UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI POLSKI

Transkrypt

1 UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI POLSKI Polska jest krajem zdecydowanie nizinnym. Obszary położone do wysokości 300 m n.p.m. zajmują aż 91,3% powierzchni naszego kraju, a średnia wysokość to tylko 173 m n.p.m. Dla porównania średnia wysokość wszystkich obszarów lądowych na Ziemi to 875 m n.p.m., a średnia wysokość Europy (kontynentu o najniższej średniej wysokości) to 292 m n.p.m. MAPA HIPSOMETRYCZNA POLSKI

2 Szczegółowe informacje na temat układu pionowego powierzchni Polski zawiera tabela poniżej: Wzniesienie nad poziom morza W % powierzchni ogólnej Polski poniżej 0 m 0, m 25, m 49, m 16, m 5, m 2,9 powyżej 1000 m 0,2 KRZYWA HIPSOMETRYCZNA POLSKI źródło: Wikipedia Najniżej położony punkt w Polsce: Raczki Elbląskie (Żuławy Wiślane) : -1,8 m n.p.m. Najwyżej położony punkt w Polsce: Szczyt Rysy w Tatrach: 2499 m n.p.m.

3 Główne cechy ukształtowania powierzchni Polski: zdecydowana dominacja nizin ogólne nachylenie terytorium Polski z południowego-wschodu w kierunku północno-zachodnim występowanie równoleżnikowych pasów rzeźby - na przemian wklęsłych i wypukłych (patrząc od północy: pas pobrzeży, pas pojezierzy, pas nizin, pas wyżyn i starych gór, pas kotlin, pas młodych gór) dominacja rzeźby polodowcowej: młodoglacjalnej na północy i staroglacjalnej w środkowej i południowej części Polski

4 CECHY POSZCZEGÓLNYCH PASÓW UKSZTAŁTOWANIA POWIERZCHNI POLSKI Nazwa pasa rzeźby Pas pobrzeży Krainy geograficzne należące do pasa Nizina Szczecińska (Pobrzeże Szczecińskie); Pobrzeże Koszalińskie (Pobrzeże Słowińskie); Pobrzeże Gdańskie z Żuławami Wiślanymi; Równina Warmińska; Wzniesienia Górowskie; Nizina Staropruska (Nizina Sępopolska) Wysokości n.p.m. Cechy rzeźby Zdjęcia pas wklęsły od -1,8 m n.p.m. (Raczki Elbląskie na Żuławach Wiślanych) do 216 m n.p.m. (Góra Zamkowa na Wzniesieniach Górowskich) Inne kulminacje: 197 m n.p.m. (Maślana Góra (inna nazwa tego wzniesienia: Góra Srebrna)- Wzniesienia Elbląskie) 115 m n.p.m. (Rowokół) 149 m n.p.m. (Bukowiec - Wzgórza Bukowe koło Szczecina) formy rzeźby młodoglacjalnej (np. najmłodsze w Polsce moreny czołowe w okolicy Smołdzina (Rowokół); wysoczyzny morenowe: np.: Kępa Oksywska, Wzniesienia Elbląskie, Kępa Swarzewska); pradolina Redy-Łeby (Kaszubska) formy rzeźby akumulacji rzecznej (np.: delty Wisły i Odry) formy rzeźby erozji morskiej (abrazji) (klify np.: wyspa Wolin, Trzęsacz, Jastrzębia Góra, Gdynia) formy rzeźby akumulacji morskiej: mierzeje: Helska, Wiślana, Łebska formy rzeźby akumulacji eolicznej (np. wydmy - ruchome wydmy na Mierzei Łebskiej) krajobraz jeziornobagienny (Jeziora przybrzeżne: Łebsko, Gardo, Jamno itd.)

5 Pas pojezierzy Pojezierze Pomorskie; Pojezierze Mazurskie; Pojezierze Wielkopolskie Pas wypukły od kilku m n.p.m. do 329 m n.p.m. (Wieżyca) Inne kulminacje: 309 m n.p.m. (Wzgórza Szeskie) 312 m n.p.m. (Dylewska Góra) 289 m n.p.m. (Krzemieniucha koło Suwałk) dominacja rzeźby młodoglacjalnej: - wzgórza moreny czołowej (np.: Wieżyca) - wysoczyzny moreny dennej z kemami, ozami i eratykami - pola sandrowe (np.: Sandr Tucholski, Augustowski, Kurpiowski) - pradoliny (np.: toruńskoeberswaldzka) - rynny polodowcowe (często wypełnione wodami jeziornymi) - liczne niewielkie zagłębienia bezodpływowe Pas Nizin Nizina Mazowiecka; Nizina Południowowielkopolska; Wał Trzebnicki; Nizina Śląska; Nizina Północnopodlaska; Nizina Południowopodlaska; Polesie Zachodnie; Wzniesienia Południowomazowieckie Pas wklęsły od około m n.p.m.(w dolinach Wisły i Odry) do około 300 m n.p.m.) większe kulminacje: 284 m n.p.m. (Kobyla Góra - Wał Trzebnicki) 225 m n.p.m. (Góra Borowa -okolice Łomży) dominacja rzeźby staroglacjalnej: - rozległe równiny morenowe - szerokie pradoliny - kompleksy wydm śródlądowych (np.: w Kotlinie Warszawskiej) - silnie denudowane ciągi wzgórz moreny czołowej (np.: Wał Trzebnicki)

6 Pas wyżyn i starych gór Wyżyna Lubelska z Roztoczem; Wyżyna Małopolska (Wyżyna Kielecka z Górami Świętokrzyskimi; Wyżyna Sandomierska; Niecka Nidziańska) ; Wyżyna Krakowsko- Częstochowska; Wyżyna Śląska; Sudety i Przedgórze Sudeckie Pas wypukły od około 300 m n.p.m. do 1602 m n.p.m. (Śnieżka w Karkonoszach) inne kulminacje: 612 m n.p.m. (Łysica w Górach Świętokrzyskich) 1425 m n.p.m. (Śnieżnik w Masywie Śnieżnika) 718 m n.p.m. Ślęża (Przedgórze Sudeckie) 504 m n.p.m. (niektóre źródła podają 516m n.p.m.)(góra Zamkowa (Janowskiego) - Wyżyna Krakowsko- Częstochowska) 390 m n.p.m. (Wielki Dział na Roztoczu); 400 m n.p.m. (Góra Św. Anny - Wyżyna Śląska) Duże zróżnicowanie krajobrazowe: - krajobrazy staroglacjalne (Głównie równiny morenowe) - krajobrazy lessowe (wąwozy lessowe np.: Roztocze, okolice Kazimierza Dolnego, Sandomierza) - krajobrazy krasowe (Wyżyna Krakowsko- Częstochowska, niektóre pasma Gór Świętokrzyskich, Niecka Nidziańska) - krajobrazy starych gór (Góry Świętokrzyskie i Sudety) - krajobrazy powulkaniczne (Przedgórze Sudeckie) - krajobrazy antropogeniczne (głównie Wyż. Śląska) Pas kotlin Kotlina Sandomierska; Kotlina Oświęcimska; Brama Krakowska; Brama Przemyska, Brama Morawska Pas wklęsły od około 130 m n.p.m. w okolicach Sandomierza do około 300 m n.p.m. Rzeźba staroglacjalna (równiny morenowe i wydmy śródlądowe) Rzeźba akumulacji rzecznej (doliny Wisły i Sanu) Rzeźba lessowa (okolice Przemyśla)

7 Pas młodych gór Karpaty (Tatry, Pieniny, Beskidy Zachodnie, Środkowe i Wschodnie); Pogórze Karpackie; Pas wypukły od około 300 m n.p.m. do 2499 m n.p.m. (Rysy w Tatrach) inne kulminacje: 1732 m n.p.m. (Babia Góra - Beskid Żywiecki (Wysoki)) 1346 m n.p.m. (Tarnica - Bieszczady) Rzeźba gór średnich - Beskidy Rzeźba alpejska - Tatry (zwłaszcza Wysokie) Rzeźba krasowa (Pieniny, Tatry Zachodnie)