RENESANS KIERUNKI W SZTUCE EUROPEJSKIEJ XIV - XXI wiek Porządek; symetria; perspektywa;klasycyzm; przestrzeń; ruch W.W.KUBIAK SZTUKA UŻYTKOWA H N L A 1290-1330 1330-1365 1365-1400 1400-1420 Koronacja Wacława II króla Polski, Bunt krak. wójt Albert Rzym, Padwa Uniw. Coll. Cambridge, Oxford, arcopolo Philippe de Vitry ArsNova Dante Boska komedia Campagni Cromica Pałac dożów Wenecja, Awinion pałac papieski Giotto freski z kaplicy Scrovegnich Początek wojny stuletniej, bitwa p. Poiltiers, Ruś Halicka do Polski Uniwersytety: Paryż, Wiedeń, Kraków achaut: Notre-Dame ass Boccaccio Decameron Alhambra Grenada, Nag.Łokietka Wawel, Kolegiata Wiślica Kłodzka adonna Panowanie Ludwika Węgierskiego, Pocz. wielkiej schizmy Chauliac: Chirurgia magna, Winchester College Landino motety Psałterz Floriański Chaucer: Opowieści kanterberyjskie Ulm Katedra, Grob. Kazim.Wielki Wawel albork pałac W.ist Dyptyk z Wilton House Bitwa pod Grunwaldem, Sobór w Konstancji Uniwersytet w Turynie, Toscanelli: obl. kopuły Florencja Ciconia: De proportionibus musicae Bruni: Historium Florentini populi Kopuła katedry florenckiej (konkurs) Donatello: David istrz Andrzej: polichromie kapl.lublin H N L A 1421-1450 1451-1490 1491-1520 1521-1550 Koronacja HenrykaVI Joanna d Arc stos bitwa pod Warną Odkrycie Azorów (Cabral) i Zielonego Przyl.King scoll.cam Guilaume Dufay w Rimini, Turynie, Bolonii i ons Walsingham: Historia Anglicana, Biblia Królowej Zofii Biblioteka Laurenziana Florencja, K. ariackigdańsk prez Da Fabriano:Pokłon Trzech Króli, Castagno: Ost.wiecz. Konstantynopol Turcy Henryk VI nie żyje Wojna Wenecja-Turcja Guttenberg druk Fraauro mapa świata Jacob Obrecht w Utrechcie, Bruggi DeParcja-Traktat muz. Długosz: Hist.Polonica Pontano: Amorum libri Dwór Artusa Gdańsk Ołtarz ariacki Botticelli-Primavera Vinci-adonna wśród skał Pocz.sejmu polskiego Savonarola na stsie Luter 95 tez Kolumb Indie zach. VascoDeGama Indie Kopernik rozp.derev Cortez - aksyk Puzon, mandolina, klawikord ConstantinoFesta Erazm z Rotterdamu Pochwała głupoty Thomas ore Utopia Collegiumaius Krak. Początek przebud. Wawelu Durer-JeźdźcyApokal. Vinci-ona Lisa ichałanioł-kapl.syks Hołd pruski Ekskomun.Lutra Sobór trydencki Paracelsus-Chirurgia agna.rej-krótka rozprawa między.. Vardelot-madrygały Glaeranus Dodecachordon Luter: De servo orbitrio, Rabellais: Gargantua i Pantag. Zamki w Kamieńcu Podolskim i Ogrodzieńcu Leyden: Sąd ostat. Cellini: Perseusz H N 1551-1565 1566-1580 1581-1590 1591-1600 Koronacja Elżbiety I Unia lubelska Georgius Agricola: De re metallica Pierwsza wolna elekcja; Noc Św. Bartłomieja Jean Bodin: De la republique Niepodległość Niderlandów Wahadło Galileusza Unia brzeska Edykt nantejski Kepler: isterium cosmographicum Palestrina: sza papieża arcelego Palestrina: issa brevis aranzio: adrygały Gesualdo de Vanosa: adrygały czwarta księga ul. Kanonicza 21 Kaplica Boimów we Lwowie L Autobiografia Celliniego; odrzewski: O popr.rzeczyposp. ore: Dialog Wygody z ęką Jan Kochanowski: Treny Szakspir: Sen nocy letniej A G.B.Quadro Ratusz w Poznaniu J.ichałowicz nagrobek Padniewskiego Kraków Santi Gucci Kamienica ul. Kanonicza 21 Kaplica Boimów we Lwowie Salviati: Zdjęcie z krzyża, Tycjan: Tarkwiniusz i Lukrec. Zuccari: Biczowanie Pulzone Święta Rodzina El Greco Wniebowzięcie NP Nagrobek Padniewskiego Ratusz w Poznaniu Zamek w Kamieńcu Podolskim 1
W.W.KUBIAK SZTUKA UŻYTKOWA W.W.KUBIAK SZTUKA UŻYTKOWA W okresie renesansu w sztuce zaczęły obowiązywać wzorce klasyczne i naturalizm. Sztuka renesansu odzwierciedlała idee epoki. Cechowała ją harmonia formy, spokój, statyczność, jasność konstrukcyjna, piękno osiągane poprzez zastosowanie określonych proporcji (wzorowanych na antycznych). Łączono tematyki dzieł np. motywy mitologiczne współistniały z chrześcijańskimi. Twórczość renesansowa sławiła człowieczeństwo i piękno świata widzialnego, rezygnując ze skrajnie duchowego podejścia do sztuki, jakim charakteryzował się okres średniowiecza. LEONARDO DA VINCI autoportret ARCHITEKTURA. W architekturze renesansu wykorzystywano elementy antyczne takie jak: kolumny, trójkątne frontony, łukowe sklepienia, kopuły. Rozwijała się architektura zarówno świecka jak i sakralna (przede wszystkim kościoły). Wykształciły się nowe formy budowli świeckich np. wille, pałace, kamienice, ratusze. Budowle renesansowe charakteryzowała prostota kompozycji, podziały poziome podkreślane wydatnymi gzymsami i fryzami, symetria budowli. Często występowały wewnętrzne dziedzińce otoczone krużgankami. ALARSTWO KAPLICA ZYGUNTOWSKA NA WAWELU WAWEL - DZIEDZINIEC I KRUŻGANKI Na rozwój malarstwa miała wpływ, zasada perspektywy linearnej (sposób przedstawiania rzeczywistości na płaskiej powierzchni, tak, aby sprawiała wrażenie cechującej się głębią). Artyści reprezentujący malarstwo nie mogli imitować antyku, ponieważ z tego kresu nie znano żadnych obrazów. alarstwo doprowadziło do perfekcji sztukę perspektywy i cieniowanie, zbliżając w ten sposób obraz do dużego podobieństwa z rzeczywistością. ANDREA ANTEGNA adonna z dzieciątkiem, 1446r 2
Leonardo da Vinci jego dzieła stanowią kwintesencję klasycznego ideału są rzeczywiste i tajemnicze zarazem, Sandro Botticelli jego malarstwo wyróżniało się precyzyjną linią, bogatą kolorystyką, subtelnym modelunkiem postaci Rafael jego malarstwo cechuje się spokojem i harmonią LEONARDO DA VINCI - Zwiastowanie (1470-1473) RAFFAELLO SANTI Zdjęcie z krzyża Tycjan niezrównany, jeśli chodzi o wyczucie koloru i tekstury. esaccio; Diego Velazquez; Hans Holbein; Pieter Brugel; El Greco. TYCJAN Francesco aria della Rovera 1536-1538 EL GRECO - Wniebowstąpienie IĘDZYNARODOWY GOTYK Gotyk międzynarodowy - odmiana sztuki gotyku, występująca około roku 1400. Zwany też miękkim stylem (Pinder), sztuką dworską początku XV wieku, stylem dworskim, stylem pięknym, gotykiem kosmopolitycznym. DYPTYK WILTONA 1395-1399 Dworski; wyidealizowany; ceremonialny; boski FRA ANGELICO Święci - 1430 3
Charakterystyczne elementy gotyku międzynarodowego: miękko spływające szaty, wytworne (aż do zmanierowania) gesty, obfite, sugerujące grubość materiału ornamenty fantastyka kapryśnych form, bogactwo barwnej subtelności, zainteresowanie naturą (precyzyjne studia form roślinnych i zwierząt), dbałość o precyzję, liryczny nastrój. elchior Boerdelam, Zwiastowanie (Ołtarz z Dijon), 1398 iędzynarodowy gotyk rozwijał się równolegle z renesansem; zalicza się do niego prace niektórych twórców wczesnego renesansu np. Fra Angelico. Kierunkowi zarzuca się (niesłusznie) koserwatyzm i oglądanie się za siebie. iędzynarodowy gotyk łączy zdecydowaną dekoracyjność i bogatą kolorystykę z poetyckim traktowaniem szczegółów oraz bogate złocenia. FRA ANGELICO Potępieni KLASYCYZ Kult rozumu; symetria; proporcje; synteza; mitologia; mecenat Wielu artystów epoki renesansu uważało wieki średnie za okres upadku kultury i wyraźnie dystansowało się od średniowiecza. Studiowali natomiast sztukę starożytnej Grecji i Rzymu. We wszystkich dziedzinach sztuki wyraźnie uwidocznił się wpływ klasycznego antyku. Renesansowy klasycyzm był również kierunkiem, w którym odżyły klasyczne tematy, wywodzące się wprost z mitologi greckiej i rzymskiej oraz historii starożytnej. TYCJAN - Bacchus i Ariadna 1523-4 PLATON ARYSTOTELES RAFAEL - Szkoła Ateńska 1510-11 (Fresk w Watykanie) RAFAEL - Szkoła Ateńska 1510-11 (Fresk w Watykanie) 4
SEKULARYZ ATERIALIZ IDEALIZ RAFAEL - Szkoła Ateńska 1510-11 (Fresk w Watykanie) GRANACCI FRANCESCO - Wjazd Karola VIII do Florencji - 1518 Racjonalizm; oderwanie od religii, władza świecka; indywidualizm Sekularyzm to tendencja do rozważania relacji międzyludzkich w oderwaniu od wartości i instytucji religijnych. Sekularyzm obejmuje także przedstawianie tematów ze starożytnych mitów klasycznych lub pogańskich oraz wydarzeń historycznych. TYCJAN - Wenus z Urbino, 1538 SANDRO BOTTICELLI - Narodziny Wenus, 1482 ONUENTALIZ ANDREA ANTEGNA Agonia w ogrodzie Ambicje polityczne; wielkość; synteza intelektualna; olimpijskość onumentalizm, sztuka monumentalna - określenie stosowane z uwagi na rozmiary dzieła, rodzaj podejmowanej tematyki lub dążenie do ponadczasowości. Papież Juliusz II (1503-1513) stał się inicjatorem monumetalizmu zamawiając u architekta Bramantego rozbudowę Bazyliki Świętego Piotra w Rzymie. Papież, mający wielkie ambicje polityczne, zażądał od Bramantego budowli, która przyćmiłaby wszystkie budowle antyczne. Bramanti zmarł w 1514 r. Budowa była kontynuowana przez ichała Anioła. W 1564 r. zmarł ichał Anioł, a bazylika nie była jeszcze ukończona. Kopuła wg. projektu ichała Anioła została ukończona w 1590 r. ichał Anioł (ichelangelo Buonarroti) był także mistrzem malarstwa monumentalnego. 5
Bazylika Świętego Piotra ICHELANGELO BUONARROTI Sąd Ostateczny 1534-1541 Kaplica Sykstyńska HUANIZ Rozum; dociekania filozoficzne; prywatny mecenat; ludzkie emocje; przyjaźń; optymizm LEONARDO DA VICI -Święta Anna Samotrzecia (1510) Humanizm - to niemal synonim renesansu. Termin humanista wszedł do powszechnego użytku w XIV wieku i oznaczał nauczyciela sztuk wyzwolonych. Z czasem tak zaczęto nazywać każdego wykształconego człowieka, poważnie interesującego się światem klasycznym, sferą uczuć człowieka i stosunkami między ludźmi. Artyści zaczęli przedstawiać w sposób ludzki rzeczyświęte. Przedstawiciele kierunku: Leonardo Da Vinci Tycjan (Tiziano Vecellio) Giovanni Bellini Giorgione (Giorgio Da Castelfranco) IDEALIZ LEONARDO DA VINCI - La Gioconda (ona Lisa) - 1503-1506 RAFAEL - Autoportret z przyjacielem - 1518 Trwałość; odwieczny porządek; prostota; duchowość; jasność założeń LEONARDO DA VINCI - adonna wśród skał fragm. 1506-1508 6
Idealizm utrzymuje, że świat fizyczny jest mniej ważny niż świat ducha i umysłu. Dzieło sztuki jest idealistyczne, gdy ideały (dotyczące kształtu, proporcji itd.) określają sposób przedstawianiaświata. Przedstawiciele:Leonardo Da Vinci, Rafael Szkoła ichała Anioła - Leda z Łabędziem ~1530 LEONARDO DA VINCI - adonna LEONARDO DA VINCI - adonna wśród skał - 1506 PERSPEKTYWIZ PAOLO UCCELLO - Epizod z bitwy pod San Romano - 1456 Trójwymiarowość, głębia, perspektywa linearna i powietrzna, jedność, ciągłość Perspektywizm obejmuje techniki przedstawiania przestrzeni poprzez tworzenie iluzji trójwymiarowości na powierzchni dwuwymiarowej. Perspektywa linearna - oparta na zasadzie pozornego zmniejszania się przedmiotów w miarę ich oddalania się od oka oraz pozornej zbieżności ku horyzontowi wszelkich lini biegnących w głąb. Perspektywa powietrzna - wykorzystuje zjawisko, że odległe przedmioty wydają się nie tylko małe ale także zmieniają kolor do tonacji szaroniebieskiej powodowany grubą warstwą atmosfery. Perspektywa barwna - wywołanie wrażenia głębi przez dobór kolorów (ciepłe - przód, zimne - tył) Perspektywa odwrócona linie zbiegają się przed obrazem (zatem obiekty dalsze są większe (stosowana często przy pisaniu ikon) Perspektywa intencjonalna - wielkość postaci uzależniona od ich znaczenia. Perspektywa linearna - przykład wykreślenia na obrazie. Rodzaje perspektywy linearnej: 1. ukośna 2. boczna 3. żabia 4. z lotu ptaka 7
Perspektywa linearna i powietrzna w obrazie Zwiastowanie Leonarda Da Vinci ILUZJONIZ Perspektywa linearna i barwna w obrazie Francesco Granacci Wjazd Karola VIII do Florencji (1518 Wprowadzenie w błąd, imitacja, kwadratura, skrót CORREGGIO kopuła koscioła w Parmie 1530 Specyficzna odmiana naturalizmu, w której artyści usiłują przedstawić przedmioty namalowane jako rzeczywiste. Ambicja by stworzyć doskonałe dzieło sztuki, które będzie brane za rzeczywistość. Zmylenie wzroku (złudzenie optyczne) Kwadratura fresk lub malowidło brane za fragment przestrzeni. ANDREA ANTEGNA Camera degli Spinosi, Palac rodziny Gonzaga w antui 1465-74 NATURALIZ GIOVANNI BELLINI - adonna na łące - 1500 Światłocień, faktura, tonacja, wyrafinowanie Naturalizm - to sposób przedstawiania świata unikający wszelkiej abstrakcji lub zniekształceń stylistycznych. Obrazy naturalistyczne charakteryzuje subtelna gra światła i cienia oraz chęć oddania nastroju sceny albo uczuć. Naturalizm renesansowy - dążenie do wiernego odtworzenia naturalnego wyglądu malowanych obiektów. Wszechstronne i konsekwentne wykorzystanie światła, faktury, koloru i tonacji. Giovanni Bellini Pieter Bruegel Jan Van Eyck Hugo Van Der Goes Giorgione 8
ANIERYZ JAN VAN EYCK - Portret małżeństwa Amorfini 1434 Wyrafinowana, naturalna gra świateł na rozmaitych fakturach, jak tkanina szat lub brąz wiszącego świecznika, czy sierści psa czyni z tego działa jedno z najbardziej znaczących w historii naturalizmu AGNOLO BRONZINO Kupido i Wenus, alegoria 1540-50 Wykrzywienie rzeczywistości, zagadkowość anieryzm to sztuka schyłku XVI wieku a więc okresu przejściowego między renesansem a barokiem. Charakterystyczne są eleganckie i wymyślnie wystylizowane obrazy. anieryści przywiązywali mniejsze znaczenie do harmonijnej kompozycji niż inni artyści renesansu. anieryzm charakteryzuje się rozmaitością tematów. Postacie przybierają rozmaite pozy, stosowane są różne ujęcia perspektywiczne i bogactwo kolorów. Postacie przedstawione są w ulotnym ruchu, w dziwnych pozycjach, czasem z naruszeniem proporcji. Cechy: wymyślne pozy ludzi wydłużone sylwetki PONTORO Józef sprzedany Putyfarowi 1515 JAPOCO CARUCCI (PONTORO) Józef i Jakub w Egipcie 1518 Józef wprowadza Jakuba do faraona Józef wysłuchuje prośby 9
Józef wchodzi po schodach Jakub błogosławi synów Józefa leżąc na łożu śmierci 10