Najważniejsze państwa Europy w latach 1815-1848 Francja - po zakończeniu wojen napoleońskich rozpoczął się we Francji okres restauracji dynastii Burbonów (trwający do 1830 r.). - w tym czasie na tronie zasiadali kolejno: Ludwik XVIII i Karol X - Ludwik XVIII rozumiał nieodwracalność wielu zmian, jakie zaszły we Francji po rewolucji. Mimo zemsty na zwolennikach rewolucji (tzw. biały terror 1814-1815) nie nastąpił powrót do ancien régiem u. - we Francji zapanowała monarchia konstytucyjna władzę ustawodawczą powierzono parlamentowi. Monarcha miał wyłączność inicjatywy ustawodawczej i prawo wydawania dekretów. Na ówczesnej scenie politycznej działały dwa główne stronnictwa polityczne: ULTRASI (łac. ultra dalej, skrajnie) grupa reakcyjnych polityków, reprezentujących powracających z emigracji rojalistów oraz wyższe duchowieństwo. Ich program opierał się na próbie przywrócenia we Francji porządku sprzed 1789 r. Program: - zwrot nieprawnie zagarniętych ziem - ograniczenie wolności politycznej - zniesienie lub zmiana konstytucji - zwiększenie znaczenia Kościoła w państwie LIBERAŁOWIE - grupa polityków działających w nurcie polityki rewolucyjnej, dążący do ciągłych zmian w państwie. Program: - obrona konstytucji - przestrzeganie praw obywatelskich - utrzymanie wcześniej zdobytych wolności - rozszerzenie praw wyborczych i wolności prasy Zaostrzenie sytuacji politycznej nastąpiło po 1824 r., kiedy tron po zmarłym bracie objął Karol X. Był zwolennikiem skrajnej prawicy, a także przywódcą obozu ultrasów. Był przekonany o sojuszu tronu i ołtarza.
Radykalne ustawodawstwo oburzyło stronnictwo liberalne, które nie zgadzało się z fałszowaniem wyborów, manipulacjami politycznymi czy wzrostem przywilejów dla szlachty i kleru. Szeregi opozycji rosły. Do kryzysu doszło w lipcu 1830 roku, kiedy to Karol X po zwycięstwie opozycji (liberałów) w wyborach rozwiązał parlament. Wydany jednocześnie dekret zmieniał gruntownie prawo wyborcze, pozbawiając tym samym zamożne mieszczaństwo prawa głosu i wprowadzał cenzurę prasy. Sprzeciw liberałów spotkał się z poparciem radykalnych grup republikańskich i paryskiej ulicy. Wybuchła rewolucja lipcowa (26-28 lipca 1830 r.), która szerokim echem odbiła się w Europie. Rezultatem wydarzeń w Paryżu było ostateczne obalenie dynastii Burbonów i przekazanie tronu francuskiego księciu Ludwikowi Filipowi z orleańskiej gałęzi dynastii. Kilka dni po przewrocie parlament ustalił nową Kartę konstytucyjną: - obniżono cenzus majątkowy - poszerzono uprawnienia parlamentu - powrócono do trójkolorowej flagi Od tej pory we Francji dominowała bogata burżuazja, która u boku nowego króla (Ludwika Filipa) stała się niezwykle wpływową warstwą w państwie. Rozpoczął się okres intensywnego rozwoju przemysłowego w państwie - w latach 40-tych społeczeństwo francuskie odczuwało coraz większe niezadowolenie - industrializacja pogłębiała przepaść między różnymi grupami społeczeństwa - opinia publiczna była przytłaczana informacjami o aferach korupcyjnych w rządzie i o fałszowaniu wyników wyborów.
Wielka Brytania - najbardziej zaawansowane przemysłowo państwo ówczesnej Europy (początki procesu industrializacji w 2 poł. XVII w.) - zaawansowany poziom demokratyzacji społeczeństwa Monarchowie: do 1820 r. Jerzy III 1820-1830 Jerzy IV (liberalna polityka społeczna i gospodarcza) 1830-1837 Wilhelm IV 1837-1902 królowa Wiktoria (tzw. epoka wiktoriańska) - po zakończeniu wojen napoleońskich najważniejszym problemem był napływ taniego zboża z Europy (w związku ze zlikwidowaniem blokady kontynentalnej) - parlament brytyjski uchwalił wysokie stawki celne by chronić rodzimą produkcję rolną, co spowodowało wzrost cen i bunty proletariatu miejskiego Dodatkowo ogromna mechanizacja przemysłu spowodowała niezadowolenie wśród robotników wsi i miast (tzw. luddyzm agrarny). (fot. obok niszczenie maszyn przemysłowych przez luddystów) - lata 20-te XIX wieku to okres dojścia do władzy (wigów liberałów), którzy obniżyli stawki celne. W tym czasie obniżyły się także ceny żywności. Wyrażano zgodę na tworzenie związków zawodowych. - lata 30-te to głównie problem tzw. zgniłych miasteczek (ang. rotten boroughs) odebranie wyludnionym miastom i miasteczkom praw wyborczych i nadanie ich ośrodkom przeludnionym tj. Manchester, Liverpool czy Birmingham. - dodatkowo w połowie lat 30-tych powstał problem tzw. ruchu czartystowskiego : 1836 r. narodziny ruchu czartystowskiego żądano powszechnego prawa wyborczego i zniesienia cenzusu majątkowego. Działacze ruchu na przełomie lat 30/40-tych zbierali w całej Anglii podpisy pod swoimi postulatami. Kilkukrotnie składano je parlamentarzystom, którzy konsekwentnie odmawiali przyjęcia reform. Z czasem parlament (pod koniec XIX wieku) wprowadził pod naciskiem czartystów: ochronę praw pracowniczych kobiet, powszechne ubezpieczenia i zakaz wykonywania ciężkich prac przez dzieci (np. w górnictwie).
Rosja - w XIX wieku nadal w państwie dominuje feudalizm gospodarczy - ustrój na wskroś absolutystyczny 1812 rok wyprawa Napoleona na Moskwę zmieniła sposób rządzenia i myślenia cara Aleksandra I, który od 1801 r. prowadził liberalną politykę zarządzania państwem. Po 1814 r. car popadł w skrajną dewocję spodziewał się spisków i zamachów. Polityka cara Aleksandra I: - ścisła kontrola armii - skrajne rozumienie sojuszu tronu i ołtarza kult Biblii, zwiększona rola Cerkwii - zakaz zwoływania stowarzyszeń - blokada wszelkich reform - prześladowanie przeciwników władzy Zawiązywanie tajnych stowarzyszeń wśród oficerów w garnizonach wojskowych. Dwie najważniejsze organizacje: a) związek południowy poglądy republikańskie b) związek północny charakter monarchistyczny (chęć wzorowania państwa na Wielkiej Brytanii monarchii konstytucyjnej) 1825 r. umiera Aleksander I, a tron przejmuje Mikołaj (zamiast starszego Konstantego). Oficerowie z Petersburga wykorzystują to wydarzenie jako pretekst do buntu przeciwko władzy. Skłaniają żołnierzy do odmowy przysięgi postulując posadzenie na tronie Konstantego. (tzw. powstanie dekabrystów) Bunt zostaje zażegnany, oficerowie i żołnierze powieszeni rok później. 1855 śmierć Mikołaja I (początek tzw. odwilży posewastopolskiej w Rosji) Wraz ze wstąpieniem na tron nowego cara nadchodzi 30 lat kompletnego zastoju w funkcjonowaniu państwa rosyjskiego. Państwa niemieckie - w okresie wojen napoleońskich państwa niemieckie znajdowały się pod silnym wpływem Prus, które po 1806 straciły na znaczeniu
- w tym czasie dochodzi do odrodzenia narodowego w państwach niemieckich: Johann Gottlieb Fichte na przełomie 1806/1807 r. wygłasza słynne mowy do narodu niemieckiego, w których wzywa naród do zjednoczenia. - w latach 1807-1811 dochodzi o tzw. regulacji uwłaszczenie chłopów na złych warunkach dla biedniejszych chłopów. Na wsi niemieckiej pozostali tylko bogaci chłopi, którzy zapewniali pracę innym biedniejszym. - modernizacja przemysłu na wsiach i w miastach - wprowadzenie zasadniczej służby wojskowej Po pokonaniu Napoleona i kongresie wiedeńskim został utworzony Związek Niemiecki (pod przewodnictwem Habsburgów) Wśród podzielonych państw niemieckich do dwóch najważniejszych zaliczamy: Prusy i Austrię. 1834 r. powstanie Związku Celnego (ważne przy zjednoczeniu państw niemieckich)