Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie Numer kodowy ucznia:: Imię i nazwisko ucznia: Liczba uzyskanych punktów: MIĘDZYSZKOLNA LIGA PRZEDMIOTOWA Zadania konkursowe z przyrody dla klasy IV Opracowanie: mgr Anna Zdunek Sokołowska Warszawa, kwiecień 2010 1
Drogi uczniu! Masz przed sobą test składający się z 22 zadań. Przeczytaj uwaŝnie kaŝde polecenie, a odpowiedzi zapisz w wyznaczonych miejscach. Odpowiedzi do zadań wielokrotnego wyboru zaznacz krzyŝykiem x. Odpowiedzi do zadań otwartych podaj we wskazanym miejscu przy zadaniach. Za test moŝesz uzyskać maksymalnie 52 pkt. Na rozwiązanie zadań masz 90 minut. Zadanie 1 Drzewo jest Ŝywym składnikiem przyrody. Dla swojego prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebuje składników nieoŝywionych. Spośród podanych wybierz te składniki i wpisz we wskazane miejsca: : gleba, woda, składniki mineralne, składniki organiczne, światło, powietrze, minerały, opady, białko, cukry: Zadanie 2 Nieodnawialne zasoby przyrody znajdują się w zestawie: 1p A. węgiel kamienny, woda, ropa naftowa B. węgiel kamienny, węgiel brunatny, wiatr C. ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel brunatny D. ropa naftowa, gaz ziemny, drewno Zadanie 3 Wśród zasobów przyrody, z których korzysta człowiek są zasoby odnawialne i nieodnawialne. Wpisz w wyznaczone kratki odpowiednie litery oznaczające zalety zasobów odnawialnych: A B C D E niewyczerpalność wysokie ceny eksploatacji nieszkodliwość dla środowiska niedostępność zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych Zalety zasobów odnawialnych F zmniejszenie bezpieczeństwa energetycznego 2
Zadanie 4 Kamil wybrał się na spacer, podczas którego chciał przećwiczyć poznane na lekcji przyrody kierunki geograficzne. W tym celu narysował szkic swojej drogi i ponumerował odcinki, którymi wędrował. Opisz drogę Kamila i wskaŝ kierunki jego wędrówki. 1. z domu do iglastego drzewa wędrował w kierunku.. 2. od drzewa iglastego do liściastego w kierunki 3. od liściastego drzewa do pagórka w kierunku.... 4. z pagórka nad staw w kierunki.. 5. z nad stawu do liściastego drzewa w kierunku... 6. Od liściastego drzewa do domu w kierunku Zadanie 5 Do wyznaczania kierunków w terenie słuŝy kompas i busola. Jeśli nie mamy Ŝadnego z tych przyrządów, posługujemy się gnomonem, czyli palikiem ustawionym pionowo do powierzchni Ziemi. Na rysunku zaznacz kierunki północ południe, wschód zachód. Do oznaczenia uŝyj skrótów angielskich. Zadanie 6 Jednym z czynników środowiska, od którego zaleŝy Ŝycie roślin jest woda. Na schematycznym rysunku zaznaczono strzałkami kierunki transportu wody w roślinie. Określ, jakie procesy oznaczono literami: A, B, C. A - ------------------------------------------------- B - ------------------------------------------------- C - ------------------------------------------------ 3
Zadanie 7 Wybierasz się z klasą na wycieczkę do Warszawy. Jednym z punktów programu jest spacer po Starym Mieście i poznanie najwaŝniejszych pomników tam się znajdujących. Wasz autokar zatrzymał się na parkingu oznaczonym literą A. WskaŜ drogę swojej klasie: N Skala 1: 200.000 A. Z parkingu pójdziemy na południowy wschód wzdłuŝ Wisły i dojdziemy do ulicy B. Przejdziemy tę ulicę i idąc dalej wzdłuŝ Wisły dojdziemy do ulicy. równoległej do tej, na którą doszliśmy z parkingu. C. Gdy dojdziemy do skrzyŝowania, pójdziemy prosto i wejdziemy w ulicę.. D. Idąc dalej prosto dojdziemy do ulicy.. E. Po przejściu przez tę ulicę, skręcimy w. i idąc dalej prosto (podaj stronę) dojdziemy do pomnika Nike, który znajduje się na... od Wisły. (podaj kierunek geograficzny) Zadanie 8 Rysunki poziomicowe przedstawiają trzy formy terenu. Rozpoznaj je i wpisz ich nazwy w prostokąty pod rysunkami: 50 100 150 150 100 50 50 40 30 0 200m 0 50m 0 200m a) b) c) 4
Zadanie 9 4p Rysunek niŝej przedstawia mapę poziomicową i połoŝenie wybranych miejscowości. 1) Odczytaj z mapy: a) wysokość bezwzględną miejscowości B b) wysokość względną miejscowości A względem miejscowości B 2) Zmierz: a) w linii prostej na planie odległość z miejscowości B do miejscowości A 3) Oblicz: a) odległość rzeczywistą z miejscowości B do miejscowości A (miejsce na obliczenia) Skala 1:200000 100 200 300 400 450 1p Zadanie 10 Zadanie 11 1p Depresja to teren: Na mapie hipsometrycznej niziny oznacza się kolorem: A. leŝący nad poziomem morza A. Ŝółtym B. leŝący poniŝej poziomu morza B. pomarańczowym C. nisko połoŝony w kotlinie C. brązowym D. wysoko połoŝony w dolinie D. zielonym, 5
Zadanie 12 W atmosferze ziemskiej zachodzi wiele zjawisk. Podane niŝej zjawiska uporządkuj tak, aby otrzymać poprawną kolejność, w jakiej powstają opady atmosferyczne: 1. Drobniutkie kropelki tworzą chmury. 2. Pod wpływem ciepła woda z mórz i lądów paruje. 3. Para wodna unosi się do góry. 4. Drobniutkie kropelki wody łączą się w większe, cięŝsze krople. 5. Następuje opad atmosferyczny. 6. W wyniku ochłodzenia para wodna ulega skraplaniu. 5 Zadanie 13 4p Na podstawie opisu rozpoznaj rodzaj opadu lub osadu atmosferycznego: a) występuje w postaci sporych bryłek twardego, częściowo przezroczystego lodu; z powodu duŝych rozmiarów moŝe być przyczyną szkód w uprawach. Odpowiedź: b) ma postać kropel wody tworzących się na powierzchni przedmiotów, na ziemi lub w pobliŝu ziemi, wskutek kondensacji pary wodnej zawartej w otaczającym przezroczystym powietrzu. Odpowiedź:. c) tworzy gładką, cienką, przezroczystą warstwę lodu pokrywającą duŝe powierzchnie Ziemi. Odpowiedź: d) ma postać drobnych igiełek, puchu składającego się z drobniutkich kryształków lodu; powstaje z zamarzniętej mgły na cienkich przedmiotach ( np. druty, liny, gałęzie). Odpowiedź:.. Zadanie 14 Przeczytaj uwaŝnie zdania dotyczące pogody i jej składników i określ ich poprawność zakreślając kółkiem odpowiednio P prawda lub F fałsz; A. Temperaturę powietrza mierzy się barometrem dwa metry nad ziemią P / F B. Wynik pomiaru ciśnienia atmosferycznego podaje się w hpa P / F C. Wiatr, czyli poziomy ruch powietrza wieje zawsze od niŝu do wyŝu P / F D. Do pomiaru siły i kierunku wiatru słuŝy anemometr P / F 6
Zadanie 15 Z mapy pogody odczytaj i zapisz trzy składniki, które tę pogodę opisują: a) b).. c) Zadanie 16 Przeanalizuj diagram, przedstawiający rozkład opadów i temperatury w Warszawie, a następnie uzupełnij zdania:. mm NajniŜszą temperaturę zanotowano w... zaś najwyŝszą w ( nazwa miesiąca)... Przez... miesięcy zanotowano temperaturę powyŝej zera ( nazwa miesiąca) (liczba) Opady niŝsze niŝ 5 mm zanotowano w.miesiącu. (nazwa miesiąca) NajwyŜsze opady zanotowano.... (nazwa pory roku) Zadanie 17 1p Woda występuje w trzech stanach skupienia i podlega procesom fizycznym. Zaznacz X proces przedstawiony na rysunku obok: A. skraplanie C. sublimacja B. parowanie D. topnienie 7
Zadanie 18 Schemat przedstawia obieg wody w przyrodzie. Składa się on z ogniw, które oznaczone zostały cyframi. Rozpoznaj te ogniwa, a ich nazwy wpisz w wyznaczonym miejscu: 1. 5 1 4 2 3 1. ----------------------------------------------------------------------------------------- 2. ----------------------------------------------------------------------------------------- 3. ----------------------------------------------------------------------------------------- 4. ----------------------------------------------------------------------------------------- 5. ----------------------------------------------------------------------------------------. Zadanie 19. Uszereguj etapy procesu oddychania zachodzące w organizmie człowieka, wstawiając w kratki odpowiednio numery od 1 do 5. transport przez drogi oddechowe do płuc doprowadzenie tlenu do wszystkich komórek ciała pobranie powietrza z tlenem usuwanie dwutlenku węgla z organizmu uwolnienie energii z substancji pokarmowych 8
Zadanie 20. Korzystając z poprzedniego zadania dokończ zdania: A. Proces oddychania organizmu ma na celu:. B. Proces wymiany gazowej polega na Zadanie 21 1p OdŜywianie się to waŝna czynność kaŝdego organizmu. Niezbędne dla Ŝycia składniki powstałe w procesie odŝywiania wchłaniane są w: A. jelicie grubym B. Ŝołądku C. jamie ustnej D. jelicie cienkim Zadanie 22 RozwiąŜ krzyŝówkę, a dowiesz co jest potrzebne Twojemu organizmowi do wykonywania wszystkich czynności Ŝyciowych: Znaczenie wyrazów: 1. jest gęsty i zawiera tłuszcze zwierzęce 2. wskazana po wstaniu z łóŝka 3. słodki, biały, źródło pustych kalorii 4. gęsta, oleista ciecz otrzymywana z tłuszczu wieloryba 5. podaje się ją chorym w kroplówce 6. regulują procesy w organizmie człowieka 7. jest składnikiem pokarmowym i buduje komórki organizmu HASŁO:.. 9
KARTA ODPOWIEDZI DLA NAUCZYCIELA Klasa IV Nr zadania punktacja Proponowane odpowiedzi Proponowana punktacja 1. (0 2) Składniki nieoŝywione: gleba za 4 składniki 1p za 3 2 składniki woda światło powietrze składniki mineralne 2. (0 1) C 1p 3. (0 3) Zalety zasobów odnawialnych: A. C, E 1p za kaŝdą zaletę 4. (0 3) 1 w kierunku wschodnim 2 w kierunku południowo zachodnim 3 w kierunku południowo zachodnim 4 w kierunku wschodnim 5 w kierunku północno zachodnim 6 w kierunku północno - zachodnim za poprawne określenie wszystkich kierunków za 5 4 kierunki 1p za 3 2 kierunki 5. (0 2) za oznaczenie 4 kierunków 1p za 3 2 kierunki E N S W 6. (0 3) A pobieranie wody przez korzenie B przewodzenie wody przez łodygę C parowanie (transpiracja) wody przez liście 7. (0 3) A Świętojerskiej B Długiej C Miodową D Al. Solidarności W prawo 8. (0 3) a) pagórek b) kotlina c) dolina Na wschód w stosunku do Wisły 1p za kaŝdy prawidłowo rozpoznany proces uzupełnienie 6 wyrazów uzupełnienie 5-4 wyrazów 1p za uzupełnienie 3-2 wyrazów 1p za kaŝdą poprawnie rozpoznaną formę terenu 10
9. (0 4) 1) a) 150m.np.m. b) 500 150 = 350m 2) a) 5cm 3) a) 1cm = 2 km 5cm = X km X = 10 km 10. (0 1) B 1p 11. (0 1) D 1p 1p za podanie wysokości bezwzględnej w m.n.p.m. WaŜne! 1p za obliczenie i podanie wysokości względnej w m 1p za zmierzenie i zapisanie odległości na mapie 1p za poprawne obliczenie odległości rzeczywistej z wykorzystaniem skali 12. (0 3) 13. (0 4) a) grad b) mgła c) gołoledź d) szadź 14. (0 2) A F B P C F D P 2 3 6 1 4 5 za poprawną kolejność wszystkich procesów za wyznaczenie 5-4 procesy 1p za 3-2 procesy 1p za kaŝdy poprawnie rozpoznany opad lub osad za 4 stwierdzenia 1p za 3 2 stwierdzenia 15. (0 3) a) temperatura powietrza b) zachmurzenie c) siła wiatru 16. (0 2) NajniŜsza temperatura w styczniu, NajwyŜsza - w lipcu Przez 7 miesięcy W miesiącu wrześniu NajwyŜsze opady - jesienią 1p za kaŝdy odczytany z mapy i zapisany składnik za odczytanie i wpisanie 5 4 wyrazów 1p za odczytanie i wpisanie 3 2 wyrazów 17. (0 1) B - parowanie 1p 18. (0 2) 1. opad 2. wsiąkanie 3. spływ powierzchniowy 4. parowanie z powierzchni mórz i oceanów 5. parowanie z roślin (transpiracja) za 5-4 ogniw obiegu wody 1p za 3-2 ogniwa 11
19. (0 2) 2 transport przez drogi oddechowe do płuc za 5 procesów ułoŝonych w kolejności 3 doprowadzenie tlenu do wszystkich komórek ciała 1p za 4-3 procesy ułoŝone w kolejności 1 pobranie powietrza z tlenem 5 usuwanie dwutlenku węgla z organizmu 4 uwolnienie energii z substancji pokarmowych 20. (0 2) A wyzwolenie energii B dostarczenie tlenu 1 p za dokończone zdanie 21. (0 1) D w jelicie cienkim 1p 22. (0 4) S M A L E C G I M N A S T Y K A C U I E E R 4p za 7 haseł za 6-5 haseł za 4-3 hasła 1p za 2-1 hasło T R A N G L U K O Z A W I T A M I N Y B I A Ł K O Razem: 52 punkty 12