Historia administracji

Transkrypt

1 Historia administracji - Administracja publiczna w XIX wieku - Wpływ liberalizmu na zakres działania państwa - Zasady organizacji nowożytnej administracji publicznej - Cechy charakterystyczne służby cywilnej dr Karol Dąbrowski

2 Administracja publiczna w XIX wieku - rozrost administracji (industrializacja, urbanizacja, rewolucja przemysłowa, rozwój techniki) - rozwój policji administracyjnej i administracji specjalnej

3 liberalizm upraszczając można powiedzieć, że jest to doktryna zakładająca, iż nadrzędną wartością jest wolność liberalizm polityczny liberalizm gospodarczy liberalizm społeczny

4 liberalizm polityczny głosi, iż ustrój polityczny powinien być oparty na prawach i wolnościach jednostki takich jak: wolność słowa, wyznania, sumienia; władza powinna być wybierana w wolnych wyborach, a system partyjny konkurencyjny

5 liberalizm gospodarczy postuluje wolność działalności gospodarczej (zakładania, prowadzenia i zamknięcia własnego przedsiębiorstwa), neguje potrzebę ingerencji państwa w gospodarkę i promuje ideę samoregulującego się wolnego rynku

6 leseferyzm (laissez-faire) Leseferyzm wyraża dążenie do wolności gospodarowania oraz wyzwolenie z wszelkich zależności feudalnych i oznacza działanie w warunkach wolności osobistej, równości wobec prawa, poszanowania własności prywatnej; rolę państwa sprowadza wyłącznie do pozycji gwaranta podstawowych swobód obywatelskich i dlatego, z założenia, państwo nie może ingerować w sferę ekonomiczną... i pełnić rolę stróża nocnego.

7 liberalizm społeczny Kładzie nacisk na wolność jednostki w zakresie kultury, obyczajowości, życia prywatnego. Podkreśla swobodę ekspresji: myśli, słowa, sztuki, samodecydowania o swoim losie. Przeciwstawia się ingerencji państwa w życie prywatne obywateli, jak również regulacji takich zagadnień, jak hazard, alkohol, narkotyki, seks, prostytucja, antykoncepcja, aborcja, eutanazja, samobójstwo. Dopuszcza pełną wolność sztuki nawet jeśli ta obraża uczucia innych obywateli.

8 liberalizacja pluralizm rozszerzenie sfery swobód różnorodność, wielość pluralizm polityczny = istnienie niezależnych od siebie, konkurencyjnych partii politycznych

9 Wpływ liberalizmu na zakres działania państwa w XIX wieku od strony teoretycznej jest łatwy do oceny, gdyż państwo ułatwiło rozpoczynanie działalności gospodarczej. Polityka państwa przynajmniej w sferze deklaratywnej została ukierunkowana tak, aby jak najwięcej osób, bez względu na dawne pochodzenie stanowe, mogło otworzyć własne przedsiębiorstwa. To, co w feudalnym absolutyźmie było przywilejem stało się powszechnie dostępnym konstytucyjnym prawem.

10 Działalność gospodarcza była oparta o zasadę wolnej konkurencji. Zlikwidowano monopol cechowy. W praktyce administracja nadal jednak tkwiła w mentalności policystycznej pełnej drobiazgowych regulacji i reglamentacji.

11 Zdaniem krytyków liberalizmu liberalne rządy stały na straży interesów zamożnych grup społeczeństwa, ostro i represyjnie tępiąc przejawy niezadowolenia społecznego, odmawiając praw socjalnych i politycznych szczególnie robotnikom przemysłowym i rolnym. Strajki były zakazane. Robotnicy organizujący związki zawodowe podlegali karze. Większość społeczeństwa była pozbawiona prawa wyborczego. Prawo karne było opresyjne i chroniło przede wszystkim własność prywatną.

12 Państwo, zasłaniając się zasadą swobody umów, nie dążyło do poprawy warunków pracy, dopuszczało wyzysk robotników, pracę dzieci i kobiet, także w warunkach szkodliwych dla życia i zdrowia, odmawiało prawa do urlopu, renty i emerytury, ubezpieczenia na wypadek bezrobocia, wyższych wynagrodzeń za nadgodziny. Nie finansowało służby zdrowia ani oświaty. Nie istniały publiczne biblioteki.

13 William Edward Kilburn, View of the Great Chartist Meeting on Kennington Common, 1848, w zbiorach Royal Collection Trust, źródło: Wikimedia Commons.

14 Wedle zwolenników niskie podatki, ograniczenie wydatków budżetowych, wolność gospodarcza przyczyniły się do bogacenia całego społeczeństwa, wzrostu płac, poziomu życia, dochodów gospodarstw rodzinnych, a co za tym idzie lepszego odżywienia, stanu zdrowotności i długości życia, zwłaszcza osób o niższych dochodach.

15 dla chętnych: Jan Sowa, Inna Rzeczpospolita jest możliwa! Widma przeszłości, wizje przyszłości, Warszawa Tomasz Cukiernik, XIX-wieczny kapitalizm w Wielkiej Brytanii,

16 Zasady organizacji nowożytnej administracji publicznej * pisemność * resortowość * system realny a nie prowincjonalny * jednoosobowe kierownictwo * hierarchiczne podporządkowanie * biuralizm * legalizm

17 Cechy charakterystyczne służby cywilnej * apolityczność * fachowość (egzaminy na urzędników) * merytokratyczność (merytokracja) * ciągłość i stabilność * stałość wynagrodzenia niezależnego od liczby załatwianych spraw + zabezpieczenie emerytalne * system nominacji i awansu zależnego od wysługi lat * odpowiedzialność dyscyplinarna * wyższa ochrona prawnokarna

18 Rosyjska tabela o rangach z 1722 r. Pruska Wyższa Komisja Egzaminacyjna z 1770 r. Ustawa Pendeltona z 1883 r. Raport Stafforda Northcote`a i Charlesa Trevelyana z 1853 r.

19 KONIEC