Wykłady Becka Jacek Barcik Aleksandra Wentkowska Prawo Unii Europejskiej po Traktacie z Lizbony 2. wydanie Wydawnictwo C. H. Beck
Wykłady Becka Prawo Unii Europejskiej po Traktacie z Lizbony
W sprzedaży: M. Kenig-Witkowska (red.) PRAWO INSTYTUCJONALE UNII EUROPEJSKIEJ, wyd. 5 Podręczniki Prawnicze E. Cała-Wacinkiewicz SYSTEM INSTYTUCJI UNII EUROPEJSKIEJ Z UWZGLĘDNIENIEM POSTANOWIEŃ TRAKTATU LIZBOŃSKIEGO. PYTANIA. TESTY. KAZUSY. TABLICE Repetytoria C. H. Beck A. Łazowski PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ. TESTY. KAZUSY. TABLICE, wyd. 4 Repetytoria C. H. Beck W. Nowak WYBRANE ZAGADNIENIA WIEDZY O PRAWIE Wykłady Specjalizacyjne www.sklep.beck.pl
Prawo Unii Europejskiej po Traktacie z Lizbony 2. wydanie dr Jacek Barcik Uniwersytet Śląski dr Aleksandra Wentkowska Uniwersytet Jagielloński Wydawnictwo C.H. BECK Warszawa 2011
Redakcja: Ksenia Rzepka Poszczególne rozdziały opracowali: Jacek Barcik 1 3, 5 23 I IV, VI, 24 25, 6 7, 11, 13 15 Aleksandra Wentkowska 4 5 23 V, VII, 8 10, 12, 16 Wydawnictwo C.H. Beck 2011 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: TimPrint Druk i oprawa: Interdruk, Warszawa ISBN 978-83-255-2048-9 ISBN e-book 978-83-255-2418-0
Spis treœci Wykaz skrótów... Wykaz literatury... XV XXI Przedmowa... XXVII Rozdzia³ I. Zagadnienia wstêpne... 1 1. Pojêcie instytucji europejskich w szerokim i w¹skim znaczeniu... 1 2. Informacje ogólne o organizacjach miêdzynarodowych... 1 I. Definicja organizacji miêdzynarodowej... 2 II. Typologie organizacji miêdzynarodowych... 3 III. Cechy organizacji ponadnarodowych... 4 IV. Podmiotowoœæ organizacji miêdzynarodowych... 5 V. Funkcje organizacji miêdzynarodowych... 6 VI. Struktura organizacji miêdzynarodowych... 7 VII. Funkcjonariusze miêdzynarodowi... 9 VIII. Charakter prawny uchwa³ miêdzynarodowych organizacji rz¹dowych 11 IX. Tryby podejmowania uchwa³ w organizacjach miêdzynarodowych 11 X. Cz³onkostwo w miêdzynarodowych organizacjach rz¹dowych... 13 Rozdzia³ II. Zarys historii integracji europejskiej... 15 3. Koncepcje integracji europejskiej... 15 4. Etapy integracji... 15 5. Periodyzacja historii integracji europejskiej... 16 I. Okres przed 1945 r.... 16 II. Okres od 1946 r. do 1951 r.... 17 1. Pierwsze powojenne inicjatywy integracyjne... 17 2. Deklaracja Schumana... 18 3. Traktat o Europejskiej Wspólnocie Wêgla i Stali... 19 III. Okres od 1951 r. do 1957 r.... 19 1. Traktat ustanawiaj¹cy Europejsk¹ Wspólnotê Gospodarcz¹... 20 2. Traktat ustanawiaj¹cy Europejsk¹ Wspólnotê Energii Atomowej 20 IV. Okres od 1957 r. do 1986 r.... 20 V
Spis treœci 1. Rozwój pozatraktatowy... 20 2. Jednolity Akt Europejski... 21 V. Okres od 1986 r. do 1993 r.... 22 1. Traktat z Maastricht... 22 2. Rozwój pozatraktatowy... 22 VI. Okres od 1993 r. do 1997 r.... 22 1. Traktat z Amsterdamu... 22 VII. Okres od 1997 r. do 2001 r.... 24 1. Traktat z Nicei... 24 2. Rozwój pozatraktatowy... 24 VIII. Okres od 2002 r. do 2010 r.... 25 1. Proces postnicejski... 25 2. Prace Konwentu Europejskiego... 26 3. Konferencja Miêdzyrz¹dowa 2003/2004... 26 4. Proces ratyfikacyjny Traktatu Konstytucyjnego... 27 5. Przygotowanie Traktatu Reformuj¹cego... 27 6. Proces ratyfikacyjny Traktatu Lizboñskiego... 29 IX. Przysz³oœæ integracji europejskiej... 30 Rozdzia³ III. Unia Europejska jako organizacja miêdzynarodowa... 31 6. Struktura UE... 31 7. Zagadnienie podmiotowoœci prawnej UE... 33 8. Wartoœci UE... 34 I. Katalog wartoœci UE... 34 II. Sankcje na wypadek naruszenia wartoœci UE... 36 9. Cele UE... 38 10. Ramy instytucjonalne... 39 11. Zakres obowi¹zywania TUE i TofUE... 39 I. Zakres czasowy... 39 II. Zakres terytorialny... 40 III. Zakres podmiotowy... 43 12. Cz³onkostwo w UE... 44 I. Przyst¹pienie do UE... 44 II. Stowarzyszenie z UE... 47 III. Mo liwoœæ wykluczenia z UE... 49 IV. Wyst¹pienie z UE... 49 13. Zmiana traktatów tworz¹cych UE... 51 14. Symbole UE... 54 15. Siedziba instytucji unijnych... 57 16. System jêzykowy UE... 58 17. Przywileje i immunitety UE... 60 18. Elastycznoœæ w procesie integracji europejskiej... 62 I. Istota elastycznoœci... 62 II. Wzmocniona wspó³praca... 63 III. Sta³a wspó³praca strukturalna... 67 VI
Spis treœci Rozdzia³ IV. Aksjologia Unii Europejskiej... 71 19. Wartoœci UE... 71 I. System wartoœci UE... 71 20. Zasady tworzenia prawa UE... 79 I. Funkcje zasad... 79 II. Klasyfikacja zasad... 80 1. Zasady ogólne wspólne dla praw pañstw cz³onkowskich... 81 2. Zasady wynikaj¹ce z prawa miêdzynarodowego... 89 3. Zasady prawa unijnego wynikaj¹ce z orzecznictwa TSUE... 89 21. Zasady interpretacji prawa UE... 96 I. Definicja wyk³adni prawa... 96 II. Sprawa o charakterze unijnym... 97 III. Charakter wyk³adni prawa UE... 99 22. Metody wyk³adni... 101 I. Wyk³adnia jêzykowa... 101 II. Wyk³adnia historyczna... 102 III. Wyk³adnia celowoœciowa... 103 IV. Wyk³adnia kontekstowa... 104 V. Wyk³adnia porównawcza... 105 Rozdzia³ V. Struktura instytucjonalna Unii Europejskiej... 109 23. Instytucje UE... 109 I. Parlament Europejski... 109 II. Rada Europejska... 116 III. Rada... 121 IV. Komisja Europejska... 129 V. Trybuna³ Sprawiedliwoœci Unii Europejskiej... 137 VI. Europejski Bank Centralny... 144 VII. Trybuna³ Obrachunkowy... 144 24. Organy doradcze UE... 149 I. Komitet Ekonomiczno-Spo³eczny... 149 II. Komitet Regionów... 151 III. Agencje Unii Europejskiej... 152 25. Zasada równowagi instytucjonalnej... 155 Rozdzia³ VI. Finansowanie Unii Europejskiej... 157 26. Zagadnienia wprowadzaj¹ce... 157 27. Dochody UE... 157 28. Wydatki UE... 159 29. Wieloletnie ramy finansowe i roczne bud ety UE... 160 30. Zasady bud etowe... 162 31. Procedura stanowienia bud etu... 163 32. Wykonanie bud etu i absolutorium... 165 33. Zwalczanie nadu yæ finansowych... 167 VII
Spis treœci Rozdzia³ VII. Prawodawstwo Unii Europejskiej... 171 34. Podzia³ kompetencji miêdzy UE a jej pañstwa cz³onkowskie... 171 35. Kategorie i dziedziny kompetencji UE... 172 36. Zasady prawa UE... 175 37. Klasyfikacja Ÿróde³ prawa UE... 175 I. Prawo pierwotne... 175 II. Prawo wtórne... 177 38. Katalog aktów wtórnego prawa UE... 179 I. Rozporz¹dzenia... 179 II. Dyrektywy... 180 III. Decyzje... 182 IV. Zalecenia i opinie... 183 39. Hierarchia aktów wtórnego prawa UE... 184 I. Akty prawodawcze... 185 II. Akty delegowane... 185 III. Akty wykonawcze... 186 40. Umowy miêdzynarodowe... 186 41. Standardowa struktura aktu prawa europejskiego... 189 42. Wymogi formalne dotycz¹ce aktów prawa europejskiego... 191 43. Stanowienie prawa UE... 191 I. Zagadnienia wprowadzaj¹ce... 192 II. Bezpoœrednia i poœrednia inicjatywa prawodawcza... 193 III. Planowanie dzia³alnoœci legislacyjnej... 198 IV. Wybór rodzaju aktu i procedury jego przyjêcia... 198 V. Procedury stanowienia prawa wtórnego... 199 VI. Rola parlamentów narodowych... 206 44. Wyk³adnia prawa unijnego... 208 Rozdzia³ VIII. Prawo Unii Europejskiej wobec prawa miêdzynarodowego i krajowego... 209 45. Prawo miêdzynarodowe a prawo UE... 209 46. Prawo krajowe a prawo UE... 211 I. Istota orzeczenia wstêpnego... 212 II. Wybrane pañstwa cz³onkowskie... 218 1. Francja... 218 1.1. Podstawy konstytucyjne... 218 1.2. Rada Konstytucyjna... 219 1.3. Trybuna³ Kasacyjny... 220 1.4. Rada Stanu... 220 1.5. S¹dy powszechne... 221 2. Holandia... 222 2.1. Podstawy konstytucyjne... 222 2.2. S¹dy powszechne... 223 3. Niemcy... 223 VIII
Spis treœci 3.1. Podstawy konstytucyjne... 223 3.2. Sprawa Solange I... 224 3.3. Sprawa Vielleicht-Beschluß... 225 3.4. Sprawa Mittlerweile-Beschluß... 225 3.5. Sprawa Solange II... 225 3.6. Sprawa Wenn- nicht- Beschluß... 226 3.7. Sprawa Maastricht... 226 3.8. S¹dy powszechne... 227 4. W³ochy... 228 4.1. Podstawy konstytucyjne... 228 4.2. S¹dy powszechne... 229 5. Wielka Brytania... 230 5.1. Podstawy konstytucyjne... 230 6. Grecja... 233 6.1. Podstawy konstytucyjne... 233 6.2. S¹dy powszechne... 233 7. Austria... 234 7.1. Podstawy konstytucyjne... 234 7.2. S¹dy powszechne... 236 Rozdzia³ IX. S¹dowy system ochrony prawnej... 239 47. Postêpowanie przed Trybuna³em Sprawiedliwoœci UE... 239 I. Procedura pisemna... 240 II. Procedura ustna... 242 III. Pomoc prawna i reprezentacja stron w procesie... 244 IV. Koszty postêpowania... 244 48. Jurysdykcja Trybuna³u Sprawiedliwoœci UE... 245 I. Jurysdykcja administracyjna... 245 1. Skarga o stwierdzenie niewa noœci aktu UE... 245 2. Kontrola legalnoœci... 246 3. Skarga na bezczynnoœæ instytucji... 249 4. Skargi odszkodowawcze przeciwko instytucjom UE... 249 5. Konkurencyjna odpowiedzialnoœæ pañstw cz³onkowskich... 254 II. Jurysdykcja kontrolna... 255 1. Odpowiedzialnoœæ pañstw cz³onkowskich za naruszenie prawa UE... 255 2. Uchybienie zobowi¹zaniom na³o onym prawem UE... 256 3. Podmioty legitymowane... 264 4. Postêpowanie na podstawie art. 258 i 259 TofUE... 266 5. Kontrola nad wykonaniem orzeczenia... 271 6. Funkcje kary pieniê nej... 273 7. Klauzula arbitra owa... 275 8. Klauzula s¹dowa... 275 III. Jurysdykcja niesporna... 275 IV. Jurysdykcja odwo³awcza... 277 IX
Spis treœci Rozdzia³ X. Pozas¹dowy system ochrony prawnej... 279 49. Ewolucja praw podstawowych w Unii Europejskiej... 279 50. Znaczenie pojêcia praw podstawowych... 285 51. Trybuna³ Sprawiedliwoœci UE a Europejski Trybuna³ Praw Cz³owieka... 285 52. Przyst¹pienie UE do EKPC... 287 53. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej... 289 54. Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej... 296 55. SOLVIT... 297 56. Obywatelstwo europejskie... 298 I. Geneza i charakter... 298 II. Uprawnienia wynikaj¹ce z obywatelstwa... 299 1. Prawo do swobodnego poruszania siê i przebywania na terytorium pañstw cz³onkowskich... 300 2. Prawa wyborcze obywateli UE... 300 3. Prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej... 301 4. Prawo do sk³adania petycji do Parlamentu Europejskiego... 301 5. Prawo do zwracania siê ze skargami do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich... 302 6. Prawo do dobrej administracji... 305 7. Prawo dostêpu do dokumentów PE, Rady oraz Komisji... 308 Rozdzia³ XI. Polityki i dzia³ania wewnêtrzne Unii... 311 57. Zakres przedmiotowy... 311 58. Dziedziny kompetencji wy³¹cznych UE... 314 I. Wspólne regu³y konkurencji... 314 59. Dziedziny kompetencji dzielonych UE... 315 I. Rolnictwo i rybo³ówstwo... 315 II. Transport... 316 III. Zatrudnienie... 319 IV. Polityka spo³eczna... 320 V. Zdrowie publiczne... 322 VI. Ochrona konsumentów... 324 VII. Sieci transeuropejskie... 324 VIII. Spójnoœæ gospodarcza, spo³eczna i terytorialna... 326 IX. Badania, rozwój technologiczny oraz przestrzeñ kosmiczna... 327 X. Œrodowisko naturalne... 330 XI. Energetyka... 332 60. Dziedziny dzia³añ UE wspieraj¹cych, koordynuj¹cych lub uzupe³niaj¹cych dzia³ania pañstw cz³onkowskich... 333 I. Edukacja, kszta³cenie zawodowe, m³odzie i sport... 333 II. Kultura... 335 III. Przemys³... 336 IV. Turystyka... 337 V. Ochrona ludnoœci... 337 X
Spis treœci VI. Wspó³praca administracyjna... 340 61. Inne polityki i dzia³ania wewnêtrzne UE... 341 I. Us³ugi audiowizualne... 341 II. Polityka telekomunikacyjna... 342 Rozdzia³ XII. Swobody rynku wewnêtrznego... 343 62. Swobody rynku wewnêtrznego... 343 I. Swobodny przep³yw osób... 343 1. Pojêcie pracownika... 344 2. Zakaz dyskryminacji... 346 3. Rodzaje dyskryminacji... 348 4. Ograniczenia... 349 5. Uznawanie wykszta³cenia i kwalifikacji... 349 II. Swobody gospodarcze... 351 1. Swoboda œwiadczenia us³ug... 351 2. Swoboda dzia³alnoœci gospodarczej... 356 3. Swoboda przep³ywu towarów... 360 4. Swoboda przep³ywu kapita³u i p³atnoœci... 372 Rozdzia³ XIII. Przestrzeñ Wolnoœci Bezpieczeñstwa i Sprawiedliwoœci... 377 63. Istota PWBiS... 377 64. Geneza PWBiS... 378 I. Grupa TREVI... 378 II. Uk³ady z Schengen... 379 III. Traktat z Maastricht... 380 IV. Traktat z Amsterdamu... 380 V. Szczyt w Tampere... 381 VI. Traktat z Nicei... 381 VII. Program haski... 381 VIII. Traktat z Lizbony... 382 IX. Program sztokholmski... 383 65. Zasady PWBiS... 385 66. Cele PWBiS... 386 67. Instytucje dzia³aj¹ce w ramach PWBiS... 386 I. Rada Europejska... 386 II. Rada UE... 387 III. Komisja Europejska... 389 IV. Parlament Europejski... 389 V. Trybuna³ Sprawiedliwoœci UE... 390 VI. Rola parlamentów narodowych... 391 68. Instrumenty realizacji PWBiS... 392 69. Mechanizm decyzyjny PWBiS... 396 I. Inicjatywa prawodawcza... 396 II. Procedury prawodawcze... 396 70. Kontrola graniczna, azyl i imigracja... 397 XI
Spis treœci 71. Wspó³praca s¹dowa w sprawach cywilnych... 403 72. Wspó³praca s¹dowa w sprawach karnych... 406 I. Podstawy prawne... 406 II. Eurojust... 409 III. Europejska Sieæ S¹dowa ds. karnych... 410 IV. Sêdziowie ³¹cznikowi... 411 V. Prokuratura Europejska... 411 VI. Przyk³ady wspó³pracy... 412 73. Wspó³praca policyjna... 422 I. Podstawy prawne... 422 II. Europol... 423 III. CEPOL... 424 IV. Europejska Sieæ Zapobiegania Przestêpczoœci... 424 V. Przyk³ady wspó³pracy... 425 Rozdzia³ XIV. Unia Gospodarcza i Walutowa... 427 74. Definicja i za³o enia Unii Gospodarczej i Walutowej... 427 75. Podstawy traktatowe Unii Gospodarczej i Walutowej... 429 76. Etapy tworzenia unii walutowej... 429 77. Zasady i instrumenty dzia³ania Unii Gospodarczej i Walutowej... 430 78. Cz³onkostwo w Unii Gospodarczej i Walutowej... 434 I. Zakres terytorialny Unii Gospodarczej i Walutowej... 434 II. Kryteria cz³onkostwa w Unii Gospodarczej i Walutowej... 437 III. Mo liwoœæ wyst¹pienia z Unii Gospodarczej i Walutowej... 438 IV. Perspektywy cz³onkostwa Polski w Unii Gospodarczej i Walutowej 439 79. Instytucje dzia³aj¹ce w ramach Unii Gospodarczej i Walutowej... 441 I. Europejski System Banków Centralnych... 441 II. Europejski Bank Centralny... 442 III. Komitet Ekonomiczno-Finansowy... 446 Rozdzia³ XV. Dzia³ania zewnêtrzne Unii Europejskiej... 449 80. Zagadnienia wprowadzaj¹ce... 449 I. Zakres dzia³añ zewnêtrznych... 449 II. Zasady dzia³añ zewnêtrznych... 449 III. Cele dzia³añ zewnêtrznych... 450 81. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeñstwa... 451 I. Istota WPZiB... 451 II. Geneza WPZiB... 452 III. Instytucje dzia³aj¹ce w ramach WPZiB... 455 IV. Instrumenty realizacji WPZiB... 470 V. Mechanizm decyzyjny WPZiB... 473 VI. Finansowanie WPZiB... 475 VII. Wspólna Polityka Bezpieczeñstwa i Obrony... 476 82. Wspólna Polityka Handlowa... 488 XII
Spis treœci 83. Wspó³praca na rzecz rozwoju... 490 84. Wspó³praca gospodarcza, finansowa i techniczna z pañstwami trzecimi 491 85. Pomoc humanitarna... 492 86. Stosunki z organizacjami miêdzynarodowymi i pañstwami trzecimi... 493 I. Europejska S³u ba Dzia³añ Zewnêtrznych... 494 II. Europejska Polityka S¹siedztwa... 496 III. Polityka wobec ró nych regionów œwiata... 497 87. Klauzula solidarnoœci... 499 Rozdzia³ XVI. Polska w Unii Europejskiej... 501 88. Geneza procesu integracji... 501 89. Integracja instytucjonalna Polski z UE... 504 90. Konstytucja RP wobec integracji... 509 I. Przekazywanie kompetencji (art. 90 Konstytucji RP)... 509 II. Stosowanie prawa UE (art. 91 Konstytucji RP)... 511 91. Dyrektywy wyk³adni proeuropejskiej Trybuna³u Konstytucyjnego... 513 92. Dyrektywa wyk³adni proeuropejskiej Trybuna³u Sprawiedliwoœci UE... 515 I. Przed akcesj¹... 515 II. Po akcesji... 519 III. Praktyka wyk³adni prounijnej s¹dów polskich... 523 93. Integracja ekonomiczna... 526 I. Fundusze przedakcesyjne... 526 II. Fundusze poakcesyjne... 527 Indeks rzeczowy... 531 XIII
Wykaz skrótów 1. Akty prawne AW... EKPC... GATT... Prawo o Wspólnocie Europejskiej (European Community Act) z 17.10.1972 r., c. 68 Europejska konwencja o ochronie praw cz³owieka i podstawowych wolnoœci z 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) Uk³ad ogólny w sprawie taryf celnych i handlu (General Agreement on Tariffs and Trade) z 30.10.1947 r. JAE... Jednolity Akt Europejski z 1986 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/5) Karta NZ... Karta Narodów Zjednoczonych z 26.6.1945 r. (Dz.U. z 1947 r. Nr 23, poz. 90 ze zm.) konwencja brukselska... konwencja brukselska II... konwencja haska... konwencja lugañska... konwencja rzymska... konwencja z 27.9.1968 r. o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeñ s¹dowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.Urz. WE L 299/1972, s. 32) konwencja z 28.5.1998 r. o jurysdykcji oraz uznawaniu i wykonywaniu orzeczeñ s¹dowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.Urz. WE C 27/1998, s. 1) konwencja z 15.11.1965 r. o dorêczaniu za granic¹ dokumentów s¹dowych i pozas¹dowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.Urz. WE C 261/1997, s. 2) konwencja z 16.9.1988 r. o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeñ s¹dowych w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. z 2000 r. Nr 10, poz. 132) konwencja EWG z 19.6.1980 r. o prawie w³aœciwym dla zobowi¹zañ umownych (Dz.U. z 2008 r. Nr 10, poz. 57) konwencja wiedeñska... konwencja wiedeñska o prawie traktatów z 23.5.1969 r. (Dz.U. z 1990 r. Nr 74, poz. 439) KPK... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks postêpowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) XV
Wykaz skrótów KPP... Karta praw podstawowych Unii Europejskiej z 14.12.2007 r. (Dz.Urz. UE C 303/2007, s. 1) regulamin PE... Statut RE... TA... TEWEA... TEWG... TEWWiS... Regulamin Parlamentu Europejskiego z 15.2.2005 r. (Dz.Urz. UE L 44/2005, s. 1 z uwzglêdnieniem poprawek wynikaj¹cych z dostosowania do TL, Dz.Urz. UE C 285 E/2010, s. 86 110) Statut Rady Europy przyjêty w Londynie 5.5.1949 r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 118, poz. 565) Traktat z Amsterdamu, zmieniaj¹cy Traktat o Unii Europejskiej, Traktaty ustanawiaj¹ce Wspólnoty Europejskie i niektóre zwi¹zane z nimi akty z 2.10.1997 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/31) Traktat ustanawiaj¹cy Europejsk¹ Wspólnotê Energii Atomowej z 25.3.1957 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/3) Traktat ustanawiaj¹cy Europejsk¹ Wspólnotê Gospodarcz¹ z 25.3.1957 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2) Traktat ustanawiaj¹cy Europejsk¹ Wspólnotê Wêgla i Stali z 18.4.1951 r. TofUE... Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej z 9.5.2008 r. (Dz.Urz. UE C 115/2008, s. 47) TL... TN... TRIPs... Traktat z Lizbony zmieniaj¹cy Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiaj¹cy Wspólnotê Europejsk¹ z 13.12.2007 r. (Dz.Urz. UE C 306/2007, s. 1) Traktat z Nicei zmieniaj¹cy Traktat o Unii Europejskiej, Traktaty ustanawiaj¹ce Wspólnoty Europejskie i niektóre zwi¹zane z nimi akty z 26.2.2001 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/32) Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw w³asnoœci intelektualnej (Agreement on Trade-Related Aspects on Intellectual Property Rights) z 15.4.1994 r. d.tue... Traktat o Unii Europejskiej z 7.2.1992 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30) TWE... Traktat ustanawiaj¹cy Wspólnotê Europejsk¹ (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2) Uk³ad Europejski... 2. Organy, instytucje i organizacje Uk³ad Europejski ustanawiaj¹cy stowarzyszenie miêdzy RP, z jednej strony, a Wspólnotami Europejskimi i ich Pañstwami Cz³onkowskimi, z drugiej strony, sporz¹dzony w Brukseli 16.12.1991 r. AKP... APP... ASEAN... Afryka, Karaiby, Pacyfik Agencja Praw Podstawowych Stowarzyszenie Narodów Azji Po³udniowo-Wschodniej XVI
Wykaz skrótów COREPER... EBC... EBI... EDA... EFTA... EKBO... ERPO... ESDZ... ETPC... EWEA... EWG... EWO... EWWiS... FTK... ICAO... IGC... IMO... KBWE... KE... KEF... KES... KPB... KR... KW... MSZ... MTS... NATO... NSA... OBWE... ONZ... PE... PISM... RE... SN... SPI... STSM... SW... Comité de Representants Permanents (Komitet Sta³ych Przedstawiecieli) Europejski Bank Centralny Europejski Bank Inwestycyjny Europejska Agencja Ochrony European Free Trade Association (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu) Europejskie Kolegium Bezpieczeñstwa i Obrony Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich Europejska S³u ba Dzia³añ Zewnêtrznych Europejski Trybuna³ Praw Cz³owieka Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom) Europejska Wspólnota Gospodarcza Europejska Wspólnota Obronna Europejska Wspólnota Wêgla i Stali Federalny Trybuna³ Konstytucyjny Organizacja Miêdzynarodowego Lotnictwa Cywilnego Intergovernmental Conference (Konferencja Miêdzyrz¹dowa) Œwiatowa Organizacja Morska Konferencja Bezpieczeñstwa i Wspó³pracy w Europie Komisja Europejska Komitet Ekonomiczno-Finansowy Komitet Ekonomiczno-Spo³eczny Komitet Polityczny i Bezpieczeñstwa Komitet Regionów Komitet Wojskowy Unii Europejskiej Ministerstwo Spraw Zagranicznych Miêdzynarodowy Trybuna³ Sprawiedliwoœci North Atlantic Treaty Organization (Organizacja Paktu Pó³nocnoatlantyckiego) Naczelny S¹d Administracyjny Organizacja Bezpieczeñstwa i Wspó³pracy w Europie Organizacja Narodów Zjednoczonych Parlament Europejski Polski Instytut Spraw Miêdzynarodowych Rada Europy S¹d Najwy szy S¹d Pierwszej Instancji Sta³y Trybuna³ Sprawiedliwoœci Miedzynarodowej Sztab Wojskowy Unii Europejskiej XVII
Wykaz skrótów TO... Tryb. Konst.... TSUE... UE... UZE... WE... WMO... WSA... WTO... Wysoki Przedstawiciel ds. ZiPB... Trybuna³ Obrachunkowy Trybuna³ Konstytucyjny Trybuna³ Sprawiedliwoœci Unii Europejskiej Unia Europejska Unia Zachodnioeuropejska Wspólnota Europejska Miêdzynarodowa Organizacja Meteorologiczna Wojewódzki S¹d Administracyjny Word Trade Organisation (Œwiatowa Organizacja Handlu) Wysoki Przedstawiciel Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeñstwa 3. Publikatory i czasopisma AUW... CMLR... CMLRev.... Dz.U.... Dz.Urz.... ELF... ELRev.... EPS... KPP... MoP... Pal.... PiP... Pi... PPD... PPE... PPH... PS... Rec.... RNP... RP... RPEiS... Rzeczp.... Slg.... SM... Zb. Orz.... Acta Universitatis Wratislaviensis Common Market Law Reports Common Market Law Review Dziennik Ustaw Dziennik Urzêdowy European Legal Forum European Law Review Europejski Przegl¹d S¹dowy Kwartalnik Prawa Prywatnego Monitor Prawniczy Palestra Pañstwo i Prawo Prawo i ycie Polski Przegl¹d Dyplomatyczny Przegl¹d Prawa Europejskiego Przegl¹d Prawa Handlowego Przegl¹d S¹dowy Recueil des arrêts de la Cour de justice des Communautés européennes Roczniki Nauk Prawnych Radca Prawny Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Rzeczpospolita Sammlung der Rechtsprechung des Gerichtshofes und des Gerichts erster Instanz Sprawy Miêdzynarodowe Zbiory Orzecznictwa Trybuna³u Europejskiego XVIII
Wykaz skrótów 4. Inne art.... artyku³ b.... by³y (-a, -e) ds.... do spraw ENA... Europejski Nakaz Aresztowania ENP... Europejska Polityka S¹siedztwa EOG... Europejski Obszar Gospodarczy EPB... Europejska Przestrzeñ Badawcza EPBiO... Europejska Polityka Bezpieczeñstwa i Obrony ESBC... Europejski System Banków Centralnych ESDZ... Europejska S³u ba Dzia³añ Zewnêtrznych ESW... Europejski System Walutowy ETE... Europejski Tytu³ Egzekucyjny EWP... Europejska Wspó³praca Polityczna ³ac.... ³aciñski (-a, -e) m.in.... miêdzy innymi n.... nastêpny (-a, -e) np.... na przyk³ad Nr... numer ok.... oko³o op. cit.... opus citatum PKB... Produkt Krajowy Brutto por.... porównaj poz.... pozycja PWBiS... Przestrzeñ Wolnoœci, Bezpieczeñstwa i Sprawiedliwoœci red.... redakcja s.... strona t.... tom tj.... to jest tzw.... tak zwany (-a, -e) UGiW... Unia Gospodarcza i Walutowa UZ... Unia Zachodnioeuropejska w.... wiek wg... wed³ug WPBiO... Wspólna Polityka Bezpieczeñstwa i Obrony WPH... Wspólna Polityka Handlowa WPiSWK... Wspó³praca Policyjna i S¹dowa w Sprawach Karnych WPR... Wspólna Polityka Rolna i Rybo³ówstwa WPT... Wspólna Polityka Transportowa WPZiB... Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeñstwa XIX