Koncepcja zapalnika z samolikwidatorem do przeciwpancernego pocisku rakietowego granatnika RPG-76 Komar *

Podobne dokumenty
Koncepcja zapalnika czasowego do amunicji specjalnej wystrzeliwanej ze 120 mm samobieżnego moździerza RAK *

SAFETY AND ARMING DEVICES IN PROXIMITY FUSING SYSTEM

WYKONANIE BADAŃ POLIGONOWYCH DEMONSTRATORÓW TECHNOLOGII ZAPALNIKÓW Z SAMOLIKWIDATOREM DCR-2 DO AMUNICJ I GRANATNIKÓW RPG-76 KOMAR CZĘŚĆ I

Koncepcja zapalnika uderzeniowego do amunicji odłamkowo-burzącej wystrzeliwanej ze 120 mm samobieżnego moździerza RAK *

Urządzenia zabezpieczająco-uzbrajające w zapalnikach *

WYBRANE SPOSOBY WYTWARZANIA CIŚNIENIA ROZCALAJĄCEGO KASETĘ 98 MM POCISKU MOŹDZIERZOWEGO

CHARACTERISTICS OF PYROTECHNIC DELAY SYSTEMS USED IN COMBAT MEANS

PEWNE ASPEKTY RENTGENOGRAFICZNYCH BADAŃ ZAPALNIKÓW ARTYLERYJSKICH CERTAIN ASPECTS OF TESTING ARTILLERY FUSES BY X-RAY

Niektóre wyniki badań symulacyjnych wpływu charakterystyk konstrukcyjnych karabinka automatycznego na jego odrzut i podrzut

BADANIA POLIGONOWE PARTII PROTOTYPOWEJ NABOI Z POCISKIEM DYMNYM DO 98 mm MOŹDZIERZA M-98

WYBRANE ASPEKTY WYKORZYSTANIA OPERACYJNEGO AMUNICJI GRANATNIKOWEJ THE CHOSEN ASPECTS OF GRENADE LAUNCHER AMMUNITION OPERATING USAGE

WYMAGANIA KONSTRUKCYJNO-UŻYTKOWE NOWEGO ZAPALNIKA Z SAMOLIKWIDATOREM DO GRANATNIKA RPG-76 KOMAR

EWOLUCJA ZAPALNIKÓW CZASOWYCH EVOLUTION OF TIME FUSES

Projektowanie łańcuchów ogniowych w zapalnikach

ELEKTRONICZNY ZAPALNIK ROZCALAJĄCY MZR-60

MODERNIZACJA KONSTRUKCJI MODELU PRZECINAKA NA PODSTAWIE ANALIZY WYTĘśENIA KOMPONENTÓW

AMUNICJA Z ĆWICZEBNYMI P0CISKAMI PODKALIBROWYMI DO ARMAT CZOŁGOWYCH

GRANATNIKI PRZECIWPANCERNE Z CZECH. POTENCJALNA BROŃ DLA WOT

ZAPALNIKI ELEKTRONICZNE ELECTRONIC FUSE

ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ STRZELANIEM POCISKU KO-7M

PL B1. UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W LUBLINIE, Lublin, PL BUP 02/ WUP 02/12. ZBIGNIEW OSZCZAK, Lublin, PL

WSTĘPNE BADANIA TEORETYCZNO-DOŚWIADCZALNE MIOTANIA MODELU POCISKU PG-7

ANALIZA I OCENA STOSOWANEJ METODY BADAŃ AMUNICJI ARTYLERYJSKIEJ W PROCESIE EKSPLOATACJI

S Y L A B U S P R Z E D M I O T U. Konstrukcja środków bojowych

ZAPALNIKI DEFINICJE I PODZIAŁ FUSES DEFINITIONS AND CLASSIFICATION

WARUNKI BEZPIECZEŃSTWA I NIEZAWODNEGO UZBRAJANIA SIĘ NOWOPRACOWYWANYCH ZAPALNIKÓW DO AMUNICJI WY- STRZELIWANEJ ZE 120 MM MOŹDZIERZA SAMOBIEŻNEGO RAK

PL B1. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Remontowe Energetyki ENERGOSERWIS S.A.,Lubliniec,PL BUP 02/06

PL B1. Karetka automatycznego mechanizmu dosyłającego amunicję do komory nabojowej, zwłaszcza moździerza samobieżnego

WYMAGANIA STAWIANE PRZED AMUNICJĄ Z ĆWICZEBNYMI POCISKAMI PODKALIBROWYMI DO ARMAT CZOŁGOWYCH REQUIREMENTS FOR APFSDS TRAINING AMMUNITION FOR TANK GUNS

S Y L A B U S P R Z E D M I O T U

SYMULACYJNE BADANIE SKUTECZNOŚCI AMUNICJI ODŁAMKOWEJ

S Y L A B U S P R Z E D M I O T U. Konstrukcja broni artyleryjskiej

(13) B1 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) PL B1 A47L 9/24. (54)Teleskopowa rura ssąca do odkurzacza

MESKO Spółka Akcyjna Ul. Legionów 122, Skarżysko-Kamienna

Z HISTORII ZAPALNIKÓW ARTYLERYJSKICH EXCERPTS FROM THE ARTILLERY FUSES

MOŹDZIERZOWE POCISKI OŚWIETLAJĄCE

PL B1. HUTA STALOWA WOLA SPÓŁKA AKCYJNA, Stalowa Wola, PL BUP 08/10

Mechaniczna praska ręczna

Mechanika i Budowa Maszyn II stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)

PL B1. PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP, Warszawa, PL BUP 12/10

ELEMENTY JAKOŚCI, BUDOWY I KONSTRUKCJI ORAZ WŁAŚCIWOŚCI MATERIAŁÓW WYBUCHOWYCH ŚRODKÓW BOJOWYCH

WZORU UŻYTKOWEGO PL Y1. KOST MACIEJ, Warszawa, PL BUP 17/ WUP 07/11. MACIEJ KOST, Warszawa, PL RZECZPOSPOLITA POLSKA

MESKO Spółka Akcyjna Ul. Legionów 122, Skarżysko-Kamienna

(13) B1 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) PL B1 B23K 7/10 RZECZPOSPOLITA POLSKA. Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej

PL B1. Głowica pomiarowa do badania charakterystyk tribologicznych i szczelności ślizgowych uszczelnień czołowych

Lekcja 6. Rodzaje sprężarek. Parametry siłowników

Budowa i zasada działania broni kulowej z czterotaktowym zamkiem ślizgowo-obrotowym.

TEMAT IV: TEORIA I ZASADY STRZELANIA

Podstawy skrzyni biegów

SILNIK WYSOKOPRĘśNY DIESLA

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY 1) z dnia 3 marca 2005 r.

PL B BUP 03/04. Zielenda Andrzej,Rostarzewo,PL Pigłas Wojciech,Wolsztyn,PL WUP 10/09 RZECZPOSPOLITA POLSKA

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1

ELEKTRONICZNY ZAPALNIK CZASOWO- UDERZENIOWY Z SAMOLIKWIDATOREM DO POCISKÓW ODŁAMKOWO-BURZĄCYCH WYSTRZELIWANYCH Z 40 MM GRANATNIKA PODWIESZANEGO

S Y L A B U S P R Z E D M I O T U

3 OPIS OCHRONNY PL 59841

Wymontowanie i zamontowanie pompowtryskiwacza

A STUDY OF USING LASER IGNITION IN EXAMINATION OF PYROTECHNIC DELAY DEVICE

PL B1. FUNDACJA ROZWOJU KARDIOCHIRURGII, Zabrze, PL BUP 10/10

PL B1. PRZEDSIĘBIORSTWO CONCEPT STAL B&S LEJMAN SPÓŁKA JAWNA, Chełm, PL BUP 26/15. STANISŁAW LEJMAN, Chełm, PL

PL B1. POLITECHNIKA RZESZOWSKA IM. IGNACEGO ŁUKASIEWICZA, Rzeszów, PL BUP 11/16

WYBRANE ZAGADNIENIA Z PROJEKTOWANIA I BADAŃ MODELI 98 MM MOŹDZIERZOWYCH POCISKÓW DYMNYCH

(12) OPIS PATENTOWY. (54)Uniwersalny moduł obrotowo-podziałowy

Kołowrót -11pkt. 1. Zadanie 22. Wahadło balistyczne (10 pkt)

PL B1. POLITECHNIKA GDAŃSKA, Gdańsk, PL BUP 07/07. ROMAN WASIELEWSKI, Tczew, PL KAZIMIERZ ORŁOWSKI, Tczew, PL

PL B1. POLITECHNIKA POZNAŃSKA, Poznań, PL BUP 05/18. WOJCIECH SAWCZUK, Bogucin, PL MAŁGORZATA ORCZYK, Poznań, PL

PL B1. Płonka Krzysztof,Bielsko-Biała,PL BUP 25/06. Rygiel Andrzej, Kancelaria Rzecznika Patentowego

MESKO Spółka Akcyjna Ul. Legionów 122, Skarżysko-Kamienna

MOMENTY BEZWŁADNOŚCI ARTYLERYJSKIEGO POCISKU KASETOWEGO

POLITECHNIKA RZESZOWSKA im. Ignacego Łukasiewicza. Ćwiczenie nr 4

BADANIA WŁAŚCIWOŚCI ZESPOŁÓW NAPĘDOWYCH RAKIET OSA

Rozdział 22 Pole elektryczne

GWINTOWNICA PNEUMATYCZNA PISTOLETOWA GW702B2/B

Zespół Szkół Samochodowych w Bydgoszczy

(54) Sposób pomiaru cech geometrycznych obrzeża koła pojazdu szynowego i urządzenie do

THE RELIABILITY FIRING TESTS OF THE SPECIAL AMMUNITION FOR 98 mm MORTAR M-98 BADANIA NIEZAWODNOŚCIOWE AMUNICJI SPECJALNEJ DO 98 MM MOŹDZIERZA M-98

LABORATORIUM TECHNOLOGII NAPRAW WERYFIKACJA I NAPRAWA ELEMENTÓW UKŁADU NAPĘDOWEGO

RZECZPOSPOLITAPOLSKA(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)

PL B1. STRZYŻAKOWSKA HANNA LES, Warszawa, PL BUP 09/12. PETER VIOL, Rastede, DE WUP 05/14. rzecz. pat.

WZORU UŻYTKOWEGO PL Y1 B60H 1/24 ( ) B62D 25/06 ( ) Leśniak Józef AUTOMET, Sanok, PL BUP 08/06

PL B1. KRUCZEK MAREK, Dębica, PL BUP 21/07. WIESŁAW GALEND, Tarnobrzeg, PL GUSTAW JADCZYK, Koniecpol, PL MAREK KRUCZEK, Dębica, PL

Politechnika Poznańska Wydział Budowy Maszyn i Zarządzania Podstawy Automatyki laboratorium

PL B1. POLITECHNIKA POZNAŃSKA, Poznań, PL BUP 03/08. BOGDAN BRANOWSKI, Poznań, PL JAROSŁAW FEDORCZUK, Poznań, PL

MESKO Spółka Akcyjna Ul. Legionów 122, Skarżysko-Kamienna

MESKO Spółka Akcyjna Ul. Legionów 122, Skarżysko-Kamienna

MESKO Spółka Akcyjna Ul. Legionów 122, Skarżysko-Kamienna

(13) B1 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) PL B1 F16H 3/62

W NACZYNIU WIRUJĄCYM WOKÓŁ OSI PIONOWEJ

120 mm MOŹDZIERZOWY POCISK ODŁAMKOWO-BURZĄCY

Kasy pancerne KP, klasa VI

ZESZYTY NAUKOWE NR 5(77) AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE. Wyznaczanie granicznej intensywności przedmuchów w czasie rozruchu

Broń przciwlotnicza wojsk lądowych. Zestawy rakietowe GROM. Artykuł pobrano ze strony eioba.pl

ŁĄCZNIK KĄTOWY WIELKOŚCI 75

OCENA NIEZAWODNOŚCI EKSPLOATACYJNEJ AUTOBUSÓW KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1

PROGRAMOWANA ELEKTRONICZNIE ODPALARKA DO ZDALNEGO PROWADZENIA OGNIA Z POLOWYCH WYRZUTNI RAKIETOWYCH ELECTRONICALLY PROGRAMMED FIELD MISSILE LAUNCHER

(13) B1 PL B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (21) Numer zgłoszenia: (51) Int.Cl.

WYKORZYSTANIE FUNKCJI NIEZAWODNOŚCI W SYSTEMIE OCENY MAGAZYNOWANEJ AMUNICJI

OPIS PATENTOWY. Patent dodatkowy do patentunr. Zgłoszono: /P / Pierwszeństwo - Zgłoszenie ogłoszono: 88 os 29

Ćwiczenie nr 1 Wyznaczanie charakterystyki statycznej termostatycznego zaworu rozprężnego

Transkrypt:

PROBLEMY MECHATRONIKI UZBROJENIE, LOTNICTWO, INśYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA ISSN 2081-5891 2 (4), 2011, 97-108 Koncepcja zapalnika z samolikwidatorem do przeciwpancernego pocisku rakietowego granatnika RPG-76 Komar * Grzegorz JĄCZEK, Grzegorz KOWALIK Zakłady Metalowe DEZAMET S.A., ul. Szypowskiego 1, 39-460 Nowa Dęba Streszczenie. W pracy przedstawiono koncepcję zapalnika z samolikwidatorem do przeciwpancernego pocisku rakietowego PG-76 granatnika RPG-76 KOMAR. Głównym załoŝeniem było, aby zapalnik spełniał wymagania Norm Obronnych NO-13-A233 Systemy zapalnikowe. Zapewnienie bezpieczeństwa. Wymagania Konstrukcyjne, oraz NO-13-A234 Systemy zapalnikowe. Zapewnienie bezpieczeństwa. Metody Konstrukcyjne. We wstępie omówiono granatnik oraz podano przyczynę wstrzymania jego eksploatacji. W dalszej części wymienione zostały podstawowe wymagania będące podstawą opracowania koncepcji zapalnika z samolikwidatorem, ze szczególnym naciskiem na zapewnienie bezpieczeństwa uŝytkowania. Omówione zostały zespoły zapalnika z samolikwidatorem z dokładnym opisem budowy i spełnianej funkcji oraz zasada działania. Słowa kluczowe: zapalnik z samolikwidatorem, systemy zapalnikowe zapewnienie bezpieczeństwa, systemy zapalnikowe wymagania konstrukcyjne, przeciwpancerny pocisk rakietowy, balistyka wewnętrzna, zewnętrzna i końcowa 1. WSTĘP Jednym z rodzajów uzbrojenia pomocniczego Wojsk Lądowych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej jest ręczny granatnik przeciwpancerny RPG-76 Komar. * Artykuł był prezentowany na VIII Międzynarodowej Konferencji Uzbrojeniowej nt. Naukowe aspekty techniki uzbrojenia i bezpieczeństwa, Pułtusk, 6-8 października 2010 r.

98 G. Jączek, G. Kowalik Jest to broń jednorazowego uŝytku, przeznaczona do niszczenia sprzętu opancerzonego na małych odległościach. Składa się z nadkalibrowego przeciwpancernego pocisku kumulacyjnego, wyposaŝonego w rakietowy układ miotający oraz wyrzutni jednorazowego uŝytku. Produkcję seryjną tej broni rozpoczęto w 1983 r., ale w pewnym okresie zaniechano jej, a eksploatacja partii wyprodukowanych została wstrzymana. Z tego powodu w składnicach uzbrojenia i amunicji nadal znajdują się znaczne ilości tych granatników. Jednym z powodów wstrzymania eksploatacji były zapalniki DCR, w które uzbrojone były głowice kumulacyjne pocisku. Zapalniki te działały niezawodnie tylko przy bezpośrednim uderzeniu w cel. Gdy zaś pocisk mijał przeszkodę i upadał na grunt, uderzając powierzchnią boczną, mógł pozostać w miejscu upadku jako niewybuch. Przyczyną tego był brak mechanizmu bocznego działania zapalnika i brak samolikwidatora. Aby uchronić granatniki RPG-76 od wycofania z uzbrojenia, zapadła decyzja o przezbrojeniu ich pocisków w nowe zapalniki. Nowe zapalniki, których koncepcja przedstawiona jest w pracy, mają gwarantować niezawodność i bezpieczeństwo działania granatników RPG-76 zgodnie z wymaganiami obowiązujących norm. 2. KONSTRUKCJA ZAPALNIKA DCR Konstrukcja zapalnika DCR sięga lat siedemdziesiątych XX w. i bazuje na podobnych konstrukcjach z tamtego okresu, jak np. DC-1 i DK-2 [7]. Jest to zapalnik denny, zaliczany do natychmiastowych, typu niezabezpieczonego bez samolikwidatora. Uzbrajanie zapalnika następuje pod wpływem ciśnienia panującego wewnątrz komory silnika rakietowego podczas spalania ładunku prochowego oraz pod wpływem przeciąŝenia działającego wzdłuŝ osi podłuŝnej pocisku, w chwili startu pocisku. Bezpieczna odległość strzału (górna granica odległości uzbrajania) osiągana jest za pomocą zwiniętej spiralnie spręŝystej taśmy, blokującej do chwili uzbrojenia bezwładnik z iglicą. Do zalet zapalnika moŝna zaliczyć bardzo prostą konstrukcję i względnie małą liczbę elementów składowych oraz niewielkie wymiary gabarytowe. Do wad natomiast naleŝą: konstrukcja typu niezabezpieczonego, nieodizolowana od reszty łańcucha ogniowego pocisku spłonka zapalająca, brak mechanizmu bocznego działania, brak samolikwidatora. Analizując budowę zapalnika i zasadę jego działania pod względem spełnienia wymagań Norm Obronnych [10] i [11], moŝna stwierdzić, Ŝe konstrukcja ta mimo swojej prostoty w budowie i zasadzie działania jest niebezpieczna i zawodna.

Koncepcja zapalnika z samolikwidatorem do przeciwpancernego pocisku 99 Najczęstszymi przypadkami nieprawidłowej pracy zapalnika były niezadziałania w przypadku bocznego uderzenia pocisku w przegrodę. Spowodowane to było brakiem mechanizmu bocznego działania. Kiedy pocisk po odbiciu od przegrody pokonywał pewną odległość i po upadku w teren, z powodu braku samolikwidatora, pozostawał tam jako niewybuch z uzbrojonym zapalnikiem, stanowił powaŝne zagroŝenie, szczególnie na poligonach. 3. WYMAGANIA STAWIANE NOWEMU ZAPALNIKOWI Z SAMOLIKWIDATOREM Analizując aktualnie obowiązujące wymagania taktyczno-techniczne granatnika RPG-76 oraz odpowiednie normy zapalnik powinien: spełniać wymagania Norm Obronnych NO-13-A233 i NO-13-A234 na systemy zapalnikowe, odpowiadać wymiarami gabarytowymi i masą zapalnikowi DCR, być typu dennego, posiadać dolną i górną granicę odległości uzbrajania się, zapewniać natychmiastowe działanie, działać niezawodnie niezaleŝnie od kąta uderzenia w przegrodę, posiadać samolikwidator, zapewniać niezawodne działanie w temperaturach ujemnych i dodatnich. Zachowanie w nowym zapalniku identycznego kształtu, wymiarów gabarytowych i masy jak w zapalniku DCR spowoduje, Ŝe zachowane zostaną wymiary i masa pocisku. Nie ulegną zatem zmianie parametry balistyki wewnętrznej i balistyki zewnętrznej pocisku. Wskutek tego nie pojawi się problem przeprowadzenia obliczeń z zakresu balistyki zewnętrznej, sprawdzających skuteczność prowadzenia ognia na pierwotnych przyrządach celowniczych wyrzutni. Zapalnik powinien być typu dennego ze względu na budowę pocisku. Ponadto, powinien mieć kontakt z komorą silnika rakietowego, poniewaŝ jednym z bodźców do odbezpieczania i uzbrajania zapalnika będzie ciśnienie w komorze silnika rakietowego. Dolna i górna granica odległości uzbrajania będzie wyznaczana przez mechanizm dalekiego uzbrajania, uruchamiany w chwili rozpoczęcia ruchu pocisku. Mechanizm do dalekiego uzbrajania będzie sterował zespołem posiadającym spłonkę pobudzającą inicjowaną nakłuciem. Zespół ten przełączany będzie z pozycji nieuzbrojonej w uzbrojoną. W pozycji nieuzbrojonej spłonka pobudzająca zajmować będzie połoŝenie mimośrodowe względem iglicy i pobudzacza. W chwili uzbrojenia spłonka pobudzająca zostanie ustawiona w jednej osi z iglicą i pobudzaczem.

100 G. Jączek, G. Kowalik PoniewaŜ zapalnik ma powodować zadziałanie pocisku kumulacyjnego i będzie zapalnikiem dennym, mechanizm uderzeniowy musi mieć odpowiednią szybkość działania. Wymóg ten spełniony będzie przez odpowiednie dobranie masy elementów nabiegających na spłonkę pobudzającą, parametrów spręŝyny podtrzymującej te elementy na torze lotu oraz odległości grota iglicy od spłonki [2], [4] oraz [9]. Niezawodność działania zapalnika w całym przedziale temperatur pracy powinna być zapewniona przez dokładne doświadczalne i analityczne określenie ciśnień w komorze silnika i przyspieszeń podczas strzału w tym właśnie przedziale. Analiza parametrów silnika rakietowego wykazała, Ŝe róŝnice między ciśnieniami oraz przyspieszeniami w skrajnych temperaturach są znaczne [8]. Mechanizmy zapalnika z elementami bezwładnościowymi (masa i spręŝyna) powinny mieć tak dobrane parametry, aby posiadały optymalną czułość dla małych przyspieszeń i jednocześnie gwarantowały bezpieczeństwo uŝycia. Zapewnienie niezawodności działania mechaniki zapalnika w najniŝszych temperaturach pracy stwarza zagroŝenie braku bezpieczeństwa podczas obchodzenia się z nim. Samolikwidator zapalnika powinien spowodować jego zadziałanie po czasie większym od czasu lotu pocisku na maksymalną donośność w temperaturach ujemnych. 4. KONCEPCJA NOWEGO ZAPALNIKA Z SAMOLIKWIDATOREM 4.1. Ogólna budowa nowego zapalnika z samolikwidatorem Przyjęto, Ŝe nowo opracowany zapalnik z samolikwidatorem, aby spełniał postawione mu wymagania, powinien składać się z następujących głównych zespołów (rys. 1-5): zespołu obsady obrotowej ze spłonką pobudzającą, mechanizmu napędzającego, mechanizmu zegarowego z regulatorem bezwładnikowym, układu samolikwidatora, dwóch zespołów ryglowych. 4.2. Dokładny opis zespołów zapalnika z samolikwidatorem Zespół obsady obrotowej ze spłonką pobudzającą (rys. 1) słuŝy do przestawienia spłonki pobudzającej z połoŝenia, w którym nie jest moŝliwe przekazanie impulsu do następnego elementu łańcucha ogniowego w połoŝenie, w którym zapalnik jest uzbrojony [9].

Koncepcja zapalnika z samolikwidatorem do przeciwpancernego pocisku 101 Ponadto słuŝy do zainicjowania spłonki pobudzającej w chwili uderzenia pocisku o przeszkodę lub w przypadku zadziałania samolikwidatora. Składa się z obsady obrotowej (1), spłonki pobudzającej (2), bezwładnika (3), iglicy (4), spręŝyny bezwładnika (5) oraz kołka ograniczającego. Obsada obrotowa ma kształt dwóch cienkich krąŝków, połączonych ze sobą wycinkiem walca. Układ stanowi jedną bryłę. Na zewnętrznych powierzchniach krąŝków, w osi obrotu, znajdują się dwa czopy do zamocowana obsady w korpusie. Wewnątrz wycinka walca wykonane jest gniazdo spłonki pobudzającej (2). Pomiędzy dwoma krąŝkami obsady osadzony jest bezwładnik (3) słuŝący do odpalenia spłonki zapalającej. Bezwładnik posiada iglicę (4) i kołek ograniczający (6). Bezwładnik (3) jest odsuwany od spłonki pobudzającej (2) spręŝyną (5), która stanowi takŝe bezpiecznik torowy. Kołek ograniczający (6) zabezpiecza bezwładnik (3) przed wypadnięciem z obsady (1) a w stanie transportowym blokuje jego ruch w kierunku spłonki (2). Na jednym z krąŝków obsady, zamocowane jest koło zębate mechanizmu opóźniającego ruch obsady obrotowej (1). Zespół obsady obrotowej ze spłonką zapalającą zabezpieczony jest w pozycji transportowej przez dwa rygle. Do przekazania impulsu ze spłonki pobudzającej na pobudzacz słuŝy otwór w korpusie. Otwór zasłonięty jest przeponą (7). Rys. 1. Elementy zespołu obsady obrotowej ze spłonką pobudzającą: 1 obsada obrotowa, 2 spłonka pobudzająca, 3 bezwładnik, 4 iglica, 5 spręŝyna bezwładnika, 6 kołek ograniczający, 7 przepona Fig. 1. Rotor assembly with detonation cup: 1 rotor, 2 detonation cup, 3 inertia body, 4 pin, 5 inertia body spring, 6 restraining pin, 7 diaphragm

102 G. Jączek, G. Kowalik Mechanizm napędzający (rys. 2) słuŝy do nadania ruchu obrotowego zespołowi obsady ze spłonką zapalającą (rys. 1). Ulokowany jest w gnieździe mechanizmu napędzającego w korpusie zapalnika. Składa się (rys. 1 i 2) z popychacza (10), spręŝyny popychacza (9) i tłoczka (8). Popychacz (10) jest połączony węzłem kinetycznym z jednym z czopów (11) obsady obrotowej (1). Nad popychaczem znajduje się spręŝyna popychacza (9) razem z tłoczkiem (8). Tłoczek (8) styka się z tarczą (12) przepony (22) (rys. 4) uginanej ciśnieniem w komorze silnika podczas strzału. Rys. 2. Elementy mechanizmu napędzającego: 8 tłoczek, 9 spręŝyna popychacza, 10 popychacz, 11 tarcza, 12 czop obsady obrotowej Fig. 2. Driving assembly: 8 plunger, 9 driving rod spring, 10 driving rod, 11 piston, 12 rotor pivot Mechanizm zegarowy z regulatorem bezwładnikowym (rys. 3) słuŝy do regulowania czasu ruchu obsady (1) (rys. 1), z połoŝenia nieuzbrojonego w uzbrojone. Ulokowany jest pomiędzy płaskim ścięciem korpusu, od którego wychodzi gniazdo obsady obrotowej a nakładką korpusu. Składa się z koła zębatego (13) nałoŝonego na czop obsady obrotowej (1), zębnika z kołem wychwytowym (14) i wychwytu cofającego (15) [6]. Zespół ryglowy I (rys. 4) słuŝy do odryglowania obsady obrotowej (1) spłonki pobudzającej, pod wpływem ciśnienia wewnątrz komory silnika podczas strzału. Ulokowany jest w gnieździe zespołu ryglowego I w nakładce korpusu. Składa się z rygla I (17), spręŝyny rygla I (18) i kulki (16). Rygiel I (17) styka się z tarczą (12) przepony (22) uginanej ciśnieniem w komorze silnika podczas strzału.

Koncepcja zapalnika z samolikwidatorem do przeciwpancernego pocisku 103 Rys. 3. Elementy mechanizmu zegarowego i zespołu ryglowego I: 1 obsada obrotowa, 13 koło napędzające, 14 zębnik z kołem wychwytowym, 15 wychwyt cofający Fig. 3. Delay clock mechanism and locking assembly: 1 rotor, 13 main wheel, 14 pinion with escape wheel, 15 escapement Rys. 4. Elementy zespołu ryglowego I oraz zespołu przepony: 1 obsada obrotowa, 12 tarcza, 16 kulka, 17 rygiel I, 18 spręŝyna rygla I, 22 przepona Fig. 4. Locking assembly I and diaphragm assembly: 1 rotor, 12 piston, 16 ball, 17 lock I, 18 lock spring, 22 diaphragm

104 G. Jączek, G. Kowalik Zespół przepony (rys. 4) słuŝy do uruchomienia mechanizmu napędzającego, zespołu ryglowego I i układu samolikwidatora. Ulokowany jest w dnie korpusu zapalnika. Składa się z przepony (22) i tarczy (12). Zespół ryglowy II (rys. 5) słuŝy do odryglowania obsady obrotowej (1) spłonki zapalającej pod wpływem przeciąŝenia działającego wzdłuŝ osi podłuŝnej pocisku podczas strzału. Składa się z rygla II (19), spręŝyny rygla II (20) i kulki (21). Rys. 5. Elementy zespołu ryglowego II: 1 obsada obrotowa, 19 rygiel II, 20 spręŝyna rygla II, 21 kulka Fig. 5. Locking assembly II: 1 rotor, 19 lock II, 20 lock II spring, 21 ball, Układ samolikwidatora (rys. 6) słuŝy do samolikwidacji zapalnika i pocisku po ustalonym czasie, w przypadku niezadziałania po uderzeniu w cel lub w przypadku minięcia celu. Składa się z zaelaborowanej tulejki opóźniacza (23), pierścienia uszczelniającego (24), iglicy samolikwidatora (25), spręŝyny samolikwidatora (26), obsady ze spłonką zapalającą (27) oraz uderzaka pirotechnicznego. Uderzak pirotechniczny składa się z ładunku prochu nitrocelulozowego (28), zaślepki (29) i miseczki (30). Zaelaborowana tulejka samolikwidatora (23) styka się z tarczą (12) przepony (22) (rys. 4) uginanej ciśnieniem w komorze silnika podczas strzału. Ponadto w skład zapalnika wchodzą korpus (32), pierścień (33) oraz osłona (34).

Koncepcja zapalnika z samolikwidatorem do przeciwpancernego pocisku 105 Rys. 6. Elementy układu samolikwidatora: 23 zaelaborowana tulejka opóźniacza, 24 pierścień uszczelniający, 25 iglica samolikwidatora, 26 spręŝyna samolikwidatora, 27 obsada ze spłonką zapalającą, 28 proch nitrocelulozowy, 29 zaślepka, 30 miseczka, 31 kanałek ogniowy, 32 korpus, 33 pierścień, 34 osłona. Fig. 6. Self destruction assembly: 23 pyrotechnic delay element, 24 sealing ring, 25 pin, 26 self destructor spring, 27 firing pin housing, 28 SB propellant, 29 plunger, 30 cap, 31 flash hole, 32 body, 33 ring, 34 case 4.3. Zasada działania zapalnika z samolikwidatorem W chwili strzału, wzrost ciśnienia gazów prochowych wewnątrz komory silnika rakietowego powoduje ugięcie przepony (22). Przepona (22) odkształcając się, przesuwa tarczę (12), oparty o tulejkę samolikwidatora (23) tłoczek (8) oraz rygiel II (17). Te trzy elementy wykonują ruch jednocześnie. Tulejka samolikwidatora (23) popycha iglicę samolikwidatora (24) w kierunku spłonki zapalającej w obsadzie (26). W chwili nakłucia spłonki, produkty jej spalania zapalają masy pirotechniczne w tulejce samolikwidatora (24), poprzez otwory w iglicy samolikwidatora. Tłoczek (8) ugina spręŝynę (9) opartą o popychacz (10) napędzający zespół obsady obrotowej (1). Obsada obrotowa (1), nie moŝe się obrócić, pomimo napiętej spręŝyny (9) oddziałującej na popychacz (10), poniewaŝ jest zablokowana kulkami (16) i (21) zespołu ryglowego I i II. Rygiel I (17) popychany tłoczkiem, w końcowej fazie ruchu zwalnia kulkę (16) blokującą ruch obsady obrotowej (1).

106 G. Jączek, G. Kowalik Od tej chwili, zapalnik ma napięty mechanizm napędzający, zdjęty jeden ze stopni zabezpieczenia (uruchamiany ciśnieniem w komorze silnika rakietowego) oraz zainicjowany element pirotechniczny samolikwidatora. W chwili rozpoczęcia ruchu pocisku, pojawia się siła bezwładności działająca wzdłuŝ osi podłuŝnej pocisku. Uruchomiony zostaje rygiel II (19) blokujący obsadę obrotową (1). Rygiel II (19) przemieszczając się w drugie skrajne połoŝenie, zwalnia kulkę (21), blokującą obsadę obrotową (1). Od tej chwili, obsada obrotowa (1) obraca się pod wpływem napiętej spręŝyny popychacza (9) mechanizmu napędzającego, z prędkością regulowaną mechanizmem zegarowym z wychwytem bezwładnościowym. Po przyjęciu przez obsadę pozycji, w której zapalnik jest uzbrojony, bezwładnik (3) zostaje odblokowany i moŝe przemieszczać się w kierunku spłonki pobudzającej (2). Jest jednak podtrzymywany w połoŝeniu początkowym spręŝyną bezwładnika (5), pełniącą funkcję bezpiecznika torowego. W chwili uderzenia pocisku w przegrodę, bezwładnik (3) pokonuje opór spręŝyny (5), nabiega na spłonkę pobudzająca (2), inicjując ją. Produkty detonacji spłonki pobudzającej (2) niszczą przeponę (7), a następnie inicjują pobudzacz ładunku kumulacyjnego głowicy pocisku. W przypadku, kiedy pocisk nie trafi w cel, wypalająca się masa opóźniająca w tulejce samolikwidatora (23) inicjuje masę zapalającą. Produkty jej spalania wydostają się kanałkiem ogniowym (31) w bocznej ściance tulejki i zapalają ładunek prochu nitrocelulozowego (28) uderzaka pirotechnicznego. Wzrost ciśnienia w komorze uderzaka, powoduje wypchnięcie miseczki (30) w kierunku bezwładnika (3) obsady obrotowej (1). Rozpędzony bezwładnik (3) nabiega na spłonkę pobudzającą (2), inicjując ją. Dalej zachodzą takie same procesy jak przy działaniu w wyniku uderzenia w cel. 5. WNIOSKI Przedstawiona koncepcja zapalnika z samolikwidatorem do przeciwpancernego pocisku rakietowego granatnika RPG-76 Komar została opracowana w taki sposób, aby spełniał on wszystkie postawione mu wymagania. Podczas tworzenia poszczególnych zespołów przeprowadzane były obliczenia projektowe. Wyniki tych obliczeń zostaną przedstawione w kolejnej publikacji. Przy opracowaniu koncepcji zostały równieŝ uwzględnione aspekty technologiczne i materiałowe. Konstrukcja zapalnika oparta będzie w całości na częściach, zespołach, elementach pirotechnicznych i materiałach pomocniczych wykonanych z surowców pochodzenia krajowego. Konstrukcja zapalnika opracowana została w taki sposób, aby technologia jego wykonania nie powodowała trudności na kaŝdym etapie prac, nie była czasochłonna oraz była opłacalna.

Koncepcja zapalnika z samolikwidatorem do przeciwpancernego pocisku 107 Po wykonaniu partii modelowej zapalników zostaną przeprowadzone odpowiednie badania laboratoryjne i poligonowe w celu sprawdzenia poprawności konstrukcji. W przypadku otrzymania pozytywnych wyników zostanie opracowana dokumentacja na partię prototypową zapalników z samolikwidatorem oraz instrukcja przezbrajania pocisków PG-76 granatnika RPG-76 Komar w te zapalniki. Ostatecznym wynikiem będzie zachowanie jednego z rodzajów uzbrojenia pomocniczego Wojsk Lądowych Sił Zbrojnych RP, jakim jest ręczny granatnik przeciwpancerny RPG-76 Komar. Praca naukowa finansowana ze środków na naukę w latach 2009-2011 jako projekt badawczy rozwojowy nr O R00 0010 08. LITERATURA [1] Ciepielski S., Majewski S., Stor E., Budowa amunicji, tom II, WAT, Warszawa 1986. [2] Hornung S., Podstawy konstrukcji zapalników, Wydawnictwa Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 1961. [3] Klus S., Mechanizmy zegarowe zapalników czasowych, WAT, Warszawa, 1962. [4] Klus S., Teoria projektowania zapalników artyleryjskich, WAT, Warszawa, 1961. [5] Magier M., Bazela R., Wymagania konstrukcyjno-uŝytkowe nowego zapalnika z samolikwidatorem do granatnika RPG-76 Komar, Problemy Techniki Uzbrojenia, Zeszyt nr 110. [6] Mrugalski Z., Mechanizmy zegarowe, WNT, Warszawa, 1972. [7] Szymański J., Woźniak R., Ręczny granatnik przeciwpancerny RPG-76 Komar, Typy Broni i Uzbrojenia, Zeszyt nr 177, Wydawnictwo Bellona, Warszawa, 1996. [8] Torecki S., Balistyka wewnętrzna silników rakietowych na paliwo stałe, WAT, Warszawa, 1989. [9] Wasiliew M., Teoria projektowania zapalników, Wydawnictwo MON, Warszawa, 1955. [10] Norma Obronna NO-13-A233 Systemy zapalnikowe. Zapewnienie bezpieczeństwa. Wymagania konstrukcyjne. [11] Norma Obronna NO-13-A234 Systemy zapalnikowe. Zapewnienie bezpieczeństwa. Metody konstrukcyjne.

108 G. Jączek, G. Kowalik Conception of Self-Destruct Fuze for Anti-Tank Rocket Grenade of RPG-76 Komar Grenade Launcher Grzegorz JĄCZEK, Grzegorz KOWALIK Abstract. The paper presents the conception of self-destruct fuze for anti-tank rocket grenade of RPG-76 KOMAR grenade launcher. The main assumption was that the fuze meets the requirements of national standard NO-13-A233 Fuzing systems Safety assurance Design requirements and NO-13-A234 Fuzing systems Safety assurance Design methods. In the introduction was discussed a grenade launcher and was given the reason for the suspension of its exploitation. Finally, requirements for the concept of self-destruct fuze was formulated. Self-destruct fuze components, construction and operating principle were presented. Keywords: self-destruct fuze, fuzing systems safety assurance, fuzing systems design requirements, anti-tank rocket grenade, internal ballistics, external ballistics, terminal ballistics