Warszawa, dnia 20 lutego 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW PK4.054.3.2015 61252.197308.123478 Pan Radosław Sikorski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Odpowiadając na interpelację Pana Posła Grzegorza Janika z dnia 9 lutego 2015 r. Nr 30821 w sprawie nowej regulacji umożliwiającej wyznaczenie jednego wiodącego urzędu w sprawach powiązanych podmiotów objętych właściwością miejscową różnych urzędów, proponowanego w projekcie ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, uprzejmie wyjaśniam, co następuje. Ad 1 i 2. W projekcie ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw proponuje się wprowadzić nowy, szczególny tryb wyznaczania właściwości organu podatkowego pierwszej instancji do prowadzenia konkretnych postępowań podatkowych lub kontroli podatkowych (projektowany przepis art. 18c Ordynacji podatkowej). Projekt ten jest aktualnie na etapie rozpatrywania przez Radę Ministrów. Projekt ustawy jest zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji w zakładce Rządowy proces legislacyjny (nr w wykazie prac legislacyjnych - UD154). Projekt ustawy bazuje na Założeniach przyjętych przez Radę Ministrów w dniu 18 marca 2014 r. Uprawnienie do wyznaczenia organu podatkowego będzie przysługiwać Ministrowi Finansów w odniesieniu do naczelników urzędów skarbowych, naczelników urzędów celnych, dyrektorów izb skarbowych i dyrektorów izb celnych na terenie całego kraju, z wyjątkiem sytuacji, gdy właściwy do wyznaczenia będzie dyrektor izby skarbowej lub dyrektor izby celnej. Analogiczne uprawnienie jak Ministrowi Finansów będzie przysługiwać również dyrektorom izb skarbowych lub dyrektorom izb celnych w odniesieniu do nadzorowanych przez nich naczelników urzędów skarbowych lub naczelników urzędów celnych. Gdy sprawy będą dotyczyć podmiotów pozostających w zakresie właściwości miejscowej naczelników urzędów skarbowych lub naczelników urzędów celnych nadzorowanych przez dyrektora izby skarbowej lub celnej, wyznaczenia dokona ten dyrektor. Wyznaczenie może obejmować także przekazanie ul. Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa tel.: +48 (22) 694 55 55 e-mail: kancelaria@mf.gov.pl
toczących się kontroli podatkowych oraz postępowań podatkowych. Czynności podjęte we wszczętej kontroli podatkowej oraz w postępowaniu podatkowym przez dotychczasowe organy podatkowe pozostaną w mocy. Wyznaczenie organu do prowadzenia kontroli podatkowej lub postępowań podatkowych nastąpi, jeżeli spełniona będzie przesłanka i cel zastosowania tej instytucji. Przesłankami wyznaczenia jednego organu są: uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa skarbowego lub zabezpieczenie dowodów jego popełnienia. Każda z tych przesłanek ma charakter rozłączny, co oznacza, że zaistnienie jednej z nich daje podstawę do wyznaczenia organu. Z kolei celem wyznaczenia jednego organu podatkowego do prowadzenia kontroli podatkowej lub postępowań podatkowych jest przyczynienie się do usprawnienia i przyspieszenia kontroli podatkowej lub postępowań podatkowych w sprawach dotyczących podmiotów pozostających w zakresie właściwości miejscowej różnych organów. Projektowana zmiana ma służyć podniesieniu efektywności postępowań podatkowych (kontroli). Nowe przepisy przykładowo znajdą zastosowanie w złożonych sprawach, gdy wystąpi potrzeba skorzystania z wiedzy i doświadczenia pracowników konkretnego organu podatkowego, szczególnie w obszarze zorganizowanej przestępczości, przestępstw karuzelowych i firmanctwa. Wyznaczonym organem podatkowym będzie organ właściwy przynajmniej dla jednego z podatników uczestniczących w transakcji. Organ ten, zamiast prowadzić sprawę tego jednego podatnika, poprowadzi sprawę wszystkich uczestników transakcji. Dodać należy, że nie nastąpi tu połączenie wielu postępowań w jedno, ale jeden organ będzie właściwy do prowadzeniu wielu postępowań, w tym wobec podmiotów pozostających poza jego standardową właściwością miejscową. Niezasadne są obawy Pana Posła odnośnie niebezpiecznego, ze względu strukturę i stabilność prawa, precedensu, jaki może stworzyć projektowane rozwiązanie. Pragnę zauważyć, że szczególne wyznaczanie właściwości nie narusza żadnych praw podatnika i nie tworzy nowych uprawnień dla organów podatkowych. Stanowi jedynie o racjonalizacji i koncentracji spraw powiązanych, w celu zwiększenia efektywności prowadzonych kontroli i postępowań przez organy podatkowe oraz zwalczania przestępczości gospodarczej. W kontrolach podatkowych i postępowaniach podatkowych prowadzonych przez wyznaczony organ podatkowy będą respektowane wszystkie zasady ogólne przewidziane w przepisach prawa podatkowego, tj.: zasada praworządności (art. 120 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja 2
podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.), zasada pogłębiania zaufania do organów podatkowych oraz zasada obowiązku organów podatkowych udzielania informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego (art. 121 Ordynacji podatkowej), zasada prawdy obiektywnej (art. 122 Ordynacji podatkowej), zasada czynnego udziału w postępowaniu podatkowym (art. 123 Ordynacji podatkowej), zasada przekonywania strony postępowania (art. 124 Ordynacji podatkowej) oraz zasada szybkości działania (art. 125 Ordynacji podatkowej). Przestrzeganie tych zasad przez wyznaczony organ podatkowy stanowi gwarancję prawidłowego prowadzenia postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej przez ten organ. Proponowane rozwiązanie nie spowoduje także obciążenia strony kosztami stawiennictwa na wezwanie organu podatkowego. Koszty podróży i inne należności strony związane z osobistym stawiennictwem strony, jeżeli postępowanie zostało wszczęte z urzędu albo gdy strona została błędnie wezwana do stawienia się będą zwracane na żądanie zgłoszone w organie podatkowym. Ponadto proponuje się, aby koszty związane z osobistym stawiennictwem (wezwanie) poza obszar województwa, w którym strona zamieszkuje lub przebywa, albo jeżeli stawiennictwo jest związane ze skorzystaniem przez stronę z prawa wglądu do akt sprawy (zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym) ponosił Skarb Państwa. W świetle powyższego jest niezasadne wprowadzenie możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie w sprawie wyznaczenia organu podatkowego. Podatnik może kwestionować spełnienie przesłanek koniecznych do zastosowania tego przepisu na etapie postępowania podatkowego. Ponadto na mocy art. 237 ustawy Ordynacja podatkowa postanowienie, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć w odwołaniu od decyzji. Jednocześnie należy mieć na względzie, że projektowany przepis art. 18c Ordynacji podatkowej jednoznacznie określa przesłanki wyznaczenia jednego organu (uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa skarbowego lub zabezpieczenie dowodów jego popełnienia), co w istotny sposób zawęża ewentualną uznaniowość odpowiednio, Ministra Finansów, dyrektora izby skarbowej albo dyrektora izby celnej. Ad 3. W interpelacji została poruszona również kwestia krajowej emigracji podatkowej polskich podatników. Odnosząc się do tej kwestii pragnę zauważyć, że zjawisko emigracji podatkowej nie dotyczy jedynie polskich podatników. Unikanie opodatkowania poprzez transferowanie zysków do rajów podatkowych czy przenoszenie siedziby podmiotu 3
gospodarczego do innego państwa, którego system przewiduje niższe opodatkowanie dochodów jest zjawiskiem powszechnie występującym zarówno w Unii Europejskiej, jak również na świecie. Mając na względzie powyższe zjawisko, w obliczu wyzwań wynikających z globalizacji gospodarki, niezbędne jest wzmacnianie współpracy międzynarodowej w dziedzinie opodatkowania. Prace dotyczące zapewnienia zgodności ze standardami tzw. dobrych rządów w dziedzinie opodatkowania (przejrzystość, wymiana informacji i uczciwa konkurencja), jak również wprowadzanie do krajowych ustawodawstw przepisów mających na celu zwalczanie unikania opodatkowania, oszustw podatkowych, unikanie szkodliwych praktyk podatkowych i unikanie szkodliwej konkurencji podatkowej, a także wdrażanie rekomendacji dotyczących Base Erosion and Profit Shifting (erozji podstawy opodatkowania i przenoszenia zysków) prowadzone są aktualnie w Unii Europejskiej oraz na innych forach międzynarodowych (OECD, ONZ). Polska, będąc członkiem powyższych organizacji popiera wszelkie działania zmierzające do uszczelniania bazy podatkowej i przeciwdziałania unikaniu opodatkowania w miejscu, w którym powstaje przychód/dochód (a przenoszenia go do jurysdykcji o niższym opodatkowaniu). W związku z powyższym: 1) dąży się do wprowadzania w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania zawieranych przez Polskę tzw. klauzul antyabuzywnych, takich jak tzw. main purposes test lub ogólnych klauzul przeciwko unikaniu opodatkowania np. opartych na koncepcji sztucznej struktury, 2) prowadzi się efektywną wymianę informacji podatkowych z innymi jurysdykcjami podatkowymi. Ministerstwo Finansów nie dokonywało analiz, które pozwalałyby na wskazanie przyczyn, dla których niektórzy przedsiębiorcy podejmują decyzję o prowadzeniu działalności gospodarczej poza granicami Polski. Można jednak przyjąć, że przedsiębiorca kierując się racjonalnymi przesłankami, w tym mając na uwadze rachunek ekonomiczny, wybiera najbardziej dogodne warunki dla wykonywanej przez siebie działalności gospodarczej. Niezależnie od powyższego, należy mieć na uwadze, że wykonywanie działalności gospodarczej poza granicami Polski nie oznacza, że w każdym przypadku przedsiębiorca nie uiszcza podatku dochodowego w Polsce. Zgodnie z obowiązującymi przepisami regulującymi opodatkowanie dochodów osób fizycznych podatnicy, mający miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają w Polsce obowiązkowi podatkowemu od całości 4
swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Przepisy te stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska. Zgodnie z postanowieniami umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, zyski przedsiębiorstwa Umawiającego się Państwa mogą podlegać opodatkowaniu tylko w tym Państwie, chyba że przedsiębiorstwo prowadzi działalność w drugim Umawiającym się Państwie przez położony tam zakład. Jeżeli przedsiębiorstwo wykonuje działalność w ten sposób, zyski przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane w drugim Umawiającym się Państwie, jednak tylko w takiej mierze, w jakiej mogą być przypisane temu zakładowi. Tym samym osoba mająca miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej prowadząca działalność gospodarczą za granicą podlega opodatkowaniu w państwie prowadzenia tej działalności w przypadku gdy działalność ta prowadzona jest za pośrednictwem zakładu. W tej sytuacji dochody będą opodatkowane zarówno w Polsce, jak i za granicą, natomiast podwójnemu opodatkowaniu dochodów będzie zapobiegać właściwa metoda unikania podwójnego opodatkowania. Natomiast w sytuacji, gdy działalność nie jest prowadzona za granicą za pośrednictwem zakładu, dochody z tytułu tej działalności będą opodatkowane w całości tylko w Polsce. Natomiast osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu w Polsce tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy). Osoby takie nie podlegają zatem opodatkowaniu w Polsce z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej za granicą. Wyrażam nadzieję, że niniejsza odpowiedź pozwoli na wyjaśnienie wątpliwości zgłoszonych w interpelacji. Z upoważnienia Ministra Finansów 5
6