dr Jan Borzyszkowski mgr inż. Małgorzata Bidłasik

dr Jan Borzyszkowski mgr inż. Małgorzata Bidłasik

Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych Przedmiot zamówienia: Weryfikacja przebiegu granic regionów fizycznogeograficznych w formacie SHP (shapefile) Uszczegółowienie i doprecyzowanie przebiegu granic regionów fizycznogeograficznych od megaregionów do mezoregionów, przy uwzględnieniu zmienności środowiska abiotycznego geologicznolitologicznego, geomorfologicznego i hipsometrycznego materiał wyjściowy - cyfrowe dane przestrzenne mezoregionów: a) ostatni podział fizycznogeograficzny opracowany przez prof. Jerzego Kondrackiego b) wstępnie zweryfikowane i zmodyfikowane granice w ramach opracowania Identyfikacja i ocena krajobrazów metodyka oraz główne założenia wg IGiPZ PAN założenie - jednostki powinny być zgodne z przyjętym przez prof. J Kondrackiego hierarchicznym układem dziesiętnym Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych

Metoda badawcza INFORMACJE PRZESTRZENNE I NIEPRZESTRZENNE KRYTERIUM MORFOGENETYCZNE (geomorfologiczno-geologiczne) REGIONALIZACJA Weryfikacja granic mezoregionów fizycznogeograficznych REGIONALIZACJA opracowanych przez prof. J. Kondrackiego Mikroregionalizacja Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych

Metoda badawcza kryterium morfogenetyczne Hydrografia Geomorfologia Geologia układy dolinne gęstość sieci dolinnej rzeźba terenu wyróżnione składowe geomorfologicznych jednostek przestrzennych budowa geologiczna występujące i uwydatniające się linie i zmiany tektoniczne Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych

Metoda badawcza - informacje NIEPRZESTRZENNE Dane literaturowe PRZESTRZENNE Hydrografia podział kraju w ujęciu fizycznogeograficznym wg J. Kondrackiego opracowania regionalne różnych autorów (np. Starkel, Richling, Karczewski, Kozarski, Kondracki, Klimaszewski) Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1: 50 000 i 1: 10 000 (z projektu ISOK) Mapy geomorfologiczne Polski i regionalne (np. Mapa geomorfologiczna Polski w skali 1: 500 000) dane wysokościowe dla Polski (NMT, mapy hipsometryczne z projektu ISOK, LPIS) Geomorfologia Geologia Mapa geologiczna Polski w skali 1: 500 000 i 1: 200 000 Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1: 50 000 (także SMGT SMGS w skali 1: 25 000) Mapa Litogenetyczna Polski w skali 1: 50 000 mapy topograficzne Polski w różnych skalach (najczęściej 1:50 000, 1:25 000, 1:10 000) Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych

Metoda badawcza - regionalizacja 1. Uszczegółowienie podziału mezoregionów fizycznogeograficznych weryfikacja zasięgów regionów wg zasady zachowania terytorialnej całości i wewnętrznej jedności (Kondracki, 1969), analiza pochodzenia rzeźby terenu i budowy geologicznej w skali regionalnej Opracowanie na zlecenie GDOŚ 2016 2. Doprecyzowanie lokalizacji granic mezoregionów fizycznogeograficznych MEZOSKALA analiza geomorfologiczno-geologiczna z uwzględnieniem rzeźby terenu ze szczegółowością i dokładnością skali 1: 50 000 3. Podział mezoregionów fizycznogeograficznych na mikroregiony mikroregionalizacja Polski południowo-wschodniej Opracowanie własne IOŚ-PIB 2015 MIKROSKALA Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych

512.45 Równina Tarnobrzeska - studium przypadku 1. Wyznaczenie zasięgów mezoregionów Pochodzenie rzeźby terenu FORMY AKUMULACJI FLUWIALNEJ 1 równiny holoceńskiej akumulacji rzecznej starsze równiny akumulacji plejstoceńskiej pola piasków eolicznych (niecki deflacyjne i pola wydmowe) doliny rzeczne (mniejsze dopływy Wisły i Sanu) Zmniejszenie mezoregionu: 2 1 o wschodnią część Niziny Nadwiślańskiej genetycznie powiązaną z doliną Wisły i jej starszą terasą akumulacyjną, eolizacja części obszaru Zasięg regionu wg: J. Kondrackiego IGiPZ PAN 2 o kotlinę fluwialną początek rzeki Łęg IOŚ-PIB Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych

512.45 Równina Tarnobrzeska - studium przypadku 1. Wyznaczenie zasięgów mezoregionów Rzeźba terenu RÓWNINY FLUWIALNE starsza równina plejstoceńska częściowo zwydmiona (160-170 m n.p.m.) wydmy ok. 10 m do kilkunastu metrów wysokości 1 Zmniejszenie mezoregionu: 2 1 o fragment wyższej terasy akumulacyjnej w części przekształcony eolicznie (150-160 m n.p.m.) Zasięg regionu wg: J. Kondrackiego IGiPZ PAN 2 o formę niecki fluwialnej o zróżnicowanej wysokości IOŚ-PIB Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych

512.45 Równina Tarnobrzeska - studium przypadku 1. Wyznaczenie zasięgów mezoregionów Geologia RÓWNINY FLUWIALNE piaski, żwiry i mułki rzeczne holoceńskie i plejstoceńskie piaski eoliczne w wydmach 1 Zmniejszenie mezoregionu: 2 1 o fragment wyższej terasy plejstoceńskiej w części przekształcony eolicznie (pola deflacyjne) Zasięg regionu wg: J. Kondrackiego IGiPZ PAN 2 o formę niecki fluwialnej o zróżnicowanej budowie geologicznej IOŚ-PIB Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych

512.45 Równina Tarnobrzeska - studium przypadku 2. Doprecyzowanie granic mezoregionów (część południowo-wschodnia) Mapa rzeźby terenu Mapa geologiczna Mapa topograficzna Mapa litogenetyczna Szkic geomorfologiczny Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych

Wynik pracy granice regionów fizycznogeograficznych w układzie współrzędnych PL-1992 (megaregiony, prowincje, podprowincje, makroregiony, mezoregiony) charakterystyka regionów fizycznogeograficznych Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych

Metoda badawcza - mikroregionalizacja Analiza budowy geologicznej i zasięgów utworów Uwzględnianie zmian i linii tektonicznych Analiza jednostek geomorfologicznych i ich występowania Analiza urzeźbienia obszaru Analiza zróżnicowania geomorfologicznego obszaru Analiza głównych układów dolinnych (charakterystyka systemu dolinnego i jego geometrii) Analiza gęstości sieci rzecznej WYRÓŻNIANIE JEDNOLITYCH CZĘŚCI - MIKROREGIONÓW Mikroregionalizacja

Mikroregionalizacja południowo wschodniej Polski wg J. Kondrackiego Makroregiony: 1. Kotlina Sandomierska 2. Pogórze Środkowobeskidzkie 3. Beskidy Środkowe 4. Beskidy Wschodnie 5. Płaskowyż SańskoDniestrzański Mezoregiony - 24 wg IOŚ-PIB Mikroregiony - 76 Mikroregionalizacja

512.45 Równina Tarnobrzeska - studium przypadku 3. Mikroregionalizacja 512.45 512.451 512.452 Równina Tarnobrzeska Północna Równina Rozwadowska Południowa Równina Rudnicka Mikroregionalizacja Powierzchnia [km2] 553,14 334,73 218,40

512.45 Równina Tarnobrzeska - studium przypadku 3. Mikroregionalizacja Zróżnicowanie nachylenia terenu w mikroregionach Równiny Tarnobrzeskiej Mikroregionalizacja

512.45 Równina Tarnobrzeska - studium przypadku 3. Mikroregionalizacja Zróżnicowanie kierunków nachylenia terenu w mikroregionach Równiny Tarnobrzeskiej Mikroregionalizacja

512.45 Równina Tarnobrzeska - studium przypadku 3. Mikroregionalizacja Zalesione wydmy koło Salowej Woli 512.451 Północna Równina Rozwadowska międzyrzecze Wisły i Sanu maksymalna równoleżnikowa rozciągłość ok. 20 km a południkowa ok. 23 km przekształcenie powierzchni ziemi wskutek intensywnych procesów eolicznych i wykształcenia się form wydmowych utwory piaszczyste zakumulowane w wielkiej dolinie Wisły w okresach starszych zlodowaceń szeroka dolina rzeki Łęg Dolina rzeki Łęg WYSOKOŚĆ BEZWZGLĘDNA [m n.p.m.] WYSOKOŚĆ WZGLĘDNA [m] Maksymalna wysokość Minimalna wysokość Maksymalna różnica wysokości Najczęściej występująca wysokość Mediana Średnia arytmetyczna Odchylenie standardowe Maksymalne wzniesienie Przeciętne wzniesienia 194 152 42 165 170 170 8 11 4-6 Mikroregionalizacja

512.45 Równina Tarnobrzeska - studium przypadku 3. Mikroregionalizacja 512.452 Południowa Równina Rudnicka na północy częściowo zwydmiona równina, na południu płaskowyż wyniesiony ok. 20-30 m rozciągłość wzdłuż Sanu ok. 22 km, a maksymalna pomiędzy doliną Łęgu i Sanu ok. 25 km szerokość w części zachodniej 3-4 km, w części wschodniej 7-8 km zakumulowane piaszczysto-żwirowe osady plejstoceńskie o stosunkowo dużej miąższości na podłożu mioceńskim słabo rozcięty dolinami rzecznymi (Rudna, Stróżanka, Barcówka), dopływami Sanu - fragment układu dendrycznego WYSOKOŚĆ BEZWZGLĘDNA [m n.p.m.] WYSOKOŚĆ WZGLĘDNA [m] Maksymalna wysokość Minimalna wysokość Maksymalna różnica wysokości Najczęściej występująca wysokość Mediana Średnia arytmetyczna Odchylenie standardowe Maksymalne wzniesienie Przeciętne wzniesienia 193 162 31 187 171 173 5 9 3-6 Mikroregionalizacja

Trudności Jakość danych (jedność, kompletność, szczegółowość, dokładność) i ich pozyskanie Brak lub niedostępność opracowań regionalnych Subiektywizm w interpretacji zasięgów i granic Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych/mikroregionalizacja

Trudności 513.67 Kotlina Jasielsko-Krośnieńska 513.672 Kotlina Krośnieńska Część północna kotliny - okolice Zarszyna Fot. Jan Borzyszkowski Część południowa - okolice Woli Sękowej Fot. Jan Borzyszkowski Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych/mikroregionalizacja

Trudności 513.71 Beskid Niski 513.713 Beskid Dukielski Pasma Beskidu Dukielskiego Fot. Małgorzata Hajto Masyw Cergowej Fot. Jan Borzyszkowski Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych/mikroregionalizacja

Trudności 512.42 Podgórze Bocheńskie Weryfikacja granic regionów fizycznogeograficznych/mikroregionalizacja

dr Jan Borzyszkowski mgr inż. Małgorzata Bidłasik