Jak poprawnie dokonać potrąceń z zasiłków

Jak poprawnie dokonać potrąceń z zasiłków

Kierownik Grupy Wydawniczej: Agnieszka Konopacka-Kuramochi Wydawca: Marlena Prószyńska Redaktor naczelna: Krystyna Trojanowska ISBN: 978-83-269-4070-5 Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2015 Skład i łamanie: Raster studio 05-071 Sulejówek, ul. Konopnickiej 46, tel. 603 59 59 71 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10 Niniejszy e-book chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Zaproponowane w niniejszym poradniku wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w poradniku wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

SPIS TREŚCI Ustalanie kwoty wolnej od potrąceń... 4 Jakie świadczenia i kwoty można potrącić z zasiłków... 4 Kwota brutto i netto zasiłku... 5 Potrącenia egzekucyjne granice potrąceń i kwoty wolne... 6 Kiedy i na jakiej podstawie potrąceń dokonuje ZUS... 13 Potrącenia z zasiłku za zgodą pracownika... 3 Zbieg egzekucji alimentacyjnej i niealimentacyjnej z zasiłku... 14 3

JAK POPRAWNIE DOKONAĆ POTRĄCEŃ Z ZASIŁKÓW Kwotą wolną od potrąceń z zasiłków jest kwota zasiłku w części odpowiadającej 50% lub 60% kwoty najniższej emerytury. Najniższa emerytura od 1 marca br. wynosi 880,45 zł. Zmieniły się zatem kwoty wolne od potrąceń z zasiłków. Zasiłki z ubezpieczeń społecznych podlegają egzekucji na zaspokojenie: świadczeń alimentacyjnych do wysokości 60% kwoty zasiłku brutto, innych należności do wysokości 25% kwoty zasiłku brutto. Płatnicy powinni pamiętać, iż w razie zbiegu egzekucji należności alimentacyjnych z egzekucją innych należności zasiłki podlegają egzekucji według podanej wyżej kolejności, a egzekucja tych należności nie może łącznie przekraczać 60% kwoty brutto zasiłku (art. 139 143 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanej ustawą emerytalną). Ustalanie kwoty wolnej od potrąceń W przypadku egzekucji z zasiłków kwotą wolną od potrąceń jest kwota zasiłku w części odpowiadającej: 50% kwoty najniższej emerytury przy potrąceniu lub egzekwowaniu sum ustalonych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi oraz sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności innych niż alimentacyjne, 60% kwoty najniższej emerytury przy potrącaniu lub egzekwowaniu innych należności. Pracodawca przy dokonywaniu potrącenia ze świadczeń należnych ze stosunku pracy, w tym również przy dokonywaniu potrącenia z wynagrodzenia chorobowego, powinien stosować przepisy o potrąceniach przewidziane w Kodeksie pracy, a przy dokonywaniu potrącenia z zasiłku przepisy ustawy emerytalnej. Jakie świadczenia i kwoty można potrącić z zasiłków Przypomnijmy, iż z przysługującego ubezpieczonemu zasiłku mogą być potrącane m.in.: świadczenia wypłacane w kwocie zaliczkowej, 4

kwoty nienależnie pobranych emerytur, rent i innych świadczeń z tytułu zaopatrzenia emerytalnego lub ubezpieczenia społecznego (za okres poprzedzający 1999 rok) albo z tytułu ubezpieczeń społecznych (za okres przypadający po 1998 roku) wraz z odsetkami, sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych, należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego (tryb bezegzekucyjny), sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, kwoty nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych lub pielęgnacyjnych oraz świadczeń rodzinnych wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie, kwoty nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, zasiłki wypłacone z tytułu pomocy społecznej, jeżeli przy wypłacie zastrzeżono ich potrącanie, oraz zasiłek stały lub zasiłek okresowy, wypłacone na podstawie przepisów o pomocy społecznej za okres, za który przyznano emeryturę lub rentę, zasiłki i świadczenia wypłacone na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu za okres, za który przyznano prawo do emerytury lub renty. Wnioski dla płatnika W sytuacji gdy pracodawca dokonuje potrąceń z zasiłków, kwotę wolną od potrąceń i egzekucji powinien ustalać proporcjonalnie do okresu, za który wypłaca świadczenie. Zgodnie z interpretacją ZUS przy dokonywaniu potrąceń z zasiłków, ustalając kwotę wolną, 50% najniższej emerytury dzieli się przez 30, a następnie tak ustaloną kwotę za jeden dzień mnoży przez liczbę dni pobierania zasiłku. Jeżeli obok zasiłku pracodawca wypłaca pracownikowi wynagrodzenie za pracę czy inne świadczenia ze stosunku pracy (w tym wynagrodzenie chorobowe na podstawie art. 92 kp), powinien odrębnie wyliczyć kwotę potrącenia z wynagrodzenia za pracę czy wynagrodzenia za chorobę i odrębnie z zasiłku. Kwota brutto i netto zasiłku Kwotę podlegającą potrąceniu oblicza się procentowo od kwoty brutto zasiłku. Samego potrącenia należy jednak dokonywać od kwoty zasiłku po odliczeniu zaliczki na podatek (art. 139 ust. 1 ustawy emerytalnej). Pracodawca/zleceniodawca powinien dokonywać potrąceń w takiej kolejności, w jakiej zostały wyżej wymienione. W przypadku gdy pracodawca dokonuje potrąceń na zaspokojenie należności alimentacyjnych w trybie bezegzekucyjnym, w pierwszej kolejności powinny one zaspokoić alimenty 5

zaległe za okres wskazany w tytule wykonawczym pod warunkiem złożenia przez wierzyciela oświadczenia, że alimenty te nie zostały w inny sposób uiszczone przez dłużnika (art. 139 ust. 4 ustawy emerytalnej). Potrącenia egzekucyjne granice potrąceń i kwoty wolne Przy egzekucji z zasiłków obowiązują granice potrąceń i kwoty wolne od potrąceń (art. 833 5 kpc), podobnie jak przy potrąceniach z wynagrodzenia. Potrącenia egzekucyjne mogą być dokonywane na zaspokojenie: świadczeń alimentacyjnych na mocy tytułów wykonawczych do wysokości 60% kwoty brutto zasiłku, należności związanych z odpłatnością za pobyt w domach pomocy społecznej, w zakładach opiekuńczo-leczniczych lub pielęgnacyjno-opiekuńczych do wysokości 50% kwoty brutto zasiłku, innych egzekwowanych należności na mocy tytułów wykonawczych do wysokości 25% kwoty brutto zasiłku. Dla przypomnienia kwoty wolne od potrąceń przy potrąceniach z zasiłków od 1 marca 2015 r. wynoszą: 440,23 zł, tj. 50% najniższej emerytury przy potrącaniu sum ustalonych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych, należności alimentacyjnych potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego oraz potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi); wskazana kwota wolna od potrąceń obowiązuje zawsze, gdy podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy; 176,09 zł, tj. 20% najniższej emerytury z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych; 528,27 zł, tj. 60% najniższej emerytury przy potrącaniu innych należności. Wnioski dla płatnika Kwoty wolne od potrąceń w podanej wysokości obowiązują, w przypadku gdy zasiłek przysługuje za cały miesiąc, bez względu na wymiar etatu. Jeśli zasiłek przysługuje za część miesiąca, kwotę wolną od potrąceń należy obniżyć proporcjonalnie do okresu, za jaki przysługuje zasiłek. Wysokość potrącenia należy ustalać od kwoty zasiłku przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. 6

PRZYKŁAD 1. Potrącenie niealimentacyjne z zasiłku chorobowego pobieranego przez cały miesiąc Pracodawca otrzymał od komornika tytuł wykonawczy na zaspokojenie innych świadczeń niż alimentacyjne na kwotę 5.000 zł. Przez cały styczeń 2015 roku pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim jako kontynuacji niezdolności do pracy rozpoczętej w roku 2014. Pracownik złożył pracodawcy PIT-2. Pracownik otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze w stałej kwocie 2.100 zł brutto za pełen przepracowany miesiąc. W związku z niezdolnością do pracy w styczniu przysługiwał mu zasiłek chorobowy w wysokości 1.497,92 zł brutto: 2.100 zł (2.100 zł 13,71%) = 1.812,09 zł, 1.812,09 zł : 30 dni = 60,40 zł, 60,40 zł 80% = 48,32 zł, 48,32 zł 31 dni = 1.497,92 zł brutto. Potrącenie nie mogło przekroczyć 25% kwoty zasiłku, tj.: 1.497,92 zł 25% = 374,48 zł. Kwota wolna od potrąceń: 844,45 zł (kwota najniższej emerytury w styczniu 2015 roku) 50% = 422,23 zł. Zasiłek po odliczeniu zaliczki na podatek: (1.497,92 zł zaokrąglamy do pełnych złotych 1.498 zł 18%) 46,33 zł = 223,31 zł; po zaokrągleniu 223 zł. Zasiłek chorobowy netto: 1.497,92 zł 223 zł = 1.274,92 zł. Po odliczeniu kwoty wolnej od potrąceń ustalamy maksymalną kwotę potrącenia: 1.274,92 zł 422,23 zł = 852,69 zł. Pracodawca mógł dokonać potrącenia ustalonych 25% należności, tj. 422,23 zł. Kwota ta jest bowiem mniejsza od możliwej maksymalnej kwoty potrącenia, jaką obliczamy, stosując kwotę wolną od potrąceń. Po potrąceniach pracownik otrzyma ostatecznie zasiłek w wysokości: 1.497,92 zł 223 zł 374,48 zł = 900,44 zł. W przypadku gdy pracownik, którego wynagrodzenie zostało zajęte, otrzyma za część miesiąca wynagrodzenie za pracę i za część miesiąca zasiłek chorobowy, pracodawca musi odrębnie ustalić kwoty podlegające potrąceniu na odpowiednich zasadach z wynagrodzenia i z zasiłku. Tak samo musi postąpić, w przypadku gdy pracownik przez cały miesiąc będzie chory, ale za część miesiąca otrzyma wynagrodzenie chorobowe (będące przychodem ze stosunku pracy), a za pozostałą część zasiłek (będący przychodem z innych źródeł). Osobnych obliczeń należy dokonać na bazie granic potrąceń, a także kwot wolnych.kwoty te są inne dla wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia chorobowego, a inne dla zasiłków. 7

PRZYKŁAD 2. Potrącenie niealimentacyjne z wynagrodzenia chorobowego i zasiłku pobieranych w jednym miesiącu Pracodawca dokonuje potrąceń z wynagrodzenia pracownika na podstawie zajęcia komorniczego z tytułu należności niealimentacyjnych. Pracownik ma prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodów oraz złożył pracodawcy PIT-2. W marcu 2015 roku zatrudniony przedstawił pracodawcy na cały miesiąc zwolnienie lekarskie, nie jest to jego pierwsza niezdolność do pracy, gdyż w styczniu przez 8 dni pracownik także był chory. Pracownik otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze w stałej kwocie 2.400 zł brutto za pełen przepracowany miesiąc. W związku z niezdolnością do pracy za marzec 2015 roku pracownik otrzymał więc wynagrodzenie chorobowe za 25 dni w wysokości 1.380,50 zł oraz zasiłek chorobowy za 6 dni w kwocie 331,32 zł: 2.400 zł (2.400 zł 13,71%) = 2.070,96 zł, 2.070,96 zł : 30 dni = 69,03 zł, 69,03 zł 80% = 55,22 zł, 55,22 zł 25 dni = 1.380,50 zł brutto wynagrodzenie chorobowe, 55,22 zł 6 dni = 331,32 zł brutto zasiłek chorobowy. Potrącenie z wynagrodzenia chorobowego W pierwszej kolejności pracodawca musi ustalić kwotę netto wynagrodzenia za czas choroby. Wynagrodzenie to nie podlega składkom na ubezpieczenia społeczne, ale odprowadza się od niego składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Przy ustalaniu zaliczki na podatek należy uwzględnić miesięczne koszty uzyskania przychodów, gdyż mimo nieprzepracowania w miesiącu ani jednego dnia pracownik uzyskał przychód ze stosunku pracy, jakim jest wynagrodzenie chorobowe. Ustalenie kwoty do wypłaty: składka na ubezpieczenie zdrowotne do ZUS: 1.380,50 zł 9% = 124,25 zł, składka na ubezpieczenie zdrowotne do odliczenia od podatku: 1.380,50 zł 7,75% = = 106,99 zł, podstawa opodatkowania: 1.380,50 zł 111,25 zł = 1.269,25 zł (po zaokrągleniu 1.269 zł), zaliczka na podatek: (1.269 zł 18%) 46,33 zł = 182,09 zł, zaliczka do wpłaty do urzędu skarbowego: 182,09 zł 106,99 zł = 75,10 zł (po zaokrągleniu 75 zł), do wypłaty: 1.380,50 zł 124,25 zł 75 zł = 1.181,25 zł. 8

Kwota do potrącenia: Potrąceniu podlega maksymalnie połowa wynagrodzenia netto pracownika, tj.: 1.181,25 zł 50% = 590,62 zł. Jest to teoretyczna maksymalna kwota potrącenia z uwzględnieniem granicy potrąceń, jaka obowiązuje przy potrąceniach z wynagrodzenia na zaspokojenie sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne. Uwzględnienie kwoty wolnej: W następnej kolejności trzeba więc sprawdzić, czy możliwe będzie potrącenie tak obliczonej wartości po ustaleniu kwoty wolnej od potrąceń. Gdy potrącenie jest dokonywane na podstawie tytułu wykonawczego na zaspokojenie należności niealimentacyjnych, kwotą wolną od potrąceń jest minimalne wynagrodzenie w wysokości przysługującej pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Jest to kwota 1.286,16 zł. Kwota do wypłaty: Po uwzględnieniu kwoty wolnej okazuje się, że pracodawca nie może potrącić żadnej kwoty z pracowniczego wynagrodzenia chorobowego, gdyż jest ono niższe od kwoty wolnej (1.181,25 zł < 1.286,16 zł). Zatem w marcu 2015 roku pracownik otrzymał pełną kwotę wynagrodzenia chorobowego netto, gdyż nie można było dokonać z tego wynagrodzenia potrąceń w oparciu o otrzymany przez pracodawcę tytuł wykonawczy na zaspokojenie świadczeń innych niż alimentacyjne. Potrącenie z zasiłku W przypadku egzekucji na zaspokojenie należności innych niż alimentacyjne można potrącić nie więcej niż 25% kwoty brutto zasiłku. Część świadczenia podlegającą potrąceniu należy ustalać od kwoty zasiłku przed odliczeniem miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Wysokość potrącenia: 331,32 zł 25% = 82,83 zł. Ustalenie kwoty wolnej od potrąceń: Przy egzekwowaniu innych należności niż alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego wolna od potrąceń jest kwota zasiłku w części odpowiadającej 50% kwoty najniższej emerytury, tj. 440,23 zł. Jednak jest to kwota wolna od potrąceń, w przypadku gdy zasiłek przysługuje za cały miesiąc. 9

Ponieważ zasiłek chorobowy przysługuje za część miesiąca, kwotę wolną od potrąceń trzeba zmniejszyć proporcjonalnie do okresu, za który przysługuje zasiłek: 440,23 zł : 30 dni (taki podzielnik stosuje ZUS) = 14,67 zł, 14,67 zł 6 dni (liczba dni, za które przysługiwał zasiłek chorobowy) = 88,02 zł. Ustalenie wartości zasiłku netto: Obliczona kwota wolna od potrąceń oznacza, że pracownik pobierający zasiłek chorobowy za 6 dni nie może otrzymać mniej niż 88,02 zł zasiłku netto. W praktyce oznacza to, że pracodawca, weryfikując, czy może dokonać potrącenia w obliczonej wartości jako 25% zasiłku brutto, musi obliczyć wartość zasiłku netto i dokonać dalszych porównań: zaliczka na podatek: 331 zł (kwota brutto zasiłku chorobowego po zaokrągleniu do pełnych złotych) 18% = 59,58 zł, po zaokrągleniu 60 zł. Zaliczka na podatek została obliczona bez stosowania kwoty wolnej od podatku, która została odliczona od zaliczki ustalanej od wynagrodzenia za czas choroby, zasiłek netto: 331,32 zł 60 zł = 271,32 zł. Kwota do wypłaty: Pracownik po potrąceniu z zasiłku netto kwoty 82,83 zł otrzyma 188,49 zł (271,32 zł 82,83 zł), co oznacza, że w tym przypadku można potrącić pełną ustaloną kwotę, tj. 25% zasiłku (82,83 zł), ponieważ wartość do wypłaty dla pracownika po odjęciu od zasiłku brutto zaliczki na podatek oraz kwoty potrącenia za zaspokojenie świadczeń niealimentacyjnych będzie wynosić więcej niż kwota wolna od potrąceń: 271,32 zł 82,83 zł =188,49 zł Porównując, otrzymujemy: 188,49 zł > 88,02 zł. W marcu 2015 roku po dokonaniu potrąceń pracownik otrzymał: wynagrodzenie za czas choroby 1.181.25 zł, zasiłek chorobowy 188,49 zł. Pracownikowi potrącono w marcu na zaspokojenie świadczeń niealimentacyjnych tylko 82,83 zł z zasiłku, z wynagrodzenia chorobowego potrącenie nie zostało dokonane, z uwagi na konieczność zastosowania kwoty wolnej od potrąceń. PRZYKŁAD 3. Potrącenie alimentacyjne z wynagrodzenia chorobowego i zasiłku pobieranych w jednym miesiącu Opierając się na wartościach z przykładu 2, warto przeanalizować kwoty potrąceń, jakie pracodawca będzie musiał dokonać w odniesieniu do pracownika, którego wysokość wynagrodzenie zasadniczego brutto za pełen miesiąc pracy wynosi 2.400 zł. Pracodawca 10

otrzymał zaś pismo od komornika z wezwaniem do potrącenia sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności alimentacyjnych. Pracownik ma prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodów oraz złożył pracodawcy PIT-2, za marzec przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe za 25 dni niezdolności do pracy oraz zasiłek chorobowy za 6 dni choroby. Potrącenie z wynagrodzenia chorobowego Podobnie jak przy dokonywaniu potrącenia na zaspokojenie świadczeń niealimentacyjnych, w pierwszej kolejności pracodawca musi ustalić kwotę netto wynagrodzenia za czas choroby. Ustalenie kwoty do wypłaty: składka na ubezpieczenie zdrowotne do ZUS (naliczana od wynagrodzenia za czas choroby): 1.380,50 zł 9% = 124,25 zł, składka na ubezpieczenie zdrowotne do odliczenia od podatku (naliczana od wynagrodzenia za czas choroby): 1.380,50 zł 7,75% = 106,99 zł, podstawa opodatkowania (naliczana od wynagrodzenia za czas choroby): 1.380,50 zł 111,25 zł = 1.269,25 zł (po zaokrągleniu 1.269 zł), zaliczka na podatek (naliczana od wynagrodzenia za czas choroby): (1.269 zł 18%) 46,33 zł = 182,09 zł, zaliczka do wpłaty do urzędu skarbowego (naliczana od wynagrodzenia za czas choroby): 182,09 zł 106,99 zł = 75,10 zł (po zaokrągleniu 75 zł), wynagrodzenie chorobowe netto 1.380,50 zł 124,25 zł 75 zł = 1.181,25 zł. Wysokość potrącenia: Potrąceniu podlega maksymalnie 3/5, czyli 60% wynagrodzenia netto pracownika: 1.181,25 zł 60% = 708,75 zł. W tym przypadku potrącenie jest dokonywane na podstawie tytułu wykonawczego na zaspokojenie należności alimentacyjnych, więc nie obowiązuje kwota wolna od potrąceń. Kwota do wypłaty: W marcu pracownik otrzymał kwotę wynagrodzenia chorobowego netto pomniejszoną o potrącenie dokonane na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych: 1.181,25 zł 708,75 zł = 472,50 zł wartość wynagrodzenia chorobowego do wypłaty. Potrącenie z zasiłku W przypadku egzekucji na zaspokojenie należności innych niż alimentacyjne można potrącić nie więcej niż 60% kwoty brutto zasiłku. Wysokość potrącenia: 331,32 zł 60% = 198,79 zł. 11

12 Ustalenie kwoty wolnej od potrąceń: Przy egzekwowaniu należności alimentacyjnych na podstawie tytułu wykonawczego wolna od potrąceń jest kwota zasiłku w części odpowiadającej 50% kwoty najniższej emerytury, tj. 440,23 zł. Jednak jest to kwota wolna od potrąceń, w przypadku gdy zasiłek przysługuje za cały miesiąc. Ponieważ zasiłek chorobowy przysługuje za część miesiąca, kwotę wolną od potrąceń trzeba zmniejszyć proporcjonalnie do okresu, za który przysługuje zasiłek: 440,23 zł : 30 dni (taki podzielnik stosuje ZUS) = 14,67 zł, 14,67 zł 6 dni (liczba dni, za które przysługiwał zasiłek chorobowy) = 88,02 zł. Ustalenie wartości zasiłku netto: Obliczona kwota wolna od potrąceń oznacza, że pracownik pobierający zasiłek chorobowy za 6 dni nie może otrzymać mniej niż 88,02 zł zasiłku netto. Co w praktyce oznacza, że pracodawca, weryfikując, czy może dokonać potrącenia w obliczonej wartości jako 60% zasiłku brutto, musi obliczyć wartość zasiłku netto i dokonać dalszych porównań: zaliczka na podatek : 331 zł (kwota brutto zasiłku chorobowego po zaokrągleniu do pełnych złotych) 18% = 59,58 zł, po zaokrągleniu 60 zł. Zaliczka na podatek została obliczona bez stosowania kwoty wolnej od podatku, która została odliczona od zaliczki ustalanej od wynagrodzenia za czas choroby, zasiłek netto: 331,32 zł 60 zł = 271,32 zł. Kwota do wypłaty: Po odliczeniu od zasiłku netto kwoty wolnej od potrąceń pozostaje: 271,32 zł 88,02 zł = = 183,30 zł. Kwota 183,30 zł oznacza maksymalną wartość potrącenia, jaką pracodawca może dokonać z zasiłku, z uwzględnieniem kwoty wolnej od potrąceń. W tym przypadku obliczone 60% z zasiłku brutto (331,32 zł), czyli kwota = 198,79 zł powoduje, że pracodawca będzie musiał dokonać ograniczenia wartości obliczonego potrącenia, gdyż po jego dokonaniu niezachowana byłaby kwota wolna od potrąceń: 271,32 zł 198,79 zł = 72,53 zł. Porównując, otrzymujemy: 88,02 zł > 72,53 zł. Pracownik po potrąceniu z zasiłku netto kwoty 198,79 zł otrzymałby tylko 72,53 zł, co oznacza, że w tym przypadku nie można potrącić pełnej ustalonej kwoty, tj. 60% zasiłku brutto, ponieważ wartość do wypłaty dla pracownika po odjęciu potrącenia na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych wynosiłaby mniej niż kwota wolna od potrąceń. Tym samym pracownikowi z zasiłku pracodawca potrąci zaliczkę na podatek dochodowy oraz ograniczoną proporcjonalną kwotą wolną od potrąceń wartość zajęcia zasiłku na podstawie tytułu wykonawczego na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych:

271,32 zł 183,30 zł = 88,02 zł. W marcu 2015 roku, po dokonaniu potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, pracownik otrzymał: wynagrodzenie za czas choroby 472,50 zł, zasiłek chorobowy 88,02 zł. Pracownikowi potrącono w marcu na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych 708,75 zł z wynagrodzenia chorobowego oraz 183,30 zł z zasiłku, co stanowi łącznie wartość 892,05 zł. Kiedy i na jakiej podstawie potrąceń dokonuje ZUS W przypadku płatników, którzy nie są zobowiązani do wypłaty zasiłków, lecz płatnikiem jest ZUS, to ten organ dokonuje potrąceń. Pracodawca niebędący płatnikiem zasiłku, który otrzymał zawiadomienie o zajęciu tej wierzytelności, ma obowiązek poinformować organ egzekucyjny o braku możliwości dokonania potrącenia. W takiej sytuacji wierzyciel powinien zwrócić się do komornika o wystawienie dla ZUS kolejnego zajęcia należności. Potrącenia z zasiłku za zgodą pracownika Ustawa emerytalna wymienia, jakie konkretnie należności mogą być potrącane z zasiłków. Można potrącać również inne należności, ale pod warunkiem że istnieje tytuł wykonawczy uprawniający do dokonania tego potrącenia. Jeżeli pracodawca chciałby dokonać potrącenia bez takiego tytułu egzekucyjnego, np. pożyczki udzielonej pracownikowi z własnych środków, musiałby uzyskać od niego pisemną zgodę na takie potrącenie. Żadne kwoty wolne ani granice potrąceń nie występują w takim przypadku nie ma na to podstawy prawnej. Ustawa emerytalna przewiduje kwoty wolne i granice potrąceń wobec oznaczonych należności i tych ściągalnych na podstawie tytułu wykonawczego. Bez zgody pracownika potrącenie byłoby bezpodstawne, za jego zgodą nie podlega ograniczeniu. 13 PRZYKŁAD 4. Potrącenie niealimentacyjne i raty pożyczki z zasiłku macierzyńskiego Pracownica przebywająca na urlopie macierzyńskim wyraziła zgodę na piśmie na potrącanie z zasiłku macierzyńskiego rat pożyczki zaciągniętej od pracodawcy, w wysokości po 300 zł miesięcznie. Pracownicy przysługiwał za kwiecień 2015 roku zasiłek macierzyński w wysokości 2.674,99 zł. Z przysługującego zasiłku pracodawca potrącił zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych w wysokości 435 zł (2.674,99 zł brutto po zaokrągleniu oznacza 2.675 zł 18% 46,33 zł = 435,17 zł; po zaokrągleniu 435 zł). Ponadto z zasiłku miał potrącić należności niealimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego na 1.210 zł.

Potrącenie na spłatę należności niealimentacyjnych mogło być dokonane w maksymalnej wysokości 25% kwoty zasiłku, czyli w tym przypadku pracodawca mógł potrącić nie więcej niż 668,74 zł (2.674,99 zł 25%). Wolna od potrąceń jest kwota 440,23 zł (50% najniższej emerytury). Z przysługującej do wypłaty kwoty zasiłku pracodawca mógł potrącić obliczoną wartość potrącenia na zaspokojenie świadczeń niealimentacyjnych 668,74 zł, co wynika z obliczeń: 2.674,99 zł 435 zł 440,23 zł = 1.799,76 zł. Kwota 1.799,76 zł to maksymalna wartość potrącenia, jaka mogłaby być dokonana, by zachowana była kwota wolna od potrąceń. Porównując : 1.799,76 zł > 668,74 zł. Ostatecznie pracownica otrzymała zasiłek macierzyński w kwocie 1.271,25 zł, po dokonaniu potrąceń obligatoryjnych i dobrowolnych: 2.674,99 zł 435 zł 668,74 zł 300 zł = 1.271,25 zł. Zbieg egzekucji alimentacyjnej i niealimentacyjnej z zasiłku Maksymalna kwota potrącenia z zasiłku, przy egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych i niealimentacyjnych, nie może przekraczać 60% kwoty brutto zasiłku. Co w praktyce może oznaczać, że pracodawca dokonując potrąceń przy zbiegu egzekucji, potrąci tyle samo, ile by potrącił, tylko przy egzekucji alimentacyjnej. Wynika to z faktu, że dla jednej i drugiej egzekucji kwota wolna od potrąceń jest taka sama. Wynosi ona 50% najniższej emerytury. PRZYKŁAD 5. Potrącenie należności alimentacyjnych i niealimentacyjnych z zasiłku chorobowego Pracownikowi przysługiwał za kwiecień 2015 roku zasiłek chorobowy w wysokości 1.725,80 zł. Z zasiłku pracodawca potrącił zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych w wysokości 264 zł (1.725,80 zł brutto po zaokrągleniu oznacza 1.726 zł 18% 46,33 zł = 264,35 zł; po zaokrągleniu 264 zł). Pracodawca na podstawie tytułu wykonawczego na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych miał potrącić pracownikowi 580 zł, a ponadto z zasiłku ma dodatkowo potrącić należności niealimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego na ponad 15.000 zł. Potrącenia na spłatę należności alimentacyjnych mógł dokonać w maksymalnej wysokości 60% kwoty zasiłku, czyli w tym przypadku nie więcej niż 1.035,48 zł (1.725,80 zł 60%). Od 1 marca 2015 r. wolna od potrąceń jest kwota 440,23 zł (50% najniższej emerytury). Zatem w celu obliczenia możliwej maksymalnej kwoty potrącenia od wartości brutto zasiłku pracodawca powinien odjąć kwotę zaliczki na podatek i kwotę wolną od potrąceń, co oznacza, że wartość ta wynosić mogła maksymalnie 1.021,57 zł (1.725,80 zł 264 zł 440,23 zł = 1.021,57 zł), czyli pracodawca musiałby ograniczyć potrącenie, gdyby wartość 14

alimentów do potrącenia określona była jako alimenty bieżące i zaległe. Przy potrąceniu alimentów bieżących w kwocie 580 zł możliwe jest potrącenie całej kwoty. Zatem z przysługującej do wypłaty kwoty zasiłku pracodawca mógł potrącić obliczoną wartość potrącenia na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych w pełnej wysokości, czyli 580,00 zł, a następnie dokonać potrącenia niealimentacyjnego. Potrącenie na spłatę należności niealimentacyjnych może być dokonane w maksymalnej wysokości 25% kwoty zasiłku, czyli w tym przypadku pracodawca mógł potrącić nie więcej niż 431,45 zł (1.725,80 zł 25%). Wolna od potrąceń jest kwota 440,23 zł (50% najniższej emerytury). Z przysługującej do wypłaty kwoty zasiłku pracodawca mógł potrącić obliczoną wartość potrącenia na zaspokojenie świadczeń niealimentacyjnych 431,45 zł, co wynika z obliczeń: 1.021,57 zł 580 zł 431,45 zł = 10,12 zł, czyli pracodawca nie wyczerpał pełnej maksymalnej kwoty potrącenia, jaka wynika z pomniejszenia zasiłku brutto o podatek i kwotę wolną od potrąceń. Kwota 1.021,57 zł to maksymalna wartość potrącenia, jaka mogłaby być dokonana, by zachowana była kwota wolna od potrąceń. Pracodawca w sumie potrącił 1.011,45 zł (580 zł + + 431,45 zł = 1.011,45 zł). Porównując: 1.021,57 zł > 1.011,45 zł. Ostatecznie więc pracownik otrzymał zasiłek chorobowy za kwiecień 2015 roku w kwocie 1.271,25 zł, po dokonaniu potrąceń obligatoryjnych i dobrowolnych: 1.725,80 zł 264 zł 580 zł 431,45 zł = 450,35 zł. Podstawa prawna: art. 87 i 871 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.), art. 833 5 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.), art. 139 143 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 748). Elżbieta Młynarska-Wełpa specjalista w zakresie wynagrodzeń 2BW12 ISBN 978-83-269-4070-5 15