. Eksperci strony rządowej stwierdzili, Ŝe bardziej celowe jest omówienie tematu transportu wewnątrzzakładowego w ramach prac grupy I ds. transportu. Ustalono, Ŝe problem ten naleŝy zgłosić na spotkaniu plenarnym Zespołu Ekspertów Medycyny i Ochrony Pracy. Ostatecznie do zakresu kompetencji grupy II ds. przemysłu zaliczono następujące pozycje wykazu prac o szczególnym charakterze (numeracja zgodna z przyjętą w załączniku nr 2 do projektu Ustawy o emeryturach pomostowych z 2008 r.): 9. Operatorzy Ŝurawi wieŝowych, do obsługi których wymagane są uprawnienia kategorii Iś lub równorzędne oraz dźwignic portowych lub stoczniowych. 10. Operatorzy reaktorów jądrowych. 11. Operatorzy przy obsłudze lub nadzorze bloków energetycznych wytwarzających energię elektryczną lub cieplną. Strona 8 z 15
12. Operatorzy bezpośrednio sterujący procesami technologicznymi mogącymi stwarzać zagroŝenie wystąpienia powaŝnej awarii ze skutkami dla środowiska lub bezpieczeństwa publicznego. 13. Pracownicy bezpośrednio zatrudnieni przy produkcji materiałów wybuchowych, środków strzałowych, wyrobów pirotechnicznych oraz ich konfekcjonowaniu. 17. Monterzy napowietrznych linii elektroenergetycznych zatrudnieni bezpośrednio przy usuwaniu awarii. Poz.9 Operatorzy Ŝurawi wieŝowych, do obsługi których wymagane są uprawnienia kategorii Iś lub równorzędne oraz dźwignic portowych lub stoczniowych. W wyniku dyskusji zaproponowano następujący nowy zapis: Prace przy obsłudze Ŝurawi wieŝowych, do których wymagane są uprawnienia kategorii Iś lub równorzędne, oraz innych dźwignic o specjalnym przeznaczeniu. Eksperci strony rządowej stwierdzili, Ŝe pozycja w takim brzmieniu wymagałaby doprecyzowania definicji dźwignic o specjalnym przeznaczeniu. Przedstawiciel strony związkowej zgłosił zdanie odrębne. Stwierdził, Ŝe naleŝy uwzględnić prace operatorów Ŝurawi samojezdnych, a takŝe wszystkich dźwignic, a nie tylko o specjalnym przeznaczeniu. Zdaniem ekspertów strony rządowej nie ma podstaw merytorycznych do przyjęcia tej propozycji, poniewaŝ przyjęcie jej oznaczałoby wszystkich operatorów dźwignic, w tym dźwignic prostych o małym udźwigu, stosowanych w małych warsztatach naprawczych, których obsługa nie wymaga szczególnej sprawności psychofizycznej i nie ma wpływu na bezpieczeństwo publiczne. Podczas dyskusji strona związkowa poruszyła temat obsługi dźwignic bezpośrednio przy wytapianiu surówki, stopów Ŝelaza lub metali nieŝelaznych. Eksperci strony rządowej zwrócili uwagę, Ŝe ze względu na gorący mikroklimat prace te mogą być zakwalifikowane jako prace w szczególnych warunkach. Poz.10 Operatorzy reaktorów jądrowych. W wyniku dyskusji, zaproponowano zapis Prace operatorów reaktorów jądrowych. Wszystkie strony przyjęły proponowany zapis bez zastrzeŝeń. Strona 9 z 15
Poz. 11 Operatorzy przy obsłudze lub nadzorze bloków energetycznych wytwarzających energię elektryczną lub cieplną. Przedstawiciel strony związkowej przedstawił na piśmie propozycję nowego zapisu tej pozycji w brzmieniu prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montaŝu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektrycznych, elektroenergetycznych i cieplnych, jednak w wyniku dyskusji wycofał się ze swojej propozycji, przychylając się do innej propozycji strony związkowej w brzmieniu: Prace przy obsłudze lub nadzorze bloków energetycznych wytwarzających energię elektryczną lub cieplną wraz z urządzeniami pomocniczymi Zdaniem ekspertów strony rządowej nie ma podstaw merytorycznych do kwalifikacji wszystkich prac ujętych w tym zapisie jako prac o szczególnym charakterze. Prace przy obsłudze urządzeń pomocniczych mają istotne znaczenie dla wytwarzania energii elektrycznej lub cieplnej, ale nie mają bezpośredniego wpływu na bezpieczeństwo publiczne, zdrowie i Ŝycie ludzi oraz środowisko. Stanowisko to poparł równieŝ przedstawiciel pracodawców. Poz. 12 Operatorzy bezpośrednio sterujący procesami technologicznymi mogącymi stwarzać zagroŝenie wystąpienia powaŝnej awarii ze skutkami dla środowiska lub bezpieczeństwa publicznego. W wyniku dyskusji zaproponowano następujące brzmienie zapisu: Prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technologicznymi mogącymi stwarzać zagroŝenia wystąpienia powaŝnej awarii przemysłowej ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego lub środowiska. Strona związkowa stwierdziła, Ŝe takie brzmienie tej pozycji jest do zaakceptowania, pod warunkiem, Ŝe w wykazie prac o szczególnym charakterze znajdzie się dodatkowa pozycja, którą sformułowano jako: Poz. NOWA 3 Prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technicznymi mogącymi stwarzać zagroŝenie wystąpienia sytuacji kryzysowej ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego lub środowiska Strona 10 z 15
Wszystkie strony uznały, Ŝe wprowadzenie tej pozycji do wykazu prac o szczególnym charakterze jest celowe, a takŝe zgodziły się na proponowane zapisy obu pozycji (poz. 12 i dodatkowej). Poz. 13 Pracownicy bezpośrednio zatrudnieni przy produkcji materiałów wybuchowych, środków strzałowych, wyrobów pirotechnicznych oraz ich konfekcjonowaniu. Poz. 17 Monterzy napowietrznych linii elektroenergetycznych zatrudnieni bezpośrednio przy usuwaniu awarii. Ze względu na kończący się czas na spotkanie grupy ds. przemysłu nie omówiono pozostałych dwóch pozycji (nr 13 i 17) wykazu prac o szczególnym charakterze. Ponadto strona związkowa zgłosiła potrzebę omówienia włączenia do wykazu nowej pozycji obejmującej prace, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby. Ustalono, Ŝe dyskusja na temat pozycji nr 13 i 17 oraz pozycji dodatkowych odbędzie w terminie późniejszym. III. Grupa ds. ochrony zdrowia i pomocy społecznej Prowadzący: dr med. Joanna Bugajska Protokółowała: mgr Agnieszka Szczygielska Udział w obradach grupy wzięło łącznie 10 osób. Poz. 14 Praca członków zespołów ratownictwa medycznego Wszystkie strony przyjęły proponowany zapis, przy czym strona związkowa i eksperci strony rządowej zobowiązali się do wyjaśnienia do 9 lipca 2008 r., czy zadania dyspozytorów w ramach systemu ratownictwa medycznego mieszczą się w tej pozycji wykazu. Poz.15 Praca członków zawodowych ekip ratownictwa (chemicznego, górskiego, morskiego, górnictwa otworowego) Wszystkie strony przyjęły proponowany zapis bez zastrzeŝeń. Strona 11 z 15
Poz.16 Praca członków zakładowych straŝy poŝarnych biorących udział w akcjach ratowniczych Wszystkie strony przyjęły proponowany zapis bez zastrzeŝeń. Strona związkowa zgłosiła następujące dodatkowe pozycje do wykazu: Poz. NOWA 4 Prace personelu jednostek pomocy społecznej i placówek opieki zdrowotnej związani z bezpośrednią opieką nad nieuleczalnie i przewlekle chorymi, umysłowo upośledzonymi dorosłymi i dziećmi Eksperci strony rządowej zgłosili zastrzeŝenia merytoryczne do kwalifikacji ww. prac jako prace o szczególnym charakterze. Zakres czynności zawodowych pracowników tak opisanej grupy zawodowej oraz lista związanych z nim potencjalnie stanowisk pracy jest mało precyzyjna. Strona pracodawców uwaŝa, Ŝe prace te nie spełniają kryteriów pracy o szczególnym charakterze. Poz. NOWA 5 Prace personelu medycznego oddziałów intensywnej opieki medycznej, anestezjologii, psychiatrycznych i odwykowych, onkologii, leczenia oparzeń oraz leczenia ostrych zatruć w bezpośrednim kontakcie z pacjentami Poz. NOWA 6 Prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych Ostatecznie dyskusja nad ww. punktami nie została zakończona i będzie kontynuowana podczas posiedzenia w dniu 9 lipca 2008 r. Strona 12 z 15
IV. Grupa ds. oświaty, kultury i sztuki Prowadzący: dr hab. Maria Konarska Protokółowała: mgr Justyna Basińska W posiedzeniu grupy tematycznej IV wzięło udział 12 osób. W wyniku dyskusji, w której omówiono między innymi wyniki badań dotyczące uwarunkowania pracy nauczycieli oraz zawodów artystycznych, strona związkowa zgłosiła następujące dodatkowe pozycje do wykazu: Poz. NOWA 7 Prace nauczycieli i wychowawców, związane z wychowaniem i kształceniem dzieci i młodzieŝy Przedstawiciele pracodawców uznali za słuszne nierozszerzanie wykazu prac o szczególnym charakterze o prace nauczycieli. Eksperci strony rządowej zgłosili brak podstaw merytorycznych do kwalifikacji pracy wszystkich nauczycieli, jako prac o szczególnym charakterze. Jednocześnie stwierdzili, Ŝe istnieją przesłanki do kwalifikacji jako prac o szczególnym charakterze nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w młodzieŝowych ośrodkach wychowawczych, młodzieŝowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych wg ustawy z dnia 26 października 1982 o postępowaniu w sprawach nieletnich (tj. Dz. U. z 2002, nr 11, poz. 109). Argumentem podnoszonym przez stronę związkową był argument o stresogenności pracy nauczycieli. Nie stanowi to jednak przesłanki do ewentualnej wcześniejszej emerytury. Jak wynika z przeprowadzonych badań dotyczących poziomu stresu zawodowego i jego negatywnych skutków w 14 grupach zawodów zaliczanych do zawodów usług społecznych (ponad 1100 osób), nauczycieli charakteryzuje wysokie poczucie stresu, jednakŝe ponoszone negatywne skutki tego stresu są słabsze niŝ w innych grupach zawodowych (np. kierowców MPK). Stan zdrowia, badany Kwestionariuszem Ogólnego Stanu Zdrowia, na tle wyników dotyczących pozostałych badanych grup zawodowych był u nauczycieli jednym z najlepszych. Strona 13 z 15
Ponadto w zawodzie nauczyciela nie są wymagane szczególne sprawności psychofizyczne, które obniŝają się wraz z postępowaniem procesu starzenia się. Jednym z podstawowych wymagań do tego zawodu są umiejętności społeczne, a nawet przywódcze, zdolność do empatii, umiejętność kształtowania postaw moralnych i etycznych. Umiejętności te nie obniŝają się wraz z wiekiem, a nawet w wyniku wzrastającego doświadczenia mogą się istotnie podwyŝszać. Badania pokazują, Ŝe stres w zawodzie nauczyciela oraz wypalenie, które towarzyszy temu stresowi wynika raczej z dwóch zasadniczych przyczyn: osobowościowego niedopasowania osób do zawodu nauczyciela oraz niekorzystnych warunków pracy. Do tych ostatnich naleŝą: - zbyt liczne klasy, - przeładowane i ciągle zmieniające się programy nauczania, - brak odpowiedniej ilości czasu na realizowanie celów wychowawczych zamiast edukacyjnych, - brak lub nieodpowiedni rodzaj szkoleń zawodowych w tym szkoleń podnoszących kompetencje społeczne i emocjonalne nauczycieli. Szczególnie istotne są tu szkolenia na temat radzenia sobie z aktywną i pasywną agresją uczniów. Istotnym, wskazywanym przez nauczycieli źródłem wypalenia zawodowego jest ponadto niewystarczające wynagrodzenie za pracę. W świetle istniejących wyników badań, wydaje się, Ŝe wcześniejsze emerytury nie są odpowiednim rozwiązaniem trudnej sytuacji nauczycieli. Mogłyby się nawet przyczynić do pojawienia się zjawiska przedwczesnej marginalizacji nauczycieli, którzy wskazują, Ŝe jednym z waŝnych pozafinansowych źródeł gratyfikacji za wykonywaną pracę jest dla nich wysoka satysfakcja z pracy oraz poczucie pełnienia waŝnej misji społecznej. Wyniki badań wskazują więc, Ŝe brak jest podstaw merytorycznych do kwalifikacji pracy nauczycieli, jako prac o szczególnym charakterze. Do rozwaŝenia są jedynie przesłanki odnoszące się do grupy nauczycieli pełniących rolę wychowawców w ośrodkach specjalnych. Stanowisko ekspertów strony rządowej: do rozwaŝenia jest propozycja zapisu do wykazu prac o szczególnym charakterze następującej pozycji: Nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w młodzieŝowych ośrodkach wychowawczych, młodzieŝowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych* Strona 14 z 15
*wg ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109). Poz. NOWA 8 Prace artystów (muzyków, tancerzy, piosenkarzy, artystów cyrku itp.) Eksperci strony rządowej uznali, Ŝe analiza prac wykonywanych w zawodach artystycznych nie daje merytorycznych podstaw do rozpatrywania ich jako prac o szczególnym charakterze. Przedstawiciele pracodawców uznali za słuszne nierozszerzanie wykazu prac o szczególnym charakterze o prace artystów Prace w zawodach artystycznych są z natury swej obciąŝające i mogą wpływać na stan zdrowia artystów, ale nie wpływają na zdrowie lub Ŝycie innych osób oraz na bezpieczeństwo publiczne. ad. 3) Przewodniczący grup tematycznych przedstawili wyniki dyskusji. Reasumując moŝna stwierdzić, Ŝe a) odnośnie do 9 pozycji z wykazu prac o szczególnym charakterze wykazano pełną zgodność stanowisk b) odnośnie do 2 pozycji z wykazu nie podjęto dyskusji z braku czasu c) odnośnie do 6 pozycji z wykazu nie uzyskano consensusu, d) ponadto dla 8 nowych pozycji consensus uzyskano odnośnie do 1 pozycji, a 2 pozycje odłoŝono do dalszej dyskusji Podsumowując obrady w dniu 7 lipca br., Przewodnicząca podziękowała wszystkim stronom za otwartość dyskusji nad tym niezwykle złoŝonym problemem. Podkreśliła, Ŝe głównym źródłem rozbieŝności, jakie pojawiły się w grupach tematycznych jest brak uzgodnienia definicji, co utrudnia stworzenie merytorycznie spójnego wykazu prac o szczególnym charakterze. Postanowiono kontynuować obrady w dniu 9 lipca 2008 roku od godz. 11 00 w Sali Konferencyjnej ZUS. Jednocześnie strona związkowa zobowiązała się do złoŝenia na piśmie uzasadnień odnośnie do proponowanych zmian i lub uzupełnień. Strona 15 z 15