Efekty objęcia polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich Wspólną Polityką Rolną

Efekty objęcia polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich Wspólną Polityką Rolną

Plan prezentacji Wybrane efekty realizacji instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce. Oczekiwania co do przyszłej perspektywy finansowej na lata 2014-2020.

Saldo transferów finansowych pomiędzy Polską a UE w okresie od 1 maja 2004 r. do 30 kwietnia 2014 r. (w mln EUR) Od 2004 do 2013 Styczeńkwiecień 2014 Razem Transfery z UE 92401 4779 97180 Wpłaty i zwroty do budżetu UE -31040-2008 -33048 Saldo 61361 2771 64132 W Transferach z UE - środki finansowe na Politykę Spójności to 60,7 mld Eur, a na Wspólną Politykę Rolną 32,1 mld Eur.

Transfery środków z budżetu UE związane ze wsparciem rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce od 1 maja 2004 r. do 30 kwietnia 2014 r. (w mld euro, ceny bieżące) 35 30 31,6 25 20 17,0 15 13,1 10 5 0 Rolnictwo i rozwój wsi Płatności bezpośrednie Rozwój wsi 1,4 Interwencje rynkowe 0,1 Pozostałe transfery WPR ¹

Wydatki na rolnictwo, rozwój wsi i rynki rolne oraz środki z UE w latach 2005-2013 (w mln zł) Źródło: MRIRW 5

Realizacja płatności bezpośrednich w mld zł 14 12 10 8 10,29 10,94 Finansowanie wpólnotowe Finansowanie krajowe 10,86 8,70 7,84 11,33 12,59 6 4 2 4,72 3,56 5,32 3,26 4,31 3,88 3,27 2,37 1,53 0

Udział poszczególnych płatności w całkowitym wsparciu bezpośrednim kierowanym do rolników w 2013 r. 6,9% 2,4% 4,6% 3,1% 2,1% 80,9% JPO UPO - inne rośliny UPO - płatności zwierzęce UPO - płatności cukrowe wsparcie specjalne pozostałe

Łączne wsparcie dla polskiego rolnictwa w latach 2004-2014 WYSZCZEGÓLNIENIE [mld zł] Płatności bezpośrednie [2004-2014] (JPO+UPO) 104,8 PROW 2004-2006 13 SPO-Rolnictwo 2004-2006 6,5 SPO-RYBY 2004-2006 1 PROW 2007-2013 59,6 PO RYBY 2007-2013 2,59 Wspólnotowa Organizacja Rynków 6,3 Razem wsparcie 2004-2014 193,79 Źródło: Obliczenia własne SAEPR na podstawie danych ARiMR, MRiRW

Poprawa konkurencyjności wyniki handlu rolno-spożywczego (mld Eur) 3.53.8-0.3 4.1 3.6 0.5 5.3 4.4 0.9 7.3 5.5 1.7 8.7 6.5 2.2 10.1 8.1 2.0 11.7 10.3 1.4 11.5 9.3 2.2 13.5 10.9 2.6 15.2 12.6 2.6 17.9 13.6 4.3 20.0 14.2 5.7-1 2 5 8 11 14 17 20 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Eksport Import Saldo

Jakość produktów rolnych oraz promocja polskiej żywności Uczestnictwo rolników w systemach jakości podnosi jakość wytwarzanej żywności oraz daje konsumentom ważne narzędzie informacji o właściwościach produktu i jego pochodzeniu W ciągu 10 lat od akcesji Komisja Europejska zarejestrowała 36 polskich produktów, co daje Polsce 1. miejsce wśród państw, które przystąpiły do UE w 2004 r. oraz 8 miejsce wśród wszystkich 27 państw członkowskich. Polska żywność zdobywa nowe rynki dzięki współpracy producentów rolnych i przetwórców, ale jednocześnie w konsolidacji tych grup przedsiębiorców tkwią największe rezerwy, jeśli chodzi o dalszy rozwój handlu zagranicznego artykułami rolno-spożywczymi. Od 2004 r. Polska na promocję swoich produktów żywnościowych pozyskała z UE ok. 37 mln euro. Najwięcej środków przeznaczono na promocję produktów mięsnych, mleka i produktów mleczarskich, a także owoców, warzyw i ich przetworów.

Wzrost dochodów rolników i mieszkańców wsi Wskaźnik zmian w realnych dochodach z działalności rolnej wskazuje, że od 2003 r. dochody na jednego zatrudnionego (w tym właścicieli gospodarstw, pracujących bez wynagrodzenia) kształtowały się w trendzie wzrostowym i w 2013 r. były o 184% wyższe niż dziesięć lat wcześniej. Natomiast dochody rolników z UE-15 w opisywanym okresie nie uległy tak dużym zmianom i w stosunku do 2003 r. były wyższe tylko o 12%. 330 280 230 180 130 80 100 186 109 102 171 105 98 190 233 204 229 102 113 110 97 100 109 102 100 262 312 118 93 105 290 128 128 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Polska UE-27 UE-16 strefa euro 109 284 127 112

Poprawa infrastruktury technicznej i społecznej Wsparcie z budżetu unijnego przyczyniło się do poprawy stanu infrastruktury technicznej na wsi. Według danych GUS w latach 2004-2009 liczba osób na obszarach wiejskich korzystających z sieci wodociągowej wzrosła z 71,3% ogółu ludności do 74,7%, z sieci kanalizacyjnej z 17,3% do 23,5%, zaś gazowej z 17,8% do 20,6%, tj. o 2,8 p.p. W latach 2004-2007 liczba zbiorczych oczyszczalni ścieków na wsi wzrosła z 2 416 do 2 643, tj. o 9,4%, a indywidualnych z 28 869 do 38 915, tj. o 34,8%. Ponad 60% ludności wiejskiej korzysta już z Internetu, a tzw. wykluczenie cyfrowe na wsi przestaje być istotnym problemem i barierą rozwoju (w 2005 r. aż 70% osób w wieku 16-74 w ogóle nie korzystały z Internetu). Od 2003 r. notowany jest systematyczny wzrost liczby placówek przedszkolnych na wsi, jednakże wzrost ten nie jest na tyle znaczący, aby zmniejszać istniejące dysproporcje. Poprawia się dostęp do placówek opieki zdrowotnej i usług medycznych, w 2003 r. było ich na obszarach wiejskich 3053, natomiast w 2009 r. już 4130. Rośnie liczba instytucji kultury (domy kultury, kluby, świetlice) ich liczba na terenach wiejskich w okresie 2004-2009 wzrosła z 2195 do 2375.

Wzrost przedsiębiorczości na obszarach wiejskich Obserwuje się istotny wzrost liczby podmiotów gospodarczych działających na obszarach wiejskich w Polsce. W 2004 r. na obszarach wiejskich w systemie REGON było zarejestrowanych 829 tys. podmiotów, a w 2013 r. liczba ta wzrosła do 1 081 tys., tj. o 30,4%. Turystyka wiejska stała się jedną z najbardziej rozpowszechnionych form turystyki alternatywnej. W ostatnim dziesięcioleciu wg danych szacunkowych (GUS i Instytut turystyki) liczba gospodarstw agroturystycznych wzrosła z ok. 6000 (2002 r.) do 7 852 (2011 r.). Inną ciekawą formą pogodzenia funkcji wypoczynkowych z nauką jest rozwój sieci zagród edukacyjnych będących w kręgu zainteresowań Europejskiej Sieci Obszarów Wiejskich. Według dostępnych danych w Ogólnopolskiej Sieci Zagród Edukacyjnych tego typu obiektów jest już 132.

Środki finansowe dla rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce na lata 2014-2020

Budżet unijny główne składowe 1. A) Konkurencyjność na rzecz rozwoju i zatrudnienia B) Spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna 2. Zasoby naturalne: rolnictwo, rozwój obszarów wiejskich, środowisko i rybactwo 3. Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość 4. UE na arenie międzynarodowej 5. Koszty administracyjne 6. Inne

Budżet unijny porównanie dwóch perspektyw

Budżet na WPR w perspektywach finansowych mld Eur 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 109.6 II filar 342.7 I filar w sumie mniej o ok. 10% 95.6 II filar 312.7 I filar 2007-2013 2014-2020!! Budżet ogólny na WPR został zmniejszony o ok. 44 mld euro (tj. o ok. 10% w porównaniu do obecnego okresu programowania), w tym na płatności bezpośrednie o ok. 30 mld euro natomiast na rozwój obszarów wiejskich o ok. 14 mld euro (po przeliczeniu na ceny bieżące)

Płatności bezpośrednie

Rozwój obszarów wiejskich

Rozstrzygnięcia finansowe: płatności bezpośrednie 23,73 mld euro budżet łączny 23,50 mld euro budżet UE (z przesunięciem 25% środków z II filara) 0,23 mld euro dofinansowanie krajowe

Rozstrzygnięcia finansowe: PROW 2014-2020 13,5 mld euro środki łączne 8,6 mld euro środki unijne 4,9 mld euro środki krajowe

Dodatkowe środki finansowe w ramach polityki spójności na obszarach wiejskich 1,2 mld euro infrastruktura wodno - kanalizacyjna 0,5 mld euro gospodarka wodna 1,5 mld euro rozwój przedsiębiorczości 2,0 mld euro rewitalizacja społeczna i infrastrukturalna na wsi

Wnioski z analizy projektów RPO 1200 1000 Alokacja na obszary wiejskie (mln euro) Udział alokacji na OW w RPO 49,80% 47,72% 44,10% RAZEM POLSKA: Alokacja na obszary wiejskie 7247,69 mln euro Udział 23,2% 50% 45% 40% 800 32,20% 31,00% 31,60% 32,00% 35% 600 400 200 0 15,01% 337,76 614,05 1 109,96 280,79 26,80% 12,45% 10,60% 280,61 770,45 221,32 450,52 931,87 383,10 19,20% 15,10% 358,21 524,61 23,70% 323,60 553,30 11,00%11,00% 269,30 176,00 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% DOLNOŚLĄSKIE KUJAW- POMORSKIE LUBELSKIE LUBUSKIE ŁÓDZKIE MAŁOPOLSKIE MAZOWIECKIE OPOLSKIE PODKARPACKIE PODLASKIE POMORSKIE ŚLĄSKIE ŚWIĘTOKRZYSKIE WARMI- MAZURSKIE WIELKOPOLSKIE ZACH-POMORSKIE

Fundusze na rolnictwo i rozwój wsi w Polsce w latach 2014-2020 45 40 39,2 42,4 (mld EUR) 35 30 25 20 15 21,8 23,7 17,4 18,7 PS 2007-2013 2014-2020 10 PROW 5 0 Płatności bezpośrednie Rozwój obszarów wiejskich Łącznie PS - polityka spójności PROW - Program Rozwoju Obszarów Wiejskich

Przyszłość płatności bezpośrednich Od 2015 r. rolnicy będą mieli dostęp do: Płatności obowiązkowe (wszystkie państwa): Jednolita płatność obszarowa Płatności za zazielenienie* (30%) Płatność dla młodych rolników (do 2%) (+) Płatności dobrowolne (państwa mogą wybrać): Płatności powiązane z produkcją (do 13% +2%) Płatności dodatkowe (do 30%) System płatności dla małych gospodarstw Przejściowe wsparcie krajowe Zasada wzajemnej zgodności (uproszczenie i usprawnienie) * Płatność za praktyki rolne o korzystnym wpływie na klimat i środowisko

Aktywny rolnik Wykluczenie z systemu tych właścicieli ziemi dla których prowadzenie działalności rolniczej nie jest głównym celem (lotniska, wodociągi, tereny sportowe, przedsiębiorstwa kolejowe i obrotu nieruchomościami); Proponuje się, aby kwotę płatności bezpośrednich skutkującą automatycznym uznaniem rolnika za aktywnego zawodowo ustalić na maksymalnym poziomie, tj. 5 000 EUR. Szacuje się, że blisko 91% rolników dysponujących łącznie 7,1 mln ha, tj. ok. 51% powierzchni użytków rolnych zostanie automatycznie uznanych za aktywnych.

Płatności bezpośrednie- szacowane stawki

Finansowanie PROW 2014-2020 zmniejszone finansowanie unijne; zapowiedziane przesunięcie na I filar 25%; 30 % na działania związane z ochroną środowiska; zobowiązania z okresu 2007-2013; zapewnienie finansowania działań na obszarach wiejskich w ramach PS; wg projektu Umowy Partnerstwa obszary wiejskie, w szczególności o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe jako OSI; propozycja przekazania do PS pewnych obszarów interwencji, m.in. wod-kan, OZE, internet, pozarolnicze szkolenia

Projekt PROW 2014-2020 PROW 2014-2020 realizować będzie wszystkie priorytety UE określone w projekcie rozporządzenia EFRROW tj.: 1. Transfer wiedzy 2. Konkurencyjność sektora rolnego 3. Łańcuch żywnościowy i zarządzanie ryzykiem 4. Środowisko 5. Efektywne wykorzystanie zasobów 6. Rozwój lokalny Cele przekrojowe: innowacje, środowisko, klimat

Struktura budżetu PROW 2014-2020 wg priorytetów

Dziękuję za uwagę.