Szukanie wspólnej wartości (korzyści) w klastrze
Struktura klastrowa M. Porter - klastry to geograficzne koncentracje wzajemnie powiązanych przedsiębiorstw, wyspecjalizowanych dostawców (w tym dostawców usług), przedsiębiorstw z innych powiązanych sektorów i branż oraz instytucji otoczenia gospodarczego (np. uniwersytetów, izb handlowych) wzajemnie konkurujących oraz współpracujących
Korzyści Podmioty wstępują w struktury klastrowe w celu osiągania długofalowych korzyści, którymi są przede wszystkim zabezpieczenie funkcjonowania oraz intensyfikacja rozwoju. Efekt synergii współdziałanie różnych czynników, którego efekt jest większy niż suma poszczególnych działań
Problemy Rzeczywistość ekonomiczna nie sprzyja spontanicznemu powstawaniu klastrów Antyinnowacyjna struktura gospodarki Przez innowacyjność gospodarki należy rozumieć zdolność i motywację przedsiębiorstw do ustawicznego poszukiwania i wykorzystywania w praktyce wyników prac badawczych i rozwojowych, nowych koncepcji, pomysłów i wynalazków. Niesprzyjające prawo
Problemy Obawy potencjalnych uczestników klastra Dotychczasowe działania były ukierunkowane na stworzeniu oficjalnych struktur klastrowych, które nie przetrwały w dłuższym okresie czasu Brak liderów wokół których mógłby się stworzyć łańcuch kooperacji Złożoność struktury klastrowej Aby klaster zaczął funkcjonować potrzeba wdrożenia wysokich standardów organizacyjnych w trudnym otoczeniu prawnym
Budowanie współpracy Współpraca oparta na zaufaniu kluczowy element Współpraca między przedsiębiorstwami przebiega najlepiej, gdy fizyczna lokalizacja przedsiębiorstw-partnerów jest wystarczająco bliska, aby umożliwić częste interakcje i skuteczną wymianę informacji. Bliskie sąsiedztwo współpracujących w klastrze przedsiębiorstw ułatwia częste osobiste kontakty. Ten proces tworzy wspólny język i kod komunikacji, czasami nazywany wiedzą ukrytą. To z kolei prowadzi do tworzenia się środowiska biznesowego wzmacniającego wzajemne zaufanie, co daje możliwości współdzielenia procesów biznesowych i zacieśnienia współpracy [Maskell, 2001]
Świadomość potrzeby współpracy Początkowe działania muszą się skupiać na wczesnych korzyściach dla uczestników w najmniej spornych obszarach. Odniesienie sukcesu w procesie budowania klastra wymaga więc przede wszystkim wypracowania konsensusu we współpracy grupy składającej się często z bardzo różniących się podmiotów Współpraca z innymi przedsiębiorstwami to nowe pomysły Identyfikacja problemów, z którymi pojedyncze przedsiębiorstwo nie byłoby sobie w stanie poradzić
Świadomość potrzeby współpracy Klaster to praca nad rozwojem firmy, zapewnieniem długotrwałego rozwoju (przedsiębiorcy często koncentrują się nad pozyskiwaniem środków obrotowych oraz na bieżącym gaszeniu pożarów) Trudny i żmudny proces (duża niechęć wynikająca z dysproporcji przedstawiania procesu tworzenia i rozwoju klastra na podstawie najlepszych dostępnych praktyk (best practice cases) a prawdziwym procesem tworzenia i funkcjonowania klastra. Opisy przykładowych inicjatyw są konstruowane w sposób podkreślający wizję i strategię, rzadko rezultaty, nie mówiąc o napotkanych problemach. Rozwiązanie tych problemów często wiąże się ze zmianą dotychczasowej strategii. Nie da się stworzyć inicjatywy klastrowej spełniającej potrzeby uczestników, kopiując rozwiązania z innych regionów, nawet najlepszych).
Cel Małe firmy są zorientowane na rynek lokalny. Inicjatywa klastrowa może przyczynić się do włączenia ich w krajowe i międzynarodowe sieci oraz pomóc w wejściu na nowe rynki zbytu. Warunek: uzyskanie masy krytycznej dla wystąpienia korzyści skali działania
Cel Istotą skutecznego budowania klastra jest takie organizowanie sieci powiązań, aby układ - poprzez wewnętrzną kooperację - był zdolny do funkcjonowania i rozwoju na poziomie konkurencji międzyregionalnej, krajowej czy globalnej Inicjowanie współpracy z władzami regionalnymi Wykorzystanie zasobów jednostek naukowych w biznesie Zbieranie i wymianę informacji Występowanie w obronie interesów członków Klastra Organizowanie i prowadzenie dla członków Klastra systemu usług doradczych i konsultingowych
Test gotowości dla organizacji NIE TAK zachowawcza imitująca (naśladująca) skoncentrowana na działalności podst. skoncentrowana na maksymalizacji wykorzystania obecnych zasobów podążająca za klientem kreatywna innowacyjna skoncentrowana na kompetencjach ucząca się wyprzedzająca klienta
Konkurencyjność przedsiębiorstw Współczesne procesy zachodzące w gospodarce, w tym procesy innowacyjne w szczególności cechuje w coraz większym stopniu charakter systemowy. Oznacza to iż aby odnieść sukces (wprowadzić innowacyjny produkt czy technologię na rynek, być konkurencyjnym na rynkach międzynarodowych) nie wystarczają już zasoby zgromadzone przez pojedyncze przedsiębiorstwo. Innowacyjne przedsiębiorstwo dzisiaj, to takie, które ma dostęp do różnych źródeł wiedzy o nowych technologiach, a jednocześnie posiada odpowiedni poziom własnego kapitału intelektualnego niezbędny do tego aby tą wiedzę efektywnie wykorzystać
Kluczowe czynniki rozwoju klastra wysoki poziom kompetencji i jakości zasobów ludzkich przyjazne otoczenie instytucjonalno regulacyjne, wzajemne zaufanie w relacjach pomiędzy uczestnikami klastra zorientowanie struktury klastrowej na zewnątrz, a nie do wewnątrz elastyczność i jak najmniejszy poziom sformalizowania struktury tworzenie struktur klastrowych w obszarach działalności, które mają perspektywy rozwoju
Właściwa koordynacja Na etapie tworzenia klastra kluczowym czynnikiem powodzenia jest skuteczność pracy koordynatora klastra Głównym zadaniem powinno być budowanie wzajemnych relacji i zaufania pomiędzy potencjalnymi uczestnikami klastra, koordynowanie procesu tworzenia planów działań strategicznych i operacyjnych sieci w pierwszym okresie wdrożeniowym w tym przede wszystkim stymulowanie procesu wspólnego określenia celów oraz zarządzania siecią
Administracja Działania administracji mogą być jedynie działaniami wspomagającymi. Są one równie ważne. ciągłe monitorowanie struktury gospodarczej regionu w celu identyfikacji potencjalnych struktur klastrowych i ewentualnych obszarów wsparcia analiza porównawcza promowanie koncepcji klastrów wśród przedsiębiorców, jednostek otoczenia około biznesowego podnoszenie jakości kształcenia i działalności szkoleniowej w regionie zacieśnianie współpracy pomiędzy sektorem przedsiębiorstw, a sektorem wyższych uczelni poprzez organizowanie odpowiednich programów kompleksowe wspieranie przedsiębiorczości w regionie (w tym wspomaganie procesu powstawania nowych firm)
Dziękuję za uwagę Wiktor Kowalczyk