Struktura własności i sposobu użytkowania gruntów w województwie mazowieckim

Struktura własności i sposobu użytkowania gruntów w województwie mazowieckim

SPIS TREŚCI Strona I. Wprowadzenie. 6 1. Wstęp. 7 2. Podstawowe pojęcia występujące w niniejszym opracowaniu. 8 3. Mapa administracyjna województwa mazowieckiego. 9 4. Ogólne informacja o województwie mazowieckim. 10 5. Zestawienie powierzchni powiatów. 11 6. Różnice pomiędzy powierzchnią geodezyjna a powierzchnią ewidencyjną w jednostkach ewidencyjnych. 12 II. Struktura zmian własności gruntów. 13 1. Podział na grupy rejestrowe. 17 2. Struktura własności gruntów. 18 3. Struktura zmian własności gruntów. 19 4. Udział gruntów osób, organów i jedn. organizacyjnych, posiadających prawa do nieruchomości należących do Skarbu Państwa. 20 5. Udział gruntów osób, organów i jedn. organizacyjnych, posiadających prawa do nieruchomości należących do gmin, powiatów i WM. 21 6. Udział gruntów podmiotów ewidencyjnych zaliczanych do grupy 7, 8 oraz 15. 22 A. Struktura własności gruntów. 23 1. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa. 24 2. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność Województwa Mazowieckiego. 25 3. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność powiatów. 26 4. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność gmin. 27 5. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność osób fizycznych. 28 6. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność spółdzielni. 29 7. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych. 30 8. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność wspólnot gruntowych. 31 9. Struktura użytków gruntowych stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów 32 10. Udział gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 33 11. Zmiany gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste. 34 B. Zmiany w grupach własności. 35 1. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa. 36 2. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność Województwa Mazowieckiego. 37 3. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność powiatów. 38 4. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność gmin. 39 5. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność osób fizycznych. 40 6. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność spółdzielni. 41 7. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych. 42 2

8. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność wspólnot gruntowych. 43 9. Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów. 44 C. Dyslokacja gruntów w grupach własności. 45 1. Udział gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni powiatu. 46 2. Udział gruntów stanowiących własność Województwa Mazowieckiego w ogólnej powierzchni powiatu. 47 3. Udział gruntów stanowiących własność powiatów w ogólnej powierzchni powiatu. 48 4. Udział gruntów stanowiących własność gmin w ogólnej powierzchni powiatu. 49 5. Udział gruntów stanowiących własność osób fizycznych w ogólnej powierzchni powiatu. 50 6. Udział gruntów stanowiących własność spółdzielni w ogólnej powierzchni powiatu. 51 7. Udział gruntów stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych w ogólnej powierzchni powiatu. 52 8. Udział gruntów stanowiących własność wspólnot gruntowych w ogólnej powierzchni powiatu. 53 9. Udział gruntów stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów w ogólnej powierzchni powiatu. 54 D. Dyslokacja gruntów w wybranych podgrupach własności. 55 1. Udział gruntów wchodzących w skład zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 56 2. Udział gruntów w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego LP w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 57 3. Udział gruntów SP przekazanych do zagospodarowania Agencji Mienia Wojskowego w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 58 4. Udział gruntów SP w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 59 5. Udział gruntów gmin i ich związków w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 60 6. Udział gruntów osób fizycznych wchodzących w skład gospodarstw rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 61 7. Udział gruntów województw przek. w trwały zarząd oraz grunty, których właściciele nie są znani w ogólnej pow. jedn. ewidencyjnych. 62 8. Udział gruntów spółek prawa handlowego w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 63 9. Udział gruntów partii politycznych i stowarzyszeń w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 64 E. Trendy migracji udziałów w grupach własności. 65 1. Udział gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 66 2. Udział gruntów stanowiących własność Województwa Mazowieckiego w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 67 3. Udział gruntów stanowiących własność powiatów w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 68 4. Udział gruntów stanowiących własność gmin w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 69 5. Udział gruntów stanowiących własność osób fizycznych w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 70 6. Udział gruntów stanowiących własność spółdzielni w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 71 7. Udział gruntów stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 72 8. Udział gruntów stanowiących własność wspólnot gruntowych w ogólnej powierzchni powiatu/jedn. ewidencyjnej. 73 9. Udział gruntów stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów w ogólnej pow. powiatu/jedn. ewidencyjnej. 74 III. Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów. 75 1. Podział na użytki gruntowe. 76 2. Struktura użytków gruntowych. 81 3

3. Struktura zmian użytków gruntowych. 82 4. Udział użytków gruntowych w miastach i na obszarach wiejskich. 83 A. Zmiany użytkowania gruntów. 84 1. Struktura zmian własności użytków rolnych. 85 2. Struktura zmian własności gruntów ornych. 86 3. Struktura zmian własności gruntów rolnych zabudowanych. 87 4. Struktura zmian własności gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych. 88 5. Struktura zmian własności gruntów zabudowanych i zurbanizowanych. 89 6. Struktura zmian własności terenów mieszkaniowych. 90 7. Struktura zmian własności dróg. 91 8. Struktura zmian własności użytków ekologicznych. 92 9. Struktura zmian własności nieużytków. 93 10. Struktura zmian własności gruntów pod wodami. 94 11. Struktura zmian własności terenów rożnych. 95 B. Dyslokacja wybranych użytków gruntowych. 96 1. Udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 97 2. Udział gruntów ornych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 98 3. Udział sadów w ogólnej powierzchni miast jednostek ewidencyjnych. 99 4. Udział trwałych użytków zielonych (łąk i pastwisk) w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 100 5. Udział gruntów rolnych zabudowanych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 101 6. Udział gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 102 7. Udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 103 8. Udział terenów mieszkaniowych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 104 9. Udział terenów rekreacyjnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 105 10. Udział dróg w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 106 11. Udział użytków ekologicznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 107 12. Udział nieużytków w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 108 13. Udział gruntów pod wodami w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 109 14. Udział terenów różnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 110 C. Zmiany udziału użytków gruntowych. 111 1. Zmiany udziału użytków rolnych w jednostkach ewidencyjnych. 112 2. Zmiany udziału gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych w jednostkach ewidencyjnych. 113 3. Zmiany udziału gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w jednostkach ewidencyjnych. 114 4. Zmiany udziału użytków ekologicznych w jednostkach ewidencyjnych. 115 5. Zmiany udziału nieużytków w jednostkach ewidencyjnych. 116 4

6. Zmiany udziału gruntów pod wodami w jednostkach ewidencyjnych. 117 7. Zmiany udziału terenów różnych w jednostkach ewidencyjnych. 118 IV. Zmiany struktury gruntów użytkowanych rolniczo oraz kierunki urbanizacji. 119 1. Zmiany w strukturze gruntów użytkowanych rolniczo. 121 2. Udział gruntów AWRSP w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 122 3. Udział gruntów osób fizycznych wchodzących w skład gosp. rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 123 4. Udział gruntów rolniczych spółdzielni produkcyjnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych. 124 5. Udział gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych w gruntach należących do osób fizycznych. 125 6. Udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w stosunku do gruntów rolnych i leśnych w jedn. ewidencyjnych. 126 7. Wzrost/spadek udziału gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w stosunku do gruntów rolnych i leśnych w jedn. ewidencyjnych. 127 8. Wzrost/spadek udziału gruntów rolnych zabudowanych w jednostkach ewidencyjnych. 128 V. Modernizacja ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 129 1. Jednostki ewidencyjne, w których zakończono proces modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 131 2. Miasta, w których zakończono proces modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 132 3. Struktura własności budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 133 4. Struktura budynków stanowiących własność Skarbu Państwa, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 134 5. Struktura budynków stanowiących własność Samorządu Woj. Mazowieckiego, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 135 6. Struktura budynków stanowiących własność powiatów, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 136 7. Struktura budynków stanowiących własność gmin, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 137 8. Struktura budynków stanowiących własność osób fizycznych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 138 9. Struktura budynków stanowiących własność spółdzielni, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 139 10. Struktura budynków stanowiących własność kościołów i zw. wyznaniowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 140 11. Struktura budynków stanowiących własność wspólnot gruntowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 141 12. Struktura budynków stanowiących własność spółek prawa handl. i innych podm., objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 142 13. Struktura własności nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 143 14. Zmiany ilości budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib podział na rodzaj własności. 144 15. Zmiany ilości budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib podział na typy budynków. 145 16. Zmiany ilości nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib. 146 17. Ilość budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w powiatach. 147 18. Ilość nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib w powiatach. 148 19. Szacunkowa ilość budynków na terenie jednostek ewidencyjnych, dla których nie zakończono modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 149 20. Szacunkowa ilość nieruchomości lokalowych na terenie jednostek ewidencyjnych, w których nie zakończono modernizacji w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych. 150 VI. Podsumowanie. 151 5

Rozdział I Wprowadzenie 6

Wstęp. Celem niniejszego opracowania jest zaprezentowanie po raz kolejny struktury własności i sposobu użytkowania gruntów województwa mazowieckiego. Opracowanie, będące realizacją zadań Marszałka Województwa w zakresie art. 7c ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2010 r. Nr 193 poz. 1287 z późn. zm.), powstało na podstawie zbiorczych zestawień danych objętych ewidencją gruntów i budynków według stanu na dzień 1 stycznia w latach 2002-2013. Dane zostały przedstawione w postaci map tematycznych i wykresów ilustrujących omawianą tematykę pod różnym kątem. Opracowanie powinno posłużyć do zdiagnozowania kierunków i zmian w strukturze własności i sposobie użytkowania gruntów jakie niewątpliwie zachodziły na przestrzeni ostatnich lat na terenie województwa mazowieckiego. Analiza została podzielona na cztery bloki tematyczne. Pierwszy i drugi za pomocą wykresów i kartogramów obrazuje trendy zmian w strukturze własności i sposobie użytkowania gruntów w województwie mazowieckim w latach 2002 2013. Przedstawiono zobrazowania kartograficzne danych objętych ewidencją gruntów i budynków w odniesieniu do powierzchni powiatów oraz jednostek ewidencyjnych, w tym dyslokację użytków gruntowych oraz gruntów w grupach i podgrupach własności i kierunki migracji ich udziałów. W trzecim bloku podjęto próbę zobrazowania i analizy kierunków zmian w gruntach użytkowanych rolniczo oraz kierunków urbanizacji na terenie województwa mazowieckiego. W czwartym bloku zamieszczono stopień zaawansowania oraz wyniki prac z dotychczas przeprowadzonej modernizacji ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych na obszarze województwa mazowieckiego, a także strukturę własności dla budynków i nieruchomości lokalowych na terenach, dla których modernizację zakończono. Obecnie obowiązujący podział na użytki gruntowe i grupy rejestrowe został wprowadzony zapisami rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków z dnia 29 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 89 poz. 454), zwanego dalej rozporządzeniem. 7

Podstawowe pojęcia występujące w niniejszym opracowaniu. Budynek obiekt budowlany, trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, posiadający fundamenty i dach. Ewidencja gruntów i budynków jednolity dla kraju, systematycznie aktualizowany zbiór informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz innych osobach fizycznych lub prawnych władających tymi gruntami, budynkami i lokalami. Grupy rejestrowe odpowiednio posegregowane i zebrane według określonych zasad jednostki rejestrowe gruntów, budynków i lokali. Dla celów ewidencji gruntów i budynków, właścicieli nieruchomości i władających, dzieli się na 15 grup rejestrowych. Jednostka ewidencyjna obszar gruntów położonych w granicach administracyjnych gminy, a w przypadku gdy w skład gminy wchodzi miejscowość o statusie miasta - również w granicach administracyjnych miasta. Modernizacja ewidencji - zespół działań technicznych, organizacyjnych i administracyjnych podejmowanych przez Starostę w celu: 1) uzupełnienia bazy danych ewidencyjnych i utworzenia pełnego zakresu zbiorów danych ewidencyjnych zgodnie z wymogami rozporządzenia; 2) modyfikacji istniejących danych ewidencyjnych do wymagań określonych w rozporządzeniu; 3) poprawy funkcjonowania informatycznego systemu obsługującego bazę danych ewidencyjnych. Nieruchomość lokalowa lokal mieszkalny lub użytkowy, w tym także garaż będący częścią składową budynku, stanowiący odrębną własność. Obręb jednostka powierzchniowa podziału kraju wyodrębniona dla celów ewidencji gruntów i budynków, której granice powinny być zgodne z granicami wsi i sołectw, natomiast na obszarach miast z granicami dzielnic i w miarę możliwości pokrywać się z granicami osiedli i zespołów urbanistycznych oraz naturalnymi granicami wyznaczonymi w szczególności przez cieki, ulice, linie kolejowe i inne obiekty fizjograficzne. Powierzchnia ewidencyjna powierzchnia wynikająca z ewidencji gruntów i budynków. Powierzchnia geodezyjna powierzchnia jednostek podziału terytorialnego państwa według państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych państwa. Struktura użytkowania gruntów udział powierzchni poszczególnych użytków gruntowych w ogólnej powierzchni gruntów na danym obszarze. Struktura władania gruntami udział poszczególnych form władania w ogólnej powierzchni gruntów. Użytek gruntowy część powierzchni ziemi użytkowany w sposób jednolity. Użytki rolne wszystkie tereny w obrębie gospodarstwa rolnego lub danego regionu wykorzystywane do produkcji roślinnej, ogrodniczej lub zwierzęcej. Zbiorcze zestawienie danych objętych ewidencją gruntów i budynków - spis danych o ogólnej powierzchni i wartości gruntów wchodzących w skład poszczególnych jednostek rejestrowych, z podziałem na użytki gruntowe, opracowane na podstawie wykazów gruntów, wg stanu na dzień 1 stycznia każdego roku, zachowujące formę i zakres treści tych wykazów. 8

Mapa administracyjna województwa mazowieckiego 9

Ogólne informacje o województwie mazowieckim Rodzaj danych Miasta Tereny wiejskie Razem Liczba podregionów 1 5 6 Liczba powiatów 5 37 42 Liczba gmin 35 (50*) 229 314 Liczba jednostek ewidencyjnych 102 279 381 Liczba obrębów ewidencyjnych 3 382 7 921 11 303 Powierzchnia ewidencyjna w ha 215 792 3 340 364 3 556 156 Powierzchnia geodezyjna w ha 215 728 3 340 119 3 555 847 Liczba budynków: 607 393 1 720 395 2 327 788 - objętych modernizacją egib 541 843 740 865 1 282 708 - nieobjętych modernizacją egib (szacunkowa) 65 550 979 530 1 045 080 Liczba nieruchomości lokalowych: 785 838 29 853 815 691 - objętych modernizacją egib 713 888 11 632 725 520 - nieobjętych modernizacją egib (szacunkowa) 71 950 18 221 90 171 * gminy miejsko-wiejskie [ha] 3 500 000 3 000 000 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 0 Udział obszarów miejskich i wiejskich w powierzchni województwa mazowieckiego na tle pozostałych województw Obszary wiejskie Miasta 10

Zestawienie powierzchni powiatów Powiat TERYT Powierzchnia ewidencyjna [ha] Powiat TERYT Powierzchnia ewidencyjna [ha] białobrzeski 1401 63 803 ciechanowski 1402 105 981 garwoliński 1403 128 516 gostyniński 1404 61 472 grodziski 1405 36 705 grójecki 1406 126 656 kozienicki 1407 91 506 legionowski 1408 39 031 lipski 1409 74 078 łosicki 1410 77 237 makowski 1411 106 489 miński 1412 116 362 mławski 1413 118 189 nowodworski 1414 69 523 ostrołęcki 1415 209 824 ostrowski 1416 121 822 otwocki 1417 61 573 piaseczyński 1418 62 428 Płocki 1419 179 913 Płoński 1420 137 886 przasnyski 1422 121 834 przysuski 1423 80 090 pułtuski 1424 82 730 radomski 1425 152 983 siedlecki 1426 160 342 sierpecki 1427 85 190 sochaczewski 1428 73 461 sokołowski 1429 113 141 szydłowiecki 1430 45 149 warszawski zachodni 1432 53 360 węgrowski 1433 122 062 wołomiński 1434 95 400 wyszkowski 1435 87 811 zwoleński 1436 57 313 żuromiński 1437 80 671 żyrardowski 1438 53 244 m. Ostrołęka 1461 2 863 m. Płock 1462 8 805 m. Radom 1463 11 180 m. Siedlce 1464 3 187 pruszkowski 1421 24 626 m. st. Warszawa 1465 51 720 11

Różnice pomiędzy powierzchnią geodezyjną a powierzchnią ewidencyjną w jednostkach ewidencyjnych 0 ha do 10 ha (322) 10 ha do 50 ha (44) 50 ha do 100 ha (11) powyżej 100 ha (4) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) Uwaga: Największe różnice w powierzchniach występują w jednostkach ewidencyjnych w sąsiedztwie głównych rzek województwa. 12

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów 13

Podział na grupy rejestrowe. Właścicieli nieruchomości i władających dla celów ewidencji gruntów i budynków zalicza się do jednej z 15 grup rejestrowych. Rozróżnia się następujące grupy rejestrowe właścicieli nieruchomości i władających (zwanych podmiotami ewidencyjnymi ): 1) grupa 1 - Skarb Państwa, jeżeli nie występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 2) grupa 2 - Skarb Państwa, jeżeli występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 3) grupa 3 - jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe osoby prawne, 4) grupa 4 - gminy i związki międzygminne, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 5) grupa 5 - gminy i związki międzygminne, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 6) grupa 6 - jednoosobowe spółki jednostek samorządu terytorialnego i inne osoby prawne, których organami założycielskimi są organy samorządu terytorialnego, 7) grupa 7 - osoby fizyczne, 8) grupa 8 - spółdzielnie, 9) grupa 9 - kościoły i związki wyznaniowe, 10) grupa 10 - wspólnoty gruntowe, 11) grupa 11 - powiaty i związki powiatów, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 12) grupa 12 - powiaty i związki powiatów, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 13) grupa 13 - województwa, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 14) grupa 14 - województwa, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, 15) grupa 15 - spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne nie wymienione w pkt 1-14. W celu większej przejrzystości opracowania przedstawione 15 grup rejestrowych zostało zgeneralizowane do 9 następujących grup podmiotów ewidencyjnych: 1) Skarb Państwa powstała ze zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 1, 2 i 3, tj. grunty, których właścicielem jest Skarb Państwa, niezależnie od sposobu ich władania, 2) Gminy powstała ze zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 4, 5 i 6, tj. grunty, których właścicielem są gminy, niezależnie od sposobu ich władania, 3) Osoby fizyczne odpowiadająca grupie rejestrowej nr 7, 4) Spółdzielnie odpowiadająca grupie rejestrowej nr 8, 5) Kościoły i związki wyznaniowe odpowiadająca grupie rejestrowej nr 9, 6) Wspólnoty gruntowe odpowiadająca grupie rejestrowej nr 10, 7) Powiaty powstała ze zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 11 i 12, tj. grunty, których właścicielem są powiaty, niezależnie od sposobu ich władania, 14

8) Województwo powstała ze zsumowania gruntów grup rejestrowych nr: 13 i 14, tj. grunty, których właścicielem jest województwo, niezależnie od sposobu ich władania, 9) Spółki prawa handlowego i inne podmioty odpowiadająca grupie rejestrowej nr 15. Wybrane zagadnienia z zakresu ewidencji gruntów i budynków przedstawiono również dla podgrup rejestrowych określonych w 18 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków z dnia 29 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 89 poz. 454), tj.: Osoby, organy i jednostki organizacyjne, posiadające prawa do nieruchomości należących do podmiotu ewidencyjnego zaliczonego do 1 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 1.1 - Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, 2) podgrupa 1.2 - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, 3) podgrupa 1.3 - państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, z wyłączeniem Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, 4) podgrupa 1.4 - organy administracji publicznej gospodarujące zasobem nieruchomości Skarbu Państwa, 5) podgrupa 1.5 - Agencja Mienia Wojskowego, 6) podgrupa 1.6 - Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, 7) podgrupa 1.7 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1-6. Użytkowników wieczystych gruntów należących do Skarbu Państwa, jako podmiotu ewidencyjnego zaliczonego do 2 grupy rejestrowej, dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 2.1 - osoby fizyczne, 2) podgrupa 2.2 - państwowe osoby prawne, 3) podgrupa 2.3 - spółdzielnie mieszkaniowe, 4) podgrupa 2.4 - inne osoby, niewymienione w pkt 1-3. Osoby, organy i jednostki organizacyjne, o których mowa w 11 ust. 1 pkt 1, posiadające prawa do nieruchomości należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 4 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 4.1 - organy gmin gospodarujące gminnymi zasobami nieruchomości, 2) podgrupa 4.2 - jednostki organizacyjne gmin i związków międzygminnych, 3) podgrupa 4.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2. Użytkowników wieczystych gruntów należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 5 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 5.1 - osoby fizyczne, 2) podgrupa 5.2 - gminne osoby prawne, 3) podgrupa 5.3 - spółdzielnie mieszkaniowe, 4) podgrupa 5.4 - inne osoby, niewymienione w pkt 1-3. 15

Podmioty ewidencyjne zaliczone do 6 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 6.1 - jednoosobowe spółki gmin i inne gminne osoby prawne, 2) podgrupa 6.2 - jednoosobowe spółki powiatów i inne powiatowe osoby prawne, 3) podgrupa 6.3 - jednoosobowe spółki województw i inne wojewódzkie osoby prawne. Podmioty ewidencyjne zaliczone do 7 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 7.1 - osoby fizyczne - właściciele i władający gruntami wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych, 2) podgrupa 7.2 - osoby fizyczne - właściciele i władający gruntami niewchodzącymi w skład gospodarstw rolnych. Podmioty ewidencyjne zaliczone do 8 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 8.1 - rolnicze spółdzielnie produkcyjne, 2) podgrupa 8.2 - spółdzielnie mieszkaniowe, 3) podgrupa 8.3 - inne spółdzielnie, niewymienione w pkt 1 i 2. Osoby, organy i jednostki organizacyjne, o których mowa w 11 ust. 1 pkt 1, posiadające prawa do nieruchomości należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 11 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 11.1 - organy powiatów gospodarujące powiatowymi zasobami nieruchomości, 2) podgrupa 11.2 - jednostki organizacyjne powiatów i związków powiatów, 3) podgrupa 11.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2. Użytkowników wieczystych gruntów należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 12 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 12.1 - osoby fizyczne, 2) podgrupa 12.2 - powiatowe osoby prawne, 3) podgrupa 12.3 - spółdzielnie mieszkaniowe, 4) podgrupa 12.4 - inne osoby, niewymienione w pkt 1-3. Osoby, organy i jednostki organizacyjne, o których mowa w 11 ust. 1 pkt 1, posiadające prawa do nieruchomości należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 13 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 13.1 - organy województw gospodarujące wojewódzkimi zasobami nieruchomości, 2) podgrupa 13.2 - jednostki organizacyjne województw, 3) podgrupa 13.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2. Użytkowników wieczystych gruntów należących do podmiotów ewidencyjnych zaliczonych do 14 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 14.1 - osoby fizyczne, 2) podgrupa 14.2 - wojewódzkie osoby prawne, 3) podgrupa 14.3 - spółdzielnie mieszkaniowe, 4) podgrupa 14.4 - inne osoby, niewymienione w pkt 1-3. 16

Podmioty ewidencyjne zaliczone do 15 grupy rejestrowej dzieli się na następujące podgrupy: 1) podgrupa 15.1 - spółki handlowe, 2) podgrupa 15.2 - partie polityczne i stowarzyszenia, 3) podgrupa 15.3 - inne osoby, niewymienione w pkt 1 i 2. Strukturę własności gruntów województwa mazowieckiego zaprezentowano według przedstawionych powyżej 9 grup podmiotów ewidencyjnych na wykresach i mapach tematycznych zawierających szczegółowe informacje w odniesieniu do poszczególnych powiatów i jednostek ewidencyjnych. Strukturę zmian gruntów, które zostały przekazane w użytkowanie wieczyste, a których właścicielem jest Skarb Państwa, Województwo, Powiat lub Gmina, zostały dodatkowo zobrazowano na oddzielnym wykresie. Podobne założenie odnośnie grup podmiotów ewidencyjnych zastosowano również dla zobrazowań dotyczących budynków i nieruchomości lokalowych. Nr grupy Udział grup rejestrowych w powierzchni województwa mazowieckiego 1 stycznia 2013 r. Nazwa Grupy Rejestrowej Powierzchnia [ha] 1 Skarb Państwa, jeżeli nie występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 600 436 2 Skarb Państwa, jeżeli występuje w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 28 916 3 Jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, przedsiębiorstwa państwowe i inne państwowe osoby prawne 3 926 4 Gminy i związki międzygminne, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 84 325 5 Gminy i związki międzygminne, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 7 807 6 Jednoosobowe spółki jednostek samorządu terytorialnego i inne osoby prawne, których organami założycielskimi są organy samorządu terytorialnego 7 Osoby fizyczne 2 737 696 8 Spółdzielnie 6 305 9 Kościoły i związki wyznaniowe 8 276 10 Wspólnoty gruntowe 25 365 11 Powiaty i związki powiatów, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 16 525 12 Powiaty i związki powiatów, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 51 13 Województwa, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 4 543 14 Województwa, jeżeli występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi 252 15 Spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne nie wymienione w grupach 1-14 31 078 655 3 556 156 17

Struktura własności gruntów 2002 r. 2013 r. Osoby fizyczne 75,8% Gminy 2,6% Osoby fizyczne 77,0% Gminy 2,4% Skarb Państwa 19,4% Skarb Państwa 17,8% Spółki prawa handlowego i inne podmioty 0,9% Województwo Mazowieckie 0,1% Powiaty 0,2% Wspólnoty gruntowe 0,6% Spółdzielnie 0,3% Kościoły i związki wyznaniowe 0,2% Spółki prawa handlowego i inne podmioty 0,9% Województwo Mazowieckie 0,1% Powiaty 0,5% Wspólnoty gruntowe 0,7% Spółdzielnie 0,2% Kościoły i związki wyznaniowe 0,2% ( 688 788 ha) Skarb Państwa (85 845 ha) Gminy (2 697 424 ha) Osoby fizyczne (10 418 ha) Spółdzielnie (8 123 ha) Kościoły i związki wyznaniowe (23 053 ha) Wspólnoty gruntowe (8 565 ha) Powiaty (2 440 ha) Województwo Mazowieckie (32 209 ha) Spółki prawa handlowego i inne podmioty ( 633 278 ha) Skarb Państwa (92 787 ha) Gminy (2 737 696 ha) Osoby fizyczne (6 305 ha) Spółdzielnie (8 276 ha) Kościoły i związki wyznaniowe (25 365 ha) Wspólnoty gruntowe (16 576 ha) Powiaty (4 795 ha) Województwo Mazowieckie (31 078 ha) Spółki prawa handlowego i inne podmioty 18

[ha] 2 740 000 2 730 000 2 720 000 2 710 000 2 700 000 2 690 000 Struktura zmian własności gruntów 2 737 696 ha - Osoby fizyczne 690 000 680 000 670 000 660 000 650 000 640 000 630 000 633 278 ha - Skarb Państwa 100 000 90 000 80 000 70 000 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 92 787 ha - Gminy 31 078 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 25 365 ha - Wspólnoty gruntowe 16 576 ha - Powiaty 8 276 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 6 305 ha - Spółdzielnie 4 795 ha - Województwo Mazowieckie 19

Udział gruntów osób, organów i jednostek organizacyjnych, posiadających prawa do nieruchomości należących do Skarbu Państwa 0,1% 0,0% Stan na dzień 1 stycznia 2013 r. 4,9% 4,3% 5,5% podgrupa 1.1 - Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, 13,4% podgrupa 1.2 - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, podgrupa 1.3 - państwowe jednostki organizacyjne 71,6% nieposiadające osobowości prawnej, z wyłączeniem Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, podgrupa 1.4 - organy administracji publicznej gospodarujące zasobem nieruchomości Skarbu Państwa, podgrupa 1.5 - Agencja Mienia Wojskowego, 1.1 (33 297 ha) 1.2 (429 994 ha) 1.3 (80 713 ha) 1.4 (29 296 ha) 1.5 (865 ha) podgrupa 1.6 - Wojskowa Agencja Mieszkaniowa, podgrupa 1.7 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1-6. 1.6 (261 ha) 1.7 (26 010 ha) 20

Udział gruntów osób, organów i jednostek organizacyjnych, posiadających prawa do nieruchomości należących do gmin, powiatów i Województwa Mazowieckiego Stan na dzień 1 stycznia 2013 r. 13,3% 14,0% 72,7% 4.1 (61 305 ha) 4.2 (11 253 ha) 4.3 (11 767 ha) grupa 4 - gminy i związki międzygminne, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi podgrupa 4.1 - organy gmin gospodarujące gminnymi zasobami nieruchomości, podgrupa 4.2 - jednostki organizacyjne gmin i związków międzygminnych, podgrupa 4.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2. 40,0% 9,8% 50,2% 11.1 (8 298 ha) 11.2 (6 605 ha) 11.3 (1 622 ha) grupa 11 - powiaty i związki powiatów, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi, podgrupa 11.1 - organy powiatów gospodarujące powiatowymi zasobami nieruchomości, podgrupa 11.2 - jednostki organizacyjne powiatów i związków powiatów, podgrupa 11.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2. 40,0% 16,3% 43,8% 13.1 (1 988 ha) 13.2 (1 816 ha) 13.3 (739 ha) grupa 13 - województwa, jeżeli nie występują w zbiegu z użytkownikami wieczystymi podgrupa 13.1 - organy województw gospodarujące wojewódzkimi zasobami nieruchomości, podgrupa 13.2 - jednostki organizacyjne województw, podgrupa 13.3 - osoby i jednostki organizacyjne niewymienione w pkt 1 i 2. 21

Udział gruntów podmiotów ewidencyjnych zaliczanych do grupy 7 (osoby fizyczne), 8 (spółdzielnie) oraz 15 (spółki prawa handlowego i inne podmioty) Stan na dzień 1 stycznia 2013 r. 9,8% grupa 7 - osoby fizyczne 90,2% 7.1 (2 468 098 ha) 7.2 ( 269 598 ha) podgrupa 7.1 - osoby fizyczne - właściciele i władający gruntami wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych, podgrupa 7.2 - osoby fizyczne - właściciele i władający gruntami niewchodzącymi w skład gospodarstw rolnych. 14,3% 12,9% 8.1 (4 590 ha) grupa 8 - spółdzielnie podgrupa 8.1 - rolnicze spółdzielnie produkcyjne, 72,8% 8.2 (899 ha) 8.3 (816 ha) podgrupa 8.2 - spółdzielnie mieszkaniowe, podgrupa 8.3 - inne spółdzielnie, niewymienione w pkt 1 i 2. grupa 15 - spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne 26,5% 2,8% 70,6% 15.1 (21 952 ha) 15.2 (880 ha) 15.3 (8 246 ha) nie wymienione w grupach 1-14 podgrupa 15.1 - spółki handlowe, podgrupa 15.2 - partie polityczne i stowarzyszenia, podgrupa 15.3 - inne osoby, niewymienione w pkt 1 i 2. 22

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów A. Struktura własności gruntów 23

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa [ha] 450 000 400 000 350 000 300 000 250 000 200 000 150 000 100 000 2002r. 2013r. 50 000 0 Struktura użytków rolnych 2013 r. 2013 r. 17% 11% 5% 59% Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 22% 44% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 13% 10% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 24

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność Województwa Mazowieckiego [ha] 2 400 2 000 1 600 1 200 800 400 2002r. 2013r. 0 Struktura użytków rolnych Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 2013 r. 5% 33% 5% 50% Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy 2013 r. 8% 80% 8% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Rowy Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 25

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność powiatów [ha] 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 2002r. 2013r. 0 Struktura użytków rolnych 2013 r. 4% 9% 5% 4% Grunty orne 74% Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 2013 r. 95% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 4% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 26

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność gmin [ha] 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 2002r. 2013r. 0 Struktura użytków rolnych 2013 r. 11% 14% 6% Grunty orne 64% Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 2013 r. 76% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 8% 8% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 27

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność osób fizycznych [ha] 1 600 000 1 400 000 1 200 000 1 000 000 800 000 600 000 400 000 2002r. 2013r. 200 000 0 Struktura użytków rolnych 2013 r. 10% 11% 71% Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 2013 r. 9% 7% 4% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 76% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 28

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność spółdzielni [ha] 7 000 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 2002r. 2013r. 1 000 0 Struktura użytków rolnych 2013 r. 5% 6% 9% 76% Grunty orne Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 2013 r. 9% 17% 4% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 67% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 29

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych [ha] 3 500 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 2002r. 2013r. 0 Struktura użytków rolnych 2013 r. 13% 6% 10% 7% Grunty orne 64% Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 2013 r. 18% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 7% 74% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 30

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność wspólnot gruntowych [ha] 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 2002r. 2013r. 0 Struktura użytków rolnych Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 2013 r. 9% 17% Grunty orne Sady 2013 r. 35% 10% 14% Tereny mieszkaniowe Tereny przemysłowe 73% Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 9% 31% Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne 31

Struktura użytków gruntowych stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów [ha] 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 2002r. 2013r. 0 Struktura użytków rolnych 2013 r. 11% 10% 4% 4% Grunty orne 67% Sady Łąki Pastwiska Rolne zabudowane Stawy Rowy 2013 r. 5% 13% 33% Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych 4% 11% Tereny mieszkaniowe 29% Tereny przemysłowe Inne tereny zabudowane Zurb. tereny niezabudowane Tereny rekreacyjne Drogi Tereny kolejowe Inne tereny komunikacyjne Użytki kopalne 32

Udział gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste* w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 30% do 36 % (4) 20% do 30% (7) 10% do 20% (14) 1% do 10% (102) 0% do 1% (254) * przez grunty przekazane w użytkowanie wieczyste należy rozumieć grunty stanowiące własność Skarbu Państwa, Województwa Mazowieckiego, powiatów i gmin (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 33

Zmiany gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste 252 ha Województwo Mazowieckie 51 ha Powiaty 7 807 ha Gminy 28 916 ha Skarb Państwa 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 2002r. 2005r. 2008r. 2011r. 2013r. 34

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów B. Zmiany w grupach własności 35

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność Skarbu Państwa [ha] 480 000 460 000 472 968 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 440 000 120 000 62 751 ha - Użytki rolne 46 053 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 100 000 38 426 ha - Grunty pod wodami 7 141 ha - Nieużytki 4 590 ha - Tereny różne 80 000 1 349 ha - Użytki ekologiczne 60 000 7% 6% 40 000 10% 20 000 75% 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 36

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność Województwa Mazowieckiego [ha] 3 600 3 200 10% 7% 3% 2 800 9% 2 400 70% 2 000 1 600 3 355 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 1 200 457 ha - Użytki rolne 460 ha - Grunty pod wodami 800 338 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 148 ha - Tereny różne 400 37 ha - Nieużytki 0 ha - Użytki ekologiczne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 37

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność powiatów [ha] 15 000 14 000 13 000 12 000 11 000 10 000 14 161 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 1 984 ha - Użytki rolne 351 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 62 ha - Nieużytki 14 ha - Grunty pod wodami 4 ha - Tereny różne 0 ha - Użytki ekologiczne 9 000 8 000 7 000 6 000 12% 2% 5 000 4 000 3 000 2 000 86% 1 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 38

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność gmin [ha] 70 000 68 096 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 65 000 60 000 5% 55 000 19% 25 000 73% 20 000 15 000 10 000 5 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 17 528 - Użytki rolne 4 404 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 1 760 ha - Nieużytki 625 ha - Grunty pod wodami 351 ha - Tereny różne 23 ha - Użytki ekologiczne 39

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność osób fizycznych 2 350 000 [ha] 2 297 282 ha - Użytki rolne 2 300 000 2 250 000 13% 2% 400 000 350 000 300 000 84% 250 000 200 000 150 000 100 000 50 000 363 081 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 51 136 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 23 079 ha - Nieużytki 1 463 ha - Grunty pod wodami 1 455 ha - Tereny różne 200 ha - Użytki ekologiczne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 40

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność spółdzielni 9 500 [ha] 9 000 5% 8 500 8 000 18% 7 500 7 000 6 500 6 000 76% 5 500 5 000 4 500 4 782 ha - Użytki rolne 1 500 1 000 500 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 1 135 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 317 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 54 ha - Nieużytki 13 ha - Grunty pod wodami 4 ha - Tereny różne 0 ha - Użytki ekologiczne 41

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych 5 500 4 986 ha - Użytki rolne 5 000 12% 4 500 2 500 26% 60% 2 000 1 500 1 000 500 2 101 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 961 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 114 ha - Tereny różne 111 ha - Nieużytki 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 3 ha - Grunty pod wodami 0 ha - Użytki ekologiczne 42

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność wspólnot gruntowych [ha] 12 500 8% 12 000 11 500 11 000 10 500 45% 46% 10 000 9 500 9 000 8 500 11 714 ha - Użytki rolne 11 365 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 2 500 2 000 1 500 1 000 500 1 929 ha - Nieużytki 154 ha - Grunty pod wodami 122 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 60 ha - Tereny różne 21 ha- Użytki ekologiczne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 43

Struktura zmian użytków gruntowych stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów 20 000 18 000 [ha] 16% 2% 16 000 14 000 25% 55% 12 000 10 000 8 000 17 112 ha - Użytki rolne 6 000 4 000 2 000 7 748 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 4 951 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 746 ha - Nieużytki 262 ha - Tereny różne 257 ha - Grunty pod wodami 2 ha - Użytki ekologiczne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 44

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów C. Dyslokacja gruntów w grupach własności 45

Udział gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni powiatu 2013 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. 35% do 40% (3) 25% do 35% (6) 15% do 25% (18) 7% do 15% (15) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 0,3% (1) -1% do 0% (15) -3% do -1% (20) -6% do -3% (5) -9% (1) 46

Udział gruntów stanowiących własność Województwa Mazowieckiego w ogólnej powierzchni powiatu 2013 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. 0,7% do 1,8% (2) 0,4% do 0,7% (4) 0,1% do 0,4% (17) 0,0% do 0,1% (19) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 1,7% (1) 0% do 0,8% (38) -0,1% do 0% (2) -1,2% (1) 47

Udział gruntów stanowiących własność powiatów w ogólnej powierzchni powiatu 2013 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. 3,0% do 4,6% (2) 1,0% do 2,0% (2) 0,5% do 1,0% (14) 0,0% do 0,5% (24) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 2,0% (1) 0,5% do 0,9% (3) 0% do 0,5% (30) -0,2% do 0% (8) 48

Udział gruntów stanowiących własność gmin w ogólnej powierzchni powiatu 2013 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. 20% do 26% (3) 13% do 18% (2) 2% do 7% (22) 0% do 2% (15) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 1% do 2% (3) 0% do 1% (29) -1% do 0% (7) -2% do -1% (3) Uwaga!: Znaczne zmiany w udziale gruntów gmin w powiecie przysuskim wynikają z porządkowania baz danych w systemie do prowadzenia egib. 49

Udział gruntów stanowiących własność osób fizycznych w ogólnej powierzchni powiatu 2013 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. 80% do 89% (14) 70% do 80% (15) 60% do 70% (6) 50% do 60% (3) 33% do 50% (4) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 7% (1) 2% do 4% (6) 0% do 2% (26) -2% do 0% (9) Uwaga!: Znaczne zmiany w udziale gruntów osób fizycznych w powiecie przysuskim wynikają z porządkowania baz danych w systemie do prowadzenia egib. 50

Udział gruntów stanowiących własność spółdzielni w ogólnej powierzchni powiatu 2013 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. 1,5% do 1,9% (3) 0,8% do 1,2% (2) 0,4% do 0,8% (3) 0,2% do 0,4% (9) 0,0% do 0,2% (25) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 1,0% do 1,7% (3) 0,0% do 1,0% (7) -0,8% do 0,0% (32) 51

Udział gruntów stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych w ogólnej powierzchni powiatu 2013 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. 0,9% do 1,1% (5) 0,4% do 0,6% (3) 0,2% do 0,4% (14) 0,0% do 0,2% (20) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 0,2% (1) 0% do 0,1% (22) -0,05% do 0% (19) 52

Udział gruntów stanowiących własność wspólnot gruntowych w ogólnej powierzchni powiatu 2013 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. 4,0% (1) 2,0% do 2,6% (3) 1,3% do 2,0% (3) 0,6% do 1,3% (9) 0,0% do 0,6% (26) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 2,8% (1) 0% do 0,5% (12) -0,6% do 0% (29) Uwaga!: Znaczne zmiany w udziale gruntów wspólnot gruntowych w powiecie przysuskim wynikają z porządkowania baz danych w systemie do prowadzenia egib. 53

Udział gruntów stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów w ogólnej powierzchni powiatu 2013 r. stopa spadku/wzrostu w stosunku do stanu z 2003 r. 8,1% (1) 3,0% do 5,0% (5) 1,5% do 3,0% (8) 0,5% do 1,5% (11) 0,0% do 0,5% (17) (w nawiasie podano liczbę powiatów) 6,0% (1) 0,0% do 3,1% (32) -2,3% do 0,0 (8) -7,7% (1) Uwaga!: Znaczne zmiany w udziale gruntów spółek prawa handlowego i innych podmiotów w powiecie przysuskim wynikają z porządkowania baz danych w systemie do prowadzenia egib. 54

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów D. Dyslokacja gruntów w wybranych podgrupach własności 55

Udział gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 10% do 15% (3) 5% do 10% (9) 1% do 5% (88) 0% do 1% (281) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 56

Udział gruntów w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 50% do 64% (4) 30% do 50% (25) 10% do 30% (94) 0% do 10% (258) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 57

Udział gruntów Skarbu Państwa przekazanych do zagospodarowania Agencji Mienia Wojskowego w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Nowe Miasto n. Pilicą 26,5% (1) 3,5% (1) 0% do 1,8% (26) 0% (353) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 58

Udział gruntów Skarbu Państwa w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 1,0% do 1,6% (10) 0,5% do 1,0% (30) 0,0% do 0,5% (341) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 59

Udział gruntów gmin i ich związków w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 3,0% do 6,8% (7) 1,0% do 3,0% (23) 0,0% do 1,0% (351) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 60

Udział gruntów osób fizycznych nie wchodzących w skład gospodarstw rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 50% do 67% (9) 30% do 50% (28) 10% do 30% (109) 0% do 10% (235) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 61

Udział gruntów województw przekazanych w trwały zarząd oraz grunty, których właściciele nie są znani w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 2% do 3% (2) 0% do 2% (110) 0% (269) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 62

Udział gruntów spółek prawa handlowego w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 10,0% do 14,7% (2) 5,0% do 10,0% (21) 1,0% do 5,0% (86) 0,0% do 1,0% (272) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 63

Udział gruntów partii politycznych i stowarzyszeń w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 4,3% do 4,4% (2) 0,5% do 1,0% (5) 0% do 0,5% (131) 0% (243) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 64

Rozdział II Struktura zmian własności gruntów E. Trendy migracji udziałów w grupach własności 65

Udział gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2013 r. 2013 r. 70% do 92% (4) 50% do 70% (12) 20% do 50% (109) 10% do 20% (106) 0,3% do 10% (150) 35% do 41% (3) 25% do 35% (6) 15% do 25% (18) 8% do 15% (15) 2003 r. 2005 r. 2007 r. 2009 r. 2011 r. 66

Udział gruntów stanowiących własność Województwa Mazowieckiego w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2013 r. 2013 r. Nowy Dwór Mazowiecki 10,4% (1) 2,0% do 4,3% (5) 1,0% do 2,0% (11) 0,1% do 1,0% (129) 0,0% do 0,1% (235) 0,7% do 1,8% (2) 0,4% do 0,7% (4) 0,1% do 0,4% (17) 0,0% do 0,1% (19) 2003 r. 2005 r. 2007 r. 2009 r. 2011 r. 67

Udział gruntów stanowiących własność powiatów w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2013 r. 2013 r. 12,1% (1) 3,0% do 6,0% (7) 1,0% do 3,0% (39) 0,5% do 1,0% (114) 0,0% do 0,5% (220) Garwolin 2,0% do 5,1% (2) 1,0% do 2,0% (2) 0,5% do 1,0% (14) 0,0% do 0,5% (24) 2003 r. 2005 r. 2007 r. 2009 r. 2011 r. 68

Udział gruntów stanowiących własność gmin w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2013 r. 2013 r. 40% do 61% (6) 20% do 40% (12) 5% do 20% (74) 2% do 5% (103) 0,1% do 2% (186) 17% do 27% (4) 4% do 17% (2) 2% do 4% (21) 0% do 2% (15) 2003 r. 2005 r. 2007 r. 2009 r. 2011 r. 69

Udział gruntów stanowiących własność osób fizycznych w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2013 r. 2013 r. 80% do 88% (14) 95% do 97% (11) 90% do 95% (59) 60% do 90% (232) 30% do 60% (61) 0 % do 30% (18) 70% do 80% (15) 60% do 70% (6) 50% do 60% (3) 33% do 50% (4) 2003 r. 2005 r. 2007 r. 2009 r. 2011 r. 70

Udział gruntów stanowiących własność spółdzielni w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2013 r. 2013 r. 1,5% do 2,5% (3) 2,0% do 3,3% (11) 0,5% do 2,0% (45) 0,2% do 0,5% (47) 0,0% do 0,2% (174) 0,0% (104) 0,7% do 1,5% (4) 0,4% do 0,7% (1) 0,2% do 0,4% (9) 0,0% do 0,2% (25) 2003 r. 2005 r. 2007 r. 2009 r. 2011 r. 71

Udział gruntów stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2013 r. 2013 r. 0,5% do 1,1% (6) 3,0% do 5,6% (3) 1,0% do 3,0% (33) 0,5% do 1,0% (50) 0,2% do 0,5% (103) 0,0% do 0,2% (192) 0,4% do 0,5% (2) 0,3% do 0,4% (4) 0,2% do 0,3% (10) 0,0% do 0,2% (20) 2003 r. 2005 r. 2007 r. 2009 r. 2011 r. 72

Udział gruntów stanowiących własność wspólnot gruntowych w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2013 r. 2013 r. Nowe Miasto n. Pilicą 33,1% (1) 15,0% do 24,0% (3) 5,0% do 10,0% (10) 0,5% do 5,0% (94) 0,0% do 0,5% (273) 4,0% (1) 2,0% do 2,6% (3) 1,3% do 2,0% (3) 0,6% do 1,3% (9) 0,0% do 0,6% (26) 2003 r. 2005 r. 2007 r. 2009 r. 2011 r. 73

Udział gruntów stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów w ogólnej powierzchni powiatu/jednostki ewidencyjnej 2013 r. 2013 r. 22,9% (1) 10,0% do 13,4% (7) 5,0 % do 10,0% (22) 1,0% do 5,0% (104) 0,5% do 1,0% (50) 0% do 0,5% (197) Góra Kalwaria 5,0% do 8,1% (1) 1,5% do 5,0% (13) 0,5% do 1,5% (11) 0,0% do 0,5% (17) 2003 r. 2005 r. 2007 r. 2009 r. 2011 r. 74

Rozdział III Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów 75

Podział na użytki gruntowe. Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków wprowadza następujący podział na użytki gruntowe. 1. Użytki rolne. 1) Grunty orne Do gruntów ornych zalicza się grunty: a) poddane stałej uprawie mechanicznej mającej na celu produkcję ziemiopłodów rolniczych lub ogrodniczych, w tym grunty, na których urządzone zostały ogrody działkowe oraz szklarnie i inspekty, b) nadające się do uprawy, o której mowa pod lit. a), ale zajęte pod plantacje chmielu, wikliny, drzew (np. choinek) oraz szkółki drzew ozdobnych i krzewów, c) ugory, odłogi. 2) Sady Do sadów zalicza się grunty o powierzchni co najmniej 0,1000 ha zasadzone drzewami i krzewami owocowymi o zwartym nasadzeniu (minimum 600 drzew lub 2.000 krzewów na 1 ha), szkółki drzew i krzewów owocowych oraz winnice. 3) Łąki trwałe Do łąk trwałych zalicza się grunty pokryte zwartą wieloletnią roślinnością, złożoną z licznych gatunków traw, roślin motylkowych i ziół, tworzących ruń łąkową, systematycznie koszoną, a w rejonach górskich - hale i połoniny z zasady koszone. 4) Pastwiska trwałe Do pastwisk trwałych zalicza się grunty pokryte podobną jak na łąkach roślinnością, z reguły wypasane, a w rejonach górskich hale i połoniny, które z zasady nie są koszone, lecz wypasane. 5) Grunty rolne zabudowane Do gruntów rolnych zabudowanych zalicza się grunty zajęte pod budynki mieszkalne oraz inne budynki i urządzenia budowlane służące produkcji rolniczej, nie wyłączając produkcji rybnej, oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu (kotłownie, komórki, garaże, szopy, stodoły, wiaty, spichlerze, budynki inwentarskie, place składowe i manewrowe w obrębie zabudowy itp.), a także zajęte pod ogródki przydomowe w gospodarstwach rolnych. 6) Grunty pod stawami Do gruntów pod stawami zalicza się grunty pod zbiornikami wodnymi (z wyjątkiem jezior i zbiorników zaporowych z urządzeniami do regulacji poziomu wód), wyposażonymi w urządzenia hydrotechniczne, nadającymi się do chowu, hodowli i przetrzymywania ryb, obejmujące powierzchnię ogroblowaną wraz z systemem rowów oraz tereny przyległe do stawów i z nimi związane, a należące do obiektu stawowego. 7) Grunty pod rowami Do gruntów pod rowami zalicza się grunty zajęte pod otwarte rowy pełniące funkcje urządzeń melioracji wodnych dla gruntów wykorzystywanych do produkcji rolniczej. 76

2. Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione. 1) Lasy Do lasów zalicza się grunty określone jako "las" w ustawie z dnia 28 września 1991r. o lasach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679, Nr 86, poz. 958 i Nr 120, poz. 1268). 2) Grunty zadrzewione i zakrzewione Gruntami zadrzewionymi i zakrzewionymi są grunty porośnięte roślinnością leśną, których pole powierzchni jest mniejsze od 0,1000 ha, a także: a) śródpolne skupiska drzew i krzewów niezaliczone do lasów, b) tereny torfowisk, pokrytych częściowo kępami krzewów i drzew karłowatych, c) grunty porośnięte wikliną w stanie naturalnym oraz krzewiastymi formami wierzb w dolinach rzek i obniżeniach terenu, d) przylegające do wód powierzchniowych grunty porośnięte drzewami lub krzewami, stanowiące biologiczną strefę ochronną cieków i zbiorników wodnych, e) jary i wąwozy pokryte drzewami i krzewami w sposób naturalny lub sztuczny w celu zabezpieczenia przed erozją, niezaliczone do lasów, f) wysypiska kamieni i gruzowiska porośnięte drzewami i krzewami, g) zadrzewione i zakrzewione tereny nieczynnych cmentarzy, poza zwartymi kompleksami lasów, h) skupiska drzew i krzewów mające charakter parku, ale niewyposażone w urządzenia i budowle służące rekreacji i wypoczynkowi. 3. Grunty zabudowane i zurbanizowane. 1) Tereny mieszkaniowe Do terenów mieszkaniowych zalicza się grunty, niewykorzystywane do produkcji rolniczej i leśnej, zajęte pod budynki mieszkalne, urządzenia funkcjonalnie związane z budynkami mieszkalnymi (podwórza, dojazdy, przejścia, przydomowe place gier i zabaw itp.), a także ogródki przydomowe. 2) Tereny przemysłowe Do terenów przemysłowych zalicza się grunty zajęte pod budynki i urządzenia służące produkcji przemysłowej, a także ujęcia wody, oczyszczalnie ścieków, stacje transformatorowe, czynne hałdy i wysypiska, urządzenia magazynowo-składowe, bazy transportowe i remontowe itp. 3) Inne tereny zabudowane Do innych terenów zabudowanych zalicza się grunty zajęte pod budynki i urządzenia związane z administracją, służbą zdrowia, handlem, kultem religijnym, rzemiosłem, usługami, nauką, oświatą, kulturą i sztuką, wypoczynkiem, łącznością itp., czynne cmentarze, grzebowiska zwierząt oraz inne grunty zabudowane, niewymienione w pkt 1 i 2. 4) Zurbanizowane tereny niezabudowane Do zurbanizowanych terenów niezabudowanych zalicza się grunty niezabudowane, przeznaczone w planach zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę, wyłączone z produkcji rolniczej i leśnej. 5) Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe Do terenów rekreacyjno-wypoczynkowych zalicza się niezajęte pod budynki: a) tereny ośrodków wypoczynkowych, tereny zabaw dziecięcych, plaże, urządzone parki, skwery, zieleńce (poza pasami ulic), b) tereny o charakterze zabytkowym: ruiny zamków, grodziska, kurhany, pomniki przyrody itp., 77

c) tereny sportowe: stadiony, boiska sportowe, skocznie narciarskie, tory saneczkowe, strzelnice sportowe, kąpieliska itp., d) tereny spełniające funkcje rozrywkowe: lunaparki, wesołe miasteczka itp., e) ogrody zoologiczne i botaniczne, f) tereny zieleni nieurządzonej niezaliczone do lasów oraz gruntów zadrzewionych i zakrzewionych. 6) Użytki kopalne Do użytków kopalnych zalicza się grunty zajęte przez czynne odkrywkowe kopalnie, w których odbywa się wydobycie kopalin. 7) Tereny komunikacyjne, w tym: a) Drogi Do użytku gruntowego o nazwie "drogi" zalicza się grunty w granicach pasów drogowych dróg publicznych i dróg wewnętrznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 71, poz. 838 i Nr 86, poz. 958). W szczególności do dróg zalicza się grunty zajęte pod: - drogi krajowe, - drogi wojewódzkie, - drogi powiatowe, - drogi gminne, - drogi w osiedlach mieszkaniowych, - drogi dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych oraz do obiektów użyteczności publicznej, - place postojowe i manewrowe przy dworcach kolejowych, autobusowych i lotniczych, portach morskich i rzecznych i innych oraz ogólnodostępne dojazdy do ramp wyładowczych i placów składowych. Grunty zajęte pod wewnętrzną komunikację gospodarstw rolnych, leśnych oraz poszczególnych nieruchomości nie są drogą w rozumieniu rozporządzenia. Grunty te wlicza się do przyległego do nich użytku gruntowego; b) Tereny kolejowe Do terenów kolejowych zalicza się grunty zajęte pod obiekty, budowle i inne urządzenia przeznaczone do wykonywania i obsługi ruchu kolejowego (torowiska kolejowe, stacje, rampy, magazyny, bocznice kolejowe itp.); c) Inne tereny komunikacyjne Do innych terenów komunikacyjnych zalicza się grunty zajęte pod: - porty lotnicze i inne budowle oraz urządzenia służące komunikacji lotniczej, - urządzenia portowe, przystanie, obiekty i budowle służące komunikacji wodnej, - naziemne obiekty, budowle i urządzenia górskich kolei linowych, - torowiska tramwajowe poza pasami ulic i dróg, a także obiekty i urządzenia związane z komunikacją miejską, - urządzone parkingi poza lasami państwowymi, dworce autobusowe, - wały ochronne wód przystosowane do ruchu kołowego. 4. Użytki ekologiczne. Do użytków ekologicznych zalicza się prawnie chronione pozostałości ekosystemów, takich jak: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne "oczka wodne", kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce itp. Użytki ekologiczne określa się na podstawie rozporządzenia właściwego wojewody lub uchwały właściwej rady gminy, podjętych na podstawie przepisów o ochronie przyrody. 78

5. Nieużytki. Do nieużytków zalicza się: 1) niezakwalifikowane do użytków ekologicznych: a) bagna (błota, topieliska, trzęsawiska, moczary, rojsty), b) piaski (piaski ruchome, plaże nieurządzone, piaski nadbrzeżne, wydmy), c) naturalne utwory fizjograficzne, takie jak: urwiska, strome stoki, uskoki, skały, rumowiska, 2) nieprzeznaczone do rekultywacji wyrobiska po wydobywaniu kopalin. 6. Grunty pod wodami. 1) Grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi Gruntami pod morskimi wodami wewnętrznymi są grunty pokryte morskimi wodami wewnętrznymi, do których zalicza się: a) część Jeziora Nowowarpieńskiego i część Zalewu Szczecińskiego, wraz ze Świną i Dziwną oraz Zalewem Kamieńskim, znajdujące się na wschód od granicy państwowej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec, oraz rzekę Odrę pomiędzy Zalewem Szczecińskim a wodami portu Szczecin, b) część Zatoki Gdańskiej zamkniętą linią podstawową biegnącą od punktu o współrzędnych 54 37'36" szerokości geograficznej północnej i 18 49'18" długości geograficznej wschodniej (na Mierzei Helskiej) do punktu o współrzędnych 54 22'12" szerokości geograficznej północnej i 19 21'00" długości geograficznej wschodniej (na Mierzei Wiślanej), c) część Zalewu Wiślanego znajdującą się na południowy zachód od granicy państwowej między Rzecząpospolitą Polską a Federacją Rosyjską na tym Zalewie, d) wody portów określone od strony morza linią łączącą najdalej wysunięte w morze stałe urządzenia portowe, stanowiące integralną część systemu portowego. 2) Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi Do gruntów pod wodami powierzchniowymi płynącymi zalicza się grunty pod wodami płynącymi w rzekach, potokach górskich, kanałach i innych ciekach, o przepływach stałych lub okresowych, oraz źródła, z których cieki biorą początek, a także grunty pod wodami znajdującymi się w jeziorach i zbiornikach sztucznych, z których cieki wypływają, lub do których wpływają. 3) Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi Do gruntów pod wodami powierzchniowymi stojącymi zalicza się grunty pod wodami w jeziorach i zbiornikach innych niż określone w pkt 1 i 2. 7. Tereny różne. Do terenów różnych zalicza się wszystkie pozostałe grunty, których nie można zaliczyć do innych użytków, takie jak: 1) grunty przeznaczone do rekultywacji oraz niezagospodarowane grunty zrekultywowane, 2) wały ochronne nieprzystosowane do ruchu kołowego. Do terenów przeznaczonych do rekultywacji zalicza się zdegradowane lub zdewastowane grunty, takie jak: nieczynne hałdy, wysypiska, zapadliska, tereny po działalności przemysłowej i górniczej oraz po poligonach wojskowych, dla których właściwe organy zatwierdziły projekty rekultywacji. 79

Dla uzyskania większej przejrzystości większość zobrazowań zostało opracowane dla 7 głównych grup użytków gruntowych. Udział poszczególnych użytków gruntowych w powierzchni województwa mazowieckiego 1 stycznia 2013 r. Symbol użytku Nazwa Użytku Gruntowego Powierzchnia [ha] R Grunty orne 1 704 800 S-R, S-Ł, S-Ps Sady 84 162 Ł Łąki trwałe 279 200 Ps Pastwiska trwałe 246 982 B-R, B-Ł, B-Ps Grunty rolne zabudowane 80 961 Wsr Grunty pod stawami 5 426 W Rowy 17 065 Użytki rolne 2 418 596 Ls Lasy 818 084 Lz-R, Lz-Ł, Lz-Ps Grunty zadrzewione i zakrzewione 40 652 Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 858 736 B Tereny mieszkaniowe 47 659 Ba Tereny przemysłowe 11 358 Bi Inne tereny zabudowane 19 932 Bp Zurbanizowane tereny niezabudowane 5 455 Bz Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe 5 117 K Użytki kopalne 673 Tereny komunikacyjne 103 713 dr Drogi 90 883 Tk Tereny kolejowe 10 564 Ti Inne tereny komunikacyjne 2 266 Grunty zabudowane i zurbanizowane 193 907 E Użytki ekologiczne 1 595 N Nieużytki 34 919 Wm Grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi 0 Wp Grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi 38 125 Ws Grunty pod wodami powierzchniowymi stojącymi 3 290 Grunty pod wodami 41 415 Tr Tereny różne 6 988 3 556 156 80

Struktura użytków gruntowych 2002 r. 2013 r. Użytki rolne 70,3 % Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 22,6 % Użytki rolne 68,0 % Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 24,1 % Tereny rózne 0,4% Nieużytki 1,0% Użytki ekologiczne 0,0% Grunty pod wodami 1,1% Grunty zabudowane i zurbanizowane 4,5 % Tereny rózne 0,2% Nieużytki 1,0% Użytki ekologiczne 0,0% Grunty pod wodami 1,2% Grunty zabudowane i zurbanizowane 5,5 % (2 499 477 ha) Użytki rolne (804 979 ha) Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione (160 999 ha) Grunty zabudowane i zurbanizowane (38 316 ha) Grunty pod wodami (518 ha) Użytki ekologiczne (36 875 ha) Nieużytki (15 701 ha) Tereny różne (2 418 596 ha) Użytki rolne (858 736 ha) Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione (193 907 ha) Grunty zabudowane i zurbanizowane (41 415 ha) Grunty pod wodami (1 595 ha) Użytki ekologiczne (34 919 ha) Nieużytki (6 988 ha) Tereny różne Mieszkaniowe 70,5% 10,2% 3,5% 11,5% Grunty orne Sady Łąki Pastwiska 95,3% 4,7% Lasy Zadrzewione i zakrzewione 2,6% 46,9% 10,3% 5,9% 24,6% 5,4% 1,2% 0,3% Przemysłowe Inne zabudowane Zurbanizowane niezabudowane Rekreacyjne Drogi Koleje 92,1% 7,9 % Morskie Płynące Stojące 0,7% 0,2% 3,3% Rolne zabudowane Stawy Rowy 2,8% Inne komunikacyjne Kopalne 81

2 510 000 2 500 000 2 490 000 2 480 000 2 470 000 2 460 000 2 450 000 2 440 000 2 430 000 2 420 000 2 410 000 [ha] Struktura zmian użytków gruntowych 2 418 596 ha - Użytki rolne 860 000 850 000 840 000 830 000 820 000 810 000 800 000 858 736 ha - Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 200 000 190 000 180 000 170 000 160 000 150 000 193 907 ha - Grunty zabudowane i zurbanizowane 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 41 415 ha - Grunty pod wodami 34 919 ha - Nieużytki 6 988 ha - Tereny różne 1 595 ha - Użytki ekologiczne 82

Udział użytków gruntowych w miastach i na obszarach wiejskich [%] 69,8 % 70 60 50 40 39,6 % 36,0 % 30 19,8 % 24,4 % 20 10 3,5 % 2,5 % 1,1 % 0,0 % 0,0 % 1,4 % 1,0 % 0,6 % 0,2 % 0 Użytki rolne Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione Grunty zabudowane i zurbanizowane Wody Użytki ekologiczne Nieużytki Tereny rożne Miasta Obszary wiejskie 83

Rozdział III Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów A. Zmiany użytkowania gruntów 84

Struktura zmian własności użytków rolnych [ha] 2 350 000 2 297 282 ha - Osoby fizyczne 2 330 000 3% 2 310 000 2 290 000 120 000 100 000 95% 80 000 60 000 40 000 20 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 62 751 ha - Skarb Państwa 17 528 ha - Gminy 17 112 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 11 714 ha - Wspólnoty gruntowe 4 986 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 4 782 ha - Spółdzielnie 1 984 ha - Powiaty 457 ha - Województwo Mazowieckie 85

Struktura zmian własności gruntów ornych 1 690 000 1 635 376 ha - Osoby fizyczne 1 680 000 1 670 000 1 660 000 1 650 000 1 640 000 1 630 000 70 000 96% 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 37 190 ha - Skarb Państwa 11 536 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 11 167 ha - Gminy 3 630 ha - Spółdzielnie 3 170 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 1 466 ha - Powiaty 1 038 ha - Wspólnoty gruntowe 227 ha - Województwo Mazowieckie 86

Struktura zmian własności gruntów rolnych zabudowanych 78 000 77 190 ha - Osoby fizyczne 77 000 76 000 75 000 74 000 73 000 72 000 71 000 70 000 69 000 68 000 95% 4 000 3 000 2 000 1 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 1 280 ha - Skarb Państwa 1 092 ha - Gminy 666 ha- Spółki prawa handlowego i inne podmioty 352 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 239 ha - Spółdzielnie 73 ha - Powiaty 44 ha - Wspólnoty gruntowe 25 ha - Województwo Mazowieckie 87

Struktura zmian własności gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych [ha] 474 000 470 000 472 968 ha - Skarb Państwa 466 000 462 000 458 000 366 000 362 000 358 000 354 000 350 000 346 000 342 000 338 000 334 000 330 000 326 000 322 000 318 000 12 000 8 000 4 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 42% 55% 363 081 ha - Osoby fizyczne 11 365 ha - Wspólnoty gruntowe 4 951 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 4 404 ha - Gminy 961 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 351 ha - Powiaty 338 ha - Województwo Mazowieckie 317 ha - Spółdzielnie 88

Struktura zmian własności gruntów zabudowanych i zurbanizowanych [ha] 70 000 65 000 68 096 ha - Gminy 51 136 ha - Osoby fizyczne 46 053 ha - Skarb Państwa 60 000 55 000 50 000 7% 4% 45 000 40 000 35% 35 000 24% 30 000 25 000 20 000 26% 15 000 10 000 5 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 14 161 ha - Powiaty 7 748 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 3 355 ha - Województwo Mazowieckie 2 101 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 1 135 ha - Spółdzielnie 122 ha - Wspólnoty gruntowe 89

[ha] 40 000 38 000 36 000 34 000 32 000 30 000 28 000 Struktura zmian własności terenów mieszkaniowych 12% 3% 26 000 24 000 81% 22 000 20 000 18 000 16 000 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 38 685 ha - Osoby fizyczne 5 754 ha - Gminy 1 387 ha - Skarb Państwa 840 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 757 ha - Spółdzielnie 145 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 60 ha - Powiaty 19 ha - Województwo Mazowieckie 12 ha - Wspólnoty gruntowe 90

Struktura zmian własności dróg 60 000 50 000 51 547 ha - Gminy 20 270 ha - Skarb Państwa 13 406 ha - Powiaty 2 674 ha - Województwo Mazowieckie 1 900 ha - Osoby fizyczne 1 013 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 41 ha - Wspólnoty gruntowe 28 ha - Spółdzielnie 4 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 40 000 15% 30 000 22% 57% 20 000 3 000 10 000 2 500 2 000 1 500 1 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 500 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 91

Struktura zmian własności użytków ekologicznych 1 600 1 500 1 400 1 300 1 200 1 100 1 000 1 522 ha - Skarb Państwa 202 ha - Osoby fizyczne 23 ha - Gminy 21 ha - Wspólnoty gruntowe 3 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 0 ha - Spółdzielnie 0 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 0 ha - Powiaty 0 ha - Województwo Mazowieckie 900 800 700 13% 600 500 400 300 200 85% 100 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 92

Struktura zmian własności nieużytków 24 000 23 000 23 079 ha - Osoby fizyczne 9 000 6% 5% 8 000 7 000 21% 6 000 66% 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 7 141 ha - Skarb Państwa 1 929 ha - Wspólnoty gruntowe 1 760 ha - Gminy 746 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 111 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 62 ha - Powiaty 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 54 ha - Spółdzielnie 37 - Województwo Mazowieckie 93

Struktura zmian własności gruntów pod wodami 38 500 38 426 ha - Skarb Państwa 38 000 4% 37 500 37 000 36 500 36 000 93% 35 500 1 500 1 463 ha - Osoby fizyczne 625 ha - Gminy 1 000 460 ha - Województwo Mazowieckie 257 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 500 154 ha - Wspólnoty gruntowe 14 ha - Powiaty 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 13 ha - Spółdzielnie 3 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 94

Struktura zmian własności terenów różnych 15 000 14 000 13 000 12 000 11 000 10 000 9 000 4 590 ha - Skarb Państwa 1 455 ha - Osoby fizyczne 351 ha - Gminy 262 ha - Spółki prawa handlowego i inne podmioty 148 ha - Województwo Mazowieckie 114 ha - Kościoły i związki wyznaniowe 60 ha - Wspólnoty gruntowe 4 ha - Powiaty 4 ha - Spółdzielnie 8 000 7 000 6 000 5% 4% 5 000 4 000 21% 3 000 2 000 66% 1 000 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 95

Rozdział III Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów B. Dyslokacja wybranych użytków gruntowych 96

Udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 80% do 95% (77) 50% do 80% (227) 30% do 50% (35) 0% do 30% (42) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 97

Udział gruntów ornych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 70% do 83% (31) 50% do 70% (134) 30% do 50% (128) 10% do 30% (68) 1% do 10% (20) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 98

Udział sadów w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 66% (1) Bielsk Duży 30% do 46% (7) 10% do 30% (11) 1% do 10% (129) 0% do 1% (233) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 99

Udział trwałych użytków zielonych (łąk i pastwisk) w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 40% do 51% (3) 30% do 40% (13) 20% do 30% (64) 10% do 20% (150) 0% do 10% (151) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 100

Udział gruntów rolnych zabudowanych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych Kosów Lacki 9% (1) 5% do 7% (7) 2% do 5% (237) 0% do 2% (136) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 101

Udział gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 70% do 82% (4) 50% do 70% (11) 30% do 50% (73) 10% do 30% (197) 0% do 10% (96) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 102

Udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 70% do 97% (14) 40% do 70% (25) 20% do 40% (32) 5% do 20% (81) 1% do 5% (229) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 103

Udział terenów mieszkaniowych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 40% do 50% (3) 20% do 40% (24) 10% do 20% (33) 1% do 10% (87) 0% do 1% (234) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 104

Udział terenów rekreacyjnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 10% do 20% (3) 1% do 10% (33) 0% do 1% (285) 0% (60) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 105

Udział dróg w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 20% do 25% (3) 10% do 20% (22) 5% do 10% (46) 2% do 5% (234) 1% do 2% (76) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 106

Udział użytków ekologicznych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 0,5% do 1,0% (4) 0,3% do 0,5% (9) 0,0% do 0,3% (88) 0,0% (280) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 107

Udział nieużytków w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 6,0% do 9,8% (2) 4,0% do 6,0% (4) 2,0% do 4,0% (26) 0,5% do 2,0% (241) 0,0% do 0,5% (108) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 108

Udział gruntów pod wodami w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 26,3% (1) 5,0% do 15,0% (31) 0,5% do 5,0% (124) 0,0% do 0,5% (211) 0,0% (14) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 109

Udział terenów różnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 27% (1) 3% do 6% (4) 1% do 3% (23) 0% do 1% (204) 0% (149) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 110

Rozdział III Struktura zmian sposobu użytkowania gruntów C. Zmiany udziału użytków gruntowych 111

Zmiany udziału użytków rolnych w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku zmiany od 2002 r. [ha] 2 499 000 2 489 000 2 479 000 2 469 000 2 459 000 2 449 000 2 439 000 2 429 000 2 419 000 2 409 000 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 0 ha do 177 ha (35) Brak zmian (38) -200 ha do 0 ha (298) -500 ha do -200 ha (3) -978 ha do -500 ha (7) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 112

Zmiany udziału gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku zmiany od 2002 r. [ha] 860 000 850 000 840 000 830 000 820 000 810 000 800 000 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 600 ha do 1010 ha (3) 200 ha do 600 ha (6) 0 ha do 200 ha (170) Brak zmian (119) -78 ha do 0 ha (83) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 113

Zmiany udziału gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku zmiany od 2002 r. [ha] 195 000 190 000 185 000 180 000 175 000 170 000 165 000 160 000 155 000 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 100 ha do 207 ha (6) 0 ha do 100 ha (282) Brak zmian (67) -27 ha do 0 ha (25) -175 ha (1) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 114

Zmiany udziału użytków ekologicznych w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku [ha] 1 800 zmiany od 2002 r. 1 600 1 400 1 200 1 000 800 600 400 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 0 ha do 5 ha (9) Brak zmian (366) -10 ha do 0 ha (5) -177 ha (1) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 115

Zmiany udziału nieużytków w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku zmiany od 2002 r. [ha] 37 000 36 500 36 000 35 500 35 000 34 500 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 59 ha (1) 0 ha do 32 ha (24) Brak zmian (257) -50 ha do 0 ha (97) -95 ha do -50 ha (2) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 116

Zmiany udziału gruntów pod wodami w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku [ha] 41 500 zmiany od 2002 r. 41 000 40 500 40 000 39 500 39 000 38 500 38 000 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 278 ha (1) 50 ha do 96 ha (4) 0 ha do 50 ha (67) Brak zmian (293) -75 ha do 0 ha (16) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 117

Zmiany udziału terenów różnych w jednostkach ewidencyjnych spadek/wzrost w ciągu roku zmiany od 2002 r. [ha] 16 000 15 000 14 000 13 000 12 000 11 000 10 000 9 000 8 000 7 000 6 000 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 90 ha (1) 0 ha do 8 ha (12) Brak zmian (315) -60 ha do 0 ha (51) -150 ha do -108 ha (2) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 118

Rozdział IV Zmiany struktury gruntów użytkowanych rolniczo oraz kierunki urbanizacji 119

Na podstawie zestawień zbiorczych danych objętych ewidencją gruntów i budynków z lat 2002-2013 opracowano analizę w zakresie zmian w strukturze własnościowej gruntów użytkowanych rolniczo. Przyjęto do niniejszej analizy grunty będące własnością, we władaniu lub w zarządzie następujących podgrup rejestrowych: 1.1 - Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa 7.1 - Osób fizycznych 8.1 - Rolniczych spółdzielni produkcyjnych Do podgrupy 1.1 zalicza się grunty wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, przejęte przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa w trybie ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz grunty nabyte przez tę Agencję w drodze umów prawa cywilnego. Do podgrupy 7.1 zalicza się te grunty które są własnością osób fizycznych, oraz grunty, których właściciele nie są znani, znajdujące się we władaniu, na zasadach samoistnego posiadania tych osób, które w rozumieniu przepisów podatkowych wchodzą w skład gospodarstw rolnych. Do podgrupy 8.1 zalicza się grunty, które są własnością rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich związków, oraz grunty, których właściciele nie są znani, znajdujące się we władaniu, na zasadach samoistnego posiadania, tych osób prawnych. 120

Zmiany w strukturze gruntów użytkowanych rolniczo 2 540 000 2 530 000 2 520 000 2 510 000 2% 2 500 000 2 490 000 2 480 000 2 470 000 2 460 000 98% 70 000 60 000 50 000 40 000 30 000 7.1 - Osoby fizyczne 1.1 - Agencja Własności Rolnej SP 10 000 8.1 - Rolnicze spółdzielnie produkcyjne 0 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. 121

Udział gruntów AWRSP w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 10% do 14% (3) 5% do 10% (9) 1% do 5% (88) 0% do 1% (281) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) spadek/wzrost w stosunku do stanu z 2003 r. 0 ha do 281 ha (24) -300 ha do 0 ha (329) -600 ha do -300 ha (24) -839 ha do -600 ha (4) 122

Udział gruntów osób fizycznych wchodzących w skład gospodarstw rolnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 80% do 95% (104) 50% do 80% (165) 20% do 50% (67) 0% do 20% (45) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) spadek/wzrost w stosunku do stanu z 2003 r. 0 ha do 896 ha (81) -900 ha do 0 ha (286) -1720 ha do -900 ha (13) -2806 ha (1) 123

Udział gruntów rolniczych spółdzielni produkcyjnych w ogólnej powierzchni jednostek ewidencyjnych 2,0% do 3,3% (5) 1,0% do 2,0% (10) 0,5% do 1,0% (10) 0% do 0,5% (356) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) spadek/wzrost w stosunku do stanu z 2003 r. 0 ha do 109 ha (31) -100 ha do 0 ha (338) -200 ha do -100 ha (7) -314 ha do -200 ha (5) 124

Udział gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych w gruntach należących do osób fizycznych 90% do 99% (182) 60% do 90% (127) 30% do 60% (40) 0% do 30% (32) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 125

Udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w stosunku do gruntów rolnych i leśnych w jednostkach ewidencyjnych 2003 r. 2013 r. 2003 2013 80% do 100% (7) (7) 50% do 80% (15) (23) 30% do 50% (21) (27) 10% do 30% (44) (49) 0% do 10% (294) (275) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 126

Wzrost/spadek udziału gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w stosunku do gruntów rolnych i leśnych w jedn. ewidencyjnych okresie 2003-2013 200% do 370% (9) 100% do 200% (24) Wzrost do 100% (263) Brak zmian (17) Spadek do - 80% (68) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 127

Wzrost/spadek udziału gruntów rolnych zabudowanych w jednostkach ewidencyjnych w okresie 2003-2013 0% do 5% (225) -10% do 0% (148) -30% do -10% (8) (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 128

Rozdział V Modernizacji ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych 129

Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i budynków wprowadza podział budynków ze względu na podstawową funkcję użytkową budynku na następujące rodzaje: 1) budynki mieszkalne; 2) budynki przemysłowe; 3) budynki transportu i łączności; 4) budynki handlowo-usługowe; 5) zbiorniki, silosy i budynki magazynowe; 6) budynki biurowe; 7) budynki szpitali i zakładów opieki medycznej; 8) budynki oświaty, nauki i kultury oraz budynki sportowe; 9) budynki produkcyjne, usługowe i gospodarcze dla rolnictwa; 10) inne budynki niemieszkalne. Przynależność budynku do odpowiedniego rodzaju ustala się zgodnie z zasadami Klasyfikacji Środków Trwałych, wprowadzonej na podstawie przepisów o statystyce publicznej. Natomiast nieruchomości lokalowe ze względu na funkcję użytkową dzieli się na: 1) lokale mieszkalne; 2) lokale niemieszkalne. 130

Jednostki ewidencyjne, w których zakończono proces modernizacji ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych 2011 r. 2012 r. (169) (212) (181) (200) Jednostki ewidencyjne, w których przeprowadzono modernizację egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych (216) Jednostki ewidencyjne, w których nie przeprowadzono modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych (165) m. Ożarów Mazowiecki zakończono tylko modernizację egib w zakresie budynków (w nawiasie podano liczbę jednostek ewidencyjnych) 131

Miasta, w których zakończono proces modernizacji ewidencji gruntów i budynków w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych Miasta i dzielnice (Warszawa), w których przeprowadzono modernizację egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych (77miast i 17 dzielnic m. st. Warszawy) Miasta i dzielnice (Warszawa), w których nie przeprowadzono modernizacji egib w zakresie budynków i nieruchomości lokalowych (7 miast i 1 dzielnica m. st. Warszawy) m. Ożarów Mazowiecki zakończono tylko modernizację egib w zakresie budynków 132

Struktura własności budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib 3% Spółki pr. handl. i inne podm. Województwo Powiaty Spółki prawa handlowego i inne podmioty 15 332 15 521 Wspólnoty gruntowe Województwo Powiaty 70 1 064 132 2 563 91% Kościoły i zw. wyznaniowe Spółdzielnie Osoby fizyczne Wspólnoty gruntowe 13 792 Gminy Kościoły i związki wyznaniowe 212 5 098 Skarb Państwa Spółdzielnie Osoby fizyczne 11 818 6 603 46 541 1 199 675 Gminy 5 117 33 712 Skarb Państwa 9 145 17 680 0 100 000 200 000 300 000 400 000 500 000 600 000 700 000 800 000 900 000 1 000 000 1 100 000 1 200 000 Nieruchomość budynkowa Nieruchomość gruntowa zabudowana 133

Struktura budynków stanowiących własność Skarbu Państwa, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 8 910 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 2 193 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 650 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 231 Budynki biurowe 1 701 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 1 946 Budynki handlowo usługowe 1 267 Budynki transportu i łączności 3 962 Budynki przemysłowe 1 670 Budynki mieszkalne 4 295 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 7 000 8 000 9 000 134

Struktura budynków stanowiących własność Samorządu Województwa Mazowieckiego, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 294 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 52 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 65 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 129 Budynki biurowe 77 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 127 Budynki handlowo usługowe 38 Budynki transportu i łączności 177 Budynki przemysłowe 43 Budynki mieszkalne 132 0 50 100 150 200 250 300 135

Struktura budynków stanowiących własność powiatów, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 633 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 171 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 596 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 271 Budynki biurowe 175 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 148 Budynki handlowo usługowe 65 Budynki transportu i łączności 320 Budynki przemysłowe 81 Budynki mieszkalne 235 0 100 200 300 400 500 600 700 136

Struktura budynków stanowiących własność gmin, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 1 366 10 790 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 3 584 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 475 Budynki biurowe 970 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 1 228 Budynki handlowo usługowe 3 294 Budynki transportu i łączności 6 707 Budynki przemysłowe 1 019 Budynki mieszkalne 9 396 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 137

Struktura budynków stanowiących własność osób fizycznych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 155 280 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 398 198 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 547 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 355 Budynki biurowe 2 518 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 13 731 Budynki handlowo usługowe 19 038 Budynki transportu i łączności 80 956 Budynki przemysłowe Budynki mieszkalne 6 014 569 579 0 100 000 200 000 300 000 400 000 500 000 600 000 138

Struktura budynków stanowiących własność spółdzielni, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 2 430 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 354 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 56 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 24 Budynki biurowe 394 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 550 Budynki handlowo usługowe 2 141 Budynki transportu i łączności 4 721 Budynki przemysłowe 520 Budynki mieszkalne 7 231 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 7 000 8 000 139

Struktura budynków stanowiących własność kościołów i związków wyznaniowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 724 2 434 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 314 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 20 Budynki biurowe 54 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 50 Budynki handlowo usługowe 74 Budynki transportu i łączności 414 Budynki przemysłowe 38 Budynki mieszkalne 1 188 0 500 1 000 1 500 2 000 2 500 140

Struktura budynków stanowiących własność wspólnot gruntowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 166 343 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 29 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 0 Budynki biurowe 10 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 10 Budynki handlowo usługowe 70 Budynki transportu i łączności 19 Budynki przemysłowe 17 Budynki mieszkalne 141 0 50 100 150 200 250 300 350 141

Struktura budynków stanowiących własność spółek prawa handlowego i innych podmiotów, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Inne budynki niemieszkalne 9 875 Budynki prod-usług i gosp. dla rolnictwa 920 Budynki oświaty, nauki i kultury oraz sport. 359 Budynki szpitali i zakł. opieki medycznej 120 Budynki biurowe 2 824 Zbiorniki, silosy, budynki magazynowe 3 854 Budynki handlowo usługowe 2 620 Budynki transportu i łączności 1 689 Budynki przemysłowe 3 899 Budynki mieszkalne 4 693 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 7 000 8 000 9 000 10 000 142

Struktura własności nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib Spółki pr. handl. i inne podm. 7% 14% Województwo Powiaty Wspólnoty gruntowe Spółki prawa handlowego i inne podmioty 3 563 13 889 Kościoły i zw. wyznaniowe Województwo 20 132 Spółdzielnie Powiaty 14 26 76% Osoby fizyczne Gminy Wspólnoty gruntowe 12 508 Skarb Państwa Kościoły i związki wyznaniowe 48 61 Spółdzielnie 7 094 97 015 Osoby fizyczne 24 048 558 890 Gminy Skarb Państwa 2 789 1 299 8 290 46 709 0 100 000 200 000 300 000 400 000 500 000 600 000 Funkcja niemieszkalna Funkcja mieszkalna 143

Zmiany ilości budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib - podział na rodzaj własności 1 400 000 1 282 708 1 200 000 1 094 900 968 064* 1 000 000 800 000 600 000 419 210 461 246 400 000 265 768 345 863 200 000 45 544 64 595 76 306 77 026 87 861* 88 576 88 380 0 Nieruchomość gruntowa zabudowana Nieruchomość budynkowa 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 * od 2011 roku sporządzane są zestawienia również dla obszarów wiejskich 144

Zmiany ilości budynków, objętych zestawieniami zbiorczymi egib - podział na typy budynków 600 000 500 000 400 000 300 000 200 000 100 000 0 2007 2008 2009 2010 2011 * 2012 2013 * od 2011 roku sporządzane są zestawienia również dla obszarów wiejskich 145

Zmiany ilości nieruchomości lokalowych, objętych zestawieniami zbiorczymi egib 700 000 685 186 687 843 600 000 633 979* 500 000 507 954 434 074 400 000 300 000 289 632 200 000 100 000 76 570 4 376 12 432 19 720 23 931 31 228* 35 416 37 220 0 Lokale mieszkalne Lokale niemieszkalne 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 * od 2011 roku sporządzane są zestawienia również dla obszarów wiejskich 146