SYLABUS Prawo finansów publicznych studia stacjonarne 1) Podstawowe informacje o przedmiocie Skrócony opis Pełny opis Przedmiot obejmuje analizę i ocenę regulacji prawnych z zakresu prawa w tym prawo budżetowe państwa i jednostek samorządu terytorialnego, system dochodów publicznych, państwowy dług publiczny, prawo o wydatkach państwa i samorządu terytorialnego, publiczne prawo bankowe, finanse ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz elementy prawa finansów publicznych Unii Europejskiej. Tematyka wykładu obejmuje następujące zagadnienia: 1. Ogólna charakterystyka przedmiotu prawo finansów publicznych. 2. Prawo budżetowe państwa, w tym: - budżet państwa pojęcie, układ, struktura dochodów i wydatków oraz procedura uchwalania, wykonywania i kontroli wykonania budżetu, - państwowe jednostki sektora - odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. 3. Prawo budżetowe samorządu terytorialnego, w tym: - budżet jednostki samorządu terytorialnego pojęcie, struktura wewnętrzna oraz procedura uchwalania, wykonywania i kontroli wykonania budżetu, - samorządowe jednostki sektora - nadzór nad działalnością finansową jednostek samorządu 4. Dług publiczny państwa i jednostek samorządu terytorialnego - pojęcie i znaczenie długu publicznego oraz deficytu budżetowego, - przychody i rozchody budżetowe, - skarbowe papiery wartościowe, - granice zadłużenia państwa i samorządu. 5. Dochody publiczne i prawo podatkowe - rodzaje dochodów publicznych, - pojęcie podatku. Elementy konstrukcji podatku, - polskie ustawy podatkowe. 6. Dochody jednostek samorządu terytorialnego - dochody własne samorządu, - subwencje i dotacje, - uprawnienia podatkowe samorządu. 1
7. Prawo o wydatkach państwa i samorządu terytorialnego - formy wydatków publicznych, - dotacje budżetowe, - zamówienia publiczne. 8. Pozycja i ustrój finansowo-prawny przedsiębiorstw publicznych - przedsiębiorstwa publiczne sektora rządowego, - przedsiębiorstwa publiczne sektora samorządowego. 9. System finansowy ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych - pojęcie i organizacja systemu finansowego ubezpieczeń społecznych, - pojęcie i organizacja systemu finansowego ubezpieczeń zdrowotnych. 10. Publiczne prawo bankowe, prawo walutowe i dewizowe - pojęcie i formy prawne banków, - nadzór bankowy, - bank centralny i instrumenty jego działania, - pozycja prawna złotego. 11. Finanse Unii Europejskiej - budżet UE, - dochody i wydatki UE, - system waluty euro. Przedmiotem ćwiczeń są następujące zagadnienia: 1. Prawo budżetowe państwa, w tym: - budżet państwa pojęcie, układ, struktura dochodów i wydatków oraz procedura uchwalania, wykonywania i kontroli wykonania budżetu państwa, - państwowe jednostki sektora finansów publicznych. 2. Prawo budżetowe jednostek samorządu terytorialnego, w tym: - budżet jednostki samorządu terytorialnego pojęcie, struktura wewnętrzna oraz procedura uchwalania, wykonywania i kontroli wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego, - samorządowe jednostki sektora finansów publicznych. 3. Dług publiczny państwa i jednostek samorządu 4. Dochody jednostek samorządu 5. Instytucje publicznego prawa bankowego. 2
Literatura Literatura wymagana: A. Borodo, Polskie prawo finansowe. Zarys ogólny, wyd. IV zm., Toruń 2010, ss. 294. A. Biegalski i in., Prawo finansów publicznych i prawo podatkowe. Kazusy, Toruń 2009, ss. 209. Literatura zalecana: A. Borodo, System finansowy samorządu terytorialnego w Polsce, Toruń 2011, ss. 198. A. Borodo, Prawo budżetowe, Warszawa 2008, ss. 271. A. Borodo, Samorząd terytorialny. System prawnofinansowy, wyd. V, Warszawa 2008, ss. 320. Efekty uczenia Wiedza: Po ukończeniu przedmiotu student: - definiuje podstawowe pojęcia i instytucje z zakresu prawa finansów publicznych, - wymienia i charakteryzuje główne akty normatywne regulujące sferę finansów publicznych. Umiejętności: Po ukończeniu przedmiotu student: - wskazuje cechy charakterystyczne, podobieństwa i różnice między poszczególnymi instytucjami prawa - interpretuje przepisy głównych aktów normatywnych z zakresu prawa - analizuje orzecznictwo z zakresu prawa finansów publicznych. Inne kompetencje: Metody i kryteria oceniania Po ukończeniu przedmiotu student potrafi identyfikować główne problemy prawne związane z kształtem i funkcjonowaniem systemu prawa finansów publicznych. Forma oceny efektów uczenia się przedmiotu: egzamin pisemny lub ustny. Wymagania egzaminacyjne: zbadanie rozumienia pojęć i instytucji prawa finansów publicznych poprzez stawianie pytań, ocenę odpowiedzi na pytania, a także w ramach dyskusji na temat regulacji prawno-finansowych. Praktyki zawodowe Brak obowiązku odbycia praktyk zawodowych. 3
2) Zajęcia: wykład Literatura Zgodna z podaną w tabeli w punkcie 1. Efekty uczenia się Wiedza: Po ukończeniu wykładu student: - rozróżnia podstawowe pojęcia i instytucje z zakresu prawa finansów publicznych, - definiuje podstawowe pojęcia i instytucje z zakresu prawa finansów publicznych, - wymienia i charakteryzuje główne akty normatywne regulujące sferę - przedstawia najistotniejsze orzeczenia sądów i trybunałów w przedmiocie prawa finansów publicznych. Umiejętności: Po ukończeniu wykładu student: - interpretuje przepisy głównych aktów normatywnych z zakresu prawa - analizuje orzecznictwo z zakresu prawa - charakteryzuje mechanizm działania subwencji ogólnych i dotacji celowych dla jednostek samorządu Inne kompetencje: Po ukończeniu wykładu student potrafi identyfikować główne problemy prawne związane z kształtem i funkcjonowaniem systemu prawa finansów publicznych. Kryteria oceniania Forma oceny efektów uczenia się wykładu: egzamin pisemny lub ustny. Wymagania egzaminacyjne: zbadanie rozumienia pojęć i instytucji prawa finansów publicznych poprzez stawianie pytań, ocenę odpowiedzi na pytania, a także w ramach dyskusji na temat regulacji prawno-finansowych. Zakres tematów 1. Publiczna gospodarka finansowa - przedmiot, znaczenie, Skarb Państwa i inne podmioty publicznej gospodarki finansowej. 2. Prawo finansów publicznych - pojęcie, elementy składowe, charakterystyka ogólna. 3. Pojęcie i powstanie budżetu państwa. Zasady budżetowe. 4. Ustawa budżetowa - struktura i charakter. 4
5. Formy jednostek organizacyjnych sektora finansów publicznych. 6. Procedura budżetowa w zakresie budżetu państwa. 7. Wieloletni Plan Finansowy Państwa i budżet zadaniowy. 8. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. 9. Deficyt budżetowy i dług publiczny oraz sposób ich finansowania. Granice zadłużenia publicznego. 10. Formy i rodzaje dochodów publicznych. Podatki. Klasyfikacje podatkowe. 11. Polskie ustawodawstwo podatkowe - ogólna charakterystyka. 12. Konstrukcje prawne dotyczące budżetu i wydatków samorządu 13. Formy dochodów budżetowych samorządu - konstrukcja i funkcjonowanie. 14. Nadzór nad działalnością finansową jednostek samorządu 15. Regulacje prawne dotyczące przedsiębiorstw publicznych (państwowych i samorządowych). 16. Prawo o wydatkach publicznych - rodzaje, formy, podstawy prawne, procedury. 17. Formy prawne banków i instytucje publicznego prawa bankowego. 18. Narodowy Bank Polski - pozycja i instrumenty działania. 19. Instytucje prawa walutowego i dewizowego. Ustrój pieniężny. 20. System finansowy i organizacyjny ubezpieczeń społecznych. Składki na ubezpieczenia i fundusze ubezpieczeniowe. 21. Ubezpieczenia zdrowotne - pojęcie, organizacja, system finansów i składek. Metody dydaktyczne 22. System finansowy, budżetowy i walutowy Unii Europejskiej. Wykład prowadzony w formie tradycyjnej. 5
3) Zajęcia: ćwiczenia Literatura Zgodna z podaną w tabeli w punkcie 1. Efekty uczenia się Wiedza: Po ukończeniu ćwiczeń student: - przedstawia najistotniejsze orzeczenia sądów i trybunałów w przedmiocie prawa - opisuje materię regulowaną w najważniejszych aktach normatywnych z zakresu prawa finansów publicznych. Umiejętności: Po ukończeniu ćwiczeń student: - interpretuje przepisy głównych aktów normatywnych z zakresu prawa - analizuje orzecznictwo z zakresu prawa - oblicza subwencję ogólną dla gminy, powiatu i województwa samorządowego. Inne kompetencje: Po ukończeniu ćwiczeń student: - bierze czynny udział w dyskusji dotyczącej głównych problemów prawnych i stosowania prawa - formułuje własne opinie dotyczące głównych problemów prawnych i stosowania prawa - uzasadnia swoje poglądy dotyczące głównych problemów prawnych i stosowania prawa finansów publicznych. Kryteria oceniania Zakres tematów Ocena ciągła obejmująca bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność. 1. Budżet państwa - pojęcie, charakter prawny, zasady, Wieloletni Plan Finansowy Państwa, budżet zadaniowy i inne zagadnienia. 2. Państwowe i samorządowe jednostki sektora finansów publicznych. 3. Opracowanie projektu budżetu państwa, tryb uchwalania budżetu, wykonywanie i kontrola wykonania budżetu państwa. 4. Budżet jednostki samorządu terytorialnego - pojęcie, charakter prawny, układ wewnętrzny, wieloletnia prognoza finansowa jednostki samorządu terytorialnego i inne zagadnienia. Tryb uchwalania, wykonywanie i kontrola wykonania budżetu jednostki samorządu 5. Dług publiczny państwa i jednostek samorządu 6
6. Dochody jednostek samorządu terytorialnego: - prawne gwarancje samodzielności finansowej samorządu terytorialnego, - dochody własne, - subwencje i dotacje jako źródła dochodów jednostek samorządu 7. Instytucje publicznego prawa bankowego - rodzaje banków, - Komisja Nadzoru Finansowego, - Narodowy Bank Polski. Metody dydaktyczne Omawianie przepisów ustaw z zakresu prawa finansów publicznych z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych, analiza i interpretacja przepisów aktów prawnych, orzecznictwa, rozwiązywanie kazusów, dyskusja. 7