Warszawa, dnia kwietnia 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW DD MCA

Transkrypt

1 Warszawa, dnia kwietnia 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW DD MCA Pan Radosław Sikorski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej W związku z interpelacją nr Pana Posła Damiana Raczkowskiego w sprawie podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu obowiązkowych szczepień profilaktycznych pracowników szpitali, uprzejmie informuję. Stosowanie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą PIT, w odniesieniu do wartości świadczeń otrzymanych przez pracowników szpitali z tytułu szczepień przeciw grypie jest konsekwencją regulacji zawartych w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502, z późn. zm.), ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r. poz. 947, z późn. zm.), oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, należących odpowiednio do właściwości Ministra Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministra Zdrowia. Jak wynika z pisma Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 kwietnia 2015 r. Nr DP.II PJ, Kodeks pracy w art pkt 3 zawiera przepisy nakładające na pracodawców obowiązek ochrony życia i zdrowia pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, w tym obowiązek reagowania na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywania środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy. Z przepisów tej ustawy wynika także obowiązek zapewnienia pracownikom profilaktycznej ochrony zdrowia niezbędnej z uwagi na warunki wykonywania pracy i czynniki występujące w środowisku pracy w związku z wykonywanymi pracami (procesami pracy). Przepisy te, w tym także przepisy wydanego na podstawie Kodeksu pracy rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332, z późn. zm.), nie regulują jednak kwestii szczepień przeciwko grypie ani szczepień ochronnych pracowników. Problematyka szczepień ochronnych jest przedmiotem regulacji zawartych w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r. poz. 947, z późn. zm.). Należy zauważyć, że w art. 10 ust. 2 ww. ustawy zawarte jest upoważnienie dla ministra właściwego do spraw zdrowia do określenia m.in. rodzajów prac, ul. Świętokrzyska 12, Warszawa tel.: fax: sekretariatdd@mf.gov.pl

2 przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby; pracownicy wykonujący takie prace podlegaliby (zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy) obowiązkowym szczepieniom ochronnym. Wydane na podstawie art Kodeksu pracy rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716, z późn. zm.) określa szczegółowe warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez szkodliwe czynniki biologiczne, w tym rodzaje środków niezbędnych do zapewnienia ochrony zdrowia i życia pracowników narażonych na działanie tych czynników, zakres stosowania tych środków oraz warunki i sposób monitorowania stanu zdrowia narażonych pracowników. Rozporządzenie zawiera też wykaz prac narażających pracowników na działanie czynników biologicznych, w tym prace w jednostkach ochrony zdrowia. Z przepisów 16 tego rozporządzenia wynika, że w przypadku wystąpienia lub możliwości wystąpienia w środowisku pracy szkodliwego czynnika biologicznego, przeciw któremu jest dostępna szczepionka, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. Nr 126, poz. 1384, z późn. zm.). Zagadnienie dotyczące szczepień ochronnych pracowników pozostaje zatem we właściwości Ministra Zdrowia.. Natomiast jak wynika z pisma Ministra Zdrowia z dnia 30 marca 2015 r. Nr GIS-BI-WO /ŁW/15, SK 10062/2015, P/25/15, W przepisie art Kodeksu pracy określono, iż pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Z przepisu art Kodeksu pracy wynika, iż w przypadku zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych pracodawca ma obowiązek stosować wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe - ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Zgodnie z art Kodeksu pracy, minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, uwzględniając zróżnicowane działanie czynników biologicznych na organizm człowieka oraz konieczność podjęcia niezbędnych środków zabezpieczających przed zagrożeniami wynikającymi z wykonywania pracy w warunkach narażenia na działanie czynników biologicznych, określił w drodze rozporządzenia: klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych, wykaz prac narażających pracowników na działanie czynników biologicznych, szczegółowe warunki ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez szkodliwe czynniki biologiczne, w tym rodzaje środków niezbędnych do zapewnienia ochrony zdrowia i życia pracowników narażonych na działanie tych czynników, zakres stosowania tych środków oraz warunki i sposób monitorowania stanu zdrowia narażonych pracowników oraz sposób prowadzenia rejestrów prac i pracowników. Pracodawca jest więc obowiązany, zgodnie z wyżej przytoczonym przepisem, stosować w przedmiotowym zakresie przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716, z późn. zm.). Podkreślić należy, iż zgodnie z 16 przedmiotowego rozporządzenia w przypadku wystąpienia lub możliwości wystąpienia w środowisku pracy szkodliwego czynnika biologicznego, przeciw któremu jest dostępna szczepionka, stosuje się przepisy ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. I tak, 2

3 w myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy w celu zapobiegania szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych wśród pracowników narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych przeprowadza się zalecane szczepienia ochronne wymagane przy wykonywaniu czynności zawodowych, określonych na podstawie art. 20 ust. 4 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Natomiast, zgodnie z brzmieniem art. 20 ust. 2 ww. ustawy pracodawca lub zlecający wykonanie prac przed podjęciem czynności zawodowych informuje pracownika lub osobę mającą wykonywać pracę, narażoną na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych, o rodzaju zalecanego szczepienia ochronnego wymaganego przy wykonywaniu czynności zawodowych, określonych na podstawie art. 20 ust. 4 ww. ustawy. Z art. 20 ust. 3 ww. ustawy jednoznacznie wynika, iż koszty przeprowadzania szczepień, o których mowa w art. 20 ust. 1 ww. ustawy, oraz zakupu szczepionek ponosi pracodawca. Jednocześnie w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 2012 r. w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynnści (Dz.U r. poz. 40) oraz rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie wykazu zalecanych szczpień ochronnych oraz sposobu finasowania i dokumentowania zalecanych szczepień ochronnych wymaganych międzynarodowymi przepisami zdrowotnymi (Dz. U. Nr 180, poz. 1215) określono katalog szczepień zalecanych, w tym przeciwko grypie. Program Szczepień Ochronnych na 2015 rok, w Części II Szczepienia Zalecane, wskazuje szczepienie przeciwko grypie, jako zalecane osobom ze wskazań klinicznych i indywidualnych, a także ze wskazań epidemiologicznych pracownikom ochrony zdrowia. Jednocześnie wskazać należy, że lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną na mocy art. 17 ust. 9 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi został zobowiązany do poinformowania o szczepieniach zalecanych. Zgodnie ze światowymi standardami, w tym aktualnym stanowiskiem Światowej Organizacji Zdrowia dotyczącym szczepień przeciwko grypie sezonowej, kobiety ciężarne powinny stanowić priorytet w krajach rozważających rozpoczęcie lub rozbudowę programów szczepień przeciw grypie sezonowej. Odnosząc się do kwestii poruszanych w pytaniu nr 1 uprzejmie informuję, że rozporządzenie z dnia 3 stycznia 2012 r. w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności (Dz. U. z 2012 r., poz. 40) jest rozporządzeniem Rady Ministrów. Przepisy przedmiotowej regulacji określają wykaz rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności, narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych w trakcie wykonywania czynności zawodowych. Zgodnie z art. 20 ust. 3 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, koszty przeprowadzania szczepień oraz zakupu szczepionek ponosi pracodawca. Na pracodawcy także spoczywa obowiązek oceny ryzyka narażenia na danym stanowisku pracy, a następnie zapewnienie skutecznej ochrony pracownika na wypadek pojawienia się takiego narażenia w trakcie wykonywania pracy. Pracodawcy planują środki na szczepienia dla pracowników, jeśli wybrali taki właśnie sposób ich ochrony, zaś rodzaj szczepienia zależy od występowania indywidualnego narażenia. W załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów określony został szeroki katalog szczepień zalecanych, w tym przeciwko grypie, przy wykonywaniu czynności podejmowanych w trakcie pełnienia służby lub wykonywania 3

4 pracy w urzędach, jednostkach podległych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, ministra właściwego do spraw zagranicznych, Ministra Sprawiedliwości oraz Szefa Służby Celnej, przy wykonywaniu których osoby je wykonujące są narażone na działanie biologicznego czynnika chorobotwórczego mogącego wywołać chorobę zakaźną, a podanie szczepionki przeciw tej chorobie zakaźnej powoduje uodpornienie na nią. Działania podejmowane na podstawie tak skonstruowanych przepisów służą zapewnieniu bezpieczeństwa przy wykonywaniu określonych czynności. Szczepienia te nie są więc tak jak w przypadku Programu Szczepień Ochronnych (PSO) wykonywane ze względu na określoną cechę osoby szczepionej (wiek, płeć) lecz są przypisane do stanowiska pracy, na którym występuje określone narażenie. W części II Programu Szczepień Ochronnych (PSO) - Szczepienia zalecane niefinansowane ze środków znajdujących się w budżecie ministra właściwego do spraw zdrowia, szczepienia przeciwko grypie zalecane są ze wskazań klinicznych i indywidualnych oraz epidemiologicznych, m. in. pracownikom ochrony zdrowia, tj. personel medyczny, niezależnie od posiadanej specjalizacji oraz personel administracyjny. Jednocześnie należy wyraźnie podkreślić, że nie ma obecnie żadnych ograniczeń prawnych, które uniemożliwiałyby przeprowadzanie szczepień przeciw grypie u pracowników ochrony zdrowia, które wyrażają wolę poddania się takiemu szczepieniu. Biorąc powyższe pod uwagę podnieść należy, iż decyzja o objęciu szczepieniem przeciwko grypie pracowników ochrony zdrowia wymagałaby zmiany aktualnej sytuacji prawnej.. Uwzględniając wyżej przytoczone opinie Ministra Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministra Zdrowia, uprzejmie informuję. Finansowanie przez pracodawcę obowiązkowej, z punktu widzenia Kodeksu pracy i innych ustaw, opieki medycznej nad pracownikami, nie generuje po stronie pracownika przychodu w rozumieniu ustawy PIT. Przychodu nie generuje również finansowanie przez pracodawcę zalecanych szczepień ochronnych, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, gdyż jak stanowi ust. 3 tego artykułu Koszty przeprowadzania szczepień, o których mowa w ust. 1, oraz zakupu szczepionek ponosi pracodawca. Zważywszy, iż zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 2012 r., zalecanym szczepieniem ochronnym u żołnierzy jest szczepienie przeciw grypie, żołnierz nie ma obowiązku zapłaty podatku dochodowego od wartości otrzymanego świadczenia w postaci tego szczepienia. Inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku osób wykonujących pracę w jednostkach ochrony zdrowia, dla których szczepienia przeciw grypie nie mają charakteru obligatoryjnego bądź też na pracodawcy, z mocy ustawy, nie ciąży zatem obowiązek ponoszenia kosztów przeprowadzania tego rodzaju szczepień oraz sfinansowania zakupu szczepionek. Stąd w sytuacji, gdy pracodawca, z własnej inicjatywy, zapewnia pracownikom szczepienia przeciw grypie, ponosząc jego koszty, tego rodzaju działania pracodawcy należy traktować jako dobrowolny przejaw dbałości o zdrowie zatrudnianych osób. W konsekwencji, wartość otrzymanego przez pracownika świadczenia z tytułu szczepienia przeciw grypie, mającego charakter zalecanego szczepienia ochronnego, stanowi dla pracownika (świadczeniobiorcy) podlegające opodatkowaniu przychody kwalifikowane do źródła przychodów jakim jest stosunek pracy. Zgodnie z art. 12 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy PIT, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się 4

5 bowiem wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Dochody ze źródła przychodów jakim jest stosunek pracy podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej. W trakcie roku pracodawca, jako płatnik, jest obowiązany pobrać zaliczkę na podatek od tych dochodów stosując zasady określone w art. 32 ustawy PIT. Ostateczne rozliczenie następuje po zakończeniu roku. Rozliczenia tego dokonuje płatnik zgodnie z art. 37 ustawy PIT albo podatnik poprzez złożenie zeznania podatkowego, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy PIT. Mając powyższe na uwadze oraz odnosząc się do pytania trzeciego uprzejmie informuję, iż obecnie nie przewiduje się wprowadzenia zmian w ustawie PIT polegających np. rozszerzeniu katalogu zwolnień przedmiotowych o przychody otrzymane z tytułu sfinansowania przez pracodawcę szczepień ochronnych mających charakter szczepień obowiązkowych lub zalecanych szczepień ochronnych dla pracowników. Jak bowiem wskazano na wstępie, stosowanie przepisów ustawy PIT jest konsekwencją rozwiązań zawartych w Kodeksie pracy, ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, oraz w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. 5