Prof. UW dr hab. Robert Grzeszczak Katedra Prawa Europejskiego Wydział Prawa i Administracji UW KONSPEKT ZAJĘĆ przepływ pracowników (całość tj. części I-III): I część swobody przepływu pracowników: Podstawy prawne (art. 45 TFUE), osoby uprawnione do korzystania ze swobody przemieszczania się; obywatelstwo UE, unijne pojęcie pracownik, prawa przysługujące pracownikom i ich rodzinom, praca w administracji publicznej wyjątek od art. 45 TFUE I. Kategorie osób uprawnionych do korzystania ze swobody przemieszczania się II. Podstawy traktatowe i prawo pochodne UE: Art. 45 TFUE, ale także - art. 3 TUE (cele) a tu m.in. ( ) wysoki poziom zatrudnienia i ochrony socjalnej, podnoszenie standardu i jakości życia i spójność gospodarczą i społeczna ( ). Stąd w pozostałych częściach (tytułach) TFUE uszczegółowienie: TYTUŁ IV SWOBODNY PRZEPŁYW OSÓB, USŁUG I KAPITAŁU Rozdział 1: Pracownicy / TYTUŁ IX: Zatrudnienie / Tytuł X: Polityka społeczna; Tytuł XII: edukacja, szkolenia zawodowe i młodzież / Tytuł XVIII: Spójność ekonomiczna i społeczna Prawo pochodne: rozporządzenie 1612/68, prawa pracowników i ich rodzin / rozporządzenie 1251/70, prawo pozostania po okresie zatrudnienia oraz dyrektywa 2004/38/WE w sprawie prawa obywateli UE i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich (Dz. Urz. UE 2004 L 158/77)/ sytuację pracowników migrujących w odniesieniu do sfery zatrudnienia precyzuje rozporządzenie 492/2011 III. Rynki pracy w EOG i w Szwajcarii oraz kwestia okresów przejściowych IV. Obywatelstwo UE por. odp. konspekt z sem. zimowego!!!! Micheletti C-369/90; Sprawa C-413/99 Baumbast [2002] ECR I-7091; Sprawa C-138/02 Collins [2003]; Sprawa C-456/02 Trojani [2004], 7.09.04 r. V. Elementy swobody z art. 45 ust. 3 TFUE spr. C-292/89 Antonissen [1991]: wyliczenie uprawnień pracowników migrujących w art. 45 TFUE jest przykładowe VI. Podmioty zobowiązane do przestrzegania przepisów dotyczących swobody pracowniczej Część II: pojęcie pracownika I. Pracownik pojęcie unijne: Hoekstra [1964] ECR 177: pojęcie pracownika ma charakter wspólnotowy, definiuje je ETS Levin [1982] ECR 1035: praca w niepełnym wymiarze
wynagrodzenie Lawrie-Blum [1986] ECR 2121:staż nauczycielski, niskie Steymann [1988] ECR 6159: praca dla wspólnoty religijnej Bettray [1989] ECR 1621: NIE - praca w ramach terapii antynarkotykowej godzin -357/89 Raulin [1992] ECR I-1027: niewielka ilość przepracowanych -188/00 Kurz [2002] ECR I-10691: rodzaj i wysokość wynagrodzenia -138/02 Collins [2003]; status osób poszukujących pracy II. Swoboda i wyjątek praca w administracji publicznej Zatrudnienie w administracji publicznej musi być oparte na stosunku lojalności wobec państwa oraz więzi narodowej (spr. 149-79 Komisja/Belgia; C-290/94 Komisja/Grecja). TSUE sprecyzował 2 przesłanki: (1) bezpośredni lub pośredni udział w sprawowaniu władzy; oraz (2) ochrona ogólnych interesów państwa lub władz publicznych. -15/96 Schöning-Kougebetopoulou -473/93 Komisja/Luksemburg III. Zakaz dyskryminacji migrującego pracownika, Dyskryminacja pracownika przykład z orzecznictwa polskiego TSUE: -611/10; Hudziński i C-612/10; Wawrzyniak z 29.11.2011r. -281/98 Roman Angonese p. Cassa di Risparmio di Bolzano Problem tzw. dyskryminacji odwrotna Prawo do korzyści socjalnych - korzyści socjalne sprawa 207/78 Even o Sprawa Trojani (C-456/02) o Odmowa wypłaty zasiłku inp. spr. Wenda Geven p. Land Nordrhein-Westfalen, C-213/05 o Przyznawanie dodatków rodzicielskich: spr. C-137/04 Rockler 2006 r. o Nabywana nieruchomości spr. 305/87, Komisja przeciwko Grecji o Dumping socjalny spr. z 4 kwietnia 1975r. spr.167/73, Komisja przeciwko Francji oraz spr. z 17 marca 1993 r. w spr. Sloman Neptun o Ochrona osób dotkniętych kalectwem przed wypowiedzeniem pracy, zob. wyrok z 13 grudnia 1972 w spr. 44/72, Marsman o Pozamałżeńskie wspólnoty życiowe: spr. z 17 kwietnia 1986 r. 59/85, Reed o Służba wojskowa: spr. z 15 października 1969 r. 15/69 Ugliola
o inne (por. TS w spr. połączonych C-611/10; Hudziński i C-612/10; Wawrzyniak z 29.11.2011r.) II część swobody przepływu pracowników: Unii oraz członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw czł. należy mieć tekst dyrektywy podczas zajęć I. Charakterystyka dyrektywy 2004/38-482/01 i C-493/01 Orfanopoulos and Oliveri (pkt 97-98) oraz C-127/08 Metock Wyjątki dyrektywy zawężająco: sprawy 139/85 Kempf (pkt 13) i C-33/07 Jipa (pkt 23). -370/90 Singh spr. C-291/05 Eind -60/00 Carpenter spr. C-112/91, Werner sytuacja studentów III. Sytuacja obywateli Unii Europejskiej w świetle dyrektywy 2004/38 zakres podmiotowy: obywatele UE oraz członkowie ich rodzin niezależnie od przynależności państwowej, prawo opuszczenia kraju ojczystego i wjazdu na terytorium innego państwa członkowskiego, * prawo pobytu w dowolnym państwie członkowskim na okres do 3 miesięcy bez żadnych formalności, jedynie za okazaniem dowodu tożsamości, prawo pobytu na okres powyżej 3 miesięcy: przysługuje pracownikom, osobom prowadzącym działalność gospodarczą, innym osobom posiadającym wystarczające środki finansowe, członkom rodzin obywateli UE, prawo stałego pobytu: przysługuje wszystkim obywatelom UE, którzy w państwie przyjmującym przebywają co najmniej 5 lat, prawo stałego pobytu można utracić jedynie w razie nieobecności w państwie przyjmującym przez okres przekraczający 2 kolejne lata, wzmocnienie pozycji prawnej członków rodzin obywateli UE (zwłaszcza zachowanie prawa pobytu w razie śmierci lub wyjazdu obywatela UE, a także rozwodu lub unieważnienia małżeństwa), onkowskie działań uzasadnionych ochroną porządku, bezpieczeństwa lub zdrowia publicznego, ojczysty. Definicja rodziny dla celów swobodnego przemieszczania się pracowników z dyrektywy oraz zakres pojęcia rodzina pracownika wg orzecznictwa TS
Berlin (267/83) sprawa Singh (C-370/90) ; sprawa Reed (59/85) ; spr. Lubor Gaal C- 7/94 raw podstawowych Lebon (pkt 22) i C-1/05 Jia; w spr. połączonych C-424/10; Tomasz Ziółkowski i C-425/10; Barbara Szeja i inni. z 16 grudnia 2011 r. Sprawa z 25.7.2008 r. w sprawie C 127/08, Metock i inni IV. Uprawnienia pracowników migrujących na podstawie dyrektywy i orzecznictwa TSUE! III część swobody przepływu pracowników: Dopuszczalne ograniczenia ze względu na porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne, zdrowie publiczne, Unijna koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego : 41/74 Van Duyn [1974] : praca dla kościoła scientologicznego 67/74 Bonsignore [1979]: nielegalne posiadanie broni 30/77 Bouchereau [1977] : uprzednio skazani 36/75 Rutili [1975] : polityczny aktywista, organizator strajków 115 i 116/81 Adoui & Cornuaille [1982] : francuskie kelnerki 131/79 Santillo [1980]: przestępca seksualny C-100/01 Olazabal [2002]: członek ETA OGRANICZENIA SWOBODY PRZEMIESZCZANIA SIĘ OSÓB ZE WZGLĘDÓW PORZĄDKU, BEZPIECZEŃSTWA LUB ZDROWIA PUBLICZNEGO (dyrektywa 2004/38) Spr. 41/74 Van Duyn p. Homme Office 115/81 Adoui i Cornuaille C-268/99 Jany Sprawa C-473/93 KE p. Wlk. Księstwo Luxemburga Sprawa 167/73 KE p. Francja (kodeks morski francuski) Wyrok w sprawie C-145/08; Tsakouridis z 23.11.2010 r. Sprawa C-22/08 Vatsouras [2009] Problem: Nadużycie praw (art. 35 dyrektywy) Względy ochrony zdrowia Zastosowanie doktryny wymogów imperatywnych do swobody przepływu pracowników: Sprawa C-415/93 Bosman [1995] ECR I-492 Sprawa C-138/02 Collins [2003] KOORDYNACJA KRAJOWYCH SYSTEMÓW UBEZPIECZEO SPOŁECZNYCH 1. Podstawy prawne: art. 48 z TFUE, rozporządzenie nr 883/2004 z 29.04.2004 r. o koordynacji systemów ubezpieczeń społecznych
dyrektywa 98/49 z 29.06.1998 r. dotycząca zachowania dodatkowych uprawnień emerytalnych pracowników oraz osób prowadzących działalność na własny rachunek przemieszczających się w obrębie UE Unijna koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego Orzeczenie w sprawie U. Ruffler (C-544/07) Wyrok TSUE w sprawie Filipiak