OFERTA WYPOSAŻENIA KOMPLETNEJ PRACOWNI PRZYRODNICZEJ II etap edukacyjny klasy IV-VI szkoły podstawowej www.pracowniaprzyrody.pl
ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA Zawartość opracowania (spis treści) 3-4 Cel oferty i jej założenia Treści nauczania wymagania szczegółowe i komentarz do podstawy programowej przedmiotu przyroda w szkole podstawowej 5-35 (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół) zostały przedstawione po lewej stronie w układzie: treści nauczania (u góry), komentarz (na dole) Pomoce dydaktyczne i sprzęt wybrane do realizacji treści nauczania w każdym z 15 działów podstawy programowej 5-35 zostały przedstawione po prawej stronie i oznaczone indeksami. Indeksy symbolizujące poszczególne pomoce lub ich elementy zostały naniesione także dla przykładu po lewej stronie (w częściach: 2 i 6; strony 8 i 18) przy odpowiednich treściach nauczania. Indeksy pomogą też zapoznać się z szerszym opisem wybranych pomocy dydaktycznych znajdującym się w końcowej części opracowania (Spis pomocy dydaktycznych i sprzętu audiowizualnego). Spis pomocy dydaktycznych i sprzętu audiowizualnego wraz ze szczegółowym opisem 36-59 Spis pomocy i sprzętu zawiera szczegółowe opisy wyposażenia zawartego w ofercie oraz jego ilości, jak również informację, czy dana pomoc / sprzęt jest przeznaczony dla grupy uczniów (stanowiska uczniowskie), czy dla całej klasy (pomoce klasowe). Ilości wykazane przy pomocach uczniowskich należy mnożyć przez ilość grup, natomiast ilość pomocy i sprzętu klasowego nie ulega zmianie bez względu na planowaną ilość stanowisk (grup) uczniowskich. l tak na przykład: B1 A1 Kamera analogowo-cyfrowa... 1 szt. (pomoc klasowa) dostarczana zawsze przy każdej konfiguracji pracowni; Lornetka podstawowa 10 25... 2 szt. (pomoc uczniowska) w podstawowej konfiguracji pracowni (4 stanowiska uczniowskie) dostarczana będzie w ilości 8 sztuk (2 sztuki 4 stanowiska); w przypadku pracowni 5-stanowiskowej będzie to 10 sztuk (2 5), itd. 60 61 62-63 Kontakt w sprawie oferty Oferta cenowa: wariant podstawowy i inne propozycje konfiguracji pracowni Jak korzystać z oferty 2 Copyright JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012
CEL OFERTY I JEJ ZAŁOŻENIA Cel oferty i jej założenia Przedstawiamy ofertę kompletnego wyposażenia nowoczesnej pracowni przyrodniczej KLASYCZNE POMOCE DYDAKTYCZNE NOWOCZESNE ZDOBYCZE TECHNIKI W TYM NOWOCZESNY SPRZĘT AUDIOWIZUALNY DO ZAJĘĆ W PRACOWNI SZKOLNEJ ORAZ POZA NIĄ ZAJĘCIA TERENOWE PRACOWNIA PRZYRODNICZA wersja1.2 4 stanowiska uczniowskie +1 stanowisko nauczyciela pozwala WSZYSTKIE DOŚWIADCZENIA wykonać zalecane w nowej podstawie programowej dla klas IV-VI i to przez samych uczniów! 3
CEL OFERTY I JEJ ZAŁOŻENIA Cel oferty i jej założenia c.d. Przyjęte założenia Celem kilkumiesięcznej pracy zespołu doświadczonych i bardzo zaangażowanych w ten projekt osób było dobranie takiego zbioru powiązanych i współpracujących ze sobą elementów wyposażenia pomocy dydaktycznych oraz sprzętu elektronicznego i multimedialnego, aby lekcje przyrody stały się dla uczniów fascynującymi spotkaniami z nauką, a pracownia przyrodnicza miejscem pierwszych odkryć naukowych, miejscem dzięki któremu otaczający nas świat staje się bardziej zrozumiały, a przyroda i jej prawa zaczynają się układać w ciąg logicznych i powiązanych ze sobą zjawisk. Jednym słowem miejscem,do którego nawet teraz, my jako dorośli, chcielibyśmy choć na chwilę wrócić. Pierwszym założeniem przyjętym przez nasz zespół było opracowanie takiego wyposażenia pracowni przyrodniczej w pomoce dydaktyczne i sprzęt techniczny, aby możliwe było wykonanie WSZYSTKICH DOŚWIADCZEŃ zalecanych w podstawie programowej przedmiotu Przyroda na 11 etapie edukacyjnym (klasy IV-VI). Drugim założeniem było wykonywanie wszystkich możliwych doświadczeń samodzielnie przez uczniów. Stąd, podstawowy wariant zakłada 4 stanowiska uczniowskie + stanowisko nauczycielskie z wyposażeniem klasowym. Jest to optymalne rozwiązanie preferowane przez samych nauczycieli umożliwiające w średnio licznych szkołach efektywną organizację pracy na lekcji oraz możliwość skutecznej opieki metodycznej nad przeprowadzanymi doświadczeniami. Kolejne założenia to możliwość prowadzenia zajęć w szkole i poza nią, w ramach zajęć terenowych, a także dostosowanie wyposażenia do poziomu wiekowego uczniów klas IV-VI. Ważnym celem, który nam przyświecał, był także taki dobór takich pomocy dydaktycznych i sprzętu, klasycznych i nowoczesnych, aby w trakcie 3-letniej nauki były one wielokrotnie używane, lub, odwrotnie, kilka pomocy objaśniało to samo zjawisko. W obu przypadkach, zawsze pod trochę innym kątem, zgodnie z ideą, która przyświeca przedmiotowi Przyroda, w którym nie naucza się oddzielnie praw przyrodniczych, ale objaśnia otaczający nas świat całościowo. l tak na przykład, za pomocą tego samego zestawu optycznego uczniowie zapoznają się (w różnym czasie) ze zjawiskiem rozszczepienia światła, poznają różnicę pomiędzy soczewką wklęsłą i wypukłą /optyka/, ale także zrozumieją dlaczego człowiek z wadą wzroku (krótkowzrocznością czy nadwzrocznością) widzi inaczej te same przedmioty /anatomia człowieka/. l na odwrót, to samo zjawisko czy materia objaśniane jest przez różne pomoce dydaktyczne, aby pokazać różne aspekty zjawiska i jego złożoność w wieloraki sposób. Aby ciepło kojarzyło się zarówno ze Słońcem, jak i klasyczną żarówką, zmianą stanu skupienia i porami roku, przewodnictwem cieplnym materiałów i rozszerzalnością cieplną metali, ale także obiegiem powietrza, zmysłami człowieka i jego zdrowiem, czy też zjawiskiem konwekcji cieplnej. Warto spróbować stworzyć dzieciom takie miejsce nowoczesną pracownię łączącą klasyczne eksperymenty i najnowsze zdobycze techniki. Taką, która zamiast kazać uczyć się praw rządzących przyrodą na pamięć, umożliwi uczniom przeprowadzanie własnoręcznie doświadczeń, zachęci do stawiania hipotez i analizy wyników, pomoże zrozumieć otaczający nas świata także zachęci do dalszych poszukiwań. Oferta została tak przygotowana, aby widoczne były cele, które nam przyświecały przy jej tworzeniu i aby widoczne było bogactwo oferty, jej różnorodność i kompletność oraz wysoka jakość. Zapraszam do zapoznania się z naszą ofertą. 4 Copyright Grażyna Gach Dyrektor Jangar JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012
TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE I KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU PRZYRODA W SZKOLE PODSTAWOWEJ przedmiotu Przyroda (II etap edukacyjny: klasy IV-VI) Cel kształcenia wymagania ogólne I Zaciekawienie światem przyrody Uczeń stawia pytania dotyczące zjawisk zachodzących w przyrodzie, prezentuje postawę badawczą w poznawaniu prawidłowości świata przyrody przez poszukiwanie odpowiedzi na pytania: dlaczego?, jak jest?, co się stanie, gdy?. II Stawianie hipotez na temat zjawisk i procesów zachodzących w przyrodzie i ich weryfikacja Uczeń przewiduje przebieg niektórych zjawisk i procesów przyrodniczych, wyjaśnia proste zależności między zjawiskami; przeprowadza obserwacje i doświadczenia według instrukcji, rejestruje ich wyniki w różnej formie oraz je objaśnia, używając prawidłowej terminologii. III Praktyczne wykorzystanie wiedzy przyrodniczej Uczeń orientuje się w otaczającej go przestrzeni przyrodniczej i kulturowej; rozpoznaje sytuacje zagrażające zdrowiu i życiu oraz podejmuje działania zwiększające bezpieczeństwo własne i innych, świadomie działa na rzecz ochrony własnego zdrowia. IV Poszanowanie przyrody Uczeń zachowuje się w środowisku zgodnie z obowiązującymi zasadami; działa na rzecz ochrony przyrody i dorobku kulturowego społeczności. V Obserwacje, pomiary i doświadczenia Uczeń korzysta z różnych źródeł informacji (własnych obserwacji, badań, doświadczeń, tekstów, map, tabel, fotografii, filmów), wykonuje pomiary i korzysta z instrukcji (słownej, tekstowej i graficznej); dokumentuje i prezentuje wyniki obserwacji i doświadczeń; stosuje technologie informacyjno-komunikacyjne. PRACOWNIA PRZYRODNICZA wersja1.2 5
Treści nauczania wymagania szczegółowe 1 Ja i moje otoczenie. Uczeń: 1) wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na jego samopoczucie w szkole oraz w domu i proponuje sposoby eliminowania czynników negatywnych; 2) wyjaśnia znaczenie odpoczynku (w tym snu), odżywiania się i aktywności ruchowej w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu; 3) wymienia zasady prawidłowego uczenia się i stosuje je w życiu; 4) opisuje prawidłowo urządzone miejsce do nauki ucznia szkoły podstawowej; 5) uzasadnia potrzebę planowania zajęć w ciągu dnia i tygodnia; prawidłowo planuje i realizuje swój rozkład zajęć w ciągu dnia; 6) nazywa zmysły człowieka i wyjaśnia ich rolę w poznawaniu przyrody, stosuje zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji przyrodniczych; 7) podaje przykłady przyrządów ułatwiających obserwację przyrody (lupa, mikroskop, lornetka), opisuje ich zastosowanie, posługuje się nimi podczas prowadzonych obserwacji; 8) podaje przykłady roślin i zwierząt hodowanych przez człowieka,w tym w pracowni przyrodniczej, i wymienia podstawowe zasady opieki nad nimi; 9) rozpoznaje i nazywa niektóre rośliny (w tym doniczkowe) zawierające substancje trujące lub szkodliwe dla człowieka i podaje zasady postępowania z nimi. Proponowane doświadczenia w komentarzu do podstawy programowej: uczeń przeprowadza doświadczenie wykazujące wymagania życiowe wybranej rośliny, np. doniczkowej. 6 Copyright JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012
TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE I KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU PRZYRODA W SZKOLE PODSTAWOWEJ G10 A1 D3 A3 A2 A6 A8 A7 B5 A5 B4 B3 B2 B1 S12 G6 C1 G6a S19 C3 W4 U2 U3 W1 U1 PRACOWNIA PRZYRODNICZA wersja1.2 U5 W3 W2 7
Treści nauczania wymagania szczegółowe 2 Orientacja w terenie. Uczeń: 1) wyznacza kierunki na widnokręgu za pomocą kompasu, gnomonu; M11, D8, K3 2) obserwuje widomą wędrówkę Słońca w ciągu doby, miejsca wschodu, górowania i zachodu Słońca, w zależności od pory roku, wskazuje zależność między wysokością Słońca a długością cienia; D8, D9, U1, U4, U2 3) orientuje plan, mapę w terenie, posługuje się legendą; E2-E4, M11 4) identyfikuje na planie i mapie topograficznej miejsce obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu, określa wzajemne położenie obiektów na planie, mapie topograficznej i w terenie; E2, E3, E4, E14, E13 5) posługuje się podziałką liniową do określania odległości, porównuje odległość na mapie z odległością rzeczywistą w terenie; E14, E2, E3, E4 6) wykonuje pomiary np. taśmą mierniczą, szacuje odległości i wysokości w terenie; E13, E14 7) rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe, wskazuje takie formy na mapie poziomicowej. E1, E12, E13, U2 8 Copyright JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012
TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE I KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU PRZYRODA W SZKOLE PODSTAWOWEJ D8 K3 M11 E14 E13 E2 E3 E4 D9 S2 E1 E12 W4 W3 U2 W1 W2 U1 PRACOWNIA PRZYRODNICZA wersja1.2 U4 9
Treści nauczania wymagania szczegółowe 3 Obserwacje, doświadczenia przyrodnicze i modelowanie. Uczeń: 1) obserwuje wszystkie fazy rozwoju rośliny, dokumentuje obserwacje; 2) obserwuje i nazywa zjawiska atmosferyczne zachodzące w Polsce; 3) obserwuje i rozróżnia stany skupienia wody, bada doświadczalnie zjawiska: parowania, skraplania, topnienia i zamarzania (krzepnięcia) wody; 4) posługuje się pojęciem drobina jako najmniejszym elementem budującym materię, prezentuje za pomocą modelu drobinowego trzy stany skupienia ciał (substancji); 5) opisuje skład materii jako zbiór różnego rodzaju drobin tworzących różne substancje i ich mieszaniny; 6) prezentuje na modelu drobinowym właściwości ciał stałych, cieczy i gazów (kształt i ściśliwość); 7) podaje przykłady ruchu drobin w gazach i cieczach (dyfuzja) oraz przedstawia te zjawiska na modelu lub schematycznym rysunku; 8) obserwuje proste doświadczenia wykazujące rozszerzalność cieplną ciał stałych oraz przeprowadza, na podstawie instrukcji, doświadczenia wykazujące rozszerzalność cieplną gazów i cieczy; 9) podaje przykłady występowania i wykorzystania rozszerzalności cieplnej ciał w życiu codziennym, wyjaśnia zasady działania termometru cieczowego; 10) wykonuje i opisuje proste doświadczenia wykazujące istnienie powietrza i ciśnienia atmosferycznego; buduje na podstawie instrukcji prosty wiatromierz i wykorzystuje go w prowadzeniu obserwacji; 11) wymienia nazwy składników pogody (temperatura powietrza, opady i ciśnienie atmosferyczne, kierunek i siła wiatru) oraz przyrządów służących do ich pomiaru, podaje jednostki pomiaru temperatury i opadów stosowane w meteorologii; 12) obserwuje pogodę, mierzy temperaturę powietrza oraz określa kierunek i siłę wiatru, rodzaje opadów i osadów, stopień zachmurzenia nieba, prowadzi kalendarz pogody; 13) opisuje i porównuje cechy pogody w różnych porach roku, dostrzega zależność między wysokością Słońca, długością dnia a temperaturą powietrza w ciągu roku. Proponowane doświadczenia w komentarzu do podstawy programowej: badanie czynników wpływających na szybkość parowania temperatura, ruch powietrza, wielkość powierzchni, rodzaj cieczy, badanie zjawiska skraplania pary wodnej na zimnej powierzchni i w zimnym powietrzu, badanie zjawiska topnienia i krzepnięcia (przy wykorzystaniu warunków atmosferycznych lub mieszaniny chłodzącej) z pomiarem temperatury topnienia i krzepnięcia dla układu woda-lód, badanie zjawiska dyfuzji w gazach i cieczach oraz wpływu temperatury na dyfuzję w cieczach, modelowanie struktury ciała stałego i cieczy, doświadczalne wykazanie rozszerzalności cieplnej gazów i cieczy, doświadczalne wykazanie istnienia powietrza, doświadczalne wykazanie istnienia ciśnienia atmosferycznego. 10 Copyright JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012
TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE I KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU PRZYRODA W SZKOLE PODSTAWOWEJ G6 H9b H9a U1 U2 U4 E2 E3 E4 S10 S16 S17 S18 S14 S9 S11 S20 S2 R1 F2 R2 D1 D7 R3 D6 D5 D3 D4 D2 H10 H11 H3 H2 H12 H13 N3 11 PRACOWNIA PRZYRODNICZA wersja1.2
Treści nauczania wymagania szczegółowe 4 Najbliższa okolica. Uczeń: 1) rozpoznaje w terenie przyrodnicze (nieożywione i ożywione) oraz antropogeniczne składniki krajobrazu i wskazuje zależności między nimi; 2) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie na lądzie; 3) obserwuje i nazywa typowe organizmy lasu, łąki, pola uprawnego; 4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności życiowych organizmów lądowych do środowiska życia, na przykładach obserwowanych organizmów; 5) wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne oraz podaje podstawowe różnice w sposobie ich odżywiania się; 6) przedstawia proste zależności pokarmowe zachodzące między organizmami lądowymi, posługując się modelem lub schematem; 7) rozpoznaje i nazywa warstwy lasu, charakteryzuje panujące w nich warunki abiotyczne; 8) obserwuje zjawiska zachodzące w cieku wodnym, określa kierunek i szacuje prędkość przepływu wody, rozróżnia prawy i lewy brzeg; 9) rozróżnia i opisuje rodzaje wód powierzchniowych; 10) wymienia i charakteryzuje czynniki warunkujące życie w wodzie; 11) obserwuje i nazywa typowe rośliny i zwierzęta żyjące w jeziorze lub rzece, opisuje przystosowania ich budowy zewnętrznej i czynności życiowych do środowiska życia; 12) przedstawia proste zależności pokarmowe występujące w środowisku wodnym, posługując się modelem lub schematem; 13) rozpoznaje i nazywa skały typowe dla miejsca zamieszkania: piasek, glina i inne charakterystyczne dla okolicy; 14) opisuje glebę jako zbiór składników nieożywionych i ożywionych, wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby. 12 Copyright JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012
TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE I KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU PRZYRODA W SZKOLE PODSTAWOWEJ A9 C2 C4...C10 A3 A2 A6 A8 A7 A1 C11 C14 C12 PRACOWNIA PRZYRODNICZA wersja1.2 13
C3 G3 R1 S19 G10 B5 A5 B3 B1 B2 B4 14 Copyright JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012
TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE I KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU PRZYRODA W SZKOLE PODSTAWOWEJ E17 E18 C1 G6 S16 S12 G6a W4 U2 U3 W1 C13 U1 PRACOWNIA PRZYRODNICZA wersja1.2 U5 W3 W2 15
Treści nauczania wymagania szczegółowe 5 Człowiek a środowisko. Uczeń: 1) prowadzi obserwacje i proste doświadczenia wykazujące zanieczyszczenie najbliższego otoczenia (powietrza, wody, gleby); 2) wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole, w miejscu zabawy na stan środowiska; 3) proponuje działania sprzyjające środowisku przyrodniczemu; 4) podaje przykłady miejsc w najbliższym otoczeniu, w których zaszły korzystne i niekorzystne zmiany pod wpływem działalności człowieka; 5) podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu środowiska na zdrowie człowieka. Proponowane doświadczenia w komentarzu do podstawy programowej: badanie stanu zapylenia powietrza, badanie stanu czystości wody w zbiornikach wodnych badanie wpływu detergentów na życie roślin i zwierząt badanie nawożenia i zasolenia na wzrost i rozwój roślin. 16 Copyright JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012
TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE I KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU PRZYRODA W SZKOLE PODSTAWOWEJ G1 G6 G5 G2 G4 G8 N3 F1 D4 G7 G9 D2 G10 B5 F2 A5 A4 B2 B3 B1 S7 S10 R2 S16 S14 S11 S9 S6 W4 U2 U3 U4 W1 W2 U1 U5 W3 17 PRACOWNIA PRZYRODNICZA wersja1.2
Treści nauczania wymagania szczegółowe 6 Właściwości substancji. Uczeń: 1) wymienia znane właściwości substancji (woda, cukier, sól kuchenna) i ich mieszanin (ocet, sok cytrynowy) występujące w jego otoczeniu; S15-S18, S8, S13, S2 2) porównuje masy ciał o tej samej objętości, lecz wykonanych z różnych substancji; H8 3) identyfikuje, na podstawie doświadczenia, ciała (substancje) dobrze i słabo przewodzące ciepło; H8, H7, H1, F2, S17, S18, N2 4) podaje przykłady przedmiotów wykonanych z substancji kruchych, sprężystych i plastycznych; H4-H6 5) podaje przykłady zastosowania różnych substancji w przedmiotach codziennego użytku, odwołując się do właściwości tych substancji; H4-H6, F2 6) bada wpływ czynników takich jak: woda, powietrze, temperatura, gleba na przedmioty zbudowane z różnych substancji; F1 7) wykazuje doświadczalnie wpływ różnych substancji i ich mieszanin (np. soli kuchennej, octu, detergentów) na wzrost i rozwój roślin, dokumentuje i prezentuje wyniki doświadczenia; G6, S13-S15, S17, S18, S8 8) uzasadnia potrzebę segregacji odpadów, wskazując na możliwość ich ponownego przetwarzania (powołując się na właściwości substancji). F1 Proponowane doświadczenia w komentarzu do podstawy programowej: pomiar masy, długości, objętości ciał, S16-S18, H8, H7, S5 porównywanie masy ciał o takiej samej objętości, lecz wykonanych z różnych substancji, H8 porównywanie masy ciał o różnej objętości,lecz wykonanych z tej samej substancji, HI, H8 badanie (porównawcze) przewodnictwa cieplnego styropianu, plastiku, metalu, szkła (np. stygnięcie wody w jednakowej wielkości kubkach wykonanych z różnych substancji), H1-H3, S17, S18, S10, S11 badanie własności mechanicznych substancji sprężystych, plastycznych i kruchych, H3, H4, H5, H6, F2, S10, S11 badanie wpływu wody i gleby na papier, folię, metale, F1 badanie wpływu soli, detergentów na rozwój roślin. G6 18 Copyright JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012
TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE I KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU PRZYRODA W SZKOLE PODSTAWOWEJ S20 S13 S9 G6 S14 S10 S8 S15 S2 S11 S5 S17 S18 H2 H10 H3 H4 H8 S16 H5 H6 H7 N1 R2 N2 H1 F2 N3 B1 F1 W4 W1 U1 U3 U4 U5 W3 W2 19 PRACOWNIA PRZYRODNICZA wersja1.2
Treści nauczania wymagania szczegółowe 7 Krajobrazy Polski i Europy. Uczeń: 1) rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i góry; 2) charakteryzuje wybrane krajobrazy Polski: gór wysokich, wyżyny wapiennej, nizinny, pojezierny, nadmorski, wielkomiejski, przemysłowy, rolniczy oraz wskazuje je na mapie; 3) podaje przykłady zależności między cechami krajobrazu a formami działalności człowieka; 4) wymienia formy ochrony przyrody stosowane w Polsce, wskazuje na mapie parki narodowe, podaje przykłady rezerwatów przyrody, pomników przyrody i gatunków objętych ochroną, występujących w najbliższej okolicy; 5) wymienia najważniejsze walory turystyczne największych miast Polski, ze szczególnym uwzględnieniem Warszawy, Krakowa, Gdańska; 6) lokalizuje na mapie Europy: Polskę oraz państwa sąsiadujące z Polską i ich stolice; 7) opisuje krajobrazy wybranych obszarów Europy (śródziemnomorski, alpejski), rozpoznaje je na ilustracji oraz lokalizuje je na mapie. Proponowane doświadczenia w komentarzu do podstawy programowej: badanie rozpuszczalności skały wapiennej pod wpływem wody, octu. 20 Copyright JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012
TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE I KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU PRZYRODA W SZKOLE PODSTAWOWEJ E10 A1 E9 E6 E8 E7 E15 W4 U2 U4 E5 W1 W2 U1 U5 W3 21 PRACOWNIA PRZYRODNICZA wersja1.2
Treści nauczania wymagania szczegółowe 8 Organizm człowieka. Uczeń: 1) podaje nazwy układów narządów budujących organizm człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, krwionośny, rozrodczy, wskazuje na planszy główne narządy tych układów: a) układ kostny elementy układu: czaszka, kręgosłup, klatka piersiowa, kończyny górne, kończyny dolne, b) układ oddechowy jama nosowa, krtań, tchawica, oskrzela, płuca, c) układ pokarmowy jama ustna, przełyk, żołądek, jelito cienkie, jelito grube, odbytnica, d) układ krwionośny serce, naczynia krwionośne: żyły i tętnice, e) układ rozrodczy żeński jajniki, jajowody, macica, pochwa i układ rozrodczy męski jądra, nasieniowody, prącie; 2) wymienia podstawowe funkcje poznanych układów człowieka; 3) rozpoznaje i nazywa, na podstawie opisu, fotografii lub rysunku, etapy rozwoju człowieka (zarodkowy i płodowy, okres noworodkowy, niemowlęcy, poniemowlęcy, przedszkolny, szkolny, wieku dorosłego, starości); 4) opisuje zmiany zachodzące w organizmach podczas dojrzewania płciowego; 5) wykazuje doświadczalnie, że czynnikiem niezbędnym do spalania jest tlen, identyfikuje produkty spalania i oddychania: dwutlenek węgla, para wodna oraz podaje ich nazwy; 6) opisuje rolę zmysłów w odbieraniu wrażeń ze środowiska zewnętrznego; 7) bada właściwości ogniskujące lupy, powstawanie obrazu widzianego przez lupę i podaje przykłady zastosowania lupy; 8) wskazuje rodzaje źródeł dźwięku, bada doświadczalnie zależność powstającego dźwięku od np. naprężenia i długości struny; 9) bada rozchodzenie się dźwięków w powietrzu i ciałach stałych; 10) porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięku i światła na podstawie obserwacji zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów. Proponowane doświadczenia w komentarzu do podstawy programowej: doświadczalne wykazanie, że czynnikiem niezbędnym do spalania jest tlen, doświadczalne wykazanie, że produktami spalania i oddychania są woda i dwutlenek węgla, badanie biegu równoległej wiązki światła przez lupę, badanie zależności wysokości dźwięku od naprężenia i długości struny lub od długości słupa powietrza w butelce, badanie rozchodzenia się dźwięku w naprężonej nici. 22 Copyright JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012
TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE I KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU PRZYRODA W SZKOLE PODSTAWOWEJ T1 K4 A3 A2 T3 G10 K6 S14 H8 T2 S7 H10 S17 S20 S3 L1 P5 L2 L3 W4 W1 U1 U3 U2 U5 W3 W2 23 PRACOWNIA PRZYRODNICZA wersja1.2
Treści nauczania wymagania szczegółowe 9 Zdrowie i troska o zdrowie. Uczeń: 1) podaje przykłady negatywnego wpływu wybranych gatunków zwierząt, roślin, grzybów, bakterii i wirusów na zdrowie człowieka, wymienia zachowania zapobiegające chorobom przenoszonym i wywoływanym przez nie; 2) wymienia zasady postępowania z produktami spożywczymi od momentu zakupu do spożycia (termin przydatności, przechowywanie, przygotowywanie posiłków); 3) wymienia zasady prawidłowego odżywiania się i stosuje je; 4) podaje i stosuje zasady dbałości o własne ciało (higiena skóry, włosów, zębów, paznokci oraz odzieży); 5) charakteryzuje podstawowe zasady ochrony narządów wzroku i słuchu; 6) wyjaśnia znaczenie ruchu i ćwiczeń fizycznych w utrzymaniu zdrowia; 7) podaje przykłady właściwego spędzania wolnego czasu, z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa w czasie gier i zabaw ruchowych oraz poruszania się po drodze; 8) opisuje zasady udzielania pierwszej pomocy w niektórych urazach (stłuczenia, zwichnięcia, skaleczenia, złamania, ukąszenia, użądlenia), potrafi wezwać pomoc w różnych sytuacjach; 9) podaje przykłady zachowań i sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu i życiu człowieka (np. niewybuchy i niewypały, pożar, wypadek drogowy, jazda na łyżwach lub kąpiel w niedozwolonych miejscach); 10) wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych np. na opakowaniach środków czystości i korzysta z produktów zgodnie z ich przeznaczeniem; 11) wymienia podstawowe zasady bezpiecznego zachowania się w domu, w tym posługiwania się urządzeniami elektrycznymi, korzystania z gazu, wody; 12) wyjaśnia negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji psychoaktywnych na zdrowie człowieka, podaje propozycje asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia; 13) wymienia zasady zdrowego stylu życia i uzasadnia konieczność ich stosowania. Proponowane doświadczenia w komentarzu do podstawy programowej: badanie ścinania się białka jaja kurzego pod wpływem alkoholu, badanie wpływu dymu tytoniowego na rozwój roślin. 24 Copyright JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012
TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE I KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU PRZYRODA W SZKOLE PODSTAWOWEJ T1 T3 T7 T6 T4 T2 T5 F2 A3 K6 A2 G10 B5 H10 T8 S4 S7 A5 B2 B1 S9 S14 W4 W1 U1 U3 U2 U5 W3 W2 25 PRACOWNIA PRZYRODNICZA wersja1.2
Treści nauczania wymagania szczegółowe 10 Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie. Uczeń: 1) podaje przykłady zjawisk elektrycznych w przyrodzie (np. wyładowania atmosferyczne, elektryzowanie się włosów podczas czesania); 2) demonstruje elektryzowanie się ciał i ich oddziaływania na przedmioty wykonane z różnych substancji; 3) wymienia źródła prądu elektrycznego i dobiera je do odbiorników, uwzględniając napięcie elektryczne; 4) opisuje skutki przepływu prądu w domowych urządzeniach elektrycznych, opisuje i stosuje zasady bezpiecznego obchodzenia się z urządzeniami elektrycznymi; 5) buduje prosty obwód elektryczny i wykorzystuje go do sprawdzania przewodzenia prądu elektrycznego przez różne ciała (substancje); 6) uzasadnia potrzebę i podaje sposoby oszczędzania energii elektrycznej; 7) bada i opisuje właściwości magnesów oraz ich wzajemne oddziaływanie, a także oddziaływanie na różne substancje; 8) buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania, wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu. Proponowane doświadczenia w komentarzu do podstawy programowej: badanie oddziaływań ciał naelektryzowanych przez potarcie, badanie trwałości stanu naelektryzowania izolatorów i przewodników, badanie własności magnesów i ich oddziaływania między sobą i na przedmioty wykonane z różnych substancji, badanie własności przewodzących substancji przy użyciu prostego obwodu elektrycznego, badanie magnetycznego i cieplnego skutku przepływu prądu, badanie wpływu różnych substancji i magnesów na wskazania kompasu. 26 Copyright JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012
TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE I KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU PRZYRODA W SZKOLE PODSTAWOWEJ O1 N1 N2 O2 N3 K3 G10 F2 M12 M8 B1 M5 M1 M11 M13 M10 M2 M7 M6 M9 M3 M4 W4 W3 W1 U1 U2 U4 U5 E5 W2 27 PRACOWNIA PRZYRODNICZA wersja1.2
Treści nauczania wymagania szczegółowe 11 Ziemia we Wszechświecie. Uczeń: 1) opisuje kształt Ziemi z wykorzystaniem jej modelu globusa; 2) wymienia nazwy planet Układu Słonecznego i porządkuje je według odległości od Słońca; 3) wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej Mikołaja Kopernika; 4) bada doświadczalnie prostoliniowe rozchodzenie się światła i jego konsekwencje, np. camera obscura, cień; 5) bada zjawisko odbicia światła: od zwierciadeł, powierzchni rozpraszających, elementów odblaskowych; podaje przykłady stosowania elementów odblaskowych dla bezpieczeństwa; 6) prezentuje za pomocą modelu ruch obiegowy i obrotowy Ziemi; 7) odnajduje zależność między ruchem obrotowym Ziemi a zmianą dnia i nocy; 8) wykazuje zależność między ruchem obiegowym Ziemi a zmianami pór roku. Proponowane doświadczenia w komentarzu do podstawy programowej: doświadczenia wykazujące prostoliniowe rozchodzenie się światła, badanie biegu promienia lasera i snopu światła z latarki w zmąconej wodzie, zadymionym powietrzu, badanie położenia i rozmiarów cienia przy punktowym źródle światła, badanie rozchodzenia się światła laserowego i/lub z latarki po odbiciu od zwierciadła, powierzchni rozpraszającej (kartki papieru) i elementu odblaskowego, budowa i wykorzystanie kamery otworkowej (camera obscura), modelowanie układu Słońce-Ziemia z uwzględnieniem oświetlenia. 28 Copyright JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012
TREŚCI NAUCZANIA WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE I KOMENTARZ DO PODSTAWY PROGRAMOWEJ PRZEDMIOTU PRZYRODA W SZKOLE PODSTAWOWEJ K2 S17 K3 E10 K1 H10 F2 D10 K4 K5 M13 K6 E15 D9 W4 W3 W1 W2 U1 U2 U4 U5 E5 29 PRACOWNIA PRZYRODNICZA wersja1.2
Treści nauczania wymagania szczegółowe 12 Lądy i oceany. Uczeń: 1) wskazuje na globusie: bieguny, równik, południk zerowy i 180, półkule, kierunki główne oraz lokalizuje kontynenty, oceany i określa ich położenie względem równika i południka zerowego; 2) wskazuje na mapie świata: kontynenty, oceany, równik, południk zerowy i 180, bieguny; 3) charakteryzuje wybrane organizmy oceanu, opisując ich przystosowania w budowie zewnętrznej do życia na różnej głębokości; 4) opisuje przebieg największych wypraw odkrywczych, w szczególności Kolumba i Magellana. 13 Krajobrazy świata. Uczeń: 1) charakteryzuje warunki klimatyczne i przystosowania do nich wybranych organizmów w następujących krajobrazach strefowych: lasu równikowego wilgotnego, sawanny, pustyni gorącej, stepu, tajgi, tundry, pustyni lodowej; 2) opisuje krajobrazy świata, w szczególności: lasu równikowego wilgotnego, sawanny, pustyni gorącej, stepu, tajgi, tundry, pustyni lodowej, rozpoznaje je na ilustracji oraz lokalizuje na mapie; 3) rozpoznaje i nazywa organizmy roślinne i zwierzęce typowe dla poznanych krajobrazów; 4) podaje przykłady współzależności między składnikami krajobrazu, zwłaszcza między klimatem (temperatura powietrza, opady atmosferyczne) a rozmieszczeniem roślin i zwierząt. 30 Copyright JANGAR Grażyna Gach, Warszawa 2012