KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ STUDIÓW BUDŻETOWYCH Finansowanie ochrony zdrowia w 1999 r. przez Kasy Chorych Październik 1999 Alicja Młynarska-Wichtowska Informacja Nr 687 W informacji przedstawiono plan finansowy Kas Chorych na 1999 r. oraz jego realizację w I półroczu br. Analiza dostępnych danych dotyczących Kas Chorych może być przydatna w pracach nad projektem ustawy budżetowej na rok 2000, a także może wskazywać na potrzebę zmiany niektórych z dotychczasowych regulacji. Informację opracowano na podstawie sprawozdania z wykonania planu finansowego Kas Chorych za dwa kwartały 1999 r. otrzymanego z Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych oraz innych dostępnych materiałów.
BSE 1 I. Plan finansowania ochrony zdrowia w 1999 r. Zgodnie z art. 131b ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym 1 Kasy Chorych sporządzają na każdy rok plan finansowy zrównoważony w zakresie wpływów i wydatków. Na rok 1999 Kasy zaplanowały wpływy i wydatki w wysokości odpowiednio: 22.757.500 tys. zł i 22.757.311 tys. zł. Szczegółowe dane w tym zakresie zawierają tabele 1 i 2. Plan i struktura przychodów Kas Chorych w 1999 r. Tabela 1 Wyszczególnienie Ogółem w tys. zł Struktura przychody ze składek 20 113 390,00 88,4% dotacja z budżetu państwa na pierwsze 4 tygodnie 1 694 732,00 7,4% razem 21 808 122,00 95,8% środki z budżetu na programy polityki zdrowotnej 22 023,87 0,1% razem 21 830 145,87 95,9% przychody finansowe 46 459,48 0,2% pozostałe przychody operacyjne 4 115,00 0,0% Ogółem przychody bez wyrównania* między Kasami 21 880 720,35 96,1% wyrównanie finansowe otrzymane (przepływ między Kasami) 876 780,00 3,9% Ogółem przychody Kas z wyrównaniem finansowym 22 757 500,35 100,0% * Wyrównanie (zgodnie z art. 135 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym) występuje w równej kwocie po stronie przychodów jak i wydatków, dlatego że jest to wyłącznie przepływ środków między Kasami. Należy zwrócić w tym miejscu uwagę na fakt, że w planie przyjęto uzyskanie przez Kasy Chorych przychodów ze składki na ubezpieczenia zdrowotne (w wysokości 7,5% od dochodów osób fizycznych) w kwocie 19.477.388 tys. zł. 2 Przychody te łącznie z planowanymi dochodami budżetu państwa z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych w 1999 r. to kwota 42.481.088 tys. zł, tj. aż o 22,6% nominalnie, a 13% realnie 3 więcej niż dochody z tego tytułu zrealizowane w 1998 r. Tak wysoki wzrost wpływów z tyt. podatku dochodowego od osób fizycznych oparty był na bardzo optymistycznych założeniach. Warto bowiem przypomnieć, iż w 1998 r. zrealizowane dochody budżetu państwa z tyt. podatku dochodowego od osób fizycznych były nominalnie wyższe od dochodów w roku 1997 o 15,8%, czyli realnie o 3,5% 4. 1 Ustawa z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. Nr 28, poz. 153 z późn.zm.). 2 Tj. planowane wpływy Kas ogółem ze składek w wysokości 20.113.389 tys. zł, pomniejszone o 636.001 tys. zł - tj. składki finansowane z budżetu państwa - tj. z budżetu wojewodów, MON, MSWiA, MEN, UdsKiOR, KUP, KRUS i ZUS. 3 Deflator - planowany średnioroczny wsk. wzrostu cen konsumpcyjnych planowany na 1999 r. - 108,5%. 4 Deflator - średnioroczny wskaźnik wzrostu cen konsumpcyjnych w 1998 r. w wys. 111,8%.
2 BSE Plan i struktura wydatków Kas Chorych na 1999 r. Tabela 2 Wyszczególnienie Ogółem w tys. zł Struktura podstawowa opieka zdrowotna 3 400 050,85 14,9% poradnictwo specjalistyczne 1 695 548,98 7,5% opieka stacjonarna 10 459 818,01 46,0% pomoc doraźna 765 334,09 3,4% lecznictwo sanatoryjne 372 183,82 1,6% usługi opiekuńczo-lecznicze 117 366,39 0,5% transport sanitarny 154 825,04 0,7% leki dla uprawnionych 3 427 221,45 15,1% zaopatrzenie w sprzęt ortopedyczny i środki pomocnicze 247 677,53 1,1% rehabilitacja 119 723,90 0,5% inne 362 583,30 1,6% razem wydatki na świadczenia dla ubezpieczonych 21 122 333,36 92,8% profilaktyczne programy zdrowotne finansowane z budżetu 20 694,00 0,1% profilaktyczne programy zdrowotne finansowane ze środków własnych 25 568,00 0,1% razem wydatki na świadczenia i programy zdrowotne 21 168 595,36 93,0% koszty administracyjne 356 296,24 1,6% amortyzacja 9 953,45 0,0% koszty operacyjne 20,00 0,0% koszty finansowe 4 622,53 0,0% razem koszty 370 892,22 1,6% odpisy na rzecz ZUS 85 942,00 0,4% odpisy na rzecz KRUS 7 248,00 0,0% odpisy na rzecz płatników 20 107,89 0,1% razem odpisy 113 297,89 0,5% odpisy na fundusz rezerwowy kas 216 897,81 1,0% odpisy na rzecz krajowego związku 10 844,83 0,0% razem odpisy 227 742,64 1,0% Ogółem wydatki bez wyrównania między Kasami 21 880 528,11 96,1% wyrównanie przekazane (między Kasami) 876 780,00 3,9% Ogółem wydatki Kas z wyrównaniem 22 757 308,11 100,0% Spośród wymienionych wyżej wydatków Kas Chorych szczególnie istotne są wydatki planowane na świadczenia dla ubezpieczonych. W tym miejscu należy podkreślić, iż również budżet państwa ma swój bezpośredni udział w finansowaniu ochrony zdrowia w 1999 r. W budżecie państwa na 1999 r. zaplanowano wydatki ogółem - w dziale ochrona zdrowia - w wysokości 5.847.192 tys. zł, 5 m.in. na składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz świadczenia dla osób nie objętych obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, 6 dotacje dla Kas Chorych na ich organizację oraz funkcjonowanie w pierwszych czterech tygodniach działalności, programy polityki zdrowotnej, wysokospecjalistyczne procedury medyczne. Łączne wydatki budżetu państwa oraz Kas Chorych na ochronę zdrowia w latach 1996 1999 przedstawia poniższa tabela 3. 5 Bez rezerw celowych w kwocie - 330.195 tys. zł. 6 Art. 25 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. Nr 28, poz. 153 z późn.zm.).
BSE 3 Tabela 3 Wydatki budżetu państwa i Kas Chorych na ochronę zdrowia planowane na 1999 r. w tys. zł Wyszczególnienie 1996 1997 Dynamika 1997/1996 1998 Dynamika 1998/1997 1999 Dynamika 1999/1998 Kasy chorych 0 0 0 0 0 21 168 595* 0 Budżet państwa 16 742 037 18 891 861 112,8% 20 919 499 110,7% 3 352 434** 16,0% Razem 16 742 037 18 891 861 112,8% 20 919 499 110,7% 24 521 029 117,2% *Planowane wydatki na świadczenia dla ubezpieczonych i programy zdrowotne. ** Planowane wydatki bez środków przekazywanych Kasom Chorych, tj. 5.847.192 tys. zł pomniejszone o 2.472.734 tys. zł na składki i dotacje dla Kas oraz o 22.024 tys. zł na programy polityki zdrowotnej uwzględnione w planowanych wydatkach Kas. Źródło: Obliczenia własne na podstawie sprawozdań z wykonania budżetu państwa za lata 1996-1998, ustawy budżetowej na 1999r. oraz sprawozdania z wykonania planu finansowego Kas Chorych za dwa kwartały 1999 r. Beneficjantami powyższych zaplanowanych na 1999 r. wydatków po stronie świadczeniodawców są nie tylko publiczne zoz-y, ale też prywatni świadczeniodawcy. Zatem ewentualny, faktycznie osiągnięty przyrost nakładów na ochronę zdrowia w porównaniu z rokiem poprzednim nie jest jednoznaczny z utrzymaniem lub też poprawą sytuacji finansowej dotychczasowych publicznych jednostek ochrony zdrowia. Należy ponadto mieć na uwadze, iż ewentualna likwidacja lub ujemny wynik finansowy tych jednostek to dodatkowe koszty ponoszone nie przez Kasy, ale przez budżet państwa i budżety samorządów. 7 Nowy system finansowania ochrony zdrowia i nowe struktury, jakimi są Urząd Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych oraz Kasy Chorych spowodowały konieczność ponoszenia dodatkowych kosztów nie związanych wprost ze świadczeniami na rzecz ubezpieczonych. Na 1999 r. zaplanowano w budżecie państwa lub planach finansowych Kas wydatki, z których wymienić należy przede wszystkim: wydatki na utworzenie i utrzymanie Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych - 13.500 tys. zł; dotacja na utworzenie i uruchomienie Kas Chorych - 142.000 tys. zł; dotacja dla Kas Chorych na pierwsze cztery tygodnie działalności - 1.694.732 tys. zł; dodatkowa dotacja dla Kas Chorych - 150.000 tys. zł; pożyczka dla Kas (do umorzenia) - 847.367 tys. zł; odpisy potrącane ze składek przez płatników, ZUS, KRUS - 113.298 tys. zł; odpisy na fundusz rezerwowy Kas oraz na rzecz Krajowego Związku Kas Chorych - 227.743 tys. zł; koszty utrzymania Kas Chorych - 366.250 tys. zł. Z wymienionych wyżej wydatków jedynie dotacja dodatkowa, dotacja na pierwsze cztery tygodnie działalności Kas, dotacja na ich utworzenie oraz pożyczka mogą być traktowane jako jednorazowe i nie powinny się powtórzyć w kolejnych latach. Natomiast pozostałe wydatki (w planowanej na 1999 r. wysokości około 720.790 tys. zł) 8 będą towarzyszyć stale funkcjonującemu systemowi ochrony zdrowia. 7 Art. 60 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408 z późn. zm.). 8 Co odpowiada 3,4% wydatków Kas na świadczenia dla ubezpieczonych.
4 BSE II. Realizacja planu finansowego Kas Chorych w I półroczu 1999 r. W I półroczu 1999 r. Kasy osiągnęły przychody ogółem w wysokości 93,9% planowanych. Główny składnik przychodów - przychody ze składek na ubezpieczenie zdrowotne były niższe od planowanych o 8,6%, tj. o kwotę 763.554 tys. zł. W przypadku utrzymania się do końca roku dotychczasowego poziomu ściągalności składek - Kasy uzyskałyby o około 1.730.000 tys. zł mniejsze wpływy. 9 Konsekwencją zbyt niskich, w stosunku do planu, przychodów ze składek byłaby mniejsza liczba świadczeń dla ubezpieczonych, zadłużenie świadczeniodawców lub zadłużenie Kas. Realizację przychodów Kas Chorych ogółem w I półroczu 1999 r. prezentuje tabela 4. Przychody Kas Chorych zrealizowane w I półroczu 1999 r. Tabela 4 Wyszczególnienie Plan w tys. zł Wykonanie w I półroczu Wykonanie planu I półrocza Wykonanie planu roku I półrocze rok w tys. zł w % w % Przychody netto* ogółem ze składek i dotacji 10 610 959,10 21 694 824,11 9 847 405,06 92,80% 45,39% w tym: - od płatników i ubezp.się dobrowolnie 8 916 227,10 20 000 092,11 8 152 673,06 91,44% 40,76% - dotacja na pierwsze 4 tygodnie funkcjonowania 1 694 732,00 1 694 732,00 1 694 732,00 100,00% 100,00% Środki z budżetu na programy profilaktyki zdrowotnej 11 510,94 22 023,87 14,93 0,13% 0,07% Pozostałe przychody operacyjne ogółem 2 105,00 4 115,00 112 310,67 5335,42% 2729,30% Przychody finansowe ogółem 29 414,44 46 459,48 42 808,17 145,53% 92,14% w tym m.in.: - odsetki uzyskane z lokat i papierów wartościowych 20 840,75 28 291,41 33 831,55 162,33% 119,58% Razem przychody (bez wyrównania) 10 653 989,48 21 767 422,46 10 002 538,83 93,89% 45,95% * Po odliczeniu odpisów na rzecz płatników, KRUS, ZUS. Szczególną uwagę zwracają relatywnie wysokie przychody finansowe, głównie z odsetek od lokat i papierów wartościowych (około 120% planu rocznego, a 162,3% planu półrocza). Poziom tych przychodów może budzić obawy co do tego, czy lokowanie środków przez Kasy nie powoduje na przykład opóźniania przekazywania pieniędzy do świadczeniodawców. Należy oczekiwać, iż Urząd Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych, w ramach swych uprawnień kontrolnych wobec Kas, zweryfikuje zasadność takiej gospodarki finansowej. Najwyższe kwotowo przychody finansowe osiągnęły Kasy m.in.: Warmińsko-Mazurska, Śląska, Mazowiecka, Pomorska. Szczegółowe dane w tym zakresie prezentuje poniższa tabela 5. 9 Prognozy Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową wskazują na potrzebę dodatkowego dofinansowania Kas Chorych kwotą około 2,5 mld zł - T. Kaczor, W. Misiąg, A. Niedzielski, Budżet pod ciężarem reform, Rzeczpospolita nr 128 z 4 czerwca 1999 r.
BSE 5 Przychody poszczególnych Kas Chorych w I półroczu 1999 r. Tabela 5 Kasa Przychody ogółem z wyrównaniem Przychody finansowe w tym: z lokat Udział przychodów finansowych w przychodach ogółem Udział przychodów z lokat w przychodach finansowych Branżowa 737 347,00 3 524,00 3 524,00 0,48% 100,00% Dolnośląska 698 110,08 2 118,80 2 118,80 0,30% 100,00% Kujawsko-Pomorska 496 852,20 1 068,80 1 068,80 0,22% 100,00% Lubelska 518 771,00 469,00 469,00 0,09% 100,00% Lubuska 231 540,09 1 813,60 1 813,60 0,78% 100,00% Łódzka 628 783,83 1 874,90 1 874,90 0,30% 100,00% Małopolska 788 242,16 3 049,46 3 049,46 0,39% 100,00% Mazowiecka 1 388 317,48 4 038,31 4 038,31 0,29% 100,00% Opolska 248 719,23 751,07 427,45 0,30% 56,91% Podkarpacka 490 151,08 2 291,90 2 291,90 0,47% 100,00% Podlaska 282 765,21 608,44 608,44 0,22% 100,00% Pomorska 495 750,82 4 037,22 1 176,99 0,81% 29,15% Śląska 1 207 128,86 4 126,09 3 590,89 0,34% 87,03% Świętokrzyska 315 694,40 2 019,00 2 019,00 0,64% 100,00% Warmińsko-Mazurska 332 692,50 6 831,22 1 573,65 2,05% 23,04% Wielkopolska 779 508,54 2 462,92 2 462,92 0,32% 100,00% Zachodniopomorska 386 747,83 1 723,44 1 723,44 0,45% 100,00% Razem z wyrównaniem 10 027 122,31 42 808,17 33 831,55 0,43% 79,03% Analiza wykonania planu finansowego Kas za I półrocze wykazuje, iż większość Kas zakończyła półrocze ujemnym wynikiem finansowym. Na taki wynik wpłynęło przede wszystkim uzyskanie przez wszystkie Kasy niższych przychodów i jednoczesna realizacja wydatków bądź wyższych od planowanych (Branżowa, Lubelska, Podlaska), bądź wydatków wyższych od uzyskanych przychodów (ale niższych od planu). Szczegółowe dane w tym zakresie prezentuje tabela 6. Tabela 6 Stopień realizacji planu przychodów i wydatków Kas Chorych w I półroczu 1999 r. w tys. zł Przychody z wyrównaniem Wydatki z wyrównaniem Kasa Plan Wykonanie % wykonania planu Plan Wykonanie % wykonania planu Branżowa 798 139,90 737 347,00 92,4% 794 207,07 820 210,00 103,3% Dolnośląska 762 752,91 698 110,08 91,5% 783 019,48 773 397,07 98,8% Kujawsko-Pomorska 533 795,51 496 852,20 93,1% 545 758,03 539 015,20 98,8% Lubelska 564 512,28 518 771,00 91,9% 599 426,29 635 348,89 106,0% Lubuska 246 526,46 231 540,09 93,9% 252 626,96 230 896,07 91,4% Łódzka 694 444,78 628 783,83 90,5% 711 216,83 552 902,75 77,7% Małopolska 842 865,43 788 242,16 93,5% 863 051,95 801 106,64 92,8% Mazowiecka 1 531 067,32 1 388 317,48 90,7% 1 524 405,28 1 515 776,23 99,4% Opolska 269 024,20 248 719,23 92,5% 276 605,32 267 299,78 96,6% Podkarpacka 530 757,26 490 151,08 92,3% 513 216,51 458 118,01 89,3% Podlaska 309 983,34 282 765,21 91,2% 317 576,47 341 317,46 107,5% Pomorska 558 238,51 495 750,82 88,8% 571 657,30 564 128,30 98,7%
6 BSE Śląska 1 490 779,24 1 207 128,86 81,0% 1 477 477,75 1 265 132,79 85,6% Świętokrzyska 338 240,73 315 694,40 93,3% 347 682,81 311 074,62 89,5% Warmińsko-Mazurska 360 033,27 332 692,50 92,4% 369 761,74 336 869,81 91,1% Wielkopolska 850 964,84 779 508,54 91,6% 861 370,92 786 086,98 91,3% Zachodniopomorska 420 920,97 386 747,83 91,9% 431 103,77 371 258,32 86,1% Razem 11 103 046,95 10 027 122,31 90,3% 11 240 164,48 10 569 938,92 94,0% Niektóre Kasy uzyskały dodatni wynik, ale nie wykonały planowanych wydatków na świadczenia (Zachodniopomorska, Świętokrzyska, Podkarpacka, Łódzka, Lubuska), co budzi zastrzeżenia. Należy pamiętać, iż ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym nakazuje Kasom przeznaczać uzyskaną w danym roku nadwyżkę przychodów nad kosztami na zwiększenie zakresu świadczeń zdrowotnych lub spłatę zaciągniętej pożyczki. 10 Największe ujemne wyniki finansowe wykazały Kasy: Mazowiecka, Lubelska, Branżowa Dolnośląska. Szczegółowe dane w tym zakresie prezentuje załączona tabela 7. Przychody, wydatki i wyniki finansowe Kas Chorych w I półroczu 1999 r. Tabela 7 w tys. zł Plan Wykonanie Kasa Przychody Wydatki Wynik Przychody Wydatki Wynik Branżowa 798 139,90 794 207,07 3 932,83 737 347,00 820 210,00-82 863,00 Dolnośląska 762 752,91 783 019,48-20 266,57 698 110,08 773 397,07-75 286,99 Kujawsko-Pomorska 533 795,51 545 758,03-11 962,52 496 852,20 539 015,20-42 163,00 Lubelska 564 512,28 599 426,29-34 914,01 518 771,00 635 348,89-116 577,89 Lubuska 246 526,46 252 626,96-6 100,50 231 540,09 230 896,07 644,02 Łódzka 694 444,78 711 216,83-16 772,05 628 783,83 552 902,75 75 881,08 Małopolska 842 865,43 863 051,95-20 186,52 788 242,16 801 106,64-12 864,48 Mazowiecka 1 531 067,32 1 524 405,28 6 662,04 1 388 317,48 1 515 776,23-127 458,75 Opolska 269 024,20 276 605,32-7 581,12 248 719,23 267 299,78-18 580,55 Podkarpacka 530 757,26 513 216,51 17 540,75 490 151,08 458 118,01 32 033,07 Podlaska 309 983,34 317 576,47-7 593,13 282 765,21 341 317,46-58 552,25 Pomorska 558 238,51 571 657,30-13 418,79 495 750,82 564 128,30-68 377,48 Śląska 1 490 779,24 1 477 477,75 13 301,49 1 207 128,86 1 265 132,79-58 003,93 Świętokrzyska 338 240,73 347 682,81-9 442,08 315 694,40 311 074,62 4 619,78 Warmińsko-Mazurska 360 033,27 369 761,74-9 728,47 332 692,50 336 869,81-4 177,31 Wielkopolska 850 964,84 861 370,92-10 406,08 779 508,54 786 086,98-6 578,44 Zachodniopomorska 420 920,97 431 103,77-10 182,80 386 747,83 371 258,32 15 489,51 Razem 11 103 046,95 11 240 164,48-137 117,53 10 027 122,31 10 569 938,92-542 816,61 Analiza wykonania planu za I półrocze w zakresie struktury świadczeń wykazuje, iż w największym stopniu nie zrealizowano wydatków na świadczenia w zakresie transportu sanitarnego, na usługi opiekuńczo-lecznicze, na rehabilitację, zaopatrzenie w sprzęt ortopedyczny i środki pomocnicze. 10 Art. 131d ustawy.
BSE 7 Ponadto, uwagę zwraca fakt, iż nie zrealizowano w ogóle wydatków na profilaktyczne programy zdrowotne finansowane z budżetu, a zaledwie w 4,5% wydatki w tym zakresie finansowane były ze środków własnych - zob. załączona tabela 8. Wydatki Kas Chorych wg struktury rodzajowej w I półroczu 1999 r. Tabela 8 w tys. zł Wyszczególnienie Plan w tys. zł Wykonanie w I półroczu Wykonanie planu I półrocza Wykonanie planu roku I półrocze rok w tys. zł w % w % Wydatki na świadczenia ogółem 10 485 128,20 21 122 333,36 10 116 718,77 96,49 47,90 w tym: podstawowa opieka zdrowotna 1 711 184,75 3 400 050,85 1 690 033,63 98,76 49,71 poradnictwo specjalistyczne 838 916,64 1 695 548,98 774 911,08 92,37 45,70 opieka stacjonarna 5 166 436,57 10 459 818,01 5 135 036,26 99,39 49,09 pomoc doraźna 385 711,74 765 334,09 353 428,75 91,63 46,18 lecznictwo sanatoryjne 186 529,67 372 183,82 157 458,59 84,41 42,31 usługi opiekuńczo-lecznicze 58 877,30 117 366,39 37 296,95 63,35 31,78 transport sanitarny 84 720,02 154 825,04 47 094,70 55,59 30,42 leki dla uprawionych 1 685 416,40 3 427 221,45 1 591 740,55 94,44 46,44 zaopatrzenie w sprzęt ortop. i środki pomocnicze 117 080,11 247 677,53 62 162,61 53,09 25,10 rehabilitacja 56 581,51 119 723,90 37 128,83 65,62 31,01 inne 193 673,49 362 583,30 230 426,82 118,98 63,55 Wydatki na profilaktyczne programyzdrowotne ogółem w tym: 22 430,00 46 262,00 525,29 2,34 1,14 finansowane ze środków z budżetu 10 846,00 20 694,00 0,00 0,00 0,00 finansowane ze środków własnych 11 584,00 25 568,00 525,29 4,53 2,05 Wydatki administracyjne ogółem 166 620,78 356 296,24 76 973,22 46,20 21,60 w tym: - wynagrodzenia osobowe 60 292,44 134 996,26 47 264,82 78,39 35,01 - wynagrodzenia bezosobowe 3 272,65 9 954,43 1 546,72 47,26 15,54 - pochodne wynagrodzeń, świadczenia na 16 887,81 36 999,28 10 166,20 60,20 27,48 rzecz pracowników - wydatki rzeczowe 78 647,42 152 179,72 12 599,06 16,02 8,28 - podatki i opłaty 979,20 4 659,60 408,82 41,75 8,77 - pozostałe wydatki 6 541,26 17 506,95 4 987,60 76,25 28,49 Koszty funkcjonowania Kas - wydatki administracyjne zaplanowano, jak można przypuszczać, z pewnym zapasem, dlatego że zrealizowano je w 46% i nie ma w dostępnych materiałach sygnałów, iż zabrakło środków na utrzymanie Kas. W tym miejscu warto wspomnieć, iż w administracji Kas zatrudniono (wg stanu na kwiecień 1999 r. 11 ) - 2.204 osoby (średnio około 130 osób w jednej Kasie), w tym: Zarządy - 57 osób, kadra kierownicza - 355 osób, administracji - 1.792 osoby. 11 Odpowiedź minister F. Cegielskiej z dnia 27 kwietnia 1999 r. na poselską interpelację nr 1688.
8 BSE Poszczególne Kasy zrealizowały plany finansowania świadczeń dla ubezpieczonych w różnym stopniu - zob. tabela 9. Są Kasy, które przekroczyły zaplanowane wielkości (np. Podlaska, Lubelska, Branżowa), a są też i takie, które w znaczący sposób nie wykonały planu (Łódzka, Świętokrzyska). Tabela 9 Realizacja finansowania świadczeń dla ubezpieczonych w I półroczu 1999 r. w tys. zł Kasa Plan roku Plan I półrocza Wykonanie I półrocza %wykonania %wykonania planu roku planu I półrocza Branżowa 1 377 251,38 676 094,91 723 211,00 52,5% 107,0% Dolnośląska 1 497 485,46 748 742,75 761 253,46 50,8% 101,7% Kujawsko-Pomorska 1 049 252,89 524 144,00 527 354,00 50,3% 100,6% Lubelska 1 124 469,00 582 808,67 628 264,89 55,9% 107,8% Lubuska 489 964,07 244 157,04 221 320,33 45,2% 90,6% Łódzka 1 385 414,62 693 354,94 539 444,90 38,9% 77,8% Małopolska 1 663 831,54 832 236,34 778 903,75 46,8% 93,6% Mazowiecka 2 672 446,00 1 322 866,95 1 323 584,27 49,5% 100,1% Opolska 534 819,90 267 350,39 262 717,64 49,1% 98,3% Podkarpacka 1 072 440,43 501 157,00 452 798,83 42,2% 90,4% Podlaska 620 644,68 308 241,50 334 868,09 54,0% 108,6% Pomorska 1 111 894,00 555 947,00 555 220,27 49,9% 99,9% Śląska 2 616 595,20 1 281 735,00 1 237 636,48 47,3% 96,6% Świętokrzyska 677 905,58 337 516,17 301 896,66 44,5% 89,4% Warmińsko-Mazurska 715 047,70 357 318,92 332 454,22 46,5% 93,0% Wielkopolska 1 678 236,00 834 213,09 771 021,17 45,9% 92,4% Zachodniopomorska 834 634,91 417 243,53 364 768,81 43,7% 87,4% Razem 21 122 333,36 10 485 128,20 10 116 718,77 47,9% 96,5% Konkluzje Analiza zaprezentowanych danych dotyczących finansowania ochrony zdrowia przez Kasy Chorych w zasadzie nie daje podstaw do oceny, w jakim zakresie realizowany jest zapis art. 68 ust. 2 Konstytucji RP 12 o zapewnieniu powszechnej dostępności do świadczeń w zakresie ochrony zdrowia, czy też w jakim stopniu osiągnięto cele reformy ochrony zdrowia. Zestawienia wynikające z planów finansowych Kas oraz ich wykonania, tak naprawdę odzwierciedlają jedynie politykę finansową poszczególnych Kas. Natomiast z pewnością, na podstawie analizy zaprezentowanych danych, można mieć wątpliwości zarówno co do słuszności założeń w zakresie wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne, jak też ściągalności składek. W wątpliwościach tych utwierdzają dość powszechne komentarze, publikacje prasowe odnośnie popadania świadczeniodawców w zadłużenie 13, ograniczonej dostępności do świadczeń. Wprawdzie wg informacji zawartych w Biuletynie Pełnomocnika Rządu ds Wprowadzenia Powszechnego Ubezpieczenia Zdrowotnego...Wzrosła również dostępność do usług medycznych... 14, ale oceny Urzędu Nadzoru Ubez- 12 Art. 68 ust. 2 Konstytucji Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych.... 13 "Gazeta Bankowa" nr 29/30 z dnia 17 lipca - 2 sierpnia 1999 r. - Dorota Bogucka, Siedem klęsk reformy, - kilkudziesięciomilionowy dług Kas wobec wysokospecjalistycznych placówek klinicznych, jak np. Centrum Zdrowia Dziecka, Klinika Chorób Serca w Aninie. 14 Reforma skutkuje, "Biuletyn Kas Chorych" nr 6 z czerwca 1999 r.
BSE 9 pieczeń nie są aż tak optymistyczne 15. Ponadto często poruszanym problemem jest niski poziom wynagrodzeń w służbie zdrowia. Warto w tym miejscu zauważyć, iż na przykład w IV kwartale 1998 r. przeciętne wynagrodzenie w dziale ochrona zdrowia i opieka społeczna stanowiło około 76% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, a zarobki aż 87% pielęgniarek i położnych kształtowały się poniżej przeciętnego wynagrodzenia netto ogółu pracowników tej sfery 16. Można zatem sformułować pewne sugestie, które mogą być przydatne w pracach legislacyjnych, w tym też nad projektem budżetu na rok następny. Wskazanym byłoby rozważenie możliwości: zwiększenia udziału budżetu państwa w finansowaniu niektórych specjalistycznych dziedzin ochrony zdrowia (na przykład profilaktyki zdrowotnej, czy lecznictwa wysokospecjalistycznego), a także stworzenia warunków wywiązywania się budżetu z już podjętych zobowiązań (w I półroczu br. budżet państwa przekazał Kasom Chorych jedynie 0,13% planowanych środków na programy profilaktyki zdrowotnej). Przemawia za tym fakt, że w 2000 roku nie powinny już wystąpić dotacje z budżetu na pierwsze cztery tygodnie działalności Kas, dotacja dodatkowa lub umorzona pożyczka. zahamowania naturalnych tendencji rozrastania się każdej administracji, a więc i struktury Kas Chorych, co zmniejsza środki na świadczenia zdrowotne; rezygnacji z pośrednictwa ZUS, KRUS - co nie tylko wydłuża obieg środków, ale i zmniejsza środki na świadczenia zdrowotne; a także w ostateczności - zwiększenia składki na ubezpieczenia zdrowotne. 15 Urząd Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych - "Biuletyn Wewnętrzny" nr 1 z 4 sierpnia 1999 r. 16 Aktualne problemy środowiska pielęgniarek i położnych, Centrum Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia, "Biuletyn Informacyjny" nr 40.
10 BSE Finansowanie ochrony zdrowia w 1999 r. przez Kasy Chorych Alicja Młynarska-Wichtowska W informacji przedstawiono plan finansowy Kas Chorych na 1999 r. oraz jego realizację w I półroczu br. Analiza dostępnych danych dotyczących Kas Chorych może być przydatna w pracach nad projektem ustawy budżetowej na rok 2000, a także może wskazywać na potrzebę zmiany niektórych z dotychczasowych regulacji. Informację opracowano na podstawie sprawozdania z wykonania planu finansowego Kas Chorych za dwa kwartały 1999 r. otrzymanego z Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych oraz innych dostępnych materiałów.